بنام خدا

21 بهمن اعلام حكومت نظامی

بختیار در صبح روز 21 بهمن به سپهبد رحیمی فرماندار نظامی تهران دستور داد تا ساعت عبور و مرور را محدود كند.(8) به دنبال انتشار اطلاعیه ی حكومت نظامی در ساعت 14 از رادیو تهران در همه جا شایعه ی كودتا شد. یاران امام كه از قبل توسط سرهنگ محمد رضا رحیمی از تصمیم حكومت نظامی مطلع شده بودند به اصرار از امام خواستند تا به جای امنی منتقل شوند. ولی امام به این اقدام مخالفت ورزیدند و فرمودند مردم در خیابانها بمانند. جواد مقصودی از اعضای كمیته استقبال از امام در این باره می گوید:«امام فرمودند به خیابانها بروید و به مردم بگویید كه در خیابانها بمانند و به حكومت نظامی اعتنایی نكنند.ما هم هر مقدار مینی‌بوس در اختیارمان بود و می‌توانستیم تهیه كنیم تهیه كردیم و یك روحانی روی هر مینی‌بوس با بلندگوگذاشتیم كه در خیابانها اعلام كنند حكومت نظامی توسط حضرت امام لغو است و این كار را هم كردیم مردم به خیابانها ریختند و زن و مرد و بچه و بزرگ و كوچك به قیام برخاستند»(9) با شكسته شدن مقررات منع عبور و مرور تظاهرات در تمام نقاط تهران به اوج رسید. مردم سربازان گارد را خلع سلاح می كردند و اسلحه ی آنها را به همافران می رساندند. عده ای از سربازان نیز خود را تسلیم مردم می كردند و سلاخ خود را تحویل آنان می دادند . ساعت 3 بعدازظهر مردم با كوكتل مولوتف و تیراندازی به كلانتری تهران نو حمله كردند و پس از زد و خورد شدید كلانتری را به تصرف خود در آوردند و سلاحهای به غنمیت گرفته شده بین مردم تقسیم شد. در ساعات بعد كلانتری های 20ـ 23ـ 4ـ 9ـ 14ـ 17ـ 6ـ 10 واقع در مجیدیه، سلیمانیه، بهارستان، میدان مجسمه، میدان خراسان، نازی آباد، خیابان گرگان و ایران مهر با كوكتل مولوتف و سلاح گرم مورد حمله قرار گرفتند و به تصرف مردم درآمدند.از جمله حوادث این روز درب زندان اوین توسط مردم به روی زندانیان رژیم پس از سالها گشوده شد. این تحولات در حالی رخ می‌داد كه بختیار خود را هنوز نخست‌وزیر قانونی می‌دانست و در سخنرانی خود در مجلس سنا از آمادگیش برای مذاكره با مخالفان خبر داد. (10)

پی نوشت ها:

8  ـ كیهان، 22/11/57

  9ـ مصاحبه جواد مصودی ، آرشیو مركز اسناد انقلاب اسلامی

  10ـ  مهدی بازرگان، شصت سال خدمت و مقاومت، رسا، تهران 1377، ج 2، ص 324.

بنام خدا

رویدادهای روز بیست و یکم بهمن 57

تانكها در خیابانها با موانع و كوكتل مولوتف های دست ساز روبه رو می شدند تانك فرمانده سرلشكر ریاحی در ساعت 3:20 بامداد در زیر پل فوزیه به آتش كشیده شد و ریاحی مجروح شد وی در حالی كه به شاه ناسزا می گفت خود را تسلیم مردم كرد و مردم او را به اقامتگاه امام منتقل كردند.(11)

ساعت شش بعدازظهر جلسه ی شورای امنیت در حضور بختیار تشكیل شد. فرماندهان نظامی وضعیت امنیتی را تشریح كردند . سپهبد رحیمی گزارش داد كه تظاهر كنندگان به اعلان تغییر ساعت حكومت نظامی اعتنا نكرده اند. بعد از مذاكرات فرماندهان بختیار آخرین دستورها را صادر كرد و گفت تا به حال من صبر كردم بیش از این نمی شود تحمل كرد سپهبد رحیمی موظف است از این ساعت مقررات حكومت نظامی را در تهران به موقع به اجرا گذاشته تظاهر كنندگان را متفرق و از اجتماعات جلوگیری نماید.(12)

پی نوشت ها :

 11 ـ اطلاعات، 22/11/57       

 12 ـ حسینیان، پیشین، ص1000

بنام خدا

رویدادهای روز بیست و یکم بهمن 57

هر لحظه مردم بیشتر احساس نیاز به اسلحه می كردند بعد از تسخیر كلانتری ها ساعت 21 نیروهای مردمی مسلح به كوكتل مولوتف و سلاح های به غنیمت گرفته شده به تسلیحات ارتش كه حاوی چندین كارخانه ی مسلسل سازی بود حمله و آنجا را به محاصره ی خود در آوردند . سقوط كارخانجات اسلحه سازی به معنای سقوط رژیم بود . سرانجام ساعت 8 صبح 22 بهمن این مركز به دست مردم افتاد.

21 بهمن اعلام حکومت نظامی
بختیار در صبح روز 21 بهمن به سپهبد رحیمی فرماندار نظامی تهران دستور داد تا ساعت عبور و مرور را محدود کند.(8) به دنبال انتشار اطلاعیه ی حکومت نظامی در ساعت 14 از رادیو تهران در همه جا شایعه ی کودتا شد. یاران امام که از قبل توسط سرهنگ محمد رضا رحیمی از تصمیم حکومت نظامی مطلع شده بودند به اصرار از امام خواستند تا به جای امنی منتقل شوند. ولی امام به این اقدام مخالفت ورزیدند و فرمودند مردم در خیابانها بمانند. جواد مقصودی از اعضای کمیته استقبال از امام در این باره می گوید:«امام فرمودند به خیابانها بروید و به مردم بگویید که در خیابانها بمانند و به حکومت نظامی اعتنایی نکنند.ما هم هر مقدار مینی‌بوس در اختیارمان بود و می‌توانستیم تهیه کنیم تهیه کردیم و یک روحانی روی هر مینی‌بوس با بلندگوگذاشتیم که در خیابانها اعلام کنند حکومت نظامی توسط حضرت امام لغو است و این کار را هم کردیم مردم به خیابانها ریختند و زن و مرد و بچه و بزرگ و کوچک به قیام برخاستند»(9) با شکسته شدن مقررات منع عبور و مرور تظاهرات در تمام نقاط تهران به اوج رسید. مردم سربازان گارد را خلع سلاح می کردند و اسلحه ی آنها را به همافران می رساندند. عده ای از سربازان نیز خود را تسلیم مردم می کردند و سلاخ خود را تحویل آنان می دادند . ساعت 3 بعدازظهر مردم با کوکتل مولوتف و تیراندازی به کلانتری تهران نو حمله کردند و پس از زد و خورد شدید کلانتری را به تصرف خود در آوردند و سلاحهای به غنمیت گرفته شده بین مردم تقسیم شد. در ساعات بعد کلانتری های 20ـ 23ـ 4ـ 9ـ 14ـ 17ـ 6ـ 10 واقع در مجیدیه، سلیمانیه، بهارستان، میدان مجسمه، میدان خراسان، نازی آباد، خیابان گرگان و ایران مهر با کوکتل مولوتف و سلاح گرم مورد حمله قرار گرفتند و به تصرف مردم درآمدند.از جمله حوادث این روز درب زندان اوین توسط مردم به روی زندانیان رژیم پس از سالها گشوده شد. این تحولات در حالی رخ می‌داد که بختیار خود را هنوز نخست‌وزیر قانونی می‌دانست و در سخنرانی خود در مجلس سنا از آمادگیش برای مذاکره با مخالفان خبر داد. (10)
تانکها در خیابانها با موانع و کوکتل مولوتف های دست ساز روبه رو می شدند تانک فرمانده سرلشکر ریاحی در ساعت 3:20 بامداد در زیر پل فوزیه به آتش کشیده شد و ریاحی مجروح شد وی در حالی که به شاه ناسزا می گفت خود را تسلیم مردم کرد و مردم او را به اقامتگاه امام منتقل کردند.(11)
ساعت شش بعدازظهر جلسه ی شورای امنیت در حضور بختیار تشکیل شد. فرماندهان نظامی وضعیت امنیتی را تشریح کردند . سپهبد رحیمی گزارش داد که تظاهر کنندگان به اعلان تغییر ساعت حکومت نظامی اعتنا نکرده اند. بعد از مذاکرات فرماندهان بختیار آخرین دستورها را صادر کرد و گفت تا به حال من صبر کردم بیش از این نمی شود تحمل کرد سپهبد رحیمی موظف است از این ساعت مقررات حکومت نظامی را در تهران به موقع به اجرا گذاشته تظاهر کنندگان را متفرق و از اجتماعات جلوگیری نماید.(12)
هر لحظه مردم بیشتر احساس نیاز به اسلحه می کردند بعد از تسخیر کلانتری ها ساعت 21 نیروهای مردمی مسلح به کوکتل مولوتف و سلاح های به غنیمت گرفته شده به تسلیحات ارتش که حاوی چندین کارخانه ی مسلسل سازی بود حمله و آنجا را به محاصره ی خود در آوردند . سقوط کارخانجات اسلحه سازی به معنای سقوط رژیم بود . سرانجام ساعت 8 صبح 22 بهمن این مرکز به دست مردم افتاد.

رویدادهای 21 بهمن

21 بهمن درگیری مسلحانه و نقشه‌ای برای کودتا

صبح روز 21 بهمن مردم تهران به هواداری از همافران تظاهرات کردند. در چند نقطه از تهران نزاع رخ داد و از میدان فوزیه (امام حسین) تا خیابان نیروی هوایی به طور ممتد صدای تیراندازی به گوش می‌رسید. در حالی که مردم به سمت دوشان‌تپه حرکت می‌کردند، عده‌ای از همافران در منزل امام خمینی (ره) پناه گرفتند. گزارش روزنامه‌های تهران حکایت از کشته و زخمی شدن صدها تن درگیریهای دوشان‌تپه داشت. در این زمان آیت‌الله محمود طالقانی به نمایندگی از امام (ره) از یگانهای نظامی خواست به پادگانهای خود بازگردند و به درگیریها خاتمه دهند(10) از پیش از ظهر روز 21 بهمن مذاکرات میان فرماندهان ارتش و رهبران انقلابیون آغاز شد، اما زد و خوردها در نقاط مختلف تهران ادامه داشت؛ پادگان سلطنت‌آباد در شمال تهران به تصرف انقلابیون در آمد و تا سیاست نظامی آمریکایی‌ها تسخیر شد.

درب زندان اوین توسط مردم به روی زندانیان رژیم پس از سالها گشوده شد(11) این تحولات در حالی رخ می‌داد که بختیار خود را هنوز نخست‌وزیر قانونی می‌دانست و در سخنرانی خود در مجلس سنا از آمادگیش برای مذاکره با مخالفان خبر داد. علیرغم این سخن، در ساعت 2 بعدازظهر 21 بهمن، از رادیو اعلامیه فرمانداری نظامی تهران پخش شد. فرمانداری نظامی با ریاست سپهبد رحیمی در این اعلامیه ساعات منع عبور و مرور را از ساعت 30/16 تا 5 بامداد اعلام کرد و در اعلامیه بعد این زمان تا 12 ظهر 22 بهمن تمدید گردید(12) امام خمینی (ره) در حالی که بیمار بود، طی اعلامیه‌ای به مردم هشدار داد و اعلام نمود: "به دستور فرماندار نظامی وقعی نگذارید و به خیابانها بیایید چرا که گاردیها و فرماندار نظامی توطئه کرده‌اند تا با استفاده از نبودن مردم، همافران را تار و مار کنند."(13)

پس از اعلام سفارش امام (ره)‌مردم به خیابانها ریخته و در هر گوشه‌ای از شهر سنگری بر پا شد. به گفته خبرنگار بی بی سی روحانیون در بین شهر می‌گردند و می‌گویند که آیت‌الله خمینی اعلام کرده است ساعتهای منع عبور و مرور غیرقانونی است و همچنین ایشان گفته است اگر لازم شود متقابلا می‌جنگد."(14) در جبهه انقلابیون در مورد اعلامیه فرماندار نظامی گمانهایی وجود داشت که از آن جمله تصور بر این بود که فرمانداری نظامی قصد داشته با اعلام منع عبور و مرور از فرصت استفاده کرده و در خالی بودن خیابانها، امام خمینی (ره) را دستگیر کنند(15)

بختیار با همه تظاهری که به مذاکره با دولت موقت داشت، سعی می‌کرد با خشونت در مقابل انقلاب بایستد. از همین رو ساعت 6 بعدازظهر روز 21 بهمن در جلسه شورای امنیت ملی با فرماندهان ارتش شرکت کرد و از آنان خواست با شدت تمام مقررات حکومت نظامی را اجرا کنند. او حتی دستور داد منطقه اطراف پادگان دوشان‌تپه بمباران شود. و در همان جلسه دستور دستگیری سران انقلاب را صادر کرد(16)

علیرغم این خطرها تهران بیدار بود و مردم به فرمان رهبر انقلاب، بی‌اعتنا به حکومت نظامی در خیابانها سر کردند. از آنجا که این خبر در میان مردم شایع شده بود نیروهای ارتش از شهرهایی همچون قزوین به سوی تهران در حرکتند، مردم شهرها اطراف تهران از خانه‌های خود بیرون آمده و در خیابانها و جاده‌ها مشغول حفر خندق و ایجاد مانع شدند تا بدین وسیله از پیشروی نیروهای نظامی به سوی تهران ممانعت کنند.](17) در شهر تهران نیز وسایط نقلیه بزرگ و اتوبوس‌های شرکت واحد تا آنجا که توانستند شاهراهها و خیابان‌های بزرگ را مسدود کردند تا از این طریق مانع رفت و آمد ماشین‌های نظامی و تانک‌ها بشوند(18)

21 بهمن 1357

* شب گذشته که درگیری های شدیدی بین نیروی هوایی و لشگر گارد صورت گرفته بود،امروز با شدت بیشتری ادامه یافت.

* در آغازین ساعات بامداد روز بیست ویکم بهمن ماه ، با خروج آمبولانسهای مرکز آموزش دوشان تپه ، یکی از سربازهایی که موفق به فرار شده بود با اعلام گزارشی از درگیری های داخل پادگان ، تعدادی اسلحه را که توانسته بود با خود به بیرون بیاورد،در اختیار مردم قرار داد.به این ترتیب اولین سلاح ها به دست مردم افتاد.

* فرماندار نظامی تهران در اعلامیه شماره چهل خود، ساعات حکومت نظامی را از ساعت چهار و نیم بعدازظهر تا ساعت پنج صبح افزایش داد. پس از شدت گرفتن حملات مردم به کلانتری ها و پادگان ها، فرماندار نظامی تهران در همین روز ساعت منع عبور و مرور را تا ساعت دوازده ظهر روز 22 بهمن افزایش داد.

* بختیار در مجلس سنا اعلام کرد که حاضر به مذاکره است.

* حضرت امام خمینی در رابطه با حکومت نظامی اعلام شده از طرف فرماندار نظامی تهران، آن را ملغی اعلام کردند و گفتند: اعلامیه امروز حکومت نظامی خدعه و خلاف شرع است و مردم به هیچوجه به آن اعتنا نکنند ... اخطار می کنم که اگر دست از این برادر کشی بر ندارند و لشگر گارد به محل خودش برنگردد ... تصمیم آخر خود را به امید خدا می گیرم.

* ستاد امام با بلندگو لغو اعلامیه های فرمانداری نظامی ( منع رفت و آمد ) را در سطح تهران اعلام کردند.

* کلانتری های 9و10 و 11و 14 و 16 و 26 و همچنین کلانتری نارمک به دست مردم سقوط کرد.

* تیپ زرهی قزوین که برای تقویت نیروی دفاعی حکومت نظامی وارد تهران شده بود،در خیابان سپه با مقاومت سخت مردم مواجه شد.

* سپهبد رحیمی، فرماندار نظامی تهران و حومه، طی دستورالعملی به یگان های تابعه خود، از آنها خواست تا بی درنگ کلیه رهبران نهضت را دستگیر و با هواپیما به یکی از جزایر منتقل نمایند. همراه این دستورالعمل، لیستی از اسامی صدها نفر که باید بازداشت شوند، الصاق شده است که در رأس آنها نام حضرت امام، آْیت الله طالقانی  و مهندس مهدی بازرگان، به چشم می خورد.

* مردم چند تانک و زره پوش را که عازم فرح آباد برای جنگ با نیروی هوایی بودند،ازکار انداختند.

* صدها اتومبیل شخصی، در حالی که تمام صندلیهای جلو و عقب خود را پر از ملافه های سفید و دارو و غذا کرده بودند،به طرف نیروی هوایی در حرکت بودند.

* جلسه شورای امنیت،متشکل از بالاترین مقامات ارتشی و نظامی ساعت 6 بعدازظهر،برای بررسی اوضاع کشور برگذار شد.

* در نیمه های شب به محل اسلحه سازی حمله شد.

21 بهمن 1357

*گزارشگر روزنامه کیهان:

در حدود ساعت 8 صبح 21 بهمن ، درگیری میان نیروی هوایی و ارتش گارد به اوج خود رسید. کاکنان نیروی هوایی با حمایت مردم موفق به تصرف اسلحه خانه و توزیع حدود  دو هزار تفنگ و مقادیر زیادی مهمات میان مردم شدند. درگیری میان طرفین تا ساعت 4 بعد از ظهر ادامه یافت تا آنکه دراین ساعت به جهت انجام مذاکره ، آرامش نسبی برقرار گردید. دراین زمان سپهبد آذر برزین جانشین ربیعی و سرلشگر روحانی از درب جنوبی وارد پادگان شدند و افراد نیروی هوایی را دعوت به خلع سلاح و بازگشت به پادگان ها نمودند اما مذاکرات دو ساعته طرفین به جایی نرسید لذا سپهبد برزین و سرلشگر روحانی آنجا را ترک نمودند.

وقایع نگاری 21 بهمن 57: درگیری​های خونین بین مردم و وفاداران به پهلوی/ اعلام آمادگی بختیار برای مذاکره/پیام تبریک آیت​الله شریعتمداری

• در ساعت 5/4 بعدازظهر کلانتری تهران نو، پس از پنج ساعت زد و خورد شدید بین مأمورین گارد و مردم، سقوط کرد. مردم و گاردی‌ها در این درگیری چندین کشته و مجروح دادند.
• از این پس، خبر سقوط کلانتری‌ها به دست مردم یکی پس از دیگری به گوش می رسد.
• کلانتری‌های مناطق تهران نو، نارمک و شهر ری، سقوط کرده و همچنین یک هلی‌کوپتر گارد در آسمان تهران ساقط شد.
• فرماندار نظامی تهران در اعلامیه شماره 40 خود، ساعات حکومت نظامی را از ساعت چهار و نیم بعدازظهر تا ساعت پنج صبح افزایش داد. پس از شدت گرفتن حملات مردم به کلانتری‌ها و پادگان‌ها، فرماندار نظامی تهران در همین روز ساعت منع عبور و مرور را تا ساعت 12 ظهر افزایش داد. یعنی مردم تنها از ساعت 12ظهر تا چهار و نیم بعدازظهر اجازه خروج از منازل خود را داشتند.
• رژیم در تدارک یک کودتای نظامی است. سپهبد رحیمی، فرماندار نظامی تهران و حومه، طی دستورالعملی به یگان‌های تابعه خود، از آنها خواست تا بی‌درنگ تمامی رهبران نهضت را دستگیر و با هواپیما به یکی از جزایر منتقل نمایند. همراه این دستورالعمل، فهرستی از اسامی صدها نفر که باید بازداشت شوند، الصاق شده است که در رأس آنها نام حضرت امام، آیت‌الله طالقانی، مهدی بازرگان، به چشم می‌خورد. در این دستورالعمل، پیش‌بینی شده بود که دیگر رهبران نهضت که اقدام به تحریک در مقابل این دستگیری‌ها کنند، بازداشت شوند.
• امام خمینی(ره) حکومت نظامی اعلام شده از طرف فرماندار نظامی تهران، را ملغی اعلام کردند و فرمودند: ˈاعلامیه امروز حکومت نظامی خدعه و خلاف شرع است و مردم به هیچ وجه به آن اعتنا نکنند ... اخطار می‌کنم که اگر دست از این برادرکشی بر ندارند و لشگر گارد به محل خودش برنگردد ... تصمیم آخر خود را به امید خدا می‌گیریم.ˈ
• دولت موقت نیز به دنبال فرمان امام، در پیامی، اعلامیه حکومت نظامی را یک توطئه خواند.
• مینی‌بوس‌ها و ماشین‌های وابسته به ستاد امام خمینی(ره)، با بلندگو، لغو اعلامیه فرماندار نظامی را در سطح تهران اعلام می کردند.
• امام خمینی(ره) در پاسخ به استفتاء افراد نیروی مسلح مرقوم فرمودند:  ˈقسم برای حفظ قدرت طاغوتی صحیح نیست و مخالفت با آن واجب است و کسانی که قسم خورده‌اند باید بر خلاف آن عمل کنند.ˈ
• جنگ خیابانی در تهران اوج بیشتری پیدا کرده و ده‌ها هزار تن از مردم در شرق تهران، در محدوده خیابان فرح‌آباد، پشت کیسه‌های شن و خاک سنگر گرفته اند.
• به دنبال تکذیب ستاد ارتش پیرامون رژه افسران نیروی هوایی در مقابل امام، آیت الله محمد مفتح از جانب حضرت امام، عکس مندرج در روزنامه کیهان مبنی بر این امر را کاملا صحیح و واقعی اعلام کرد.
• ستاد امداد و سازمان ملی پزشکان، تعداد شهدا را تا ساعت 11 امشب(21 بهمن )، 126نفر و مجروحین را 634 نفر ذکر کرد.
• بازرگان در شرکت نفت اعلام کرد: با استقرار دولت موقت، اعتصاب کارکنان شرکت نفت پایان می یابد.
• دو لایحه مبنی بر انحلال ساواک و محاکمه وزیران و غارتگران بیت المال به تصویب مجلس سنا رسید و توسط محمدعلی وارسته نائب رئیس شورای سلطنت توشیح شد و قدرت قانونی یافت .
• در حالیکه شهرهای ایران حالت جنگی به خود گرفته است، بختیار اعلام کرد اگر دولت موقت بخواهد به زور وزارتخانه ها را اشغال کند ما به وظایف قانونی خود عمل خواهیم کرد.
• بختیار در مجلس سنا به هنگام توضیح پیرامون لایحه انحلال ساواک اعلام کرد که حاضر به مذاکره هستیم.
• کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه راهپیمائی کردند.
• بختیار در مصاحبه با کیهان انگلیسی گفت قانون اساسی اجازه هر نوع تغییری را داده است از جمله اعلام جمهوری ولی مردم باید به طور عادی به وسیله مجلس موسسان با تشکیل یک مجلس آزاد انتخاباتی اعلام جمهوری کنند. قانون هم چنین اجازه ای را می دهد.
• تیپ زرهی قزوین که برای تقویت نیروهای دفاعی حکومت نظامی وارد تهران شده بود مورد هجوم مردم قرار گرفت.
• از سوی دفتر تبلیغات امام خمینی، هر گونه تماس با بختیار و سران ارتش تکذیب شد.
• امام خمینی اعلام کردند که من خودم اهل قلم و بیان هستم و هیچ سخنگویی ندارم.
• آیت‌الله شریعتمداری ضمن آرزوی موفقیت برای دولت بازرگان، انتخاب وی را تبریک گفت.
• حزب کمونیست قبرس اعلام کرد که تجهیزات جاسوسی آمریکا از ایران به قبرس منتقل شده است.

*با آغاز درگیری مسلحانه، پرسنل انقلابی نیروی هوایی برای تسلیح مردم در ازاء كارت پایان خدمت سربازی، یك قبضه سلاح و هفت فشنگ در اختیار آنان قرار می‌دادند.

* درساعت 5/4 بعدازظهر كلانتری تهران نو ـ پس از پنج ساعت زد و خورد شدید بین مأمورین گارد و مردم ـ سقوط كرد و مردم و گاردی‌ها در این زدو خورد چندین كشته و مجروح داشتند . از این پس، كلانتری‌ها یكی پس از دیگری به دست مردم ساقط شدند. *

فرماندار نظامی تهران در اعلامیه شماره چهل خود، ساعات حكومت نظامی را از ساعت چهار و نیم بعدازظهر تا ساعت پنج صبح افزایش داد. پس از شدت گرفتن حملات مردم به كلانتری‌ها و پادگان‌ها، فرماندار نظامی تهران در همین روز ساعت منع عبور و مرور را تا ساعت دوازده ظهر افزایش داد. یعنی مردم تنها از ساعت دوازده شهر تا چهار و نیم بعدازظهر اجازه خروج از منازل خود را دارند. *

رژیم در تدارك یك كودتای نظامی است. سپهبد رحیمی، فرماندار نظامی تهران و حومه، طی دستورالعملی به یگان‌های تابعه خود، از آنها خواست تا بی‌درنگ كلیه رهبران نهضت را دستگیر و با هواپیما به یكی از جزایر منتقل نمایند. همراه این دستورالعمل، لیستی از اسامی صدها نفر كه باید بازداشت شوند، الصاق شده است كه در رأس آنها نام حضرت امام، آْیت‌الله طالقانی مهندس مهدی بازرگان، به چشم می‌خورد. در این دستورالعمل، پیش‌بینی شده است كه كلیه رهبران درجه دوم كه اقدام به تحریك در مقابل این دستگیری‌ها بكنند، بازداشت شوند.

* حضرت امام خمینی در رابطه با حكومت نظامی اعلام شده از طرف فرماندار نظامی تهران، آن را ملغی اعلام كردند و گفتند: اعلامیه امروز حكومت نظامی خدعه و خلاف شرع است و مردم به هیچوجه به آن اعتنا نكنند ... اخطار می‌كنم كه اگر دست از این برادر كشی بر ندارند و لشگر گارد به محل خودش برنگردد ... تصمیم آخر خود را به امید خدا می‌گیریم. همچنین دولت موقت، اعلامیه حكومت نظامی را یك توطئه توصیف كرد.

* مینی‌بوس‌ها و ماشین‌های وابسته به ستاد كمیته امام خمینی، با بلندگو، لغو اعلامیه فمراندار نظامی را در سطح تهران اعلام كردند. گفتنی است كه بنا به گفته‌ رحیمی، یكی از سران ارتش، حكومت نظامی تصمیم داشت كه با افزایش ساعات حكومت نظامی، به انجام كودتا و سركوب مردم و خصوصا ترور و دستگیری رهبران نهضت، بپردازد. این تصمیم حضرت امام، توطئه بزرگی را در آستانه پیروزی نهضت در نطفه خفه كرد.