درس پانزدهم : نحوه خواندن تنوين در نزد الف وصل ( آ )

 آيا مي دانيد هنگامي كه قرآن تلاوت مي شود وظيفه ما چيست ؟

قرآن كريم به اين سؤال در « سوره اعراف آيه 204 » پاسخ داده است . مي فرمايد :

«هنگامي كه قرآن خوانده مي شود به آن گوش فرادهيد و سكوت كنيد ، شايد مورد رحت ( پروردگار ) قرارگيريد.» (16) قرآن آموزان گرامي !

در اين درس با نحوه خواندن تنوين در نزد الف وصل آشنا مي شويد . همانگونه كه در درسهاي گذشته آموختيد ، تنوين علاوه بر يك حركت كوتاه ، يك نون سكون دار نيز در بردارد و چنانچه به الف وصل برسد ، نون سكون دار تنوين ، كسره مي گيرد و به حرف بعداز الف وصل ، متصل مي گردد .

مانند :

لَهُواانْفَضُّوا : لَهُونْ انْفَضُّوا

بِغُلامٍ اسْمُهُ : بِغُلامِ نِ اسْمُهُ

اَحَدٌ اللهُ : اَحَدُ نِ اللهُ

و حالا قرآن را باز كنيد و از ابتداي سوره مباركه مريم تلاوت كنيد .

تمرين براي منزل

آيات 105 الي 126 «‌سوره شعراء » را در منزل با دقت بخوانيد .

درس شانزدهم : چگونگي وقف در پايان كلمات

رسول گرامي اسلام مي فرمايند :

اي حامل قرآن بوسيله آن ( قرآن ) فروتني پيشه كن تا خدايت مقام تو را بالا برد و بدان تكبر نورزي كه خدا خوارت كند . » (17) « اصول كافي / جلد 4 »

قرآن آموزان گرامي !

در اين درس با چگونگي وقف در پايان كلمات آشنا مي شويد .

چنانچه قاري بخواهد در پايان كلمه اي تجديد نفس كند ؛اگر حرف آخر آن كلمه داراي يكي از حركات ( ـَــ ــِـ ـُــ ــٌـ ــٍـ ) باشد آن حركت تبديل به سكون مي گردد .

مانند :

يَعْقُوبَ = يَعْقُوبْ

مِنَ الْقَواعِدِ = مِنَ الْقَواعِدْ

اِنْسانُ = اِنْسانْ

وَكيلٌ = وَكيلْ

مُبينٍ = مُبينْ

و چنانچه در پايان كلمه تاء گرد ( ة ـ ـة ) با هر حركتي باشد ، تاء گرد تبديل به هاءساكن ( هْ ـ ـهْ ) ميشود . مانند :

رَحْمَةً = رَحْمَهْ

مَرَّةٍ = مَرَّهْ

بِالْاخِرَةِ = بِالْاخِرَهْ

وَالْعَقِبَةُ = وَالْعَقِبَهْ

و چنانچه در پايان كلمه تنوين نصب بيايد ، حرف آخر هنگام وقف با الف خوانده مي شود . به جز تاء گرد كه قبلاً تذكر داده شد . مانند :

كَبيراً = كَبيرا

وَليّاً = وَليّا

وَلَداً = وَلَدا

ماءً = ماءا

سُوءً = سُوءا

هُديً = هُدي

و اگر بر كلماتي مانند هو و هي وقف نماييم حركتقبل از ( و ـ ي ) به حركت كشيده تبديل مي گردد . مانند :

هُوَ = هُو

هِيَ = هي

وحالا قرآن را باز و از ابتداي سوره حاقه به دقت قرائت كنيد .

تمرين براي منزل

به آيات 1 تا 20 سوره واقعه مراجعه كنيد و وقف كلمات پايان هر آيه را مانند مثال در همين صفحه بنويسيد .

اَلْواقِعَةُ ـــــــــــ اَلْواقِعَهْ

درس هفدهم : مد

قرآن آموزان عزيز ، حتماً تا به حال با قواعد روخواني قرآن كريم به خوبي آشنا گشته ايد و قادر به خواندن آن مي باشيد .

و حالا كه به اين مقام شريف نائل شده ايد بهتر آن است كه آموخته هاي خويش را به ديگران نيز تعليم دهيد .

در اين زمينه پيامبر عظيم الشأن اسلام حضرت محمد (ص) مي فرمايد :

« بهترين شما كسي است كه قرآن بيانوزد و به ديگران نيز آموزش دهد . » (18) « كنز العمال »

چنانچه در اطراف خود كساني را مي شناسيد كه با روخواني قرآن آشنايي ندارند شما مي توانيد ايشان را در اين امر ياري دهيد .

در اين درس با مد آشنا مي شويد .

« مد » يعني كشيدن بيش از حد طبيعي .

هرگاه علامت مد بالاي حرفي قرار گيرد ، صداي آن حرف بيشتر كشيده مي شود .

به كلمات زير دقت كنيد :

سي ءَ ـ سُوءَ ـ ساءَ

در كلمات فوق صداهاي ( ـــ ي ، ــُـ و ، ـــ ا ) كشيده مي شوند .

كلمات و عبارات قرآني زير را بخوانيد :

شاءَ ـ ما اَرْسَلْناكَ ـ لا اِلهَ اِلَّا اللهُ ـ لِقاءَ اللهُ ـ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرُ مِنْها ـ اَحَسِبَ النّاسُ اَنْ يُتْرَكُوا اَنْ يَقُولُوا امَنّا ـ وَ لَا الضّالّين ـ لَرادُّكَ ـ قُلْ رَبّي اَعْلَمُ

حروف مقطعه زير را بخوانيد :

الم ـ الر ـ طسم ـ كهيعص ـ ق ـ حم ـ عسق ـ يس ـ المص ـ ص ـ ن ـ طس

و حالا ، قرآن را باز كنيد و از اول سوره مباركه « يس » تلاوت كنيد.

درس هجدهم : علائم وقف

از امام علي (ع) در اين باره فرمودند :

« ترتيل ، صحيح ادا كردن حروف و آشنايي با محلهاي وقف در قرآن است . » (19) « النشر / جلد 1 »

حتماً در هنگام قرائت قرآن كريم با حروفي مانند ( م ـ لا ـ ج و ...) كه روي بعضي از كلمات قرار داده شده است برخورد كرده ايد . اين حروف علائمي هستند كه قاريان قرآن را به محلهاي وقف و ابتدا راهنمايي مي كنند .

محل وقف : محل مناسبي است كه قاري قرآن تلاوت خود را به طور موقت قطع نموده و تجديد نفس مي نمايد .

محل ابتدا : محل مناسبي است كه قاري قرآن تلاوت خود را از آن محل ابتدا مي كند .

در اين درس با علائم وقف آشنا مي شويد .

م : وقف لازم ، اين علامت بيانگر آن است كه وقف ، حتماً بايد انجام شود و از بعد از آن شروع به تلاوت نمود .

لا : وقف ممنوع ، اين علامت بيانگر آن است كه نبايد وقف نمود ؛ اما آخر آيه وقف به آن بلا مانع است .

ط : وقف مطلق ، اين علامت بيانگر آن است كه وقف به آن نيكوست و از بعد آن مي توان شروع نمود .

ج : وقف جايز ، اين علامت بيانگر آن است كه وقف و وصل آن بلا مانع است و از بعد آن مي توان شروع نمود .

قلي : اين علامت بيانگر آن است كه وقف بهتر است و از بعد آن مي توان شروع كرد .

صلي : اين علامت بيانگر آن است كه وصل بهتر است ؛ اما وقف نيز بلا مانع است .

ز : وقف مجوَّز ، اين علامت بيانگر آن است كه وقف بلا مانع است ؛ اما براي شروع بهتر است از قبل آن ابتدا نمود .

ص : وقف مرخص ، اين علامت در آياتي بكار مي رود كه كلام طولاني است ؛ و عبارات از حيث معنا به يكديگر مرتبط مي باشند لذا به علت كمي نفس مي توان در اين محل وقف نمود و بعضاً از بعد آن نيز ابتداء كرد .

ض : وقف معانقه ، وقف بر يكي از آن دو جايز است .

خوب عزيزان ، قرآن را باز كنيد و از اول سوره حديد تلاوت كنيد .

متن آيات و احاديث

1 - « ... وَارْزُقْني تِلاوَتَهُ عَلي طاعَتِكَ اناءِ الّليْلِ وَ اَطْرافِ النَّهارِ وَاحْشُرْني مَعَ النَّبي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْاَخْيارِ »
« قسمتي از دعاي قبل از خواندن قرآن »


2 - فَضْلُ الْقُرآنِ عَلي سائِرِ الْكَلامِ كَفَضْلُ اللهِ عَلي خَلْقِهِ
« جامع الاخبار / 47»


3 - « اِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ تَصْدَأُ كَما يَصْدَأُ الْحَديد »
قيلَ : « يا رَسُولَ اللهِ فَما جَلاؤُها ؟ »

قالَ : « تِلاوَتُ الْقُرْآنِ »
« ارشاد القلوب / 78 »


4 - « وَاعْلَمُوا اَنَّ هذَالْقُرآنَ هُوَ النّاصِحُ الَّذي لا يَغُشُّ ، وَالْهادي الَّذي لا يُضِلُّ وَالْمُحَدِّثُ الَّذي لا يَكْذِبُ . »
«نهج البلاغه / خطبه 175 »


5 - « يَنْبَغي لِلْمُؤْمِنِ اَنْ لا يَمُوتُ حَتّي يَتَعَلَّمُ القران او يكون في تعليمه »
« اصول كافي / جلد 4 »


6 - « يا سُلَيْمانُ ! عَلَيْكَ بِقِراءَةِ الْقُرْآنِ فَتَحَ اللهُ عَلَيْهِ اَبْوابَ الرَّحْمَةِ»
« البحار / جلد 92 »


7 - « كِتابٌ اَنْزَلْناهُ اِلَيْكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا ءاياتِهِ وَلْيَتَذَكّرُ اُولُوا الْاَلْبابِ »
« آيه 29 / سوره ص »


8 - «اَصْدَقُ الْقَوْلِ ، وَ اَبْلَغُ الْمَوْعِظَةِ ، وَ اَحْسَنُ الْقَصََصِ كِتابَ اللهِ»
« البحار / جلد 77 »


9 - « عَلَيْكُمْ بِتَعَلُّمِ الْقُرْآنِ وَ كَثْرَةِ تِلاوَتِهِ »
« كنز العمال »


10 – « اَلْبَيْتِ الَّذي يَقْرَأُ فيهِ الْقُرْآنِ وَ يُذْكَرُ اللهَ عَزَّوَجَلَّ فيهِ تَكْثُرُ بَرَكَتُهُ وَ تَحْضُرُهُ الْمَلائِكَةِ وَ تَهْجُرُهُ الشَّيْاطينِ »
« اصول كافي / جلد 4 »


11 - « اَلَّذينَ اتَيْناهُمْ الْكِتابَ يَتْلَوْنَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ اُولئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ...»
« قسمتي از آيه 121 سوره بقره »


12 - « اِنَّ الْبَيْتَ اِذا كانَ فيهِ الْمَرْءِ الْمُسْلِمِ يَتْلُو الْقُرْآنَ يَتَراءاهُ اَهْلُ السَّماءِ كَما يَتَراءي اَهْلُ  لدُّنْيا الْكَوْكَبَ الدُّرِّيَّ فِي السَّماءِ »
« اصول كافي / جلد 4 »


13 - «كَلامُ اللهِ لا تَتَجاوَزوهُ ، وَلا تَطْلُبوا الْهُدي في غَيْرِهِ فَتَظِلُّوا »
« امالي صدوق »


14 - « اِذا اَحَبَّ اَحَدُكُمْ اَنْ يُحَدِّثَ رَبَّهُ فَلْيَقْرَأُ الْقُرْآنَ »
« كنز العمال »


15 - « وَ اِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ اَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ »
« سوره اعراف / آيه 204 »


16 - «يا حامِلَ الْقُرْآنِ تَواضَعْ بِهِ يَرْفَعُكَ اللهُ وَلا تُعَزَّزْ بِهِ فَيُذِلُّكَ اللهُ »
« اصول كافي جلد 4 »


17 - « خَيْرُكُمْ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ وَ عَلَّمَهُ »
« كنز العمال »


18 - « اَلتَّرْتيلُ تَجْويدُ الْحُروفِ وَ حِفْظُ الْوُقُوفِ »
« النشر جلد 1 »

آداب تلاوت

قرآن آموز گرامي به چند نكته پيرامون آداب تلاوت توجه فرماييد .

# به هنگام تلاوت قرآن با وضو باشيد و چنانچه وضو نداريد بدنتان با آيات قرآن تماس نداشته باشد .

# به احترام قرآن مؤدب بنشينيد .

# در ابتداي تلاوت ، از شيطان به خداوند رحمان پناه ببريد . و همچنين حين تلاوت خود را در محضر او احساس كنيد .

# در هنگامي كه ديگران تلاوت قرآن مي كنند كاملاً سكوت كنيد و به آياتي كه خوانده مي شود به دقت نگاه كنيد .

# سعي كنيد قرآن را از حيث صوت به بهترين وجه تلاوت كنيد .

# قرآن را با صوت حزين تلاوت كنيد .

# از خواندن قرآن در محلهاي نامناسب خودداري كنيد .
 

در اينجا به پايان آموزش قواعد روخواني قرآن كريم رسيديم . اميد است كه پس از فراگيري دقيق قواعد آن به قرائت بيشتر آياتش بپردازيد و بدين وسيله نهال انس با قرآن را در وجود خود تقويت نماييد .