امروز دلِ زمین شاد است و آسمان به راحتی نفس میکشد. پرندهها سرود بهاری سردادهاند و خورشید با دلگرمی بر زمین میتابد. همه مردم با زمین مهربان شدهاند و به یاری طبیعت آمدهاند. امروز جشن پیوند مردم با طبیعت است. دستها نهال دوستی میکارند و دلهای بهاری، خزان را فراری میدهند. امروز روز درختکاری است. بیایید با زمین آشتی کنیم و هر یک درختی به نشانه مهر و دوستی در آن بنشانیم.
درختکاری نوعی عبادت
یکی از زیباترین و پرثمرترین نعمتهای پروردگار متعال، درخت است که بخش قابل توجهی از نیازهای انسان و سایر موجودات زنده را برآورده میسازد، تا حدی که انسان برای آن نوعی ارزش معنوی قائل است. درختکاری علاوه بر داشتن پشتوانهای از علایق ملی و سنت تاریخی در ایران، با اعتقادات مذهبی مردم نیز پیوند دارد. کاشتن درخت امری است که اجر اخروی در پی دارد و از حرمت و قداست ویژهای برخوردار است، تا حدی که کاشت درخت، نوعی عبادت فرض شده و حتی در این باره روایات معتبری از پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله و ائمه معصومین علیهمالسلام نقل شده است.
دفتر معرفت
قرآن کریم در سوره انعام، آنجا که دلایل توحید را بر میشمارد، درخت و گیاهان را نشانهای برای اهل ایمان ذکر می‌کند و میفرماید: «... و به وسیله آن [آب] گیاهان گوناگون رویاندیم و از آن ساقهها و شاخههای سبز خارج ساختیم و از آنها دانههای متراکم و شکوفه نخل خوشههایی با رشتههای باریک بیرون فرستادیم و باغها از انواع انگور و زیتون و انار، ... به میوه آن و طرز رسیدنش بنگرید که در آن نشانههایی برای افراد با ایمان است.»
در قرآن، آیات دیگری نیز به چشم میخورد که با اشاره به درختان و چگونگی رویش آنها، برای معرفت و پرستش پروردگار یکتا، نشانههایی را ذکر کرده است.
برگ درختان سبز در نظر هوشیار هر ورقش دفتری است معرفت کردگار
توزیع نهال در روز درختکاری
از پانزدهم تا بیست و دوم اسفند ماه، هفته «منابع طبیعی تجدید شونده» در کشورمان نام‌گذاری شده است که نخستین روز این هفته، «روز درختکاری» است و مراسم ویژهای به همین مناسبت برپا می‌شود. در این هفته، نهال انواع درختان، متناسب با شرایط جوی ایران بین مردم توزیع میگردد و شیوههای کاشت درخت به علاقهمندان آموزش داده می‌شود. امیدواریم که با ترویج این سنت حسنه، شاهد محیطی با طراوت در سرتاسر میهن عزیزمان باشیم.
حفظ درختان
درخت یکی از نعمتهای الهی است و انسان وظیفه دارد در حفظ و توسعه آن بکوشد. هر درختی که در گوشهای روییده و شاخ و برگ گسترده است، متعلق به همه مردم است و بخشی از ثروت ملی محسوب می‌شود. بنابراین، حراست از درختان و جلوگیری از نابودی آنها جزء وظایف شرعی و ملّی ماست و کوتاهی در این زمینه، ضایع کردن نعمت است و گناه محسوب می‌شود؛ زیرا درختان به عنوان یکی از مهمترین منابع تجدید شونده طبیعی، نقش بسیار مهمّی در زندگی ما دارند. امام صادق علیهالسلام در این باره میفرماید: «انسان به کاشتن درخت، آب دادن و مواظبت کردن از آن مکلّف شده است».
امیرالمؤمنین علیهالسلام و درختکاری
حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام با دست مبارک خویش و تلاش بسیار به ایجاد نخلستان میپرداخت. ایشان زندگی خود را با کشاورزی تأمین میکرد و بخش عمدهای از درآمد نخلستانها را در قالب وقف در اختیار فقرا قرار میداد و یا در کارهای خیر دیگر استفاده میکرد. او از این راه توانست هزار بنده را آزاد کند. امام باقر علیهالسلام میفرماید: «مردی حضرت علی علیهالسلام را دید که روی کیسهای پُر از هسته خرما نشسته است. عرض کرد: یااباالحسن، این چیست؟ فرمود: صد هزار درخت خرما، ان شاءالله». امام باقر علیهالسلام میفرماید: «علی علیهالسلام همه هستهها را کاشت و حتی یک هسته را نیز باقی نگذاشت».
درختان و یاد معاد
دیدن بیابان مردهای که خداوند متعال لباس سبز بر آن میپوشاند و همچنین مشاهده نشوونما و زندگی درختان، برهانی برای اهل تفکر و صاحبان بصیرت است که به چگونگی معاد و زنده شدن پس از مرگ پی ببرند:
این بهار نو ز بعد برگ ریز هست برهان بر وجود رستخیز
یکی از اصحاب رسول خدا صلیاللهعلیهوآله از آن حضرت پرسید: «چگونه خداوند مُردگان را زنده می‌کند و نمونه آن در جهان حقیقت چیست»؟ حضرت فرمود: «آیا از سرزمینی عبور نکردهای که خشک و مُرده باشد و سپس [بار دیگر] از آنجا عبور کنی، در حالی که از خرّمی به جنبش در آمده است»؟ عرض کرد: «بلی». حضرت فرمود: «این گونه خداوند مردگان را زنده می‌کند».
نعمت بیکران الهی
درختان علاوه بر تلطیف هوا و پالایش آن، موجب حفظ محیط زیست، ایجاد فضایی سرسبز و زیبا برای گردش و تأمین آبهای زیر زمینی میشوند. درختان همچنین در ازدیاد آب رودخانه‌ها و چشمه سارها، حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش آن و حاصلخیزی زمینهای کشاورزی نقش بهسزایی دارند. کاشت درختان در اطراف مزارع، دسترنج کشاورزان را از گزند باد در امان میدارد. همچنین با کاشت درخت، میتوان از پیشروی بیابانها و کویرها جلوگیری می‌کند. علاوه بر اینها، میوه بسیاری از درختان، خوردنی است و برگ برخی از آنها مصرف دارویی دارد. چوب درختان نیز در تأمین نیازهای اساسی صنایع چوب و فراوردههای فرعی آن استفاده می‌شود. این همه، تنها برخی از فواید و استفادههای درخت ـ این نعمت بیکران الهی ـ است. پس باید درختان را قدر دانست و در حفظ و گسترش آنها کوشید.
ضرورت حفظ جنگل‌ها
صنعتی شدن شهرها از یک سو و تخریب جنگل‌ها از سویی دیگر، آلودگی هوا را به شدت افزایش داده است. کارشناسان، مقدار فضای سبزی که اکسیژن مورد نیاز هر فرد را در طول یک سال تأمین می‌کند،150 متر مربع تخمین زدهاند؛ در حالی که این مقیاس برای هر ایرانی، بسیار کمتر از این میانگین است. بدین ترتیب و با توجه به محدودیت اراضی جنگلی و فضای سبز کشور، حراست شدید از جنگلهای موجود، اجرای طرحهای گسترده جنگل کاری و نیز احیای جنگلهای مخروبه کشورمان، اهمیت بسیاری در حفظ سلامت مردم دارد.
خطر انقراض درختان
تخریب جنگلهای کشور، در سالهای اخیر، روند رو به رشدی داشته است؛ به گونهای که مساحت جنگلهای ایران نسبت به سالهای گذشته، کاهش چشمگیری یافته است. کارشناسان تخمین زدهاند که برای جبران این کاهش، سالانه باید میلیونها نهال جنگلی در ایران کاشته شود. با ترویج درختکاری و حراست از جنگل‌ها و استفاده علمی از درختان و تکثیر گونه‌های آنها، نه تنها میزان منابع چوب جنگلی کاهش نمییابد، بلکه بر شمار درختان نیز افزوده می‌شود. بنابراین، استفاده بیرویه و غیرعلمی از چوب درختان، هم موجب تخریب و از بین رفتن جنگل‌ها می‌شود و هم اقتصاد کشور را با رکود مواجه میسازد.
شمار درختان را افزایش دهیم
با توجه به اینکه هر روز از دامنه جنگلهای کشور کاسته می‌شود، برای پایان بخشیدن به روند تخریب جنگل‌ها و از بین رفتن درختان، روی آوردن به اجرای سیاستهای کلان، در بخش منابع طبیعی، ضروری به نظر میرسد. ترویج فرهنگ و سنت حسنه درختکاری و جلوگیری از انهدام جنگل‌ها، نیازمند همت و تلاش مشترک دولت و مردم است. رهبر معظم انقلاب اسلامی، ضمن تأکید فراوان بر اهمیت کاشت درخت در هر مکانی که امکان آن وجود دارد، تصریح کردهاند: «اگر هر فرد ایرانی فقط یک نهال بکارد، میلیونها درخت بر آنچه موجود است، افزوده خواهد شد».
