بازارهای قدیمی اهواز

اغلب شهرهای ایران بازار قدیمی و سنتی دارند که رد گذر سال‌ها بر آن مانده است. در اهواز هم سه بازار قدیمی وجود دارد که تاریخچه‌ی آنها به دوره‌ی قاجار و پهلوی برمی‌گردد: بازار عبدالحمید که زمانی نگین اهواز بوده و اکنون نشانی از رونق گذشته ندارد، خیابان امام خمینی که هنوز پاتوق خرید و بازارش گرم است و خیابان کاوه که بازار سوغاتی‌فروشی‌های خوشمزه است.

 اهواز

اهواز از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان خوزستان است. خیلی قدیم‌ها به آن اوکسین و ناصریه می‌گفتند. اهواز در موقعیت جغرافیایی ۳۱ درجه و ۲۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۴۰ دقیقه طول شرقی قرار گرفته و ۱۲ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. شهرت اهواز به گرم بودن، بی‌دلیل نیست. در تابستان دمای هوا به ۵۰ درجه سانتیگراد هم می‌رسد. زمستا‌ن‌ها سوز سرما بیشتر از ۵ درجه‌ای که دماسنج نشان می‌دهد، احساس می‌شود.

فاصله‌ی اهواز تا تهران در سفر زمینی ۸۸۱ کیلومتر است. اهواز پرآب‌ترین رودخانه‌ی کشور را در دل خود جا داده است. رودخانه‌ی کارون شهر را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده که بازارهای قدیمی و مرکز شهر اهواز همه در بخش شرقی واقع شده‌‌اند.

بازار عبدالحمید، قدیمی‌ترین بازار اهواز

قدیمی‌ترین بازار اهواز، بازار عبدالحمید است که در خیابان نظامی یا نظری‌پور، بین خیابان نادری و امام خمینی قرار گرفته است. بازار عبدالحمید در دوره‌ی قاجار نه‌ تنها بسیار پررونق بود، پاتوق پول‌دارهای منطقه برای خریدهای ریز و درشت نیز به‌ شمار می‌رفت. خانه‌ی دادرس که از جمله‌ خانه‌های به‌جا مانده از دوره‌ی قاجار در اهواز است، کاروانسرای شیخ خزعل بوده و در بازار عبدالحمید واقع شده است.

کاروانسرای خزعل 

خانه دادرس

زمانی بازار اصلی و مرکز خرید شهر بود. در مرکزی‌ترین نقطه شهر می‌درخشید و غیر از بازار، نوعی جاذبه گردشگری به شمار می‌آمد. فرهنگ و سنت و هویت شهر در کوچه باریک آن نمایان بود و کانون توجه عام و خاص بود. بازاری که روزگاری تنها اشراف‌زادگان و طبقه بالای جامعه در محوطه‌اش خرید می‌کردند و جزو مناطق و بازارهای مهم، به‌روز و زیبای شهر بود، اینک از بازارهای ارزان شهر شده است و دیگر از ابهت روزگار گذشته خبری نیست. بازاری که چشم‌انداز زیبایی برای عابران زمان خود بود، حالا رهگذرانش به زحمت راهی برای قدم برداشتن باز می‌کنند.قدمت این بازار همان‌گونه از سرو وضع ظاهری آن برمی‌آید به بیش از یک قرن می‌رسد. این بنا بازمانده از دوره قاجار است که در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

شیخ خزعل که بود؟

عبدالحمید نام یکی از فرزندان شیخ خزعل بود که در دوره‌ی قاجار ابتدا بر خرمشهر و بعدتر بر اهواز حکمرانی کرد. شیخ خزعل از قبیلهٔ عرب بنی‌کعب  بود و لقب معز‌السلطنه را داشت. او ابتدا با حکم مظفرالدین‌شاه حکمران خرمشهر شد، سپس توانست حکمرانی اهواز را مال خود کند. پس از انقلاب مشروطه، شیخ‌ خزعل قدرت بیشتری گرفت؛ بر چند شیخ عرب مانند بنی‌طرف و آل‌خمیس غلبه کرد و توانست از محصول فراوان خرما درآمد بسیاری کسب کند.

احمد شاه قاجار پس از به‌قدرت رسیدن، با شیخ خزعل مدارا کرد و بنابراین شیخ همچنان مالیات عشایر، درآمد کلان خرما و قدرت را برای خود حفظ کرد. خزعل رابطه‌ی خوبی با انگلیسی‌ها داشت و طی جنگ جهانی اول همدست انگلیس بود.

شیخ خزعل 

کشتیرانی در کارون 

پس از به‌قدرت رسیدن رضاشاه، شیخ خزعل اعلام کرد او را به‌ رسمیت نمی‌شناسد و دلیلی برای پرداخت مالیات خوزستان به دولت ندید. رضاشاه برای سرکوب شورشیان به خوزستان رفت و درنهایت با شیخ‌خزعل به‌ توافق رسید. قرار بر این شد که شیخ در خوزستان بماند و دارایی‌ و خانواده‌اش در امان باشند، به‌شرط این‌ که دستورهای خود را از حاکم ایالت بگیرد. درنهایت رضاشاه که هرگز خیالش از قدرت شیخ خزعل آسوده نشد، او را به تهران آورد و پس از چند سال به‌ قتل رساند.

عکاس:  گیتی عاصمی

بازار عبدالحمید کنونی

اگر اهل کتاب خواندن باشید، شاید این بازار را با نوشته‌های «احمد محمود» به‌یاد بیاورید. کتاب «مجموعه داستان بازار عبدالحمید» نوشته‌ی توفیق ربیعی بنی‌جمیل هم چند سال پیش روانه‌ی بازار شد.

عکاس: گیتی عاصمی

بازار عبدالحمید که زمانی مرکز خرید برجسته‌ی اهواز و یکی از جاذبه‌های گردشگری آن بود، اکنون نشانی از شکوه قدیمی خود ندارد. بازاری که اشراف شهر در آن خرید می‌کردند، امروز پاتوق ارزان‌فروش‌ها است. دستفروش‌ها انواع کالا از پوشاک، طلا و زیورآلات تا چفیه، لباس عربی و دله قهوه می‌فروشند.

عکاس: گیتی عاصمی

بازار امام خمینی اهواز

یکی دیگر از مرکزهای خرید و بازارهای قدیمی اهواز، خیابان امام خمینی است که از دوره‌ی پهلوی برجای مانده است. نمای این خیابان چند سال پیش بازسازی و تبدیل به بازار سرپوشیده شد. نام قدیم آن خیابان پهلوی و معماری این بازار با مصالح آجری اجرا شده است .

خیابان امام خمینی در مرکز شهر، بین خیابان‌های شریعتی یا ۳۰متری و آزادگان معروف به ۲۴متری واقع شده است. بازار امام اهواز هنوز هم مانند قدیم پررونق و پاتوق خرید پوشاک، اسباب‌بازی و انواع کالاهای خارجی است.

عکاس: مهدی پدرام‌خو 

بازار کاوه اهواز

بازار کاوه که قدمتش به دوره‌ی پهلوی برمی‌گردد، بهشت خوش‌خوراک‌ها است. مسافر اهواز که باشید، خیابان کاوه را نباید از دست بدهید. گذشته از میوه و سبزی نوبرانه‌ که تر و تازه‌اش در کاوه پیدا می‌شود، پاتوق سوغاتی‌فروشی‌ها نیز هست.

عکاس: زینب روستایی

در خیابان کاوه اهواز اولین چیزی که می‌بینید و البته بوی آن‌را احساس می‌کنید، ماهی و میگوی تازه است.

کلوچه، خرما، رطب، شیره‌ی خرما، ارده، حلوا شکری و حلوا ارده مرغوب در بازار کاوه فراوان است.

بعد می‌رسیم به ترشی‌فروشی‌های خیابان کاوه که انواع ترشی‌های تند و هیجان‌انگیز می‌فروشند.

ادویه‌ی خوش‌عطر اهواز را هم در کاوه می‌توان خرید، ازجمله ادویه‌‌ی مخصوص ترشی و غذاهای جنوبی مثل سمبوسه و فلافل.

خیابان کاوه در مرکز شهر بین خیابان طالقانی و امام خمینی واقع شده است.

منبع متن و عکس:  ویکی پدیا- اهواز | ویکی‌پدیا | شرکت کربن | خوزنیوز | مهر