کاروانی از مدینه، عازم سفر حج بود. در میان راه، در سرزمین «ابواء» توقف کردند تا استراحتی کنند. جعفر بن محمد (علیه السلام) صبحانه ای برای همسفران خویش تدارک دیده بودند که کسی نزد ایشان آمد و خبر داد که درد زایمان همسر بزرگوارشان را گرفته و تولد نوزاد نزدیک است. امام که چند ماهی بود منتظر تولد نوزادی نورانی از تبار محمد (صل الله علیه و آله) بودند، خودشان را به بالین «حمیده» رساندند و بعد از لحظاتی با چهره ای شاداب میان همسفران برگشته و فرمودند: «خداوند حمیده را به سلامت داشت و به من پسری عنایت فرمود که در میان مخلوقاتش از همه بهتر است. همسرم درباره ی آن نوزاد مطلبی به من گفت که گمان می کرد من از آن بی خبرم، اما من پیرامون آن موضوع از او آگاه تر بودم .... حمیده گفت: هنگامی که آن نوزاد متولد شد، دست هایش را بر زمین گذاشت و سر به سوی آسمان بلند کرد. من به حمیده گفتم این کار نشانه ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و نشانه ی وصی بعد از اوست. (1)
و اینگونه بود که موسی بن جعفر (ع) در روز شنبه هفتم ماه صفر سال 128 ه.ق. در سرزمین ابواء متولد شدند.
مادر ایشان، حمیده بانویی بزرگ و باکرامت است و امام صادق (ع) درباره شان فرموده اند: «حمیده مانند طلای خالص از ناپاکی ها، پاک است. فرشتگان او را همواره نگهداری کردند تا به من رسید، به خاطر کرامتی که خدا نسبت به من و حجت پس از من عنایت فرمود.» (2)
ابو الحسن اول، ابو الحسن ماضی، ابو ابراهیم، ابو علی، ابو اسماعیل، کنیه های امام هفتم (ع) است و القابشان کاظم، عبدصالح، نفس زکیه، زین المجتهدین، وفی، صابر، امین و زاهر بود.
امامت تا شهادت
در بیست و پنجمین روز شوال 148 ه.ق. همزمان با شهادت امام صادق (ع)، دوران امامت امام کاظم (ع) آغاز شد. در این زمان حضرت 20 سال داشتند و با قاتل پدرشان، منصور دوانیقی رو در رو بودند. او که از سال 136 خلافت را به دست گرفته بود، به دلیل وصیت امام صادق (ع) در مورد تعیین جانشین خود و ملاحظات دیگر علنا تعرضی به امام نمی کرد، ولی در خفا سیاست فشار بر حضرت را در دستور کار خویش قرار داده بود.
پس از مرگ منصور، نوبت به خلافت مهدی بن عبدالله منصور رسید. او بیشتر وقت خود را به حل منازعات داخلی و کشور گشایی گذراند، لذا امام اندک فرصتی برای بیان حقایق شرع و مظلومیت اهل بیت (علیهم السلام) یافتند، هرچند در آن دوران هم مدتی را در زندان سپری کردند.
بعد از او هادی عباسی مدتی خلیفه بود تا اینکه با مرگ وی هارون الرشید، به خلافت رسید. هارون در دوره اوج و عظمت خلافت بنی عباس به سلطنت رسید. در این دوره به خاطر فعالیت های علمی امام باقر و امام صادق (ع) دانش و فلسفه و حکمت و ادب به رشدی شگفت انگیز رسیده بود. حضرت موسی بن جعفر (ع) نیز تا زمانی که از شر هارون در امان بودند، در این نهضت فکری و علمی فعالیت بسیاری داشتند و انبوه شاگردان فاضل ایشان گواه این مدعاست.
دقیقاً همین پیشرفت امام و یارانشان، هارون را به وحشت انداخت و با وجود فضای باز علمی، در صدد محصور کردن حضرت برآمد. هارون به این منظور در برابر حقایق دینی که از سوی امام بیان می شد، فلسفه یونان و کتب هند و افسانه ها را به عنوان ابزار فرهنگی و معنوی علم کرد و در برابر فقه و احکام پویا نیز، مانند جد خود منصور علمای مخالف اهل بیت (ع) را تشویق کرد تا در مقابل حضرت عرض اندام کنند. حتی در مدینه، برای امور شرعی و احکام دینی اشخاصی را معین کرد و به مالک بن انس و کتاب «موطاء» او اهمیت فوق العاده داد و پسران خود را برای قرائت آن کتاب به مدینه فرستاد. تمام این کارها برای کاستن از مراجعه مردم به حضرت موسی بن جعفر (ع) بود، اما غافل از این که هر چه می کرد بر جلال و عظمت حضرت می افزود. از این رو به مقابله فیزیکی با حضرت روی آورد. در این جبهه هارون علاوه بر خود حضرت، علویان را نیز تحت فشار قرار می داد. درباره فشار مستقیم بر حضرت (ع) می توان دوره طولانی زندان را بارزترین فشار خلیفه دانست. و سرانجام امام موسی بن جعفر (ع) به دستور هارون و به دست «سندی بن شاهک» با خرمای زهرآلود مسموم گردیدند و مطابق قول مشهور در روز جمعه 25 رجب سال 183 ه . ق به شهادت رسیدند.
اخلاق و فضایل
نگاه زیبایی که ائمه (ع) به زندگی داشتند، باعث می شد تا همواره تمام رخدادها را زیبا ببینند؛ حتی واقعه ی کربلا را (ما رأیت الا جمیلا)؛ از همین روست که هنگامی که امام کاظم (ع) به دستور هارون به زندان افتادند، عرض کردند: «پروردگارا! مدتها بود از تو می خواستم فراغت برای عبادت به من عطا فرمایی، اینک خواسته ام را برآورده ساختی، تو را بر این نعمت سپاس می گویم.» (3)
امام موسی بن جعفر (ع) یکی از چهره های معروف سخاوت و کرم عصر خود بودند و امکانات مالی خود را که محصول دسترنج خودشان بود و از راه کشاورزی و زراعت عائدشان می شد، در اختیار نیازمندان و بیچارگان واقعی اجتماع قرار می دادند. بخششها و کرامتهای آن بزرگوار چنان در اعماق دلهای مردم ریشه دوانده بود که در مدینه به صورت ضرب المثلی شیوع داشت و مردم در گفتگوهای خود به همدیگر می گفتند:
«تعجب از کسی است که کیسه بذل و بخشش موسی بن جعفر به او رسیده باشد ولی باز هم اظهار فقر و تنگدستی بنماید.» (4)
نام مبارک امام هفتم: موسی (علیه السلام)
نام پدر ایشان: جعفر صادق (علیه السلام)
نام مادر بزرگوارشان: حمیده اندلسیه
القاب امام هفتم: کاظم، زاهر (به معنی درخشان و نورانی)، عبدصالح، زین المجتهدین
کنیه ی حضرت: ابو ابراهیم، ابو علی، ابو اسماعیل
محل تولد: ابواء، محلی میان مکه و مدینه
سال تولد: 128 ه.ق.
سال شهادت: 183 ه.ق.
پی نوشت:
شرح مفصل این خبر را در اصول کافی، ج 1 ص 385، حدیث 1، باب موالید ائمة بخوانید و المحاسن ص 314.
اصول کافی، ج 1، ص 477.
وفیک الاعیان، ج 4 ص 293.
عمدة الطالب، ص 185.
منبع احادیث: سایت حوزه
