آشنایی با هنر قالیبافی در ایران
تاریخچه قالیبافی در ایران
سابقه قالیبافی در ایران و طبعا در سطح جهان به مراتب پیش تر از سده 5 قبل میلاد میباشد. زادگاه هنر بی همتای قالیبافی، ایران بوده است. از آيين هاى قالیبافی میتوان به آواز خواندن در حین بافت قالی اشاره کرد. هنرهایی نظیر سبد بافی، نمد بافی، زیلو بافی، جاجیم بافی و گلیم بافی همه همه مقدمه‌ای بر پیدایش هنر قالیبافی بوده‌است.
هنر قالیبافی در ایران:
يكى از آيين هاى بسيار مشهور و جالب در ميان قاليبافان، آواز خواندن هنگام بافت فرش است. آواز يا ترانه خواندن هنگام بافت قالى داراى وزن و آهنگى است كه با گره زدن بر تارها هماهنگى دارد. به گونه اى كه هجاهاى آواز با سرعت گره ها تنظيم مى شوند. از اين رو قاليباف از ميان تمامى مراحل بافت بيشتر هنگام گره زدن مى خواند و هنگام پود كشيدن خواندن آرام تر شده و وقتى كه زمان شانه كوبيدن مى رسد ساكت مى شوند، زيرا خواندن با صداى كوبيدن شانه تناسبى ندارد.
از آيين هاى بسيار مشهور و جالب در قالیبافی آواز خواندن قالیبافان در حین بافت فرش میباشد
قالیبافی در ایران!
مراحل بافت فرش عبارتند از:
o آماده سازى مواد اوليه شامل نخ چله، نخ پشمى (خامه)، نخ پود.
o آماده سازى دستگاه (دار قالیبافی) و ابزار قالیبافی.
o آماده سازى نقشه مورد نظر.
o چله كشى (نصب نخ چله يا تارها بر روى دار قاليبافى).
o بافت گليم، ابتداى فرش.
o ساده بافى ابتداى فرش، انجام عمل گره زدن بر روى تارها به خامه.
o نقشه خوانى، انجام عمل گره زدن بر روى تارها به وسيله خامه.
o انجام عمل پود كشى (پود زير يا ضخيم و پود رو يا نازك) و عمل كوبيدن پودها.
o شيرازه پيچى كناره ها.
o عمل كوبيدن رج ها و قيچى زدن سرپرزهاى اضافى.
o رعايت در جلوگيرى از معايب احتمالى هنگام بافت قالی.
o پايين كشى، اتمام كار يك فرش بافته شده.
توضيح اينكه در يك فرش تراكم گره ها و ظرافت آنها نمايانگر ميزان مرغوبيت و كيفيت فرش است. بدين معنى كه هر چه تعداد گره ها زيادتر و در اصطلاح فرشبافی ( قالیبافی ) هر چه پرتر باشد كيفيت آن بالاتر خواهد بود.
آرايش فرش ايرانى (قالیبافی):
بافت فرش ايرانى از جهات زيادى به انواع مختلفى تقسيم مى شود. تنوع در اندازه، بافت، طرح و نقش، كيفيت و... موجب تقسيمات متعدد در اين زمينه مى شود. و هر يك از اين نوع ها، نام خاص خود را كسب كرده است.
در اصطلاح قالیبافی هر چه فرش پرتر باشد كيفيت آن بالاتر خواهد بود
o جنس:
فرش ايرانى از نظر جنس شامل فرش پشمى، فرش ابريشمى، فرش كركى، فرش تمام پشم، فرش تمام ابريشم، فرش زربفت، فرش چله ابريشم، فرش چله پشم، فرش كف ابريشم، فرش گل ابريشم و فرش سوف مى باشد.
o رنگ:
فرش ها يا خود رنگ هستند يا رنگ شده. در فرش خود رنگ، الياف آن رنگ نشده است؛ اما در فرش رنگ شده از خامه هاى رنگين استفاده مى شود. منشأ رنگ ممكن است گياهى، حيوانى، معدنى يا شيميايى باشد.
o اندازه:
فرش ايرانى از نظر اندازه نام هاى متفاوتى دارد كه عبارتند از: قالى، كناره، قاليچه، سجاده اى، خرسك، رومبلى، پشتى، پادرى و....
o نقش:
فرش از نظر نقش شامل فرش با طرح سنتى، فرش با طرح مدرن، فرش با طرح دستى، فرش با طرح كامپيوترى، فرش با طرح ذهنى، فرش با طرح ابتكارى، فرش با طرح اقتباسى، فرش با طرح كم كار و فرش با طرح پر كار مى باشد.
