در بخش اول راهنمای سفر نوروزی به استان فارس، به شهر شیراز و جاذبه‌های گردشگری آن پرداختیم. حال در بخش دوم این راهنما به طور خلاصه شهرستان‌های استان فارس و جاذبه‌های گردشگری آن‌ها را به شما معرفی خواهیم کرد. استان پهناور فارس قدمتی بسیار طولانی دارد و جاذبه‌های مذهبی، تاریخی و طبیعی فراوانی در گوشه و کنار آن وجود دارد که ذکر تمام آن‌ها در این مقاله ممکن نیست.
شهرستان سپیدان
مرکز شهرستان سپیدان شهر اردکان است. براساس منابع موجود قدمت این شهرستان به زمان هخامنشیان باز می گردد. ظاهرا این شهرستان آخرین اقامتگاه اسکندر مقدونی پیش ازحمله به تخت جمشید بوده است.
طبیعت زیبای شهرستان سپیدان دربرگیرنده‌ی آبشار مارگون، تنگ تیزاب، منطقه‌ی شش پیر و دریاچه برم فیروز است. منطقه‌ی برف‌گیر شکرک هم به یک پیست اسکی مجهز تبدیل شده است که در آن تفریحات متنوعی، حتی در فصول گرم سال، برای گردشگران در نظر گرفته شده است. فضای کوهستانی بکر و سردسیر منطقه با پوشش گیاهی و سبز و آب وهوای خنک در بهار و تابستان، فضای بی‌نظیری برای علاقه‌مندان به گشت و گذار در طبیعت به وجود آورده است.
شهرستان لارستان
لارستان یکی از ۴۹ شهرستانی است که در سال ۱۳۱۶ تاسیس شده است. پیش از آن لار به همراه گراش، لامرد و خنج یکی از ایالات ایران بود که وسعت آن به ۱۲۰۰۰ کیلومتر مربع می‌رسید. شهر لار مرکز شهرستان لارستان و از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است. فاصله این شهر تا شیراز ۳۳۰ کیلومتر و تا بندرعباس ۱۹۰ کیلومتر است.
جاذبه‌های گردشگری
امامزاده میرعلی بن حسین (ع)
عمارت امامزاده در پایین دو قلعه اژدها پیکر و قدمگاه واقع شده است. بنای فعلی امامزاده به تازگی ساخته شده ولی اصل بنا مربوط به بیش از ۷۰۰ سال پیش است و گنبد و دو گل دسته‌ی آن با کاشی‌کاری‌های زیبا معرق شده است.
قلعه‌ی اژدهاپیکر
قلعه‌ی اژدهاپیکر روی تپه‌ای در جانب شمالی شهر قرار دارد. در ضلع شرقی قلعه‌ی اژدهاپیکر، بقایایی از یک ساختمان به جا مانده که به قبر مادر نادر شاه مشهور است. قدمت آثار و بقایای آن به دوره‌ی ساسانی می‌رسد. استحکامات و تاسیسات داخلی آن چنان محکم و استوار بوده است که آن را طلسم کیانی می‌نامیدند. برفراز این کوه چاهی از دل سنگ تراشیده شده که به دولاب مشهور است.
مقبره‌ی مادر نادر
مقبره‌ی مادر نادر مقبره‌ای معروف به «قبر ننه‌ی نادر» است که دارای اتاقی چهارگوش به ابعاد ۴.۵ در ۴.۵ متر به همراه گنبد مخروطی شکل است.
بازار قیصریه
این بازار یکی از قدیمی‌ترین بازارهای ساخته شده در ایران و از آثار مهم معماری، تجاری و تاریخی فارس است. زمان ساخت بازار احتمالا به اوایل قرن هشتم هجری می‌رسد. این بازار شامل یک چهارسوق هشت ضلعی با سقف گنبدی است و در چهارسو، چهار بازار از آن منشعب می‌شود. ارتفاع سقف آن ۱۸ متر است و کتیبه‌ای به خط نستعلیق مربوط به همان زمان درباره‌ی چگونگی ساخت بازار در دهانه‌ی داخلی آن قرار داده شده است.
عمارت باغ نشاط
عمارت باغ نشاط درون باغ نشاط واقع شده است. مساحت این عمارت ۱۳ در ۱۳۵ متر است و در قسمت شمالی پل عباسی قرار دارد. این عمارت از آثار دوران صفویه است و از ساختمان‌های متعددی تشکیل شده است. عمارت باغ نشاط پس از دوران صفویه، برای مدتی مرکز حکومت لار بود. درکنار عمارت، حمامی با سقف هلالی و ستون‌های سنگی مارپیچ و آهک بری‌های زیبا قرار دارد.
آثاری مثل مسجد جامع لار، پل و بند رودخانه خشک، بنای پیرسرخ و آب انبارهای دهان شیراز از دیگر جاذبه‌های لار هستند. در گوشه و کنار شهر لار آب انبارهای فراوانی وجود دارد.
شهرستان جهرم
جهرم از شهرستان‌های جنوبی استان فارس است. مرکز این شهرستان، شهر جهرم است که از شمال به شیراز و سروستان و از شرق به فسا و داراب می‌رسد. اگر از جهرم به سمت جنوب حرکت کنیم به شهرستان لارستان می‌رسیم. فاصله‌ی این شهرستان تا شیراز حدود ۱۹۵ کیلومتر است.
جاذبه‌های گردشگری جهرم
مسجد جامع جهرم
مسجد جامع از آثار به جای مانده از دوره‌ی صفویه درجهرم است. ازساختمان قدیمی آن تنها شبستان جنوبی باقی مانده و بخش‌های دیگر آن جدید است. در راهرو جلوی این شبستان یک محراب سنگی قدیمی قرار دارد که روی قطعه سنگی که بالای آن وجود دارد، سوره‌های حمد توحید و نام های خداوند نگاشته شده است.
چهارطاق آتشکده‌ی قطب‌آباد
قدمت بنای چهارطاقی قطب‌آباد به زمان ساسانیان می‌رسد. این بنا از سنگ و ساروج ساخته شده است و به عنوان آتشکده مورد استفاده قرار می‌گرفت. چهارطاق در فاصله ۱۲ کیلومتری مرکز بخش، در اطراف روستای باباعرب (علویه) روی یک تپه واقع شده است.
شهر قطب‌آباد
قطب‌آباد با باغ‌های مرکبات فراوان و چشم‌اندازهای طبیعی، یکی از مهم‌ترین گردشگاه‌های مردم جهرم است.
قلعه‌ی مهرک، قلعه‌ی قبر، گردشگاه بونیز و غار سنگ‌شکنان از دیگر جاذبه‌های شهر جهرم هستند.
شهرستان مرودشت
مرودشت از شهرستان‌های مرکزی استان فارس است که جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی فراوانی دارد. مرکز این شهرستان شهر مرودشت است که فاصله‌ی آن تا شیراز ۴۵ کیلومتر است.
جاذبه‌های گردشگری
بهشت گمشده
بهشت گمشده، منطقه‌ای خوش آب و هوا و سرسبز در شهرستان مرودشت و کامفیروز است. نام اصلی این مکان تنگ بستانک بوده که اکنون به بهشت گم شده مشهور شده است. منطقه‌ی حفاظت شده‌ی تنگ بستانک با مساحت ۱۵۳۲۴ هكتار در شمال غربی استان فارس در بخش كامفيروز از توابع شهرستان مرودشت واقع شده است. فاصله‌ی این بهشت زیبا تا شهر شیراز ۱۲۰ كيلومتر است.
تخت جمشید
تخت جمشید حتماً یکی از بزرگترین انگیزه‌های گردشگران برای سفر به استان فارس است. تخت جمشید یا پارسه یا پرسپولیس، نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که در زمان امپراتوری هخامنشیان بنا شد و برای مدت طولانی پایتخت باشکوه و تشریفاتیِ پادشاهی ایران بوده است. در این شهر کاخی به نام تخت جمشید وجود دارد. ساخت بنای تخت جمشید در سال ۵۱۸ پیش از میلاد در زمان حکومت داریوش بزرگ آغاز شد و در دوران پادشاهی خشایار شاه و اردشیر اول تکمیل شد. این کاخ حدود ۲۰۰ سال آباد بود. مجموعه‌ی تخت جمشید در شمال شهر مرودشت قرار دارد.
نقش رستم
نقش رستم مجموعه‌ای باستانی در روستای زنگی‌آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت است. این مجموعه‌ی تاریخی در ۶ کیلومتری تخت جمشید واقع شده است. در محوطه‌ی نقش رستم آثاری از دوران عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان وجود دارد. آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌هایی متعدد از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش برجسته‌ی ویران‌شده‌ای از دوران عیلامیان در این مکان قرار دارد.
نقش رجب
این مجموعه که در فاصله ۲ کیلومتری تخت جمشید و بر دامنه کوه رحمت حک شده است، شامل ۴ نقش برجسته‌ی ساسانی است. نقش شاپور در کنار درباریان، نقش تاجگذاری شاپور اول، نقش موبد موبدان، کرتیر، نقش تاجگذاری اردشیر بابکان و دوکتیبه پهلوی نقش‌های موجود در این مجموعه هستند.
شهر استخر
استخر یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است. این شهر از بزرگترین شهرهای زمان خود بوده و به گفته‌ی تاریخ نویسان چهار دروازه داشته است. این شهر در زمان هخامنشیان و ساسانیان مورد توجه بوده و هم اکنون بر اثر کاوش‌های انجام شده تعدادی از ستون‌ها و پایه‌ی ستون‌های آن از خاک بیرون آورده شده است.
شهرستان پاسارگاد
این شهرستان به مرکزیت «سعادت شهر» در شمال استان فارس واقع شده و ۱۲۰ کیلومتر با شیراز فاصله دارد. جاذبه‌های گردشگری زیادی در این منطقه وجود دارد که برجسته‌ترین آن‌ها مجموعه‌ی میراث جهانی پاسارگاد است که آرامگاه کوروش کبیر در آن قرار دارد. مجموعه‌ی میراث جهانی پاسارگاد از کاخ بار عام، کاخ دروازه، مقبره‌ی کوروش، برج سنگی و آب‌نماهای باغ شاهی تشکیل شده است.
شهرستان کازرون
کازرون از شهرستان‌های غربی استان فارس است که از جنوب به شهرستان فراشبند، از غرب به استان بوشهر، از شمال به شهرستان ممسنی و از شرق به شهرستان شیراز محدود است. مرکز این شهرستان، شهر کازرون است که فاصله‌ی آن تا شیراز ۱۵۴ کیلومتر است.
جاذبه‌های گردشگری
شهر بیشاپور
شهر باستانی بیشاپور در حاشیه‌ی رودخانه‌ی شاپور و در ۲۵ کیلومتری غرب شهر کازرون قرار دارد. پیشینه‌ی این شهر به دوران ساسانی باز‌می‌گردد و به دستور شاپور اول ساخته شده است. بر اساس کتیبه‌های پهلوی تاریخ ساخت آن سال ۲۶۶ میلادی است.
تنگ تیکاب
تنگ تیکاب و به زبان محلی تنگ تیکو نام تنگه‌ای معروف در دامنه کوه شمالی کازرون است. در فصل‌های بهار و زمستان به دلیل سرازیر شدن آب از صخره‌های تنگه، محیطی سرسبز و زیبا به وجود می‌آید. تنگ تیکاب در بهار و زمستان مکانی مناسب برای لذت بردن از زیبایی‌های طبیعت است.
دریاچه‌ی پریشان
یکی از زیباترین و بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین در ایران و خاورمیانه است که در بخش جره و بالاده قرار گرفته است. این دریاچه مامن انواع آبزیان و پرندگان مهاجر است. متاسفانه در سال‌های اخیر آب دریاچه خشک شده و از وسعت آن کاسته شده است.
نقش برجسته‌ی بهرام دوم
این نقش برجسته با اندازه‌ی ۲ متر در ۵.۴ متر، از آثار دوران ساسانی است که در روستای سرمشهد واقع شده است. در این نقش بهرام در حال کشتن یک شیر است و پشت سر او تصویر زنی ساسانی که از شاهزادگان است به چشم می‌خورد. بالای این نقش بزرگترین کتیبه‌ی ساسانی وجود دارد که توسط موبد بزرگ ساسانی «کرتیر» نوشته شده و در برگیرنده‌ی مطالب سه کتیبه‌ی معروف نقش رستم، کعبه‌ی زرتشت و نقش رجب است.
کاوانسرای کمارج
این کاروانسرا که به کاروانسرای عباسی هم شهرت دارد، در روستای کمارج و در فاصله ۳۸ کیلومتری شمال غربی کازرون قرار دارد. کاروانسرای کمارج دارای یک صحن مرکزی است و ۵۰۰۰ متر مربع وسعت دارد. این بنا مربوط به دوران صفوی است.
شهرستان فسا
شهرستان فسا از شهرستان‌های مرکزی و جنوبی استان فارس است که از شمال به شهرستان شیراز، از غرب به شهرستان جهرم، از جنوب شرقی به شهرستان داراب و از شمال شرق به شهرستان نی‌ریز محدود می‌شود. مرکز این شهرستان شهر فسا است و فاصله آن تا شیراز ۱۲۴ کیلومتر است.
جاذبه‌های گردشگری
قمپ آتشکده
قمپ آتشکده از آثار دوران ساسانی فسا است که در۲۰ کیلومتری شمال آن واقع شده است. احداث این بنا به «پارس» پسر «طهمورث» نسبت داده شده و احتمالا آتشکده و بناهایی در آنجا وجود داشته است. در حال حاضر فقط قسمتی از بقایای سنگ چین آن در کنار آبگیری زیبا باقی مانده است.
سنگ قبر سلمان
سنگ قبر در بالای چهل چشمه و پایین کوه تودج و بالاتر از روستای تنگ کرم قرار دارد که احتمالا مدخل یا دروازه شهر در زمان ساسانیان بوده و به شکل مکعب است که خطوط آن صدمه دیده است.
از دیگر جاذبه‌های شهرستان فسا می‌توان به تل ضحاکی، دریاچه و چشمه‌ی قمپ آتشکده، تنگ کرم، مرقد امامزاده حسن (ع)، تپه‌های باستانی نعلکی، تل سیاه، چهل چشمه و آثار منطقه‌ی جلیان اشاره کرد.
شهرستان فیروزآباد
شهرستان فیروزآباد از شهرستان‌های جنوب غربی استان فارس است که از جنوب به شهرستان قیر و کارزین، از غرب به شهرستان فراشبند، از شمال به شهرستان شیراز و از شرق به شهرستان جهرم محدود می‌شود. مرکز این شهرستان، شهر فیروزآباد است که فاصله‌ی آن تا شیراز ۱۲۰ کیلومتر است.
جاذبه‌های گردشگری
قلعه‌ی دختر
این قلعه ساختمانی سه طبقه دارد و بالای کوه تنگاب ساخته شده است. فضاهای داخلی این قلعه به وسیله‌ی پلکان‌هایی به هم متصل شده است. مصالح به کار برده شده در قلعه گچ و سنگ و کاربرد آن دفاعی–- نظامی بوده است. این قلعه که در ۶ کیلومتری فیروزآباد قرار دارد، احتمالا در اواخر دوران اشکانیان ساخته شده است.
کاخ اردشیر ساسانی
کاخ اردشیر بابکان در در دوران اشکانی و به دست اردشیر بابکان ساخته شد. کاخ دارای تالارهایی تو در تو است و با وجود اینکه ۱۸۰۰ سال از ساخت آن می‌گذرد، گچ‌بری‌های بخش بالای دیوارهای درونی آن همچنان پابرجا است. در ضلع شرقی کاخ چهار ساختمان گنبدی شکل وجود دارد که به وسیله‌ی فیل‌پوش بالا رفته است. بیرون کاخ و در ضلع شمالی چشمه‌ای گوارا می‌جوشد که استخر طبیعی زیبایی به وجود آورده است. این کاخ به آتشکده‌ی فیروزآباد هم معروف است.
از دیگر آثار دیدنی فیروزآباد می‌توان به نقش برجسته‌ی تاجگذاری اردشیر بابکان و شهر گور اشاره کرد.
شهرستان ممسنی
شهرستان ممسنی از شهرستان‌های غربی استان فارس است که در نزدیکی کازرون قرار دارد. مرکز این شهرستان نورآباد و فاصله‌ی آن تا شیراز ۱۵۸ کیلومتر است.
شهرستان ممسنی علاوه بر آثار تاریخی، آثار طبیعی زیبایی مانند دره‌ی همیشه سرسبز بوان با پوشش گیاهی بلوط و بادام دارد. همچنین دیاچه‌ی زیبای هفت برم، در منطقه‌ی دشمن زیاری هم از جاذبه‌های طبیعی زیبای این شهرستان است.
از آثار تاریخی این منطقه می‌توان به نقش برجسته‌ی کورانگون، میل اژدها، آثار هخامنشی باقی مانده در روستای سراوان و نقش برجسته‌ی بهرام اشاره کرد.
در تمامی شهرستان‌های استان فارس آثار تاریخی، مذهبی و طبیعی زیادی وجود دارد که ذکر تمام آن‌ها در این مقاله ممکن نبود. در شهرستان کوار آثاری مانند سد بهمن یا تل هکوان وجود دارد که پیشینه‌ی آن‌ها به پیش از زمان هخامنشیان می‌رسد. داراب طبیعتی چهار فصل و زیبا دارد و بازدید از آثار تاریخی برجسته‌ای مانند آتشکده‌ی آذرخش و شهر قدیم دارابگرد خالی از لطف نیست.
در شهرستان نی‌ریز قلعه‌ای به نام اس.پی.آر وجود دارد که پیشینه‌ی آن به دوران پس از اسلام می‌رسد و نیروهای انگلیسی در زمان حضور در ایران از آن به عنوان پایگاه نظامی استفاده می‌کردند. منطقه‌ی حفاظت شده‌ی بختگان و بهرام گور هم از جاذبه‌های طبیعی این شهرستان است که گونه‌های نادر جانوری مانند یوزپلنگ و گورخر آسیایی در آن‌ها وجود دارد. دریاچه‌ی بختگان در منطقه‌ی بختگان هر سال میزبان پرندگان مهاجری چون درنا و فلامنگو است.
در شهرستان آباده هم آثاری مثل قصر بهرام گور وجود دارد که متعلق به بهرام گور معروف بوده است. قللعه‌ی ایزدخواست هم متعلق به دوران ساسانی است که شباهت زیادی به ارگ بم دارد، این قلعه در ۵۷ کیلومتری شمال آباده قرار دارد.
اگر دوست دارید در طول سفر خود مناظر زیبا و چشم‌نوازی ببینید، شهرستان اقلید با جاذبه‌های طبیعی و رودخانه‌ها و چشمههای فراوان، انتخاب خوبی برای شما است. چشمههای بالنگان، قدمگاه و جوتو هرکدام با پوشش گیاهی خاص و مناظر زیبا لحظه‌های به یاد ماندنی برای شما رقم خواهند زد. منطقه‌ی تنگ براق یکی از زیباترین تفرجگاه‌های اقلید است که در فاصله‌ی ۸۰ کیلومتری جنوب این شهر قرار گرفته است.
بدون شک جاذبه‌های بسیار زیادی سرتاسر استان فارس و شهرستان‌هایی مثل استهبان، قیر و کارزین و فراشبند و دیگر شهرستان‌ها این استان وجود دارند که معرفی تمام آن‌ها در این مقاله ممکن نبود.
منابع: ویکی پدیا | اداره‌ی کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس
