بدیهی است که مرکز زمین، مثل نقطه پرگار در دلِ اعماق آن قرار دارد و نه در سطح آن، از این رو آن چه در این خصوص بیان میشود؛ "وسط زمین" است و نه مرکز زمین.
در مورد واژهی "وسط" نیز باید دقت نمود که به چه معنا و مقصودی گفته شده است. مثلاً اگر در کلامالله فرمود: "ما شما را امت وسط" قرار دادیم، مقصود این نیست که به لحاظ جغرافیایی نیز در "وسط" سایر امم قرار گرفتهاید، بلکه مقصود دور بودن از افراطها، تفریطها و یا حتی احکام مختص به زمان و مکان خاص میباشد. چرا که پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، خاتم انبیای الهی است، اسلام دین جهانی و قرآن کریم نیز کتابی برای همگان میباشد، پس باید حد وسط باشد. لذا هم پیامبر را فرمود که برای عالمیان است، هم قرآن را و هم کعبه را فرمود که برای عالمیان است؛ پس همه حد وسط هستند:
در مورد جهانی بودن پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله فرمود:
«وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ» (الأنبیاء، 107)
ترجمه: و ما تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم.
«وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِّلنَّاسِ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ» (سبأ، 28)
ترجمه: و ما تو را نفرستاديم جز بشارتگر و هشدار دهنده براى همه مردم ليكن بيشتر مردم نمىدانند.
در مورد جهانی بودن قرآن کریم فرمود:
«تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا» (الفرقان، 1)
ترجمه: بزرگ و لايق بزرگى است آن خدايى كه اين فرمان (قرآن کریم = فرقان) را به بنده خويش نازل كرد تا بيمرسان جهانيان باشد.
در مورد جهانی بودن مکه مکرمه نیز فرمود:
«إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِّلْعَالَمِينَ» (آلعمران، 96)
ترجمه: اولين خانه (عبادتى) كه براى مردم بنا نهاده شد، آن خانهاى است كه در مكه واقع است، خانهاى پر بركت كه مايه هدايت همه عالميان است.
پس چون همه برای جهانیان در هر عصری هستند، همه مرکز یا وسط هستند و امت آن (مسلمان) نیز امت وسط میباشد. و کعبه نیز چون اولین خانهی عبادت است، مرکز یا وسط قلمداد شده است.
الف – بدیهی است که تعیین مرکز یا وسط جغرافیایی در سطح و هندسه دایره یا بیضی، به این راحتی میسر نمیباشد. بله، در احادیث و روایات اقوال فراوانی در خصوص "وسط" قرار داشتن کعبه وجود دارد که ممکن است واقعاً چنین نیز باشد، اما الزام ندارد که حتماً وسط جغرافیایی و هندسی باشد.
در روایات مذکور تصریح شده است که: «علت اينكه خانه كعبه در وسط زمين است اينست كه خانه كعبه موضعى است كه از زير اين موضع زمين منبسط شد (اولین نقطهای که از آب بیرون آمد) ...، و خانه كعبه اول بقعهاى است كه در زمين بنا شد، چرا که آن وسط زمين است.» (عيون أخبار الرضا ع-ترجمه آقا نجفى، ج2، ص: 323) - «كعبه را از آن روز كعبه ناميدهاند كه در ميانگين دنيا جاى دارد» (من لا یحضره الفقیه).
ب - تحقیقات فلکی نشان میدهد که ارکان کعبه درست به سمت چهار جهت اصلی (شرق، غرب، شمال و جنوب) قرار گرفته است . این تحقیقات تاکید دارد که «حجرالاسود» به سمت شرق، «رکن یمانی» به سمت جنوب، «رکن شامی» به سمت شمال و «رکن عراقی» نیز به سمت غرب قرار گرفته است. – در واقع به صورت یک مرکز در وسط قرار گرفته و چهار جهت جغرافیایی زمین را نشان میدهد.
ج – برخی از تحقیقات جغرافیایی (به ویژه توسط دانشمند مسلمان دکتر کمال الدین حسین - مصری) حاکی از آن است که مکه مکرمه در وسط خشکیهای زمین قرار گرفته است. وی میگوید: در سفرها، به خصوص در شهرهایی که در آنها مسجدی نیست که جهت قبله را به ما نشان دهد، با مشکلاتی مواجه بودم. به فکر افتادم تا نقشه جدیدی برای کره زمین رسم کنم و بر روی آن نقشه جهتهای قبله را بدست آورم. اول مدارها و خطهای شمالی و جنوبی، عمودی و افقی و سپس پنج قاره را کشیدم. اما ناگهان چیز عجیبی به ذهنم خطور کرد و حیرت زده شدم و آن این بود که مکه مکرمه در وسط خشکیهای جهان قرارگرفته است.
دکتر کمال الدین حسین، حاصل تحقیقاتش را در مصاحبهی مطبوعاتی نیز بیان نمود که در شماره 32898 سال 103 روزنامه الاهرام، مورخ 5/ 1/ 1977 بچاپ رسيده است.