اوضاع خلافت عباسيان در عصر امام هادي(ع)
پرسش : اوضاع سياسي اجتماعي خلافت عباسيان در عصر امام هادي(علیه السلام) به چه
صورت بوده است؟
پاسخ : اين دوره از خلافت عباسى ويژگي هاى دارد كه آن را از ديگر دوره ها جدا مى سازد ذيلاً به
برخى از اين ويژگيها اشاره مى كنيم:
1 - زوال هيبت و عظمت خلافت: خلافت، چه در دوره اموى و چه در دوره عباسى، براى خود
هيبت و جلالى داشت، ولى در اين دوره بر اثر تسلط تركان و بردگان بر دستگاه خلافت، عظمت آن
از بين رفت و خلافت همچون گويى به دست اين عناصر افتاد كه آن را به هر طرف مى خواستند
پرتاب مى كردند، و خليفه عملاً يك مقام تشريفاتى بود، ولى در عين حال هر موقع خطرى از جانب
مخالفان احساس مى شد خلفا و اطرافيان و عموم كارمندان دستگاه خلافت، در سركوبى آن
خطر نظر واحدى داشتند.
2 - خوش گذرانى و هوسرانى درباريان: خلفاى عباسى در اين دوره به خاطر خلئى كه بر دستگاه
خلافت حكومت مى كرد، به شب نشينى و خوش گذرانى و ميگسارى مى پرداختند و دربار
خلافت غرق در فساد و گناه بود. صفحات تاريخ اخبار شب نشينيهاى افسانه اى آنان را ضبط نموده
است.
3 - گسترش ظلم و بيدادگرى و خودكامگى: ظلم و جور و نيز غارت بيت المال و صرف آن در
عياشيها و خوشگذرانيها جان مردم را به لب آورده بود.
4 - گسترش نهضتهاى علوى: در اين مقطع از تاريخ، كوشش دولت عباسى بر اين بود كه با ايجاد
نفرت در جامعه نسبت به علويان، آنها را تار و مار سازد. هر موقع كوچكترين شبحى از نهضت
علويان مشاهده مى شد، برنامه سركوبى بى رحمانه آنان آغاز مى گشت، و علت شدت عمل نيز
اين بود كه دستگاه خلافت با تمام اختناق و كنترلى كه برقرار ساخته بود، خود را متزلزل و ناپايدار
مى ديد و از اين نوع نهضتها سخت بيمناك بود. (1)
(1). گردآوري از کتاب: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق(علیه السلام)، قم،
1390 ه . ش، ص 568.
