مبحث 109 طرح صالحین: «چگونه جوانان را با احکام اسلامی آشنا کنیم؟»

جوانان و نوجوانان در هر جامعه ای منابع و گنج های نهفته ای هستند که اگر متولیان امور، سرمایه گذاری لازم را انجام دهند و با رفتار حکیمانه و احترام به نیازها و در نظر گرفتن شخصیت آن ها، به اهداف مطلوب و ایده آل خود هدایت نمایند، علاوه بر این که آنان را از گزند انحراف و بی هویتی و آسیب های جامعه مصون می دارد، قلب های پاک و زلال آن ها را به سوی نیکی ها و اخلاق پسندیده رهنمون داشته و جامعه آینده را از نظر سلامت و حفظ ارزش ها، بیمه می نماید.
امام صادق (ع) در مورد سرمایه گذاری معنوی برای نسل جوان و حفاظت آن ها از انحراف و کج اندیشی، می فرماید: «نوجوانان خود را با احادیث ما آشنا نمائید قبل از این که مُرجعه (که یکی از گروه های منحرف عصر ایشان بود) بر شما پیشی گیرند.»(تهذیب الأحکام، ج 8، ص 111)
شیوه رفتاری آن امام همام با جوانان، و همچنین سخنان و دستور العمل های ایشان در مورد جوانان و برخورد با آنان، بزرگداشت شخصیت آن ها، توجه به استعداد و صلاحیت آنان، احترام به نیازهای فردی و اجتماعی و همچنین رفتار سرشار از عاطفه و خلوص، موجب جذب جوانان به سوی آن حضرت بود و همین امر باعث شیفتگی آنان به رهبر خویش گردیده بود.
آن حضرت به سرعت پذیرش مکارم اخلاقی در جوانان توجه کرده و در همین زمینه به ابوجعفر؛ مؤمن طاق (یکی از شاگردان مبرز ایشان) می فرماید:«بر تو باد تربیت جوانان، زیرا آنان زودتر از دیگران نیکی ها را می پذیرند.»( کافی، ج 8، ص 93)
در این گفتار به بخشی از روش ها و راه کارهای عملی برخورد و هدایت جوانان در پرتو گفتار و رفتار صادق آل محمد علیهم السلام می پردازیم:
الف) ترغیب به دانش طلبی:
یک جوان مسلمان باید از دانش روز آگاهی لازم را دارا باشد. تخصص در کنار تعهد یک اصل مسلم و تردید ناپذیر در فرهنگ اسلام است. از منظر حضرت صادق (ع) کسب علم و مهارت های فنی برای یک جوان ضروری است، ایشان می فرماید: « هیچ گاه دوست ندارم یکی از جوانان شما (شیعه) را ملاقات کنم مگر اینکه در یکی از دو حال، شب و روز خود را بگذراند: یا عالم باشد یا طالب علم.»( امالی شیخ طوسی، ص 303)
ب) آگاهی بخشی در مسائل دینی:
یکی از مهم ترین علل دین گریزی برخی جوانان و نوجوانان، عدم اطلاع از مسائل دینی است، چرا که انسان طبیعتاً هر چه را نشناسد به سویش ترغیب نمی شود و افکار و احساسات و حواس خود را به طرف آن معطوف نمی دارد. برای همین اگر جوانان با آثار و برکات و احکام و معارف دین آشنا شوند، فاصله خود را با حقایق دینی کم نموده و تحت تاثیر تبلیغات و هجمه های فرهنگی دشمنان قرار نمی گیرند.
امام صادق (ع) به «بشیر دهان» (یکی از شاگردان ایشان که از روغن فروشی امرار معاش می کرد) فرمود: «از دوستان ما کسی که در دین خود اندیشه و تفکر نکند ارزشی ندارد. ای بشیر! اگر یکی از دوستان ما در دین خود تدبر نکند و به مسائل و احکام آن آشنا نباشد، محتاج دیگران (مخالفین ما) می شود، هر گاه به آن ها نیاز پیدا کرد، آنان او را در مسیر انحراف و نابودی قرار می دهند، در حالی که خودش نمی داند.» (کافی ج 1، ص 25) ضرورت یادگیری احکام دینی در منظر پیشوای ششم آنقدر مهم است که می فرماید: «اگر به جوانی از جوانان شیعه برخورد نمایم که در دین تفقه و تفکر نمی کند او را تأدیب خواهم نمود.»( بحار الانوار، ج 1، ص 214)
ج) شناساندن ناهنجاری های اجتماعی:
آشنا نبودن نسل جدید با آفت ها و آسیب های اجتماعی باعث کم شدن ارزش های اخلاقی و در مقابل، موجب پیروزی دشمنان فرهنگی و رواج خلاف و حرام در جامعه می شود. اگر جوان مسلمان با این آفت ها آشنا باشد و از نتایج ناگوار آن در میان افراد جامعه آگاهی یابد، بر اساس فطرت الهی از آن ها فاصله خواهد گرفت. صادق آل محمد (ع) مواردی از آفت های اجتماعی را چنین فهرست کرده است: «به برادر ایمانی خود ستم ننماید، او را فریب ندهد، به او خیانت نکند، او را کوچک نشمارد، او را دروغگو نخواند، به او اُف نگوید و اگر به او اُف بگوید (غرغر کند) دوستی بین آن دو قطع می شود و اگر به برادر ایمانی اش بگوید تو دشمن من هستی، یکی از آن دو کافر [باطنی] می شود و اگر برادرش را متهم نماید، ایمان در قلب او ذوب می شود مانند ذوب شدن نمک در آب.» (وسائل الشیعه، ج 12، ص 208)
د) تبیین دوست واقعی:
انسان با انس به دوستانش احساس مسرت و لذت می کند. او در همنشینی با دوست خود، نشاط و نیرو می گیرد و این یک نیاز طبیعی است که باید تأمین گردد. از طرف دیگر بر اثر غلبه احساسات و شور و شوق جوانی و خامی بر نگرش عقلانی، ممکن است در دام دوستان ناباب و یا صیادان و شیادان بیفتد. از این رو در انتخاب یک دوست ممکن است دچار مشکلات گردد. امام جعفر صادق (ع) دقیقاً روی همین نکته اشاره فرموده و به جوانان چنین رهنمود می دهند: «دوستان سه دسته هستند. اول: کسی که مانند غذا در هر زمان به او نیاز هست و او دوست عاقل است. دوم:کسی که [برای انسان] مانند بیماری و درد [رنج آور] است، و او دوست احمق [و نادان] است و سوم: کسی که وجودش برای فرد همانند داروی حیات بخش است، و آن رفیق روشن بین [و اهل تفکر] است.»( بحارالانوار، ج 75، ص 237)
ه) ضرورت ازدواج:
هر جوانی بر اساس غریزه و فطرت خود نیازمند ازدواج است و باید به این نیاز خدادادی و طبیعی از طریق مشروع جواب داد. اما بعضی جوانان با بهانه قرار دادن بعضی مشکلات و سختی ها از این سنت الهی روی برتافته و خود را در دام نفس شیطانی گرفتار می کنند. به آنان باید توجه داده شود که این پیمان مقدس در میان تمام ملت ها وجود داشته و محبوبترین بنیان نزد خداوند متعال است. با ازدواج، شخصیت و ایمان دو جوان کامل می شود. صادق آل محمد(ع) فرمودند: «کسی که ازدواج کند، نصف دینش را حفظ کرده است پس باید در نصف دیگرش تقوای الهی پیشه کند.»( بحارالانوار ، ج 100، ص 219) و در حدیث دیگری آن حضرت به جوانان چنین پیام دادند: «دو رکعت نماز که فرد ازدواج کرده می خواند بر 70 رکعت نماز یک فرد مجرد برتری دارد.»( روضة الواعظین، ج 2، ص 374)
و) ترغیب به نماز:
نماز، عامل کمال انسان و حافظ او از پلیدی ها و صفات مذموم و ناپسند است. همچنین این رفتار معنوی، تاثیر بسزایی در تقویت روح نظم و حفظ نظام انسان دارد. نماز، تسلی بخش و آرامش بخش دل های مضطرب در انسان های خسته و نگران است. آمار گواهی می دهد که درصد بالایی از خلافکاران و هنجارشکنان در جامعه اسلامی در خانواده هایی بزرگ شده اند که یا نماز نمی خوانند و یا آن را سبک می شمارند. پیشوای ششم، جایگاه مهم نماز را در زندگی و رفتار روزانه یک مسلمان برای اقشار مختلف به ویژه جوانان تبیین نموده و فرمود: «[روز قیامت] اولین چیزی که از بنده محاسبه می شود، نماز است. اگر از او نماز پذیرفته شد، سایر اعمالش پذیرفته می شود، اما اگر نماز او رد شد سایر اعمال [نیک] او نیز رد خواهد شد.» (من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 208)
نیز آن حضرت در مورد زیان هایی که در اثر دوری از نماز برای انسان رخ می دهد به ابن جندب فرمود: «وای بر آن ها که از نماز غفلت کنند و در خلوت بخوابند و خدا و آیاتش را در دوران ضعف دین، استهزاء کنند، آنان کسانی هستند که در آخرت بهره ندارند و خدا در روز قیامت با آنان سخن نخواهد گفت و آنان را تبرئه نخواهد کرد و عذاب دردناک برای آن هاست.»( تحف العقول، ص 302)
ز) رفتار نیکو و ملایم:
نوجوان، دارای قلبی پاک و روحی حساس است. در برخورد با او باید راه نرمی و ملایمت پیش گرفت. نگاه مهربان، ارزش دادن به شخصیت و رفتار خوش، بهترین شیوه ارتباط با اوست. محبت، اظهار علاقه، صدا کردن با القاب، عناوین و نام های زیبا که در متون دینی به آن ها توصیه شده است، سبب می گردد تا او را به سوی مبلّغ و مربی جذب کند. امام صادق (ع) فرمودند: «هر کس سه خصلت را دارا نباشد از ایمان خود سودی حاصل نخواهد کرد: اول – بردباری، که جهل نادان را برطرف کند. دوم - پارسائی، که او را از حرام باز دارد. سوم - رفتار نیکو، که با مرد

ح) تقویت افکار مثبت:
با تقویت تفکر مثبت در جوانان می توان صفات نیک و پسندیده را در وجود آن ها ایجاد کرد. آن گاه با فضاسازی مناسب و به وجود آوردن بسترهای لازم، آن ها را به تکرار رفتارهای مثبت متمایل کرده و آن رفتارها را به صورت عادات پایدار در وجود آنان درآورد. بخشی از اندیشه های مثبت در کلام امام جعفر صادق (ع) عبارتند از:
1) دیدار دوستان و تقویت حس همیاری:
آن حضرت نیکی به دوستان و دیدار آنان را برترین عبادت برشمرده و فرمود: «به چیزی همانند گام برداشتن در راه نیکی به برادران دینی و دیدار آن ها عبادت نشده است.» ( تحف العقول، ص 302)
2) انس با خدا:
چه زیباست که جوانان پاک همیشه خدا را بهترین انیس خود بدانند و در سختی ها او را همدم و پناهگاه خویش برگزینند. آن حضرت فرمودند: «[انسان های با ایمان] با خدا انس گرفته اند و از آنچه که مال اندوزان و دنیا پرستان به آن انس گرفته اند، در هراسند.» (تحف العقول، ص 301) آری آنان از نعمت های خداوندی بهره می برند، اما به آن ها دل نمی دهند. آنان دلبسته خدا بوده و با یاد او آرام می شوند.
3) پایداری در راه هدف:
استقامت در راه ایمان و عقیده از عوامل توفیق و پیروزی است. یک جوان آن گاه به آرزوهای مشروع و دلخواه دست می یابد که پشتکار و استقامت داشته باشد. مهمترین آرزوی هر جوان، رسیدن به سعادت حقیقی و قرب پروردگار - که جلوه تمام کمالات، زیبائی ها و خوبی هاست - می باشد. پیشوای صادق شیعیان فرمود: «اگر شیعیان ما در راه حق استقامت ورزند، فرشتگان با آنان دست می دهند. ابرهای رحمت بر آن ها سایه می افکند. مانند روز می درخشند، از زمین و آسمان روزی می خورند و آنچه از خدا بخواهند، به آن ها عطا می کند.»( تحف العقول، ص 302)
4) دستگیری از افتادگان:
معلی بن خنیس می گوید: «امام صادق (ع) در شبی بارانی از خانه به سوی ظله بنی ساعده رفت. به دنبال او رفتم، گویی چیزی از دست او بر زمین افتاد. حضرت گفت: به نام خدا، خداوندا آن را به ما بازگردان. به نزدیک رفته سلام کردم. فرمود: معلی تو هستی؟ عرض کردم! آری فدایت شوم! فرمود: با دست خود زمین را جست وجو کن، هر چه یافتی آن را به من بازگردان.
معلی می گوید: نان های زیادی روی زمین افتاده بود. یکی یکی، دوتا دوتا پیدا می کردم و به آن حضرت می دادم. کیسه ای پر از نان همراه آن حضرت بود و از سنگینی آن را به زحمت حمل می کرد. عرض کردم: اجازه دهید آن را من بیاورم؟ فرمود: من از تو شایسته ترم، ولی با من بیا. به ظله بنی ساعده رسیدیم. گروهی را دیدم که در خواب بودند. آن حضرت یک یا دو قرص نان را در زیر سر آنان می گذاشت. توزیع نان به آخرین نفر که تمام شد، بازگشتیم. عرض کردم: فدایت شوم! آیا این ها شیعه هستند. فرمود: اگر شیعه بودند حتی در نمک طعام نیز با آنان مواسات و از خود گذشتگی می کردم.» (تفسیر عیاشی، ج 2، ص 107)
5) توجه به غذا:
یک جوان مسلمان همچنان که به سلامت روح خود می اندیشد، در پرورش جسم نیز کوشا است. از راه تغذیه صحیح و ورزش، جسم خود را تقویت می کند و از راه های مختلف نشاط خویش را به دست می آورد، اما در عین حال به حلال و حرام بودن غذایی که می خورد توجه کامل دارد و آثار مخرب غذای حرام و غیر مشروع را در وجودش در نظر دارد. امام صادق (ع) می فرماید: «شیعیان ما مارماهی نمی خورند ... و شراب و مسکرات نمی نوشند.»( تحف العقول، ص 303)
6) نیک رفتاری با اهل معصیت:
در اصلاح اعمال نادرست و ناپسند دیگران و کسانی که به نوعی مرتکب گناه می شوند، باید شیوه ای کارآمد در پیش گرفت و ترس و یأس آنان را در پیوستن به ردیف خوبان از میان برداشت و با نیک رفتاری و امید دادن، روحیه شکست خورده آنان را تقویت نموده و بازسازی کرد.
امام صادق (ع) فرمودند: « در مورد همکیشان گنهکار خود جز خوبی و نیکی چیزی نگو و از خداوند توفیق هدایت آنان را بخواهید.» (تحف العقول، ص 302)
7) در اندیشه شغل حلال:
عبدالاعلی بن اعین در یک روز تابستانی بسیار گرم در یکی از کوچه های مدینه امام صادق (ع) را ملاقات کرده و به آن بزرگوار عرضه داشت: «فدایت شوم! با این مقام و منزلت و رتبه ای که نزد خداوند دارید و خویشاوندی که با پیامبر برای شماست، باز هم برای دنیای خویش تلاش می کنید و در چنین روز گرمی خود را در فشار و سختی قرار می دهید؟! امام در پاسخ فرمود: ای عبدالاعلی! جهت یافتن روزی و درآمد حلال بیرون آمده ام تا از افرادی همانند تو بی نیاز شوم.» (کافی، ج 5، ص 74)
8) برنامه ریزی صحیح در زندگی:
امام صادق (ع) می فرمود: «خدا می داند که می توانم به بهترین صورت نان گندم خانواده ام را تهیه کنم، اما دوست دارم خداوند مرا در حال برنامه ریزی صحیح زندگی ببیند.»( کافی، ج 5، ص 74)
در روایات وارده از ائمه معصومین بویژه امام باقر و امام صادق علیهما السلام اینگونه نکات به وفور مشاهده می شود که ایشان در برخورد با اصحاب و شاگردان خویش که غالبا جوانان مستعد شیعه بوده اند، سعی در تبیین راه درست زندگی و توصیه به اصلاح رفتاری آن ها داشته اند که بهترین دلیل بر توجه خاص ایشان به نسل آینده ساز جوان می باشد.
در پایان به عنوان نمونه، یکی از موارد برخورد یکی از شاگردان امام صادق (ع) را با جوانان ذکر می کنیم که امام (ع) با رفتار خویش مهر تأیید بر این سلوک رفتاری زدند و به عنوان بهترین نمونه تعامل با نسل نو در جامعه می تواند مورد توجه قرار گیرد:
«مفضل بن عمرو، نماینده امام صادق (ع) در شهر کوفه بود. او از طرف امام وظیفه داشت به مشکلات دینی، مالی و اجتماعی مردم کوفه رسیدگی کند و در این رابطه با جوانان شهر ارتباط صمیمانه و مستحکمی برقرار کرده بود، برای همین عده ای این دوستی را نتواستند تحمل کنند، ناچار به شایعه و افتراء روی آوردند و مفضل و یارانش را به شرابخواری، ترک نماز، کبوتر بازی و حتی به سرقت و راهزنی متهم کردند. این گروه، که ابوالخطاب معزول و طرفدارانش از فعالان آن شمرده می شدند، شایع کردند که مفضل افراد بی مبالات و لاابالی را پیرامونش گرد آورده است. وقتی این شایعات به اوج رسید، گروهی از مومنان و مقدسان کوفه به محضر امام صادق (ع) چنین نوشتند: «مفضل با افراد رذل و شرابخوار و کبوتر باز همنشین است، شایسته است دستور دهید این افراد را از خود دور سازد.»
امام صادق (ع) بدون این که با آنان در این باره سخن بگوید، نامه ای برای مفضل نوشته، مهر کرد و به آنان سپرد تا به مفضل برسانند. حضرت تصریح کرد که نامه را خودشان شخصاً به مفضل تحویل دهند. آنان به کوفه برگشتند و دسته جمعی به خانه مفضل شتافتند و نامه امام صادق (ع) را به دست مفضل دادند. وی نامه را گشود و متن آن را قرائت کرد. امام (ع) به مفضل دستور داده بود که: چیزهایی بخرد و به محضر امام (ع) ارسال کند. در این نامه اصلاً اشاره ای به شایعات نشده بود. مفضل نامه راخواند و آن را به دست همه حاضران داد تا بخوانند. سپس از آنان پرسید: اکنون چه باید کرد؟ گفتند: این اشیاء خیلی هزینه دارد. باید بنشینیم، تبادل نظر کنیم و از شیعیان یاری جوییم. در واقع هدفشان این بود که فعلاً خانه مفضل را ترک کنند. مفضل گفت: تقاضا می کنم برای صرف غذا در اینجا بمانید. آنان به انتظار غذا نشستند. مفضل افرادی را به سراغ همان جوانانی که از آن ها بدگویی شده و به کارهای ناروا متهم شده بودند فرستاد و آنان را احضار کرد. وقتی نزد مفضل آمدند، نامه حضرت صادق (ع) را برای آنان خواند. آنان با شنیدن کلام امام صادق (ع) برای انجام فرمان حضرت از خانه خارج شدند و پس از مدت کوتاهی بازگشتند. هر کدام به اندازه وسع خویش روی هم نهاده و در مجموع 2 هزار دینار و ده هزار درهم در برابر مفضل نهادند. آن گاه مفضل به شکایت کنندگان که هنوز از صرف غذا فارغ نشده بودند نگریست و گفت: شما می گویید این جوانان را از خودم برانم و گمان می کنید خدا به نماز و روزه شما نیازمند است؟!»( معجم رجال الحدیث، ج 19، ص 325)

راهکارهای گسترش فرهنگ و معارف قرآنی در میان جوانان
محسن موحدی

چکیده
بر اساس اهمیت موضوع جوان و ارتباط با قرآن و معارف قرآنی، در این پژوهش به تکالیف نهادهایی که در جامعه، رسالت گسترش فرهنگ و معارف قرآنی در میان جوانان را به عهده دارند ـ از قبیل وزارت آموزش و پرورش، صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، حوزه‌های علمیه و سازمان تبلیغات اسلامی ـ و راهکارهایی جهت گسترش فرهنگ قرآنی در جامعه و به خصوص میان جوانان، پرداخته می‌شود. روش تحقیق از نوع پیمایشی است که در جامعه 3000 نفری فرهنگیان شهرستان نجف آباد و در نمونه‌ای به حجم 340 نفر انجام شده است.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد راهکارهای مربوط به حیطه وظایف وزارت آموزش و پرورش، مهمترین راهکارهای گسترش فرهنگ و معارف قرآنی در میان جوانان بوده است و پس از آن راهکارهای مربوط به حیطه وظایف صدا وسیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، حوزه علمیه و سازمان تبلیغات اسلامی در این رده بندی قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها: قرآن، فرهنگ قرآنی، معارف قرآنی، جوانان

مقدمه
با اينكه ما معتقديم قرآن كريم بزرگ‏ترين هديه الهى براى انسان‌ها و گرانبهاترين ميراث پيامبر اعظم9 در ميان مسلمين است، امت اسلامى آنگونه كه شايسته است براى استفاده از اين ميراث عظيم از خود همت نشان نداده و نمى‏دهد. جامعه اسلامى پس از وفات پيامبر اكرم9 على رغم تأكيدات فراوان آن حضرت مبنى بر وجوب رجوع و عمل به قرآن، به عنوان ثقل اكبر و فرا گرفتن علوم قرآن از اهل بيت به عنوان ثقل اصغر، از تمسك به اين حبل متين الهى محروم مانده است. در نتيجه جامعه اسلامى از جايگاه اصلى خويش كه قرآن آن‌ها را بدان مژده داده و مى‏فرمايد: «انتم الاعلون ان كنتم مؤمنين»، (آل عمران، 139) باز مانده‏اند و امروزه به اين واقعيت تلخ مى‏بايد اقرار نمود كه جامعه اسلامى به دليل فاصله گرفتن از واقعيت قرآن و علوم اهل بيت، متحمل خسارت‏هاى جبران ناپذيرى شده است.
اما به رغم دورى مسلمين از حقيقت قرآن و غريب بودن اين گوهر آسمانى و عطيه رحمانى، پرداختن به ظاهر آن در ميان مسلمين گه‌گاه از رواج و رونق خوبى برخوردار بوده است. بدون شناخت افكار انحرافى مخالفان قرآن و مقابله با آن‌ها از طريق روشنگرى و بر ملا كردن توطئه‏هاى فرهنگى آنان، حاكم كردن فرهنگ قرآن كريم و هدايت جامعه بر اساس اعتقادات و ارزش‏هاى دينى، كار چندان آسانى نیست. اين نكته‏اى است كه اغلب مورد غفلت قرار مى‏گيرد. (مصباح یزدی، 1376، صص 112-109)
بنابراين به موازات سعى در فهم قرآن و عمل به رهنمودهاى آن، هرگز دشمنان و مخالفان قرآن را نبايد از نظر دور داشت. تمسك به قرآن و حاكميت بخشيدن به اين كتاب آسمانى جز با شناخت تفكرات انحرافى ضد قرآنى و مقابله با آن‌ها امكان‏پذير نيست. همانطور كه اگر حق را بشناسيم باطل را نيز خواهيم شناخت و شناخت باطل نيز ما را كمك مى‏كند تا حق را بشناسيم، در مقام عمل نيز حاكميت بخشيدن به قرآن در جامعه بدون شناخت مخالفان و افكار انحرافى آنان و مقابله با توطئه‏ها و شگردهاى شيطانى آن‌ها در تضعيف عقاید دينى مردم ممكن نيست. زدودن افكار انحرافى و شبهات ملحدان از افكار مردم به خصوص جوانانى كه از نظر علوم و معارف دينى از بنيه علمى كافى برخوردار نيستند، از كارهاى زيربنايى گسترش فرهنگ و معارف قرآنى است و بدون آن نمى‏توان انتظار نتيجه مطلوب داشت. این نوشتار به فراخور محورهای بخش مقاله نویسی مسابقات بین المللی قرآن همین راهکارها را بررسی می‌نماید.

جوان و ارتباط با قرآن
نوجوانى و جوانى، بهار عمر و هنگام شكوفايى آن و آغاز فراز و نشيب‌هاى روحى و جسمى و رسيدن به رشد است. در اين دوره كم‏كم شخصيت انسان شكل مى‏گيرد و پرسش‌هاى فكرى و فرهنگى بسيارى در ذهن جوان پيدا مى‏شود. (بلر، 1379، ص 93) روزهاى جوانى لبريز از زيبايى، نشاط، احساسات، لذت‌هاى متنوع، تفريح و آراستگى است. از سوى ديگر، خداجويى و خدايابى و دين‏باورى از ويژگي‌هاى اين دوران است. با درك اين ويژگي‌ها و انرژى متراكمى كه در آن‌ها وجود دارد و با تبيين صحيح باورها و ارزش‌هاى دينى و مذهبى، مى‏توان روح ناآرام جوان را آرامش و اطمينان بخشيده و او را به نجات و كمال رساند.
نهادهای فرهنگی جامعه وظيفه دارند قرآن كريم را كه تجلى‌گاه خداوند و يگانه وسيله ارتباط ميان بندگان و آفريدگار جهان است، به ميان جوانان بياورند و آنان را با كتاب خدا آشنا، و انديشه و عمل آنان را با قرآن هماهنگ كنند و بدين وسيله، قرآن را از انزوا و مهجوريت خارج سازند تا فرستاده خدا در روز قيامت، لب به گلايه نگشايد: «و قال الرسول يا ربّ انّ قومى اتخذوا هذا القرآن مهجوراً»؛ (فرقان، 30) و رسول خدا گفت: پروردگارا (با اينكه هشدار دادى و فرمودى اگر مى‏خواهيد سربلند و عزيز باشيد، به قرآن عمل كنيد) قوم من (نه تنها آن را ترك كردند) دورى از قرآن را پيشه خود ساختند.
بهترين فرصت براى آشنایی با قرآن و معارف قرآنی، دوره نوجوانى و جوانى است؛ چرا که آنچه در اين دوره فرا گرفته شود، ماندگار و جاودان خواهد بود. حضرت امام خمینی (ره) در طول نهضت خود همواره جوانان را مى‏ستود و آنان را ارشاد و راهنمايى مى‏كرد و براى پيشبرد آرمان‌هاى اسلام بر آنان سرمايه‏گذارى مى‏نمود:
«شما جوان‌ها اميد من هستيد، نويد من هستيد، اميد من به شما توده جوان است. به شما توده محصل است. من اميد اين را دارم كه مقدرات مملكت ما، بعد از اين به دست شما عزيزان بيافتد و مملكت ما را شما عزيزان حفظ كنيد. شما جوانان برومند، شما محصلين ارجمند، در هر جا از ايران كه هستيد بايد بيدار باشيد با بيدارى از حقوق خودتان دفاع كنيد». (خمینی، 1378، ج2، صص 80-79)
ایشان با تأکید بر اهمیت قرآن در مسأله انسان سازی، حضور این کتاب آسمانی را در تمامی شئون زندگی لازم می‌شمارند:
«اگر قرآن نبود، باب معرفة ‏الله بسته بود الى الابد. قرآن كتاب انسان‌سازى است. هرچه در راه خدا بدهيم و هرچه در راه قرآن بدهيم، فخر ماست، افتخار ماست، راه حق است. قرآن كريم پناه همه ماست. قرآن كتاب انسان‏سازى است، كتاب انسان متحرك است، كتاب آدم و كتابى است كه آدمى را از اينجا تا آخر دنيا و تا آخر مراتب حركت بكند، راه مى‏برد... قرآن بايد در تمامى شئون زندگى ما حاضر باشد». (خمینی، 1378، ج 1، ص 148)
حضرت امام خمینی (ره) با تمسک به قرآن و به شرط وحدت ناگسستنی جوانان با یکدیگر، مژده پیروزی نهایی می‌دهند:
«من با تأييد خداوند متعال و تمسك به مكتب پرافتخار قرآن، به شما فرزندان عزيز اسلام مژده پيروزى نهايى مى‏دهم، به شرط اينكه نهضت بزرگ اسلامى و ملى ادامه يابد و پيوند بين شما جوانان برومند اسلام ناگسستنى باشد». (خمینی، 1378، ج 2، ص 112)
باور و اعتقاد حضرت امام خمینی (ره) به اتکال به خداوند و قرآن تا آنجا عمیق و ریشه‌دار است که آن را تنها رمز پیروزی بر می‌شمارند:
«رمز پيروزى ما اين است كه اتكال به خداى تبارك و تعالى داشتيم، رمز پيروزى اتكال به قرآن و اين شيوه مقدس كه شهادت را استقبال مى‏كردند بود. اين رمز را حفظ كنيد. اين رمز پيروزى را تا حفظ كنيد پيروز هستيد». (خمینی، 1378، ج 6، ص 117)
ایشان با هشدار در زمینه خلط نمودن معارف اسلامی و قرآنی با مکاتب انحرافی بشری، امتیازات اسلام بر سایر مکاتب را گوشزد نموده و خطاب به جوانان می‌فرمایند:
«مجاهدات و كوشش‌هاى خستگى‏ناپذير شما جوانان روشن ضمير مسلمان در راه درك صحيح اسلام و شناسايى حقيقت قرآن كريم، موجب اميدوارى و خرسندى مسلمانان بيدار است. بر شما جوانان مسلمان لازم است كه در تحقيق و بررسى حقايق اسلام، در زمينه‏هاى سياسى، اقتصادى، اجتماعى، و غيره اصالت‌هاى اسلامى را در نظر گرفته و امتيازاتى را كه اسلام را از همه مكاتب ديگر جدا مى‏سازد، فراموش نكنيد. مبادا قرآن مقدس و آيين نجات‏بخش اسلام را با مكتب‌هاى غلط و منحرف كننده‏اى كه از فكر بشر تراوش كرده است خلط نماييد». (خمینی، 1378، ج 1، ص 158)
حضرت امام خمینی (ره) با استناد به سخن امام صادق7 درباره قرائت قرآن توسط جوان و آثار جاودان آن معتقدند:
«در حديث است كه كسى كه قرآن را در جوانى بخواند، قرآن با گوشت و خونش مختلط شود. و نكته آن، آن است كه در جوانى اشتغال قلب و كدورت آن كمتر است. از اين جهت قلب از آن بيشتر و زودتر متأثر مى‏شود و اثر آن نيز بيشتر باقى مى‏ماند». (خمینی، 1370، ص 19)
حضرت امام خمینی (ره) در برخى از پيام‌هاى خود، جوانان را به شيوايى و روشنايى سخن خداوند و بهره‏گيرى از آن فرا مى‏خواند:
«آنگاه كه منطق قرآن آن است كه ما از خداييم و به سوى او مى‏رويم و مسير اسلام بر شهادت در راه هدف است و اولياى خدا شهادت را يكى از ديگرى به ارث مى‏بردند و جوانان متعهد ما براى نيل به شهادت در راه خدا درخواست دعا مى‏كردند و مى‏كنند، بدخواهان ما كه از همه جا وا مانده دست به ترور وحشيانه مى‏زنند، ما را از چه مى‏ترسانند». (خمینی، 1378، ج 11، ص 39)
حضرت امام خمینی(ره) با توصیه به جوانان به تمسک به قرآن و سلاح، آینده را از آن مستضعفین می‌دانند که دیر یا زود پیروز می‌شوند:
«جوانان عزيزم كه چشم اميد من به شماست با يك دست قرآن را و با دست ديگر سلاح را برگيريد و چنان از حيثيت و شرافت خود دفاع كنيد كه قدرت تفكر توطئه عليه خود را از آنان سلب نماييد و چنان با دوستانتان رحيم باشيد كه از ايثار، هرچه داريد، نسبت به آنان كوتاهى ننماييد. آگاه باشيد كه جهان امروز دنياى مستضعفين است و دير يا زود پيروزى از آنان است و آنان وارث زمين و حكومت كننده خدايى‏اند». (خمینی، 1378، ج 12، ص 19)
رهبر معظم انقلاب اسلامی هم در مواقع و مناسبت‌هاى گوناگون درباره جوانان سخن گفته و ارشادات و رهنمودهاى فراوانى بيان كرده‏اند كه اگر جوانان آن‌ها را به كار ببرند، به سعادت و خوشبختى خواهند رسيد و هويت و جايگاه واقعى خود را در جامعه اسلامى و انقلابى خواهند يافت. ايشان در جمع جوانان مى‏فرمايند:
«جوانى يك پديده درخشان و يك فصل بى‏بديل و بى‏نظير از زندگى هر انسانى است. در هر كشورى كه به مسأله جوانان و جوان آنچنان كه حق اين مطلب است، درست رسيدگى بشود، آن كشور در راه پيشرفت، موفقيت‌هاى بزرگى به دست خواهد آورد». (خامنه‌ای، 1381، ج2، ص 67)
مقام معظم رهبری با برشمردن امتیازات جوان ایرانی، امکانات روحی و معنوی و ذهنی و ایمانی آنان را در حد بسیار خوب می‌دانند و می‌فرمایند:
«كاوش‌ها نشان مى‏دهد كه جوان ايرانى جوانى است مؤمن، پاكدامن، پاك گوهر، داراى زمينه‏هاى دينى بسيار زياد، مايل به جنبه‏هاى معنوى، جوان ايرانى چه دخترانش، چه پسرانش هم از لحاظ امكانات روحى و معنوى و ذهنى، هم از لحاظ امكانات ايمانى در حد بسيار خوبى هستند». (خامنه‌ای، 1381، ج4، ص 115)
ایشان نظریه بی‌تاب بودن جوانان در مقابل گناه را باطل اعلام فرموده و معتقدند جوان همچنان که از قدرت جسمی برخوردار است، قدرت اراده هم دارد:
«جوان‌ها، بهتر از قشرهاى ديگر مى‏توانند خودسازى كنند؛ چون نيرومندند. بعضي‌ها خيال مى‏كنند جوان‌ها در مقابل گناه بى‏تابند، ولى من مى‏گويم كه جوان همچنان كه از قدرت جسمانى برخوردار است، از قدرت اراده هم برخوردار است. اراده همان چيزى است كه انسان مى‏تواند با اتكاى به آن خود را به خدا نزديك و از شيطان دور كند». (خامنه‌ای، 1381، ج3، ص 89)
مقام معظم رهبرى جوانان را به تلاش در راه خدا و براى خدا دعوت مى‏ فرمایند و در فراز‌های جداگانه‌ای آنان را به تحکیم ارتباط با خدای متعال تشویق می‌نمایند:
«توصيه من اين است كه در راه خدا، براى خدا با وحدت كامل تلاش خودتان را دنبال كنيد. به شما مى‏گويم كه پروردگار متعال با شماست و آينده متعلق به شماست و شما جوان‌ها آن روزى را خواهيد ديد كه ايران اسلامى شما به فضل پروردگار براى كشورها و ملت‌ها يك الگوى تقليد كردنى خواهد بود». (خامنه‌ای، 1381، ج1، ص 166)

بنام خدا

سلام دوستان گرامی

ضمن تشکر از حضور شما در این بحث کاربردی ،میتوان گفت قطعا رسانه هم نقش مهمی در موضوع دارد و ضروریست رسانه بگونه ای عمل نماید که برداشت منفی از مباحث آن برای مخاطب در رابطه با موضوع احکام اسلامی و دینی نشود.یعنی نباید رسانه مطالبی را انتشار و پخش نماید که با احکام مغایرت دارد.اما متاسفانه اینگونه نیست و گاها موارد خلاف اتفاق می افتد.
 

بنام خدا

سلام دوستان گرامی

همانگونه که ذکر شده چنانچه فردی احکام را نادیده بگیرد و یا به آن درست عمل نکند دستور این است که مطلب بگونه ای به او گفته شود که باعث شرمندگی او نشود یعنی در جمع نباشد و از طرفی باید بطریقی بیان شود که باعث دهن کجی و بدرفتاری طرف مقابل هم نشود .اگر چه بیان مطالب و احکام با روی خوش ممکن است در بعضی از مواقع نتیجه زیادی ندهد اما بهر حال بهتر از برخورد تند و فیزیکی است که باعث خشم و نفرت و دوری کردن جوانان خواهد شد.
 

سلام

با تشکر از طرح همچین مطلبی

در ابتدا عرض کنم که باید اهمیت موضوع برای متولیان امر روشن بشه و جا بیافته . هر کسی که دست اندر کار هست باید اعتقادا لزوم و کاربرد احکام رو بدونه تا بعد بتونه احکام رو به بقیه و مخصوصا جوانان ارائه بده .

متأسفانه خود مربیان ما گاها بینش و آگاهی ی زیادی نسبت به اهمیت جایگاه خود ندارد .

در قدم اول باید مربیان قدر و آگاهی تربیت بشه که اشراف بر احکام داشته باشن . چه بسا خود ما ها دبیران کتب مذهبی داشته ایم که خودشون اعتقادی به مطالبی که می گفتن نداشتند . که این مسئله خودش باعث میشه دیگران هم فراری بشن .(استادی داریم که می فرمود : ما از استادهای خودمون شاید به اندازه گرمای چوب کبریتی گرما گرفته باشیم حالا چه گرمایی رو میتونیم برای شما انتقال بدیم و شما برای دیگران ...)

پس از نقش مربی نوبت به مراحل دیگر می رسد.

اگه یه طفل رو در نظر بگیریم که وقتی گرسنه و یا تشنه میشه گریه می کنه نتیجه میشود که باید کاربرد و اهمیت هر مسئله که برای ما مهم است باید روشن گردد . اگر این مشکل حل گردد دیگر نیاز نیست احکام را به زور به افراد تحمیل کرد بلکه فرد خود از شوق و از سر نیاز بدنبال احکام میرود . و مطمئنا وقتی خود فرد به دنبال احکام رود پذیرش و عمل به آنها هم قابل هضم تر می گردد .

مورد سوم جایگاه و موقعیت آموزش احکام می باشد .

مکان آموزش باید جایی باشد که فرد احساس بیگانگی با انجا نکند . احکام رو همه جا میشه بیان کرد و آموزش داد ولی وقتی شرایط مهیا باشد پذیرش بیشتر خواهد بود . نبایستی در جمع و طوری که جوان خجل و کوچک شود احکام بیان گردد .

روش آموزش

روش بیان و آموزش احکام یکی از مهمترین آیتم های آموزش احکام به جوانان است . مربی باید خود عامل و آگاه به احکام باشد .

از روش های نوین آموزشی بهره ببرد . احکام ساده و فصیح آموزش داده بشه.

مثلا میشه بصورت مسابقه ای جوانان رو ترغیب کرد به یادگیری احکام .

برگزاری جلسات پرسش و پاسخ و بیان سوالات رایج و احکام مورد نیاز جوانان .

ترغیب جوانان به اینکه خود حکمی رو خوانده و برداشت کرده و در جمع به بحث و بررسی گذارند .

* برخی مردم فکر می کنند،کتب احکام ، بخاطر اصطلاحات عربی و ثقیل آن، چهره ای عبوس دارد . و بهمین خاطر فراری هستند درحالیکه میتوان در جلسات کوچک و بدون اتلاف وقت احکام رو آموزش داد .

ارائه احکام در قالب جزوات کوچک و قابل حمل .

شایدبه بحث نزدیک باشه

چراتجملات درصداوسیماشکل می گیردهرمجری بایستی آراستگی ظاهری روحفظ کنه؟

یه مسئله:

اونروز رفتم خون یه آشنا ،چندتا پسر جوون و مجرد بودن

دیدم آهنگ شاد و..گذاشتن

گفتم مداحی دارید بذارید؟

یکی شون گفت واسه کی عزاداری کنیم؟بیکاری،گرونی،بدبختی،پولارو خوردن،خودشون سیرن،و...

نظر شما چیه؟

رسانه در این امر بسیار موثره و تمام دنیا ایده های خود رو با رسانه بیان و القا میکنند

تشکر از ایده بسیار خوبتون