اصول تدریس احکام
آموزش و تدریس احکام دارای اصولی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1- داشتن تسلط علمی بر احکام و مسائل شرعی.
2- مطالعه پیش از تدریس: نباید به ذهنیت‌ها و شنیده‌ها اعتماد کرد. علی (ع) می‌فرمود: «فکر ثم تکلم تسلم من الزلل» اول فکر کن. آنگاه سخن بگو تا از لغزش‌ها در امان بمانی.
3- زمان‌بندی درسی: به گونه‌ای زمان‌بندی کنید که اگر قرار است پنج دقیقه احکام بگویید، بتوانید و اگر بخواهید 50 دقیقه بگویید، بتوانید.
4- تهیه طرح درسی: تهیه طرح درسی موجب می‌شود که تدریس آغاز و پایانی داشته و از نظم و ترتیب خاصی برخوردار باشد.
5- داشتن متن درسی و آموزشی.
6- گزینش و بیان احکام مهم و موردنیاز: مسائلی که موردنیاز مخاطبان نیست، مانند وضو نگرفتن در ظرف طلا و نقره برای مردم فقیر یا پرداختن به مسائل مستحب و مکروه آنجا که واجب و حرام آموزش داده نشده است، سودمند نخواهد بود.
7- در نظر گرفتن ترکیب مخاطبان پسران، دختران و خانواده‌ها.
8- آموزش احکام به صورت تدریجی.
9- زمینه‌سازی برای آموزش احکام مانند: خواندن حدیثی به تناسب بیان احکام.
10- تدریس احکام براساس فتواهای مشترک یا مجتهدان اکثریت مخاطبان.
11- توجه به تعبیرهای فتواهای مراجع در بیان احکام، مانند: «احتیاط واجب»، «واجب»، «اشکال دارد» و «حرام است». یا در مسئله مسح «مسح سر انگشتان» یا «سر ناخن» و در مسئله سجده «سر زانو» یا «خود زانو».
12- بدآموزی نداشتن بیان احکام.
13- آموزش اصطلاحات و واژه‌های احکام.
14- در نظر گرفتن سطح مخاطبان، کودک، جوان، باسواد و بی‌سواد.
15- ساده‌گویی: خداوند می‌فرماید: «وَلَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ »
پیامبر اعظم نیز فرمود: «بعثت الی الشریعه السهلة السمحة» به آیینی مبعوث شده‌ام که عمل به آن سهل و آسان است.
حضرت رسول به معاذ بن جبل هنگام رفتن به یمن فرمود: «یسر و لاتعسر»؛ آسان بگیر و سخت نگیر.
16- نگفتن اعداد: در مواردی که استاد نمی‌خواهد به دلایلی زیر مجموعه موارد موضوعی را بگوید، می‌تواند بگوید برخی از مبطلات وضو یا برخی از مبطلات روزه، و ...
17- ذکر مثال و مصداق برای احکام: بسیاری از مردم بات بیان احکام بدون ذکر مثال، وظیفه خودشان را نمی‌فهمند. پس باید در هر مسئله‌ای از مثال‌های مناسب و گویا برای مخاطبان استفاده کرد. مثالی که برای احکام بیان می‌کنیم، باید با موارد زیر هماهنگ باشد:
الف) با حکم
ب) نیاز افراد
ج) سن افراد
د) موقعیت شغلی و اجتماعی افراد
هـ) مکان زندگی افراد
و) شرایط زمانی
18- ذکر مدارک احکام: یکی از راه‌هایی که موجب اطمینان مخاطب به معلم، احکام و درس او می‌شود، ذکر مدارک مسائل شرعی است، به ویژه در احکامی که کمتر شنیده‌اند. البته مدارک باید از کتاب توضیح‌المسائل مراجع موجود باشد، نه کتاب‌هایی مانند لمعه، مکاسب و جواهر که مخاطبان، مقلد آنان نیستند.
در صورت امکان، خوب است بیان احکام با استناد به آیات و روایات، داستان‌ها، اشعار و ضرب‌المثل‌ها همراه باشد.
19- تحرک: استاد باید با شور و نشاط و احساسات لازم، احکام را بگوید و هرگز یکنواخت سخن نگوید؛ زیرا بخشی از موفقیت استاد مرهون تحرک و صوت و لحن اوست.
20- نیازسنجی: استاد برای بیان احکام باید نیازسنجی کند.
