تبعات تربیتی تک فرزندی
گرایش به انزوا، افسردگی، ضعف در برقراری ارتباط با همسالان، توجه بیش از حد به بازی های رایانه ای و انفرادی، ترس یا تنفر از حضور در گروه های اجتماعی از جمله خصوصیات تک فرزندهاست. زندگی در کنار برادر یا خواهر روحیه جامعه گرایانه کودک را تقویت کرده و مدیریت درروابط اجتماعی را به وی می آموزد. هم دلی و هم سویی با افراد خانواده، عشق ورزی و سهولت در برقراری ارتباط با افراد هم سن در جامعه و مدرسه از اصلی ترین ویژگی های فرزندان خانواده های دارای بیش از یک فرزند است.
فقدان بلوغ اجتماعی در تک فرزندان
دكتر غزال زاهد، فوق تخصص روانپزشكي كودك و نوجوان در خصوص گسترش اين پديده در جامعه مدرن امروز و پيامدهاي آن مي گويد: تك فرزندي كه رواج آن از چند دهه اخير در كشورهاي پيشرفته آغاز و در حال حاضر در كشورهاي در حال توسعه به سرعت در حال گسترش است، در صورت بي توجهي به شيوه هاي صحيح تربيتي و برنامه ريزي هاي غلط، تبعات و پيامدهاي غيرقابل جبراني را در برخواهد داشت. اين روانپزشك اضافه مي كند، خانواده هايي كه از نظر اقتصادي و شرايط فرهنگي – خانوادگي آمادگي فرزندپروري در شرايط مطلوب را دارند، بهتر است به جاي داشتن يك فرزند، حضور فرزند ديگري را نيز تجربه كنند. حضور دو فرزند در خانواده اين مزايا را دارد كه باتوجه به اينكه ميزان امكانات و توجه والدين تنها معطوف يك فرزند نمي شود، كودكان فرصت يادگيري مهارت و توانايي هاي مختلف زندگي را پيدا مي كنند. اين در حالي است كه در شرايط تك فرزندي، اين كودكان به علت شرايط ويژه اي كه دارند، در كسب برخي مهارت هاي زندگي ضعف دارند. براي نمونه برخي از آنها هيچ گاه نمي آموزند كه چگونه با ناكامي ها و شكست ها مبارزه كنند و تصور مي كنند تمام منابع و امكانات اقتصادي چه در خانواده و چه در اجتماع به او تعلق دارد و اين وظيفه والدين است كه به او بياموزند كه هميشه اوضاع طبق ميل و خواسته آنها پيش نمي رود و بايد آماده مقابله و كنار آمدن با محدوديت ها باشند.
باید توجه داشت که بلوغ روحی و روانی، پدیده ای کاملاً ارثی نیست بلکه اکتسابی است. این بلوغ مواردی همچون شناخت خود، میزان واقع بینی و انتخاب مؤثر را شامل می شود و به راحتی به دست نمی آید، بلکه به تجربه هائی سخت و طاقت فرسا نیاز دارد. کودکی که تک فرزند خانواده است کمتر با مشکلات مواجه می شود و در معرض تجربه کردن شکست، ناکامی رانده شدن و... قرار نمی گیرد و شرایطی را که لازمه بلوغ روحی، روانی است، تجربه نمی کند.
جایگزینی بزرگترها به جای همسالان
دكتر متين ثابتي، روانپزشك كودك در خصوص تبعات تك فرزندي مي گويد: اكثر كودكان تك فرزند، تنهايي را تجربه كرده و براي فرار از اين گوشه گيري، مجبور به تعامل با دنياي بزرگ ترها مي شوند. از طرف ديگر، تمام توجه والدين و اطرافيان به سوي اين گروه از كودكان جلب شده و اين مسئله باعث وابستگي بيش از حد كودك به پدر و مادر مي شود. تا جايي كه از دست دادن يكي از والدين يا هر دوي آنها به عنوان دغدغه اي بزرگ تا پايان عمر، همراه هميشگي آنها است.
