امامزاده محمد والی (ع)

امام زاده سید محمد ولی سلام الله علیه بقعه امامزاده سید محمد ولی در مرکز روستای درکه و بر دامنه‌های غربی قرار دارد. محمد ولی از نوادگان سجاد است. بنای فعلی بقعه او چندان قدیمی نیست و حدود ۷۰ متر مربع مساحت دارد و آثار قدیم آن مربوط به شالوده و قسمتهایی از دیوارهای حرم است. این بقعه با مساحت حدود ۸۰ متر مربع مشتمل بر حرم مستطیلی شکل است که به دلیل مورب بودن گوشه‌های آن به صورت هشت ضلعی در آمده‌است. ورودی حرم از طرف شمال است و ایوان خوش منظره‌ای در جلوی آن قرار دارد. بنای بقعه در سال ۱۳۵۸ شمسی بازسازی گردیده که نام بانی آن و تاریخ تجدید بنا بر روی کاشی‌های سطح دیوار بقعه موجود است. امامزاده سید محمد ولی از نوادگان امام سجاد است که در دوران ولایتعهدی امام رضا(ع)، به ایران می آید اما در شهرری خبر شهادت ایشان را می شنود و دوستان و نزدیکان، او را به اینجا می آورند و در درکه فعلی ساکن می شوند و زمین های درکه که آن زمان موات بوده و امامزاده سید محمد والی آن را آباد می کند و مالک آن می شود. براساس این اطلاعات امامزاده سید محمد والی اولین کسی بوده که در درکه ساکن شده است و بعد از فوت هم مقبره ای برایش در این محله ساخته اند که محل زیارت اهالی محل و کوهنوردان است. در حیاط امامزاده هم قبور اهالی درکه که در سال های مختلف فوت شده اند، قرار دارد. بنای فعلی بقعه ایشان چندان قدیمی نیست و حدود 70 متر مربع مساحت دارد و آثار قدیم آن مربوط به شالوده و قسمتهایی از دیوارهای حرم است .این بقعه با مساحت حدود 80 متر مربع مشتمل بر حرم مستطیلی شکل است که به دلیل مورب بودن گوشه های آن به صورت هشت ضلعی در آمده است .ورودی حرم از طرف شمال است و ایوان خوش منظره ای در جلوی آن قرار دارد. امامزاده سید محمد ولی نام ونسب : سید محمد ولی از نوادگان امام زین العابدین علیه السلام/ نشانی: تهران،درکه،میدان درکه،کوچه شهید میر اسماعیل(منطقه 1 شهرداری) / دایر، دارای مسجد/ مدیریت: اداره اوقاف وامور خیریه شمیران موقعیت بقعه بقعه در منطقه کوهپایه ای، در درکه، قرار گرفته است. فضای صحن، سر سبز و زیباست و بقعه به زیبایی فضا می افزاید. منطقه وسیع درکه که امامزاده تقریبا” در نیمه شمالی آن قراردارد، منطقه وسیع درکه که امامزاده تقریبا در نیمه شمالی آن قرار دارد؛ دارای کوچه پس کوچه های شیب دار و پر پیچ و خم است . رودخانه ای که از ناحیه شرقی محله درکه عبور می کند از کوه های شمال تهران سرچشمه می گیرد و موجب آبادانی محله های اوین و درکه شده است. بقعه از شمال به کوه های البرز، از جنوب به محله اوین، از شرق به اوین وولنجک واز غرب به مناطق کوهپایه ای و خالی از سکنه محدود است. بیشتر اهالی درکه، از محلی های قدیمی اند که اجدادشان نیز اهل همین منطقه بوده اند. سادات درکه، که همگی از نسل امامزاده سید محمد ولی هستند، عناوینی مانند میرعماد، میر مهدی، میر کریمی و غیره دارند. باتوجه به آب و هوای منطقه، زائران آن اکثرا”فصلی اند و این بقعه در فصول بهار و تابستان زائر بیشتری دارد. تاریخچه بقعه الف)نام و نشان صاحب بقعه: بر اساس اظهارات مردم محلی و منابع مکتوب، این امامزاده از چهار پشت به امام سجاد (ع) می رسد (بلاغی، ص 128؛ عقابی، ص 339؛ خرمشاهی، ص 321 ). وی، پس از شهادت امام رضا (ع)، به درکه پناه می آورد. در کنار چشمه ای غاری وجود داشته است که، امامزاده در این غار مستقر می شود. وی دو دخترش را به عقد دو تن از جوانان این محل در می آورد. معروف است که امامزاده سید محمد ولی مردی دانشمند بوده است. در هنگام استقرار وی در این محله، درکه ساکنان چندانی نداشته است. اما پس از آن، به دلیل شخصیت معنوی و علمی اش، مردم زیادی در این محل گرد آمده اند. در هنگام ترمیم بنا آثاری از خانه امامزاده به دست آمده است و وجود کتابخانه و آثار باقی مانده دیگر حاکی از آن است که او صاحب مقامی علمی بوده و شاگردانی نزد او رفت و آمد داشته اند. کتیبه ای در بقعه موجود است که آن را محمد تقی یکرنگیان نوشته است. متن این کتیبه که، در آن، یکرنگیان در مورد شجره نامه امامزاده سخن می گوید، چنین است: ((بسم الله الرحمن الرحیم شجره نامه و نسب این امامزاده جلیل القدر –امامزاده سید محمد ولی این جانب سید محمد تقی یکرنگیان، فرزند سید حبیب اله، فرزند سید تقی، فرزند سید میر احمد، فرزند میر بابا که میر بابا نسل 22 امامزاده بوده تا آنجائیکه استعدادم اقتضا می نمود، در تفحص بر آمدم و چندین کتب تواریخ و اخبار و انساب را مطالعه نمودم، این طور بدست آوردم که ایشان (امامزاده سید محمد ) از جمله بنی هاشمی است که در زمانیکه حضرت رضا، علیه السلام، به ولایت عهدی مامون الرشید منصوب شد. از مدینه طیبه به خراسان هجرت کردندچون رئیس قومشان ولیعهد مملکتی شده بود که از سنگاپور تا جبل الطارق یعنی تمام خاور دور و خاورمیانه و خاور نزدیک در تحت یک حکومت بود که بحسب ظاهر بعد از مامون الرشید این حکومت به حضرت رضا علیه السلام محول می شد ولی قبل از اینکه مهاجرین به خراسان برسند خبر شهادت حضرت رضا (ع) منتشر شد و عمال بنی عباس هم هر کجا این مهاجرین را یافتند یا شهید کردند ویا آواره نمودند،من جمله است امامزاده شاه چراغ در شیراز و برادرش که برادران امام رضا (ع) هستند و شهید شدند- این این امامزاده سید محمد هم به شهر ری رسیده بود که خبر شهادت حضرت رضا را شنید. عده ای از دوستان آل علی ، ایشان را با زن و بچه به این محل آوردند و کنار این چشمه سکونت دادند و در آن زمان اینجا جزو اراضی موات بود و هر کس اراضی موات را احیا کند شرعا مالک می شود و این امامزاده بعد از شهادت حضرت رضا که در سنه 203 هجری واقع شد در این جا زندگی می کرده و به آبادی این محل می پرداختند و دوستان آل علی مقیم ری خدمت ایشان می رسیدند و اخذ مسائل و احادیث می نمودند و به امور ایشان رسیدگی می کردند. بعد از فوتش اولادش او را در این بقعه دفن نمودند و سادات درکه از نسل او می باشند و نسب ایشان آن طوری که من از کتب تواریخ و انساب بدست آوردم به امام زین العابدین (ع) می رسد به این طریق – محمد بن علی بن عبدالله بن عیسی بن علی بن الحسین الاصغر بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب (ع) و لقب ایشان والی می باشد و معلوم نیست این لقب بچه مناسبت به ایشان داده شده است کما این که معلوم نیست که چرا لقب قاضی صابر را به امامزاده ایکه در قریه ونک است داده اند و روی این قراین امامزاده قاضی صابر که در قریه ونک است نسل پنجم این امامزاده است چنانچه مرحوم حاج شیخ عباس قمی در کتاب منتهی آلامال نقل میکند در اولاد امام زین العابدین (ع) می نویسد: و از جمله ایشان است سید شریف نسابه امامزاده قاضی صابر که در قریه ونک که یکی از قراء طهران است مدفون است و نسب شریفش چنانکه در کتاب روح ریحان است چنین است- ابو القاسم علی بن محمد بن نصر بن مهدی بن محمد(گویا همین امامزاده سید محمد است)بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب (ع) و نقل کرده از کتاب نهایهَ الاعقاب که تولد این امامزاده قاضی صابر در همان قریه ونک بوده و در علم انساب کمال امتیاز را داشته است و در زمان های گذشته هر بلادی را نسابه ای بوده است و نسابه ری او بوده است.و نسابین به خدمتش می رسیدند و از او استفاده می نمودند و از مجدالدین که یکی از نسابین است و در ری سکونت داشته نقل است که گفته و قد رایته بالری و حضرت مجلسه و کان یدخل علی و یجری بینها مذاکرة فی علم الانساب فی شهور سنه ست و عشرین و خمسماة . در هر حال این طور بدست می آید که قاضی صابر نسل پنجم این امامزاده است و چون مقام علمیت او بیشتر بوده است مشهور شده است در بین اولاد امام زین العابدین علیه السلام و سائر ائمه محمد نام که معاصر حضرت امام رضا علیه السلام باشد، من نیافتم. والله اعلم)) سابقه بنا و حدود و ثغور آن: در گذشته ، بقعه مشتمل بر حرم مستطیل شکلی بود که گوشه های آن را کمی مورب و کج ساخته و بدین طریق حرم را به صورت هشت ضلعی در آورده بودند(مصطفوی، اطلاعات ماهانه، ص27 ؛ستوده، ج1 ، ص 338؛ خرمشاهی ، ص 410؛ کریمان، ص510) که چهار ضلع گوشه های آن بسیار کوتاه و حداکثر یک متر بود. طول حرم (شرقی- غربی) چهار متر و هشت سانتی متر و عرض آن (شمالی-جنوبی) سه متر و پنجاه و چهار سانتی متر بود. پوشش آن با تیر و تخته و مسطح بود که یقینا قبل از آن پوشش گنبدی داشته است.در گذشته ،دو عدد شمعدان کوتاه، که اینک اثری از آن ها نیست،از سنگ های سبز درکه درآستانه پنجره شرقی حرم قرار داشته که در چهار گوشه پایه یکی از آن دو به خط نستعلیق برجسته چنین نوشته شده بوده: «وقف نمود نجابت پناه استاد سیدقاسم، این شمعدان را به سر کار سید محمولی، به تاریخ شهر ربیع الاول سنه 1248، دعا از مومنین طلب دارم» (لودو، ص57؛ بلاغی، ص128). در ورودی حرم از طرف شمال بوده و ایوان خوش منظری درجلو این مدخل قرار داشته که با ستون چوبی ضخیم و تیر های چوبی پوشیده می شده است. طول ایوان (شرقی-غربی)کمی بیش از چهار متر و عرض آن (شمالی-جنوبی) مختصری بیش از سه متر بوده است ساختمان بقعه پس از پیروزی انقلاب اسلامی بازسازی شده و هم اکنون نیز در حال ساخت و باز سازی است.رواق های اطراف گنبد خانه، حصار کشی اطراف صحن و تعمیرات جزئی دیگر در گوشه و کنار بقعه در دهه های اخیر به ساختمان بقعه اضافه و انجام شده است، اما هنوز اصل گنبد خانه دست نخورده است. در وسط حرم، ضریحی ساخته شده از آلت های چوبی به رنگ سبز جعفری قرار داشت. این ضریح به طول یک متر و هشتاد سانتی متر و عرض یک متر و چهل وپنج سانتی متر و ارتفاع یک متر و پنجاه و پنج سانتی متر بر پایه سنگی کوتاهی از سنگ های سبز مخصوص قریه درکه استوار بوده که ارتفاع پایه سنگی دوازده سانتی متر بوده است شیب دار بودن درکه و ساختمان های اطراف امام زاده باعث شده است که بقعه از فاصله دور به راحتی دیده نشود. اما محدوده اصلی ساختمان بقعه و گنبد آن از کوچه های اطراف دیده می شود . فضای صحن ، ورودی، در و چهار چوب خاصی ندارد و فقط ساختمان اصلی بقعه و مسجد مجاور آن ورودی دارند .در واقع ، فضای صحن و قبرستان در محدوده شرقی امامزاده بی حصارندو مردم به راحتی می توانند از کوچه های اطراف وارد فضای صحن و قبرستان شوند . طرح فعلی بقعه به صورت بنایی منفرد است که از یک گنبدخانه و یک رواق تشکیل شده است و گنبد خانه در ضلع شمال شرق قرار دارد. به دلیل آن که طرح جدید بقعه در حال ساخت است، اتاقکی موقت در گنبدخانه احداث شده است که قبر در آن قرار دارد . صحن کوچک بقعه در شمال شرقی بنا قرار گرفته است. مساحت بنای امامزاده صد و نود و چهار و هشت دهم متر مربع و مساحت عرصه آن نهصد و دو و هشتاد و نه صدم مترمربع است. ارتفاع جداره های بیرونی بقعه هفت متر است. سیمان، فولاد، شیشه، گچ و رنگ از جمله مصالح استفاده شده در بنا هستند. صحن، ضلع شرقی بقعه را فرا گرفته است. برای رسیدن به صحن می توان کوچه ضلع شمال شرقی یا کوچه امامزاده را در ضلع جنوبی طی کرد. در اطراف صحن چند درخت کوتاه و بلند و باغچه ای کوچک با چند سنگ قبر قدیمی در ضلع جنوبی صحن، در کنار دیوار مسجد و در سطحی پایین تر از کف صحن، دیده می شوند. در جلو رواق، حوض آبی هم سطح کف صحن به شکل گل چند پر ساخته شده است. حوض به رنگ آبی و از سیمان است و یک آب نما هم در مرکز آن قرار دارد. طول و عرض حوض زیاد نیست و در حدود یک متر و نیم است. ضلع شمالی صحن با دیواری سنگی از باغ همسایه جدا شده است. صحن از غرب و جنوب محدود به ساختمان بقعه و مسجد، و از شرق متصل به باغچه ای کوچک با حصاری نرده ای در اطراف آن است. صحن در ورودی ندارد و از طریق راهی شیب دار، به کوچه پایین متصل می شود. نمای اصلی بقعه، نمای رواق و ورودی یعنی جبهه شمال شرقی بقعه است. این نما متقارن و دارای پنج دهنه طاق تیزه دار است. طاق میانی و دو طاق دو طرف بزرگ تر از طاق های دیگرند. آجر کاری این نما به اتمام رسیده اما هنوز نما سازی و تزیینات آن اجرا نشده است. در نمای دیگر نیز سفت کاری به اتمام رسیده و نازک کاری ها هنوز انجام نشده است. رواق تقریبا یک مترو نیم عرض دارد و کف آن سیمانی و آجری است. درطرف راست در ورودی به داخل حرم، زیارت نامه امامزاده در داخل یک قاب چوبی نصب شده است. برای ورود به داخل حرم باید از رواق گذشت. بین رواق و در ورودی حرم دری وجود دارد که محدوده رواق را از ورودی اصلی به داخل حرم جدا می کند. گنبد خانه اتاقی کوچک و بسیار ساده با ابعاد پنج متر در شش متر و فضای بدون تزیین آن به صورت هشت ضلعی است که در چهار جهت