بنابرزیارتنامه موجود، امامزاده عزیز(علیه السلام) عموی گرامی امامزاده مطیب (علیه السلام) و از نوادگان امام موسی كاظم (علیه السلام) است. برخی گفتهاند که در زمان مأمون الرشید خلیفه عباسی، مرد محترمی به نام سیدمحمد والی كه به قول اهالی از اعقاب حضرت امام چهارم (علیه السلام) است به اینجا پناهنده شده و مدتی دور از اغیار در این ده زیبا زندگی میكرده است. هنگام ورود این شخص به این ده، همسر و چهار پسرش نیز به دنبالش بودهاند. به نقلی، این شخص جد سادات فعلی دركه است. از ساكن شدن این شخص محترم در دركه مركزیتی پیدا شده و كسان دیگری از اولاد علی (علیه السلام) که از ظلم و ستم خلفای جابر عباسی در ناراحتی و فشار بودهاند به این مکان میآیند که امامزاده عزیز (علیه السلام) و برادرزادهاش امامزاده مطیب، جزء این دستهاند. ایشان به همراه برادرزاده بزرگوارشان (امامزاده مطیب) به سمت طوس در حرکت بودند که خبر شهادت امام رضا (علیه السلام) به گوششان میرسد. بعد از شنیدن خبر شهادت، هر یک از بزرگواران به سویی میروند که امامزاده مطیب به همراه خانواده و عمویشان عزیز ابن محسن ابن موسی الکاظم در مکانی دورتر به شهادت میرسند. گویا اینجا مکان درگیری بوده است. قبلاً جاده درکه وجود نداشته و به صورت تپه بوده و در واقع عزیز (علیه السلام) در قسمت شمالی و بالاتر (که هماکنون دانشگاه شهید بهشتی در آنجا واقع است)، به شهادت میرسند و مطیب (علیه السلام) در پایین ده. برخی میگویند خبر شهادت امام که میرسد، مزدوران حکومت مامور نابود کردن اولاد نبی میشوند. به اطراف ده که میرسند عدهای نشان امامزاده را به ایشان میدهند و درگیری آغاز میشود و این بزرگواران شهید میشوند. از همان زمان تا به امروز، مردم به این امامزادگان متوسل شده و حاجت میگرفته و میگیرند. به امامزاده اناری (علیه السلام) معروف می باشد. السَّلامُ عَلَیکَ اَیُّهَا السَّیِّدُ الزَّکِیُّ، اَلطّاهِرُ الوَلِیُّ، وَالدّاعِی الحَفِیُّ؛ اَشهَدُ اَنَّکَ قُلتَ حَقّاً، حَقّاً، وَنَطَقتَ حَقّاً وَصِدقاً، وَدَعوتَ اِلی مَولایَ وَمَولاکَ، عَلانِیَةً وَسِرًّا، فازَ مُتَّبِعُکَ، وَنَجا مُصَدِّقُکَ، وَخابَ وَخَسِرَ مُکَذِّبُکَ، وَالمُتَخَلِّفُ عَنکَ، اَشهَد لی بِهذهِ الشَّهادَةِ، لِاَکونَ مَنَ الفائِزینَ بِمَعرِفَتِکَ وَطاعَتِکَ، وَتَصدیقِکَ وَاتِّباعَکَ، وَالسَّلامُ عَلَیکَ یا سَیِّدی وَابنَ سَیِّدی. اَنتَ بابُ اللهِ المُؤتی مَنهُ، وَالمَأخوذُ عَنهُ، اَتَیتُکَ زائِراً، وَحاجاتی لَکَ مُستَودِعةً، وَها اَنَا ذا اَستَودِعُکَ دینی وَاَمانَتی، وَخَواتیمَ عَمَلی، وَجَوامِعَ اَمَلی اِلی مُنتَهی اَجَلی، وَالسَّلامُ عَلَیکَ وَ رَحمَةُ اللهِ وَبَرَکاتُه. *** سلام بر تو ای آقای پاک و پاکیزه و سرور من و ای دعوت کننده (به حق) به مهربانی، گواهی دهم که تو حق گفتی و به حق و راستی سخن کردی و (مردم را) آشکارا و نهان بسوی مولای من و مولای خودت دعوت فرمودی رستگار شد پیرو تو و نجات یافت تصدیق کننده ات و نومید و زیانکار شد تکذیب کننده ات و آن کس که با تو مخالفت کرد گواه باش برای من این گواهی را تا من بوسیله معرفت و اطاعت تو و تصدیق و پیروی کردنت از زمره رستگاران باشم و سلام بر تو ای آقای من و ای فرزند آقای من توئی درگاه خدا که از آن درآیند و (معالم دین را) از آن بگیرند آمده ام به درگاهت برای زیارت و حاجتهای خود را به تو سپرده ام و من اکنون به تو می سپارم دینم و امانتم و سرانجام کارهایم و همه آرزوهایم را تا پایان عمرم و بر تو باد سلام و رحمت خدا و برکاتش. عزیز بن محسن بن امام موسی کاظم (علیه السلام) حرم مطهر امامزاده عزیز (علیه السلام) در منطقه اوین و در شمال محوطه دانشگاه شهید بهشتی قرار گرفته که در حین ساخت بناهای اولیه دانشگاه تجدید بنا شده و از معماری معاصر شهر تهران بهره می برد. حرم مطهر همه روز میزبان دانشجویانی است که خستگی خود را با زیارت این بقعه متبرکه فراموش می کنند و از نورانیت آن بزرگوار کسب فیض می نمایند. در جوار حرم مطهر، مزار 8 شهید گمنام نیز قرار دارد. بنای اصلی که در سال 1352 شمسی ساخته شده، قبر کوچک مستطیلی متناسبی با سقف گنبدی بیضیشکل است که داخل آن به طور تقریب کمی بیش از 4 متر طول و مختصری بیش از 3 متر عرض دارد. بنای آن به نظر میرسد مربوط به قبل از دوره قاجاریه باشد. بعداً در طرفین شرق و غرب این قبه، دو اطاق ساده که اندود درونی آنها کاهگل است افزودهاند و ایوان پهن و و سیعی هم با جرزهای سنگی و نرده چوبی ساده در جلو بقعه یعنی سمت جنوب آن که مشرف به قریه اوین است، احداث نمودهاند و این مستحدثات هم کمتر از صد سال قدمت دارد. در داخل حرم کوچک، بقعه محجر چوبی ساده به طول 1/91 متر و عرض 1/31 متر و ارتفاع 1/43 متر با خانهبندیهای مربع درشت، اطراف مرقد را احاطه نموده است. زیارتنامه آنجا، صاحب مرقد را حضرت امامزاده عزیز بن محسن بن موسی الکاظم الامام بحق نجل امیر المومنین معرفی مینماید. بنابراین، امامزاده مزبور عموی امامزاده مطیب میشود و دو زیارتگاه قریه اوین، یکی متعلق به عمو و دیگری مربوط به برادرزاده است. به مناسبت شکل و رنگ گنبد شیروانی این امامزاده، مردم خوشمشرب آن را به نام امامزاده اناری خواندهاند. بالاتر از زیارتگاه مزبور بر فراز همان تپه، دو مقبره خوشمنظر هر کدام به صورت شش ضلعی دارای 6 پایه ظریف آجری با دهانههای باز و سقف شیروانی احداث شده است که اولی مدفن شاهزاده حسین قلی میرزا سالور عماد السلطنه متوفی در 1311 شمسی و دومی آرامگاه شاهزاده قهرمان میرزا سالور عینالسلطنه متوفی در 1324 شمسی است که هر دو نفر فرزندان مرحوم عبدالصمد میرزای عزالدوله فرزند محمدشاه قاجارند و احداث مقبرههای مزبور در آن محل حکایت از ذوق و دانش فطری خاندان سالور دارد و اشعار بسیار شیوایی هم بر روی سنگ مقبره شاهزادگان مزبور نوشته شده است. بقعه دارای امکانات رفاهی مناسب برای استفاده زائرین محترم است.
آدرس : استان تهران ـ شهرستان تهران ـ بخش ـ شهر تهران، منطقه اوین، میدان دانشگاه، محوطه دانشگاه شهید بهشتی، جنب مسجد دانشگاه