اهميت درخت و درختكاري در اسلام
چهاردهم اسفندماه به نام روز درختكاري و هفته اي به نام هفته منابع طبيعي نامگذاري شده است .
درخت آيت بي‌بيدل خداشناسي و نشانه بي‌نظير قدرت پروردگار است . سوره‌اي است سرشار از آيات توحيد و يكتاپرستي كه در كتاب طبيعت به صورتهاي مختلف واشكال متفاوت ديده مي‌شود .
درخت از نعمت‌هاي گرانبهاي خدا در زمين است و به دليل نقش حياتي كه در زندگي تمامي موجودات زنده به خصوص انسان دارد، در اسلام مورد توجه خاص قرار گرفته است.
در قرآن كريم اين كلمه 27 بار و با معاني مختلف تكرار شده است. از ابتداي اسلام بزرگان دين بر كاشت درخت سفارش كرده و فضيلت بسياري براي آن بيان داشته‌اند.
پيامبر گرامي اسلام (ص) در اهميت درخت و درختكاري، مي فرمايند: «اگر قيامت بر پا شد و در دست يكى از شما نهالى بود، اگر كمى پيش از قيامت توانست آن را بكارد، حتما اين كار را انجام دهد.» (1)
رسول خدا در سخن ديگري مي‌فرمايند: « هر كس درختى بنشاند و به ثمر بنشيند، خدا به اندازه اى كه ميوه از آن فراهم آيد به او پاداش مى دهد.» (2)
در همين زمينه امام صادق عليه السلام مي‌فرمايند: « درخت براى او (انسان) آفريده شده و او مكلّف است كه آن را در زمين بنشاند و آب دهد و به آن رسيدگى نمايد.» (3)
اميرالمؤمنين علي عليه السلام نيز در وصيتي كه نسبت به اموال شخصي خود دارد، مي‌فرمايد: « اين دستورى است كه بنده خدا على بن ابى طالب، امير مؤمنان نسبت به اموال شخصى خود، براى خشنودى خدا داده است، تا خداوند به‌واسطه آن او را وارد بهشت كرده، آسوده اش گرداند.... و با كسى كه اين اموال در دست او است شرط مى كنم كه اصل مال را حفظ كرده، تنها از ميوه و درآمدش بخورند و انفاق كنند، ... و هرگز نهالهاى درخت خرما را نفروشند، تا همه اين سرزمين [يكپارچه] زير درختان خرما قرار گيرد به نحوي كه راه يافتن در آن دشوار باشد.» (4)
امام باقر عليه السلام نقل مي‌فرمايد كه حضرت زهرا سلام الله عليها براي هفت باغي كه داشت وقف‌نامه نوشت و توليت آن را به حضرت علي عليه السلام و سپس امام حسن و امام حسين عليهما السلام و نسلي بعد از نسل سپرد و مقداد و زبير را نيز براي اين امر شاهد گرفت. (5)
در منابع روايي اسلام ضمن سفارش به كاشت درخت از قطع آن نيز به شدت نهي شده است. اهميت اين مسئله به حدي است كه رسول خدا(ص) همواره به رزمندگان اسلام سفارش مي‌كرد كه در صورت پيروزي بر دشمن نكاتي را مد نظر قرار دهند از جمله پرهيز از قطع درختان است. (6)
افزون بر آنچه گذشت، حفاظت از درختان جنگلي كه جزء انفال و ثروتهاي عمومي محسوب مي شود، از حساسيت بيش‌تري برخوردار است. در قرآن كريم سوره اي به نام «انفال» نامگذاري شده است كه يكي از مصاديق بارز انفال جنگلها و مراتع مي باشد. جنگل علاوه بر پاكيزگي هوا و زيبايي محيط، در كاهش بلاياي طبيعي و كنترل آبهاي زيرزميني نقش بسيار موثري به عهده دارد.
مبلغين ديني موظفند از منظر دين مبين اسلام به تبيين اهميت درخت و درختكاري و لزوم حفاظت از آن بپردازند و دست اندركاران مسائل محيط زيست و منابع طبيعي نيز وظيفه دارند اهميت حفظ منابع طبيعي را براي مردم بازگو نموده و راه‌هاي توسعه منابع طبيعي و حفظ آن در مقابل خطرات را براي مردم بازگو نمايند .
و نكته پاياني اينكه در دين خدا در كنار تاكيد بر كاشت درخت در دنيا، بر اين نكته ظريف نيز سفارش بسيار شده است كه درختان بهشت هم بايد در اين دنيا كاشته شود. رسول خدا صلي الله عليه و آله از كنار باغي عبور مي‌كرد كه صاحب آن مشغول كاشتن درخت بود. حضرت ايستاد و خطاب به آن شخص فرمود: «مي‌خواهي تو را به كاشتن درختي كه بنيانش ثابت‌تر و ميوه‌هايش زودرس‌تر و پاكيزه‌تر است و براي هميشه باقي مي‌ماند، راهنمايي كنم؟» عرض كرد: «آري يا رسول الله!» آن حضرت فرمود: «صبحگاهان و شامگاهان بگو سبحان الله و الحمد لله و لااله الاالله و الله اكبر، پس به خاطر هر ذكري ده درخت از انواع درختان ميوه در بهشت براي تو كاشته مي‌شود وآنها از باقيات الصالحات است.» (7)
-------------------------------------------------------------------------------
1) مستدرك الوسائل، ميرزا حسين نورى، قم، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، اول، ج 13، ص460
2) مستدرك الوسائل، ج 13، ص460؛ كنز العمال، حسام الدين هندي، تحقيق صفوۀ السقا، الرساله، بيروت، 1405ق، ج 3، ص 896، ش9078
3) توحيد المفضل، ص86؛ بحارالأنوار، علامه مجلسى، مؤسسة الوفاء، بيروت، 1404ق، ج 3، ص 86.
4) نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتي، مؤسسه تحقيقاتي اميرالمؤمنين عليه السلام، بوستان كتاب، قم، نامه 24
5) مستدرك الوسائل، ج14، ص50
6) كنز العمال، ج4، ص 478، ش11425
7) الكافي، ج2، ص506؛ تفسير نور الثقلين، عروسى حويزى، انتشارات اسماعيليان، قم، چهارم، 1415 ق، ج 3، ص 265؛ تفسير الصافي، ملا محسن فيض كاشانى، تحقيق حسين اعلمى، انتشارات صدر، تهران، 1415 ق، دوم، ج 3، ص245
