آتشکده نیاسر
این آتشکده بدست شاهنشاه اردشیر بابکان ساخته شده است. پهنا و درازای آن ۱۴ متر در ۱۴ متر می باشد. این سازه پس از یورش تازیان ویران شد ولی سپس بدست مردم بازسازی گشته است و امروزه کم وبیش درست می باشد. نیاسر در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهر کاشان استوار است و در سرزمینی کوهستانی در بلندیهای کرکس می باشد. چشمه ای باستانی به نام چشمه اسکندر نیز در آنجا هست. در نیاسر غاری که وابسته به دوره پارتیان بوده است نیز دیده می شود. به گمان بسیار این غار پرستشگاه میترایی بوده است که امروزه از جاهای دیدنی این شهر می باشد. اندازه های همگون بندهای آن افسون کننده است گونه ها سنگچینی از لاشه سنگهای بزرگ ناتراش تا تکه سنگهای تراشیده چهار گوش بالایی طاقنمای درها بر دوست داشتنی بودن و سادگی سازه می افزاید.
آتشکده قصرشیرین
بازمانده های آتشکده ساسانی دیگری در قصرشیرین از دوره پایانی آن زمانه و آتشکده های دیگری از سده های پیش تر، مانند آتشکده های تنگ چاک چاک، کوه خواجه (پارتی)، کازرون، فیروز آباد، همگی سوگندی است بر پایداری و گسترش این گونه ساخت و ساز. در همه اینها، گچبری آذینی پایه و نگارهای ریخته ای بیشتر از میان رفته و اندود کلفتی که زمانی دیوارهای سنگی ناهموار را می پوشاند فرو ریخته و دیوارهای لخت نمودار شده بیشتر از دیدگاه سادگی برشکوه سازه می افزاید
چهار تاقی بازه هور( رباط سفید )
یکی از کهن ترین نمونه های آتشکده گنبد داری که شاید وابسته به زمان پارتیان است سازه ی سنگی به نام بازه هور هفتاد کیلومتری جنوب شهر مشهد در گوشه شرقی روستایی به نام رباط سفید در ابتدای تنگه ی بازه هور ساخته شده است. از نظر واژه ای بازه در پارسی دری به جایی از دیواره کوه گفته می‌شود که خورشید از میانه باز آن به گونه ای باشکوه و زیبا سپیده می زند و شاید نام بازه هور از همینجا باشد. از دید ویژگیهای ساخت شناختی این سازه نمایگر بخشی از ساختمایه های ساسانی است در نزدیکی از این سازه ویرانه‌هایی از دژ تاریخی به نام دختر و پسر برفراز بلندی دیده می‌شود.
آتشکده آذرگشنسب یا آذرجشنس
یکی از به نامترین و بزرگ ترین آتشکده های فلات ایران که در آذربایجان غربی در ۴۹ کیلومتری شمال شرق شهر تکاب کنونی ساخته شده است و امروزه به آن تخت سلیمان می گویند. در دوره شاهنشاهی اشکانیان برجسته ترین پادشاه آذربایجان آریوبرزن و پسرش ارت وزد بوده است. بیشتر پادشاهان ایران پس از نشستن بر اریکه شاهنشاهی به نیاشگاه آذرگسشب آذربایجان می رفتند و به درگاه خداوند نیایش و سپاس و درود می فرستاده اند و سپس ارمغانهایی پیشکش می کردند. آتشکده شیر هم همان آذرگشسب است که خرابه های آن نزدیک تخت سلیمان است. ساخت این سازه به بیش از ۳۰۰۰ سال باز میگردد و در دفتر هفتم دینکرد در بند ۳۹ سازنده آنرا کیخسرو پسر سیاوخش شناخته شده است که فر ایزدی به او رسیده بود. آذرگشسب در کنار دریاچه چیچست ساخته شده است و در گذشته کاخهای بسیار باشکوه و سترگ در دور تا دور آن سازه بوده است. این دریاچه به گونه خودجوش هر دم ۴۴ لیتر آب از خود بیرون می دهد. آتشکده ساسانی پهنترین سازه های ساسانی است که تاکنون شناسایی و از زیر خاک بیرون آورده شده است. یک آتشکده دارای شماربسیاری اتاق است. در کانون سازه ی آتشکده بیشتر یک اتاق چهارگوش به گونه یک چهار طاقی با محراب آتش ساخته می شود. دومین اتاق ارزنده «یزشن گاه» است که در آن آتش را زمانی که برای نیایش در پیش دید نیست، فروزان نگهداری می کردند.
آتشکده بیشابور
چسبیده به قصر بزرگ بیشابور، بازمانده های آتشکده ای از همان زمان دیده می شود که هر چند نگاشت (نقشه) چهار گوش آن دارای آیین ایرانی است، از شگردهای ساختمانی روم بهره برداری کرده است. سازمایه های آذینی آن مانند سرهای گاو نر پشت در پشت به روشنی از شوش یا تخت جمشید رونوشت شده است. در بیشاپور تنها سازه های فرمانروایی در بخش شمالی شهر از زیرخاک بیرون آورده شده اند. این سازه ها را کاخی با نیایشگاه کناری آن به شمار می آورده اند ولی به گمان بسیار یک آتشکده بزرگ با یک میانسرا (حیاط) دارای در و راست گوشه (مستطیل) در گوشه جنوب شرقی بوده است. این میانسرا(حیاط) به ایوانی که هنوز کنده کاری نشده می رسد و در پشت آن تالار بزرگ چلیپایی بوده است که زمانی بر بخش میانی آن بزرگترین گنبد ساسانی (به کلفتی ۲۲ متر) زده شده بوده است. این سازه شاید جایی پاک بوده است.
