کلات (کلات نادری)
کلات، نام شهرستانی در استان خراسان رضوی با گردنه‌ها و صخره‌هایی با شیب نزدیک به نود درجه است. کلات یکی از تنها مناطقی است که به لطف این کوه‌ها و صخره‌ها توانست در مقابل حملات تیمور لنگ مقاومت کند. این شهرستان به کلات نادری معروف است، چون نادرشاه در زمان حملات دشمن از این شهر به عنوان پناهگاهی طبیعی برای دفاع از خود استفاده می‌کرد. در دوران سلسله صفویه بسیاری از کرد‌های ایران برای در امان ماندن از شر دشمنان شمالی در این منطقه ساکن شدند. برخی از زنان در این منطقه هنوز هم لباس کردی می‌پوشند.
بهترین فصل برای بازدید از کلات، فصل بهار است. در این فصل طبیعت سبز کلات دیدنی است و در مسیر جاده کلات به درگز که یکی از زیباترین جاده‌های این ناحیه است، می‌توانید چادرنشین‌ها را که به صورت پراکنده در دامنه کوه‌ها چادر زده‌اند و همچنین گله‌های بسیاری که در دامنه سبز کوه‌ها به چرا مشغولند، ببینید.
مکان‌های دیدنی
مهمترین مکان دیدنی کلات، کاخ خورشید است. این بنا همان قصر نادرشاه افشار است. در واقع نمی‌شود به آن قصر گفت، بلکه برج آرامگاهی دایره‌‌ای شکل با قاعده هشت ضلعی است که در میان باغی زیبا با چمن‌های سبز و آراسته قرار دارد. نام خورشید نام یکی از همسران نادرشاه است. این بنا رانمی‌توان کامل دانست چون دارای نسبت‌های عجیب و غریبی است و گنبد هم ندارد. بنای مذکور دارای پانل‌‌های خارجی پیچیده‌‌ای با طرح‌هایی شبیه به گلابی و آناناس است. این میوه‌ها که در قرن هجدهم در خراسان هنوز شناخته شده نبودند، مبین این واقعیت هستند که نادرشاه از هنرمندان خارجی در ساخت این بنا استفاده کرده است ( که احتمالا در لشکرکشی‌هایش به هند آنها را اسیر کرده بود). نمای داخلی بنا بسیار زیبا است و برای زنده تر کردن آن از رنگ‌های طلایی در آلاچیق‌های طاقی آن بسیار استفاده شده است.
پله‌هایی که زیر تراس پشتی قرار دارند، به یک موزه مردم‌شناسی ختم می‌شوند که برای بازدید از آن نیاز به تهیه مجدد بلیط نیست. قومیت‌ها و زندگی عشایری خراسان در این موزه به نمایش گذاشته شده است. یک فروشگاه صنایع دستی هم درست روبروی بنا وجود دارد که در آن انواع صنایع دستی مثل گلیم، قالی و لباس‌‌های سنتی خراسان و همچنین محصولات باغی و کشاورزی مثل میوه، گردو، برنج کلات که طرفداران بیشماری دارد و محصولاتی مانند کشک محلی و ... به فروش می‌رسد.
روبروی مجموعه تابلویی با عنوان «راهنمای گردشگران»، گردشگران را به سوی مغازه کوچک رضا مرتضایی جلب می‌کند که از روی هم چیدن شاخ و برگ درختان درست شده است. رضا به زبان انگلیسی مسلط است اما اطلاعاتی که ارائه می‌دهد، چیزی بیش از یک صفحه کپی شده که مربوط به بنایی از دوران ماقبل تاریخ است، نیست. گنبد آبی از پله‌های موزه به آسانی دیده می‌شود، بنا مربوط به مسجد کبود گنبد است که قدمت آن به سال ۱۷۴۷ برمی‌گردد.
منطقه کلات منطقهای بسیار حاصلخیز است. کافیست ۳ کیلومتر به طرف مشهد برگردید، خواهید دید که در زمین‌های اطراف، کشاورزی بسیار رونق دارد. اگر در هتل اقامت داشته باشید، دژ‌های مستحکم برج ارغوان‌شاه هتل را احاطه کرده‌اند، این برج‌ها گرچه کوچک ولی نمودی از برج‌های دوار خشتی هستند. کتیبه نادر نوشته‌‌ای است که روی صخره‌ها حک شده است. این کتیبه اشعاری است به زبان ترکی و فارسی که در مدح نادرشاه سروده شده است.
خواب و خوراک
مسافرخانه بهرامی که در خیابان امام خمینی ۱۳ واقع شده است، اتاقهای آرام با سرویس بهداشتی و حمام و ملحفه‌های تمیز در اختیار شما قرار می‌دهد. درست زیر این مسافرخانه رستورانی قرار دارد که گرچه نام و نشان خاصی ندارد ولی بسیار محبوب است و غذای خوبی هم سرو می‌کند، همچنین بسیار تمیز و بهداشتی است. این رستوران ۲۰۰ متر با ایستگاه سواری فاصله دارد. در همان اطراف چندین سوپرمارکت و یک دیزی سرا قرار دارد که غذای محبوب ایرانی‌ها یعنی آبگوشت در آن سرو می‌شود.
رفت و آمد به کلات
از کلات ماشین‌‌های سواری و همچنین اتوبوس‌های متعددی به مقصد مشهد وجود دارد، ولی تعداد اتوبوس‌ها نسبت به سواری کمتر است. برای سفر از کلات به درگز و دیدن جاده زیبا و پر پیچ و خم آن، حتما باید یک تاکسی دربست بگیرید، چون اتوبوسی به آن مقصد وجود ندارد. آژانس طلایه داران خشت که در خیابان امام خمینی کلات واقع شده است، می‌تواند یک تاکسی در اختیار شما قرار دهد.
درگز
چه از جاده اصلی قوچان به درگز بروید یا از مسیر پر پیچ و خم و گردنه‌های هزار مسجد که از غرب کلات به درگز می‌رسند، فرقی نمی‌کند، به هر حال مسیر رسیدن به درگز از خود مقصد تماشایی‌تر است. این شهر پهناور جاذبه‌ای منحصر به فرد را در خود جای داده است، سایت باستان‌شناسی بندیان ( کیلومتر ۲ جاده ارتیان)، گچبری‌های گچی سفید در این بنا به خوبی حفظ شده است و نقوش صورت و گل به زیبایی روی دیوارها و ستون‌ها کنده کاری شده است. کارشناسان بر این باورند که این مجموعه، زمانی آتشکده معبد ساسانیان بوده است.
سه سایت حفاری که در مجاورت یکدیگر قرار دارند و سقف آنها با ایرانیت‌های سیمانی پوشانده شده است، در یک مزرعه ذرت در ۲ کیلومتری غرب درگز قرار دارد. متاسفانه نگهبان فقط به افرادی که اجازه رسمی ورود به سایت را از اداره میراث فرهنگی دریافت کرده‌اند، اجازه ورود می‌دهد. نزدیک سایت باستان‌شناسی، تپه‌‌ای خاکی وجود دارد که به آن یاریم تپه می‌گویند و احتمالا در گذشته زرتشتیان از آن به عنوان خلوتگاه استفاده می‌کردند.
خیابان اصلی درگز خیابان امام خمینی نام دارد و هتل صارم در خیابان ۲۹ اُم این بلوار قرار دارد. امکانات خوبی دارد و اتاقهای راحتی با قیمت مناسب ارائه می‌دهد.
در حدود سی تا چهل کیلومتری درگز بخشی به نام لطف آباد وجود دارد. این منطقه دارای گمرک مرزی می‌باشد و محل ترانزیت کالا از ایران به ترکمنستان است. در حوالی این بخش منطقهای وجود دارد به نام شیلگان دره که اگر در اواسط فصل بهار به این منطقه سفر کنید، از سرسبزی بی نظیر منطقه لذت خواهید برد. اگر با ماشین در جاده‌های اطراف لطف‌آباد سفر کنید، حریم مرزی ایران و ترکمنستان به کرات به چشم می‌خورد. تپه‌های خاکی و سرسبز این منطقه در فصل بهار دیدنی است.
تفرجگاه چلمیر (چهل میر)
اگر از محور قوچان به درگز سفر می‌کنید، در حدود ۲۰ الی ۳۰ کیلومتری درگز پارک ملی چلمیر قرار گرفته است که دیدن آن نیز خالی از لطف نیست.
تفرجگاه بارسو
در جنوب و جنوب شرقی درگز رودخانه پر آب زنگلانلو جاری است که شاید بتوان آن را یکی از پرآب‌ترین رودخانه‌های آب شیرین در منطقه نامید. این رودخانه از کوه‌های هزار مسجد سرچشمه می‌گیرد. در روز ۱۳ فروردین (سیزده به در) مردم محلی در سواحل این رودخانه و دیگر تفرجگاه‌های طبیعی منطقه به گردش و تفریح می‌پردازند. اگر در این ایام به این مناطق سفر کنید علاوه بر زیبایی و سرسبزی این مناطق با انواع موسیقی محلی و رقص‌های زیبای محلی و سنتی نیز آشنا خواهید شد.
شغل اصلی مردم در این منطقه کشاورزی و دامداری است. در چند سال اخیر کاشت درختان پسته هم در منطقه رواج یافته است. هنوز هم برخی از روستاییان در فصل‌های گرم سال به ییلاقات اطراف کوچ می‌کنند و کل تابستان را به همراه دام‌های خود در ییلاق می‌گذرانند. مردم درگز و کلات به دو زبان ترکی و کرمانجی صحبت می‌کنند.
