در بخش اول راهنمای سفر نوروزی به استان کردستان، اطلاعات ضروری سفر شامل موقعیت جغرافیایی، آب و هوا، هزینه‌های معمول، غذاهای محلی، رستوران‌ها، سوغات و صنایع دستی را در اختیار شما قرار دادیم.
جاذبه‌های دیدنی استان کردستان به تفکیک شهرها
سنندج
سنندج دومین شهر بزرگ کردنشین ایران و مرکز استان کردستان است که در سال ۱۰۴۶ هجری قمری توسط سلیمان خان اردلان برای اهداف نظامی بنا شده است. این شهر از سمت غرب به کوه آبیدر، از سمت شمال به کوه شیخ معروف و از سمت جنوب به کوه سراج‌الدین محدود شده است. سنندج که در منطقه‌ی کوهستانی زاگرس و در ارتفاع ۱۴۵۰ تا ۱۵۳۸ متری از سطح دریا واقع شده و دارای آب و هوایی سرد و نیمه خشک است. در گذشته این شهر به علت اهمیت نظامی و واقع شدن در پای کوه «سنه دژ» نامیده می‌شد.
خانه‌ی کرد (عمارت آصف وزیری)
بزرگترین موزه‌ی مردم‌شناسی مربوط به یک قومیت در ایران است. این بنا یکی از بزرگترین عمارت‌های اعیانی شهر سنندج است که به لحاظ معماری و تاریخی بسیار ارزشمند است. خانه‌ی کرد دارای آجرکاری‌ها، گچ‌بری‌ها و اورسی‌های زیبای مربوط به دوران صفویه است. اگر می‌خواهید هر چه بیشتر با این قوم ایرانی آشنا شوید، حتماً به گنجینه‌ی مردم‌شناسی آن سر بزنید. این بنا که به دستور آصف اعظم و توسط استادکاران غیربومی ساخته شده، در خیابان امام خمینی شهر سنندج قرار دارد.
مسجد دارالاحسان (جامع)
این مسجد زیبا در بلندترین نقطه‌ی بافت شهری سنندج واقع شده است، به‌گونه‌ای که گلدسته‌هایش در همه جای شهر دیده می‌شود. این بنا که در سال ۱۲۲۷ هجری قمری در دوران حکومت فتحعلیشاه ساخته شده، از باارزش‌ترین مساجد کردستان، به لحاظ معماری است. مسجد دارلاحسان در ضلع شمالی خیابان امام خمینی سنندج قرار دارد.
مسجد و زیارتگاه هاجرخاتون
این بنا یکی از مهم‌ترین مسجدهای شهر سنندج است که توسط عارفی مشهور به نام حاج شیخ شکرالله ساخته شده و اکنون در خیابان صلاح‌الدین ایوبی سنندج قرار دارد. طبق روایات، فرد مدفون در این امامزاده، خواهر امام رضا (ع) است که در مسیر سفر با برادر بزرگوارش در مسیر خراسان در کردستان درگذشته است. این امامزاده از سه حیاط با فضاهای مجاور، مقبره، مسجد و آرامگاه مشایخ و بزرگان سنندج تشکیل شده است.این بنا به دلیل استفاده از گچ‌بری، آیینه‌کاری و نقوش زیبای گل و گیاه و همچنین استفاده از معماری کردستانی در ایوان ستون‌دار جنوبی این بنا، به بنایی ارزشمند تبدیل شده است.
بازار سرپوشیده‌ی سنندج
این بازار سنتی که در سال ۱۰۴۶ هجری قمری و همزمان با مرکزیت شهر سنندج به عنوان مرکز حکومت اردلان‌ها ساخته شده، در دو طرف خیابان انقلاب سنندج قرار دارد. این بازار برای علاقه‌مندان به بناهای تاریخی و خرید جذاب خواهد بود. معماری بازار سنندج که یادگاری از دوران صفویه است و به دستور شاه صفی ساخته شده، مستطیلی شکل است و یادآور میدان نقش جهان اصفهان است. اجناس این بازار در بازه‌ی قیمتی متوسط قرار دارند.
عمارت امجدالاشرف
این عمارت که از بناهای مشهور دوران قاجار است دارای ویژگی‌هایی مثل حیاط سنگفرش، استخر، حمام و سالن تئاتر بسیار زیبایی است. تزئینات این بنا توسط استادکاران اصفهانی انجام شده است، به همین دلیل نقاشی‌ها و گچ‌بری‌های بی‌نظیری دارد. این عمارت در خیابان صلاح‌الدین ایوبی شهر سنندج واقع شده است.
عمارت مشیر دیوان
این عمارت که در خیابان شهدای سنندج قرار دارد، به تلاش میرزا یوسف مشیر دیوان که فرزند یکی از وزیران کرد تحت سلطنت قاجار بوده ساخته شده است. عمارت مشیر دارای هفت حیاط با فواره‌های مجزا و در عین حال مرتبط با سایر فواره‌هاست و دروازه‌ی ورودی بسیار جذابی به نام «سردرب جلوخانی» دارد که به شکل نیم‌هشتی است.
عمارت سالار سعید (موزه‌ی سنندج)
اگر قصد بازدید از صنایع دستی کردستان را دارید، موزه‌ی این عمارت بهترین گزینه برای شما خواهد بود. عمارت سالار سعید که همزمان با سلطنت ناصرالدین شاه ساخته شده، به علت تزئینات گچ‌بری و آیینه‌کاری‌های زیبا، از زیباترین عمارات سنندج است. این عمارت نیز در خیابان امام خمینی سنندج قرار دارد.
حمام خان
حمام خان که مربوط به دوره‌ی تاریخی قاجار است، در ضلع شمالی بازار سنندج و چنب مسجد داروغه قرار دارد. این حمام به دستور والی کردستان ساخته شده است و معماری و کاشی‌کاری‌های ظریف آن همراه با آهکبری‌هلی گوشه‌ی حمام چشم هر گردشگری را به خود خیره می‌کند.
مجموعه پارک تفریحی آبیدر
اگر اهل طبیعت‌گردی هستید، حتماً به این پارک کوهستانی مشرف به شهر سر بزنید. پارک آبیدر که در دامنه‌ی کوه آبیدر قرار گرفته و دارای چندین باغ و باغ وحش است، از دیرباز بسیار بین مردم سنندج محبوب بوده و به گونه‌ای نماد این شهر است. ارتفاع کوه آبیدر ۲۳۵۰ متر است و برخی مکان‌های مشهور آن عبارتند از: کانی شفا، ماماتکه، گویزه کویر، خضر زنده و ... . علت محبوبیت این مجموعه‌ی تفریحی نزدیکی آن به سنندج، ارتفاع آن و وجود چشمه‌های زیرزمینی فراوان است.
سینمای روباز پارک امیریه
این سینما که بزرگترین سینمای روباز جهان با ظرفیت ۱۰ هزار نفر است، در پارک جنگلی امیریه که یکی از بزرگترین باغ‌های مجموعه‌ی آبیدر است، قرار دارد. در این سینما هر شب رأس ساعت ۲۱ یک فیلم سینمایی به نمایش گذاشته می‌شود و بلیط آن رایگان است.
روستای تاریخی نگل
یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی استان کردستان روستای نگل است و علت آن وجود قرآن نگل در این منطقه است. این قرآن که طبق باور مردم روستا یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلیفه‌ی سوم نوشته شده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده، در مسجد روستا نگهداری می‌شود. مردم برای حل مشکلاتشان به این قرآن مراجعه می‌کنند. این روستا در مسیر جاده‌ی سنندج-مریوان قرار دارد.
پل تاریخی قشلاق
به این پل، سی و سه پل کردستان می‌گویند. پل قشلاق که در سال ۱۰۴۶ هجری قمری به سفارش شاه صفی ساخته شده، در گذر سالها با وجود بودن در معرض باد و باران و قرار گرفتن در آب همچنان سالم و پابرجا باقی مانده است. پل قشلاق در شرق شهر سنندج و روی رودخانه‌ی قشلاق قرار دارد.
مریوان
شهر سردسیری مریوان در ۱۲۵ کیلومتری شمال غربی سنندج واقع شده است. این شهر علاوه بر زیبایی‌های طبیعی به علت مرکز خرید بودن نیز از شهرت بسیار زیادی برخوردار است.
دریاچه زریوار
اگر اهل طبیعت‌گردی هستید حتماً به این دریاچه‌ی آب شیرین افسانه‌ای که در فاصله‌ی ۳ کیلومتری غرب شهر مریوان قرار دارد، سر بزنید. مردم بومی این دریاچه را اسرارآمیز می‌دانند چرا که هیچ منشأ مشخصی برای گردآوری آب خود ندارد و سال‌هاست که به وسیله‌ی قطرات باران و چشمه‌های کف‌جوش، لبریز از آب است. یکی از بهترین تفریحاتی که در این منطقه‌ی خوش آب و هوا می‌توانید انجام دهید قایق سواری در کنار گل‌های نیلوفر آبی زریوار است. برای صرف ناهار هم می‌توانید ماهی‌هایی که از دریاچه صید می‌شوند و همان‌جا کباب می‌شوند را میل کنید.
بازارچه مرزی مریوان
این بازارچه در ۱۵ کیلومتری شهر مریوان قرار دارد و به دلیل موقعیت مرزی‌اش در کنار کردستان عراق و ورود اجناس خارجی با قیمت‌های مناسب، از بزرگترین و باارزش‌ترین بازارهای غرب کشور است. بازار اورامی‌ها در این مکان، محل فروش اجناس الکترونیک، وسایل خانگی و پوشاک است و در بازارهای دیگر می‌توان صنایع دستی مثل کفش محلی، لباس مردانه و زیورآلات سنتی زنانه را خریداری کنید. حتماً هنگام خرید در این مناطق مراقب اصل بودن و سالم بودن کالای مورد نظرتان باشید. در سال‌های اخیر بازارها و پاساژهای بسیاری در سطح شهر مریوان هم ایجاد شده‌اند و برای افرادی که فرصت رفتن به بازارچه‌ی مرزی را ندارند، جایگزین مناسبی هستند.
روستای پلکانی اورامان تخت
روستای اورامان تخت در جنوب غربی سروآباد و در بخش اورامان شهر مریوان واقع شده و یکی از جلوه‌های زیبای معماری در کوهستان است. خانههای این روستا از سنگ و اغلب به شکل خشکه‌چین (یعنی بدون استفاده) از ملات ساخته شده‌اند و نوع معماری‌شان شبیه روستای ماسوله است به همین علت به آن هزارماسوله می‌گویند. علاوه بر این اورامان تخت که قدمتش به دوران ساسانیان می‌رسد، مردم بسیار مهمان‌نواز و مهربانی دارد که دیدار با آنها برای شما تجربه‌ی به‌یاد ماندنی‌ای خواهد بود. می‌توانید برای تکمیل تجربه‌ی خود در هتل بسیار زیبای سنگی اورامان اقامت کنید که ساختاری مشابه ساختار روستا دارد. اورامان منطقه‌ای بسیار زیبا و پر از روستاها و مناطق بکر طبیعی است که همچنان بافت قدیمی خود را همراه با داشتن مراسم مختلف و منحصربه‌فرد و موسیقی ویژه‌ی خود حفظ کرده است.
مراسم پیر شالیار
اگر در اواسط زمستان به اورامان تخت سفر می‌کنید، به هیچ وجه مراسم پیر شالیار را از دست ندهید. این مراسم هزارساله، هر ساله ۴۵ روز بعد از شروع فصل زمستان در آخرین چهارشنبه و پنجشنبه‌ی منتهی به نیمه‌ی بهمن برگزار می‌شود. محلی‌ها داستان جالبی درباره‌ی علت این مراسم دارند. آنها می‌گویند که سالها پیش حاکم شهر بخارا دختری گنگ و ناشنوا داشته و اعلام می‌کند که هر کس بتواند دخترش را شفا دهد، حاکم او را به عنوان همسر دخترش انتخاب می‌کند. در آن زمان پیرشالیار پیرمردی با کرامات عجیب بوده که حاکم آوازه‌اش را می‌شنود و دخترش را همراه با سوارانی به سمت اورامان می‌فرستد. هنگامی که سواران به اورامان می‌رسند دختر توانایی صحبت و شنیدن را به دست می‌آورد و از آن روز تا به حال در اورامان هر سال مراسم عروسی بزرگی برای آنها برگزار می‌شود که قربانی کردن گاو و گوسفند، دف‌نوازی، رقص‌های محلی عرفانی و پخش خوراکی و نذری بخشی از جذابیت‌های این مراسم است.
بانه
بانه دورترین شهر کردستان به مرکز این استان است. این شهر بارش برف و باران زیادی دارد و کاملاً کوهستانی و سردسیر است. بانه بیش از همه چیز به علت مرکز خرید بودن شهرت دارد و بیشترین سفرهای داخلی استان به مقصد این شهر انجام می‌شود، بنابراین اگر قصد سفر به آن را دارید، حتماً در روزهای غیرتعطیل به آن سفر کنید. برای رسیدن به بانه پنج مسیر وجود دارد: از طرف غرب از مرز عراق، از طرف جنوب غرب از کردستان عراق، از طرف جنوب شرق از طرف مریوان و از طرف شمال از شهرستان سقز می‌توان وارد بانه شد.
کوه آربابا
کوه آربابا نماد شهر بانه محسوب می‌شود. این کوه ۲۲۲۰ متری در جنوب بانه واقع شده و مربوط به دوره‌ی دوم زمین‌شناسی است. در سال‌های اخیر این کوه حالت تفرجگاهی نیز پیدا کرده است.
روستای گردشگری نجنه
این روستا در ۳۸ کیلومتری شمال غرب بانه در جاده‌ی بانه-سردشت قرار دارد. این منطقه به واسطه‌ی چشمه‌سارهای پرآب به یکی از سرسبزترین مناطق کردستان تبدیل شده است. در این روستا مجتمع‌های شیلات متعددی قرار دارند که می‌توانید از آنها ماهی تهیه کرده و یا همان‌جا ماهی کبابی میل کنید. در نجنه چند هتل یک و دو ستاره هم برای اقامت وجود دارد. یکی دیگر از جاذبه‌های روستای نجنه، وجود قرآنی با قدمت ۴۵۳ سال در مسجد آن است.
بازار بانه
بانه بازار سنتی ندارد. برای خرید به تعداد بسیار زیادی مغازه و پاساژ در سطح شهر وجود دارد که کالاهای با کیفیت‌ها و قیمت‌های مختلف را عرضه می‌کنند. اگر قصد سفر در بهار به بانه را دارید باید بدانید که با وجود هوای مطبوع، اما مسیرها، رستوران‌ها و مغازه‌ها بسیار شلوغ خواهند بود و خبری از تخفیف نیست. بهترین زمان برای سفر به بانه و انجام خریدی آسان، فصل پاییز و زمستان است.
سقز
سقز که در ۷۰۶ کیلومتری تهران و شمال استان کردستان واقع شده است، در گذشته اولین پایتخت مادها بوده که توسط آشوریان نابود شده است. سقز در بهار و تابستان آب و هوایی معتدل دارد.
تپه‌ی باستانی زیویه
این تپه‌ی ۱۰۰۰ ساله در منطقه‌ی حفاظت شده‌ی عبدالرزاق در جنوب شرقی سقز و نزدیکی جاده‌ی دیواندره-سقز واقع شده است. در بالای این تپه‌ی مرتفع، در سالیان بسیار دور اقوام مانایی زندگی می‌کرده‌اند و حال آثار باارزشی از آن دوران کشف شده است.
مسجد دومناره
این مسجد در خیابان امام خمینی در بافت قدیم شهر سقز قرار گرفته است. طبق اسناد قدمت این مسجد به دوران افشاریه برمی‌گردد. این مسجد پلانی مربع شکل دارد و در ساخت آن از مصالحی مثل خشت خام، ملات گل، سنگ‌های لاشه، آجر و چوب استفاده شده است. در دیوارهای این مسجد از کاشی‌های صابونکی با طرح سرو استفاده شده که اثر استاد علی اصفهانی است. علت نام‌گذاری مسجد دومناره، وجود دو مناره‌ی رفیع و زیبا در بالای مسجد است.
حمام حاج صالح
این حمام در بافت قدیمی شهر سقز و در مجموعه‌ی بازار تاریخی این شهر قرار دارد. حمام حاج صالح به سبک اصفهانی ساخته شده و قدمتش به دوران صفویه برمی‌گردد. این بنا با کادربندی و آهک‌بری سقف و دیوارها و حکاکی ستون‌ها تزئین شده است. حمام حاج صالح به زودی به موزه تبدیل خواهد شد.
کامیاران
در ۶۵ کیلومتری سنندج واقع شده و دارای آب و هوایی مطبوع است.
سنگ‌نبشته‌ی اورامان (کتیبه‌ی تنگی‌ور)
این نقش برجسته که متعلق به تمدن آشور است به همراه کتیبه‌ای با خط میخی بین روستاهای تنگی‌ور و یوزیدر در شهرستان کامیاران و بر فراز کوه زینانه قرار دارد. این نقش برجسته تصویری از یک انسان به صورت نیمرخ را نشان می‌دهد که کلاهی استوانه‌ای بر سر و شلاقی در دست دارد. کتیبه‌ی کنار آن نیز به زبان میخی به ستایش خدایان آشوری و شرح پیروزی‌های این قوم پرداخته است.
روستای پالنگان
این روستا که جز مراکز مهم کردستان در دوران سلجوقی بوده، حالا به دلیل هوای مطلوب و دل‌انگیز و آسفالته بودن، در تمام طول سال مورد بازدید گردشگران است. یکی از آثار تاریخی دیدنی این روستا قلعه‌ی پالنگان است که از دوره‌ی سلجوقیان باقی مانده و حالا در دره‌ی تنگور و نزدیک روستا واقع شده است. یکی از ویژگی‌های این روستا وجود مراکز پروش ماهی متعدد است که شما می‌توانید ماهی تازه‌ای را که از رودخانه‌ی تنگور گرفته شده، با قیمت مناسب تهیه کنید. حضور عشایر در فصل‌های تابستان و بهار در ارتفاعات این روستا که با برگزاری مراسم سنتی همراه است، یکی دیگر از جاذبه‌های این روستاست. این روستا معماری شبیه روستای ماسوله دارد.
بیجار
دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است. بیجار به معنای مکان رویش بید است. این شهر که در شرق استان کردستان واقع شده است، بعد از شهر کرد مرتفع‌ترین شهر ایران است و گاهی به آن بام ایران می‌گویند.
قلعه‌ی قمچقای
در فاصله‌ی ۶۰ کیلومتری شمال بیجار و ۱۲ کیلومتری شمال روستای قمچقای، قلعه‌ی سلطنتی قمچقای (دره‌ی شاهان) قرار دارد که بازدید از آن به علاقه‌مندان معماری کهن پیشنهاد می‌شود. این قلعه که قدمتش به دوران ساسانیان می‌رسد، در سه دوره محل سکونت مادها، پارت‌ها و اشکانیان بوده است. یک ویژگی منحصربه‌فرد این قلعه وجود کتیبه‌ای باستانی با نقش هیروگلیف و خط هیراتیک است که آن را به یکی از قدیمی‌ترین کتیبه‌های نیمه‌تصویری ایران تبدیل می‌کند.
پیست اسکلی بین‌المللی نسار
اگر اهل ورزش‌های زمستانی و تفریحات هیجان‌انگیز و لوکس هستید، حتماً به این پیست اسکی که قابلیت اسکی روی برف و چمن را داراست سر بزنید. ویژگی جالب این مکان دسترسی آسان آن است یعنی با ماشین و پای پیاده به راحتی می‌توانید از مرکز شهر به این مکان ورزشی برسید. یک ویژگی بسیار مهم دیگر این پیست اسکی قیمت بسیار پایین آن است. ورودی این پیست حدود ۷۰۰۰ تومان است و حتی شما برای یک دوره‌ی آموزشی ۱۰ جلسه‌ای بیش از ۵۰۰۰۰ تومان نخواهید پرداخت. این پیست دارای امکاناتی مثل تله سیژ، پیست چمن، پارکینگ، هتل و رستوران است.
بازار سنتی بیجار
قدمت این بازار به دوران قاجار برمی‌گردد. حتماً برای خرید صنایع دستی به خصوص فرش و گلیم به این بازار که در مرکز بافت قدیمی شهر بیجار واقع شده، سر بزنید. این بازار دارای معماری سنتی و شامل یک راسته‌ی طولانی شمالی-جنوبی، تیمچه‌ی حتج شهباز و سرایی به نام امیرتومان است.
سایر شهرها
غار باستانی کرفتو (دیواندره)
برای رسیدن به این غار مربوط به دوران نوسنگی باید از دیواندره به سمت شمال استان حرکت کنید، این غار در نزدیکی منطقه‌ی حفاظت شده‌ی عبدالرزاق و در ۳۱ کیلومتری شمال غرب دیواندره قرار دارد. این غار یکی از کهن‌ترین غارهای ایران است که نشانگر وجود تمدن و حیات تا دو هزار سال قبل از میلاد است و نمونه‌ای بارز از زندگی پیشنیان قوم کرد در ایران است. غار کرفتو از غارهای طبیعی و آهکی صخره‌ای و چند طبقه است که دارای اتاق‌های تودرتو، راهرو و دالان‌های عبوری است. در بخش‌هایی از این غار، حکاکی‌هایی با دست و کتبیه‌ها دوران پیش از تاریخ دیده می‌شود. بر سردر این غار کتیبه‌ای یونانی وجود دارد، که اسم این غار را هراکلس ذکر کرده است. ورودی غار کرفتو از دامنه‌ی کوه ۲۵ متر ارتفاع دارد و برای دسترسی به آن باید از پلکانی فلزی استفاده کنید.
بابا گرگر (قروه)
چشمه‌ی آب معدنی باباگرگر و بقعه‌ی باباگرگر در شهر سردسیر قروه قرار دارند. روستای باباگرگر در حدود ۱۸ کیلومتری شمال شرقی شهرستان واقع شده است. در این روستا چشمه‌ای همیشه جوشان به نام «دنگز» وجود دارد که دارای آبی به رنگ سرخ و گاهی لیمویی است. گفته می‌شود که آب این چشمه برای امراض سودایی و پوستی مناسب است و در درمان سؤهاضمه و دیگر بیماری‌های گوارشی و همچنین راشیتیسم و تورم مؤثر است. علاوه بر این چشمه، در کنار روستای باباگرگر آرامگاه یکی از امامزادگان به نام سید جلال مشهور به باباگرگر وجود دارد که گفته کی‌شود که از نوادگان امام باقر (ع) است. بنای این مقبره روی صخره‌ی سنگی حاصل از آب و گازهای معدنی ساخته شده است. در پایین این بنا سوراخی به قطر ۱۰ سانتی‌متر وجود دارد که بادی با سرعت زیاد و با بوی تند گوگرد از آن خارج می‌شود. زائران بسیاری سکه‌ای در آن می‌اندازند و سپس جلوی سوراخ را با دست گرفته و بعد رها می‌کنند. آنها معتقدند که اگر پس از رها کردن دستشان شی به بیرون پرتاب شود، نیاز آن شخص برآورده می‌شود.
کردستان سرزمین آوا و رنگ است، سفر به آن را از دست ندهید.
منابع: همگردی | آکاایران | ویکی پدیا | Treep.ir | تیشینه | پرشین پرشیا | pptourism | ,ویکی سفر | کردستان توریسم | اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان | باشگاه اسکی ایرانیان | ویوان نیوز | خبرگزاری کردپرس
