در قسمت اول شوشتر، اهواز، دزفول و بیشتر شوش را بررسی کردیم. اکنون در اینجا به بررسی قسمت دوم راهنما می‌پردازیم که شامل آبادان، خرمشهر، بهبهان، هندیجان، شادگان، رامهرمز، ایذه و مسجد سلیمان است.

ایوان کرخه، شوش

کاملترین وبزرگترین شهر ساسانیان است. شکوه، جلال و قدرت دوران ساسانیان را بازگو می‌کند. بخش اندکی از آن باقی مانده است و از مشخصه‌های آن دیوارهایی بلند است و به لحاظ تاریخی و معماری از اهمیت زیادی برخوردار است. با تأسف این بنا در زمان جنگ ایران و عراق آسیب دید و هم اکنون بی حفاظت رها شده است.

باستان شناس دانشمند، سید محمد تقی مصطفوی در سال نهم شماره هفتم و هشتم مجله آموزش و پرورش تحت عنوان (ایوان کرخه) این گونه می‌گوید:

در سمت مشرق محوطه کاخ به فاصله تقریباً سیصد متری گوشه جنوب شرقی آن ساختمان طویل آجری موجود بوده که امروز نصف بیشتر آن از بین رفته و نیمه کمتر آن سرپا مانده‌است. از روی نیمه باقی‌مانده این کاخ ویران چنین دستگیر می‌شود که ساختمان به طول ۴۶ متر و پهنای ۵۰/۱۴ متر بر فراز باروی شرقی این محوطه وجود داشته و با در نظر گرفتن طاق هلالی آجری و سایر مشخصات بنا معلوم می‌گردد که تالار با شکوهی را تشکیل می‌داده‌است که از درون آن می‌توانسته‌اند جریان آب کرخه و جلگه پهناور خوزستان را تا چندین فرسخ بنگرند.در نقشه‌ای که از این بنا تهیه گردید قسمت‌های موجود به‌وسیله خطوط کامل و قسمت‌های از بین رفته و روزنه با خطوط بریده نشان داده شده‌است و بطوریکه ملاحظه می‌گردد تالار این کاخ در وسط رو به هر جانب یک درب داشته و در طول تالار نیز از هر جانب ۸ روزنه درون آن‌را روشن می‌کرده‌است.

 

 

آبادان

موزه آبادان

از موزه‌های قدیمی ایران است این موزه با آثاری از دوره ما قبل تاریخ و آثاری‌ از دوره‌های متاخر تا دوره قاجاریه و نیز آثاری از هنرمندان کارگاه‌های هنرهای سنتی را در خود جای داده است.

کلیسای ارمنه (کلیسای سورت گاراپت)

کلیسای ارامنه آبادان سازه‌ای مربوط به دوران پهلوی است که با بنایی سفید همگان را وادار به نظاره می‌کند. این کلیسا در زمان جنگ آسیب دید اما توسط ستاد بازسازی مناطق جنگی مرمت شد. در حال حاضر به دلیل اندک بودن مسیحیان در آبادان مراسمی در این کلیسا برگزار نمی‌شود اما به دلیل مجاورت با مدرسه ادب آبادان، همچنان پابرجاست، کلیسای ارامنه گریگوری آبادان بزرگترین تالار اجتماعات ارامنه مقیم آبادان محسوب می‌شده است.

مسجد (موزه) رانگونی‌ها

مسجد رانگونی‌ها به دست کارگران پاکستانی پالایشگاه آبادان در زمین‌های شرکت نفت ساخته شد. رانگون، پایتخت کشور برمه ‌است. ملوانان و مسافران کشتی‌های خارجی بسیاری در این مسجد نماز خوانده‌اند. این بنا با قدمت ۸۸ سال دارای شبستان، حیاط اصلی و موذنه‌ است. این مسجد به مسلمانان اهل سنت حنفی مذهب تعلق داد. در آرایه‌های این مسجد از طرح‌های گچ بری برجسته به صورت روکش سیمانی استفاده شده‌است. این مسجد هم اکنون به عنوان موزه فعالیت می‌کند.

سینما شیرین

این سینما ۸۰ سال سن دارد و از اولین سینماهای ایران است. که در زمان جنگ جهانی دوم با افزودن دو طبقه دیگر به آن به بزرگترین سینمای ایران تبدیل شد.

سینما نفت و تاج

عمر سینما نفت تقریباً برابر با عمر پالایشگاه عظیم نفت آبادان است که به ۱۰۰ سال می‌رسد.

 با پایان یافتن کارهای ساختمانی پالایشگاه و نزدیک شدن زمان بهره برداری، انگلیسی ها در کنار سایر امکانات و تسهیلات رفاهی نظیر خانه های مجلل و مشجر، بیمارستان ها، فروشگاه های بزرگ، باشگاه های قایق رانی، اسب دوانی، گلف و استخر در نزدیکی محله بوارده جنوبی، سینمای مجللی نیز با آجر نسوز قرمز رنگ، موسوم به آجر لندنی ساختند که در سال ۱۳۲۳ با نام سینما تاج افتتاح شد و محل اجرای نمایش و کنسرت های بزرگ نیز بود. 

بازارهای آبادان

بازارهای آبادان عبارتند از بازار کویتی‌ها، بازار امیری، بازار احمد آباد، بازار ته لنجی‌ها، بازار مرکزی و بازار درجه یک ماهی فروشان آبادان با همجواری خود با کشورهای خلیج فارس و داشتن صادرات و واردات کالا از طریق لنج و کشتی دارای بازارهای متنوع و متعدد با قیمت های مناسب است که سبب شده است که مردم از شهرستان‌ها و استان‌های دیگر برای خرید و سیاحت به این شهر سرازیر شوند و چون اقشار مردم آبادان اکثریت کارمند و بازاری هستند موجب شده است تا بازارهای آبادان رونق بگیرند و نسبت به دیگر شهرهای استان چشمگیر باشند.

خرمشهر

موزه جنگ

همه ما داستان‌هایی دوران دفاع مقدس را شنیده‌ایم و این موزه آن‌ها را بار دیگر با جلوه‌های بصری و آثار باقی از آن دوران را برایمان بازگو می‌کند.

مسجد جامع خرمشهر

یکی از بناهای باقی مانده از دوران جنگ ایران و عراق است که از آن به عنوان مقر فرماندهی و تدارکات استفاده می‌شده است. پس از فتح خرمشهر این مسجد به صورت نیمه سالم به ایران بازگشت. مسجد جامع خرمشهر یکی از تنها ساختمان هایی بود که در این شهر، پس از بازپس گیری به صورت نیمه سالم باقی مانده بود و همچنین چون این مسجد در زمان مقاومت، قبل از اشغال مرکز فرماندهی و تدارکات و گردهمایی مدافعان شهر بود، لقب نماد مقاومت را به خود گرفت که در حال حاضر نیز بین بازماندگان جنگ و علاقمندان به تاریخ جنگ ایران و عراق به همین عنوان شناخته می‌شود.

حلقه قدرت ارجان و موزه بهبهان

در موزه بهبهان آثار نفیسی نگهداری می‌شود که از برجسته‌ترین آنها حلقه قدرت ارجان است.

در بهبهان آرامگاه کیدین هوتران پسر کورلوش تابوتی برنزی کشف شد که در آن یک حلقه طلایی، نود وهشت دگمه زرین، یک دِشنه، میله‌ای نقره‌ای و جامی به همراه سینی برنزی و چند شیء دیگر قرار داشت. و جسد حلقه قدرت را در دست چپش گرفته بود. قدمت این حلقه به قرن هشتم قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد.  این چنین اثری تا به حال در هیچ جای دنیا به این شکل دیده نشده است.

شهر باستانی آسک، هندیجان

آسک شهری قدیمی و متروکه‌ است. در حدودالعالم راجع به آسک چنین گفته شده که آسک در دامنه کوه قرار داشته و بالای آن کوه آتش فروزان بوده است.

مرحوم سلطانعلی سلطانی می‌نویسد:

 در نزدیکی هندیجان کنونی شهر آسک قدیم واقع بود که بسیاری از جنگ‌های خوارج در نزدیکی آن رخ داده‌است و نام این شهر در بعضی از اشعار شعرای عرب نیز آمده‌ است.

مورخان درباره آثار آسک نوشته‌اند:

 ایوان بلندی داشته است. همچنین آتشکده‌ها و دفینه‌های باستانی و گورهای قدیمی، تابوتها و حجاریهای کتیبه مانند در آسک وجود داشته‌است. کتیبه‌هایی به خط پهلوی روی دَر غربی ایوان (معبد آتشکده) آسک در سنگ منقوش بوده ‌است. در غرب آسک قلعه گنبدی است که قبلاً برج دیده‌بانی آنجا بوده‌ است.

تالاب شادگان

س‍‍ازم‍‍ان م‍ی‍راث ف‍ره‍ن‍گ‍‍ی و گ‍ردش‍گ‍ری اس‍ت‍‍ان، روس‍ت‍‍ای رگبه را ب‍ه ع‍ن‍وان روس‍ت‍‍ای ن‍م‍ون‍ه و پ‍‍ای‍گ‍‍اه گ‍ردش‍گ‍ری ت‍‍الاب شادگان معین و در منطقه ایستگاه گردشگری  احداث کرده است و اف‍رادی در زمینه راهنمایی و ارائه خ‍دم‍‍ات م‍ورد ن‍ی‍‍از ب‍ه گ‍ردش‍گ‍ران ت‍‍ع‍ی‍ی‍ن ش‍ده‌ان‍د که ه‍م‍واره م‍‍ی‌ت‍وان ق‍‍ایق‌هایی ب‍‍ا ق‍‍ای‍ق‍ران‍‍ان ن‍وج‍وان را در ک‍ن‍‍ار آب مشاهده کرد و همچنین م‍ن‍‍اظر این تالاب به وی‍ژه در ف‍ص‍ل ب‍‍ه‍‍ار و اواخ‍ر زمستان دی‍دن‍‍ی است.

رامهرمز

روستای ماماتین

تشکوه یا کوه آتشین رامهرمز از جاذبه‌های گردشگری رامهرمز است. این کوه از گذشته‌های دور تا به امروز شبانه روز می‌سوزد، از قدیم مردم محلی به این کوه تَشکوه می‌گویند. به گفته‌ی کارشناسان زمین شناسی دلیل شعله ور شدن آتش کوه، گوگرد موجود در زمین و متصاعد شدن گاز طبیعی از عمق زمین به سطح است. گازهای هیدرکربوری از لایه های مختلف زمین عبور می کنند و از هر درز و شکافی در سطح زمین به بیرون شعله ور می‌شوند به طوری که در شب، نور سوختن این گاز بیشتر دیده می‌شود. در مجاورت تش‌کوه به دلیل وجود گاز متصاعد شده در هوا نمی توان آتش دیگری روشن کرد.

قلعه دا و دختر

این قلعه به دوره ساسانیان باز می‌گردد. دژ بزرگی است که از آن به نام دا و دختر یاد می‌شده. معماری آن به معماری رومی بسیار نزدیک است. از سنگ ملات و در جاهایی از قیر وآجر ساخته شده است. این قلعه در ارتفاعات بنا شده و معابر سختی دارد.

عمارت صميمی

عمارت صمیمی یا باغ امیر سپه‌دار از باغ های سکونتی حکومتی دوره قاجار است که به عنوان حاکم نشین شهرستان رامهرمز استفاده می‌شده و متاًثر از باغ های فرنگی ساخته شده است. عمارت اندرونی که همان کوشک میانی  است در دو اشکوب همکف و زیر زمین بنا شده و محل کارهای حکومتی و دفتری بوده، و در زمان پهلوی این کوشک محل زندگی صاحب وقت باغ بوده است. طبقه همکف شامل سرسرا ،چهار اتاق و یک سفره خانه است دارای سقف‌های گنبدی از نوع چهار بخشی و طاق و تویزه می باشد. و زیر زمین آن شامل دو اتاق و یک سرسرا است.

دزگيری (دژ گلی)

در بالای تپه‌های دوکوهک به گفته مردم محلی، کله قوچی پر ابهت قرار دارد که در شباهت با مجسم ابوالهول مصر است و تمام منطقه را زیر نظر دارد. این ساختار طبیعی است و به دست کسی ساخته نشده است.

عمارت امیر مجاهد (قلعه بهبهانی)

قلعه امیر مجاهد یا باغ امیر مجاهد یکی از بناهای تاریخی رامهرمز است. این بنا توسط یکی از خوانین پرنفوذ ایل بختیاری بنام امیر مجاهد بختیاری در اواخر دوره قاجار احداث شد و به همین دلیل قلعه امیر مجاهد نامیده می‌شود. این بنا در شهریور ۱۳۲۰ خورشیدی توسط طاهر بهبهانی برای سکونت خریداری شد و به همین دلیل که مالک کنونی آن آقای بهبهانی است به این نام نیز شهرت دارد. قلعه امیر مجاهد در انتهای باغی ساخته شده که از انواع درختان از قبیل نخل، پرتقال و گل و گیاه پوشیده شده است. از ویژگی‌های قلعه امیر مجاهد نوع معماری آن است.

ایذه

کول فرح

تنگه‌ای در هفت کیلومتری شمال شرقی ایذه، شامل شش نقش برجسته متعلق به دوره ایلامیان است که با توجه به سنگ نبشته‌های به جا مانده و بقایایی از محل زندگی آنها در گذشته‌های دور که در میان کوه‌ها باقی‌مانده است مانند گورها کانال آب و بقایای ساختمان و نقطه دیدبانی می‌توان گفت این محل پرستشگاه نارسینا، یکی از خدایان ایلامی بوده است.از آنجا که دره‌ها عموماً تنگ و خفه می‌باشند اما این دره روح افزا و دلباز است و در سمت راست مدخل دره، در کنار رشته کوهی، دو قطعه سنگ عظیم و نامنظم دیده می‌شود که بر بدنه آنها، نقوش ظریف و زیبایی از صورت انسان و شمایل جانوران در حالت‌های نیایش و احترام دیده می‌شود. در تصویر سنگی این نیایشگاه بیش از ۴۰۰ نفر در حال پرستش مشاهده می‌شوند و بنا به گفته کارشناسان در این تصاویر نخستین نگاه بشر به مذهب و آئین شکل گرفته است و حمل خدایان، قربانی کردن و اجرای موسیقی از دیگر صحنه‌های بکر این سنگ نگاره‌ها است.

اشکفت سلمان

بزرگترین خط نوشته میخی ایلام نو را در خود جای داده‌است و شامل چهار نقش برجسته متعلق به دوره ایلامیان و بقایای یک ساختمان متعلق به اتابکان است. این محل پرستشگاه تریشا یکی از خدایان ایلامی بوده‌است. در این منطقه علاوه بر وجود سنگ نوشته ها شامل غار و چشمه‌ای معدنی از دل کوه می‌باشد که در این مکان چهار نقش برجسته وجود دارد که دو تای آن داخل غار و دو تای دیگر در خارج از غار است. بزرگ‌ترین نوشته خط میخی از دوره ایلامی در این غار قرار دارد و از زمان شاهک ایلامی، شاه بومی آیاپیر یا آیاتم در این غار جای گرفته است و هم‌ چنین برای نخستین بار حضور مصور زن دوشادوش مرد در نقش برجسته‌های این غار دیده شده است.

طاق طویله

دارای معماری داخلی پیچیده و اعجاب‌انگیز است. متعلق به دوره اتابكان لر و حدود قرن هفتم هجری قمری است. كاشیكاری‌های دوران ایلخانی و تیموری و كاشیكاری‌های برجسته چون زرین فام، چلیپا و كاشی‌هایی با نقوش گیاهی و حتی كاشی‌هایی چون مسجد جامع اصفهان، این مكان را منحصربه‌فرد و دیدنی‌تر كرده‌است.

قلعه دیزه وراز

این قلعه در شمال كوه دلا قرار دارد. برای رسیدن به قلعه باید پله‌های زیادی را طی كرد. این قلعه در بلندترین قله كوه دلا ساخته شده است و تاریخ ساخت به زمان فرامرز اشكانی می‌رسد.

قلعه تل

توسط محمدتقی‌خان بختیاری در ناحیه ایذه بنا شده است. این قلعه در واقع مركز حكومت خان‌های ایل بختیاری بوده و چند قلعه كوچكتر در داخل آن وجود داشته است.

منطقه باستانی شمی

منطقه باستانی شمی در 30 كیلومتری شمال غربی ایذه، یكی از معروفترین اماكن تاریخی ایران است. در بازمانده های سكویی سنگی در شمی چندین تندیس به دست آمده است. بزرگترین پیكره مفرغی آدمی كه تاكنون از ایران باستان بهدست آمده، متعلق به این مكان است كه هم اكنون در موزه ملی ایران نگهداری میشود.

کلیسای نمره چهل، مسجدسلیمان

کلیسای نمره چهل مسجدسلیمان یکی از بناهای منحصر به فرد این شهرستان است . کلیسای نمره چهل است  در دهه 30 شمسی ‌توسط ارامنه ساخته شد. این کلیسا در حال حاضر در دست شرکت مخابرات مسجدسلیمان است. این کلیسا معماری فوق‌العاده زیبا و منحصر به فردی دارد که تقریبا می‌توان گفت پایداری خود را حفظ کرده است. البته سالن آن نیاز به مرمت اساسی دارد که می‌توان با هزینه‌ای اندک آن را سامان داد.