مبحث 106 طرح صالحین: «اسراف و آسیب‌شناسی مصرف»

بنام خدا

آثار منفی و زیانبار اسراف از دیدگاه قرآن بخش سوم

11. حسرت و پشیمانی

ولا تَجعَل یَدَکَ مَغلولَةً اِلی عُنُقِکَ ولا تَبسُطها کُلَّ البَسطِ فَتَقعُدَ مَلومًا مَحسور(12)
نه هرگز دست خود را در احسان به خلق، محکم بسته دار و نه بسیار باز و گشاده (اسراف) که هر کدام کنی به نکوهش و حسرت خواهی نشست.

12. گناه و فحشا

حضرت لوط علیه السلام در خطاب به قومش، روحیه اسرافکاری و تجاوز را عامل گناه و فحشای آنها برشمرده است. ولوطًا اِذقالَ لِقَومِهِ اَتَأتونَ الفاحِشَةَ ما سَبَقَکُم بِها مِن اَحَدٍ مِنَ العالَمین * اِنَّکُم لَتَأتونَ الرِّجالَ شَهوَةً مِن دونِ النِّساءِ بَل اَنتُم قَومٌ مُسرِفون(13) اِذ قالَ لَهُم اَخوهُم لوطٌ اَلا تَتَّقون * اَتَأتونَ الذُّکر انَ مِنَ العالَمین * وتَذَرونَ ما خَلَقَ لَکُم رَبُّکُم مِن اَزواجِکُم بَل اَنتُم قَومٌ عادون(14)

13. قحطی و گرسنگی

وضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً قَریَةً کانَت ءامِنَةً مُطمَئنةً یَأتیها رِزقُها رَغَدًا مِن کُلِّ مَکانٍ فَکَفَرَت بِاَنعُمِ اللّهِ فَاَذاقَهَا اللّهُ لِباسَ الجوعِ والخَوفِ بِما کانوا یَصنَعون(15)
خداوند (برای آنها که اهل کفران و اسراف هستند) مثلی زده: منطقه آبادی را که امن و آرام و مطمئن بوده و همواره روزیش بطور فراوان از هر مکانی فرا می رسید، اما نعمت خدا را کفران کردند و خداوند به سبب اعمالی که انجام می دادند لباس گرسنگی و ترس را در اندامشان پوشانید.
در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شد که فرمود: گروهی از بنی اسرائیل آن قدر زندگی مرفهی داشتند که حتی از مواد غذایی مجسمه های کوچک می ساختند و گاهی با آن (آلودگی) بدن خود را نیز پاک می کردند، اما سرانجام کار آنها به جائی رسید که مجبور شدند همان مواد غذائی آلوده را بخورند و این همان است که خداوند در قرآن فرموده وضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً قَریَةً...(16)
امام باقر علیه السلام فرمود: ... جمعیتی پیش از شما زندگی می کردند که خداوند به آنها نعمت فراوان داد اما ناشکری کردند و مواد غذائی را بی جهت از میان بردند و خداوند برکات خود را از آنها گرفت و به قحطی گرفتارشان ساخت.(17)

14. زندگی سخت

ومَن اَعرَضَ عَن ذِکری فَاِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنکًا ونَحشُرُهُ یَومَ القِیامَةِ اَعمی* قالَ رَبِّ لِمَ حَشَرتَنی اَعمی وقَد کُنتُ بَصیرا* قالَ کَذلِکَ اَتَتکَ ءایتُنا فَنَسیتَها وکَذلِکَ الیَومَ تُنسی* وکَذلِکَ نَجزی مَن اَسرَفَ ولَم یُؤمِن بآیاتِ رَبِّهِ ولَعَذابُ الآخِرَةِ اَشَدُّ واَبقی(18)
هر کس از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت و) تنگی خواهد داشت؛ و روز قیامت، او را نابینا محشور می کنیم می گوید: پروردگارا! چرا نابینا محشورم کردی؟ من که بینا بودم! می فرماید: آن گونه که آیات ما برای تو آمد، و تو آنها را فراموش کردی؛ امروز نیز تو فراموش خواهی شد و این گونه جزا می دهیم کسی را که اسراف کند، و به آیات پروردگارش ایمان نیاورد و عذاب آخرت، شدیدتر و پایدارتر است.
مرحوم علامه طباطبایی در این مورد، فرمودند: کسی که همه چیزش از آن خداوند است، اگر او را فراموش کند، در حقیقت از مسیر اعتدال و حق خارج شده و چنین فردی اسرافکار و متجاوز است لذاست که خداوند آنان را به عذاب شدید و دردناک دنیوی مبتلا می کند.(19)

15. زیبا پنداشتن زشتی ها

... کَذلِکَ زُی¨ِّنَ لِلمُسرِفینَ ما کانوا یَعمَلون(20) همین (کفران و غفلت است) که اعمال زشت اسراف کاران را در نظرشان، زیبا نموده است.

پی نوشت ها::
12. سوره اسراء، آیه 29.
13. سوره اعراف، آیه 80 و 81.
14. سوره شعراء، آیه 161 و 165 و 166.
15. سوره نحل، آیه 112.
16. تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 91.
17. همان.
18. سوره طه، آیه 124 و 127.
19. المیزان، ج 14، ص 341.
20. سوره یونس، آیه 12.

بنام خدا

آثار منفی و زیانبار اسراف از دیدگاه قرآن بخش چهارم

16. کوری در قیامت

ومَن اَعرَضَ عَن ذِکری... ونَحشُرُهُ یَومَ القِیامَةِ اَعمی... وکَذلِکَ نَجزی مَن اَسرَفَ ولَم یُؤمِن بآیاتِ رَبِّهِ ولَعَذابُ الآخِرَةِ اَشَدُّ واَبقی(21) هر کسی از یاد من روی گردان شود، زندگی (سخت و) تنگی خواهد داشت و روز قیامت او را کور محشور خواهیم کرد،... این گونه جزا می دهیم کسی را که اسراف کند و به آیات پروردگارش ایمان نیاورد و عذاب آخرت شدیدتر و پایدارتر است.

17. عذاب دنیوی

یکی دیگر از فرجام های اسراف که در قرآن به آن اشاره شده، عذاب های دنیوی است.
خداوند متعال درباره قوم لوط می فرماید: اِنَّکُم لَتَأتونَ الرِّجالَ شَهوَةً مِن دونِ النِّساءِ بَل اَنتُم قَومٌ مُسرِفون* واَمطَرنا عَلَیهِم مَطَرًا فانظُر کَیفَ کانَ عاقِبَةُ المُجرِمین(22)
آیا شما از روی شهوت به سراغ مردان می روید، نه زنان؟ شما جمعیت اسراف کاری هستید بارانی بر آنها فرستادیم (بارانی از سنگ که آنها را نابود ساخت) اکنون بنگر سرانجام کار مجرمان به کجا کشید. لِنُرسِلَ عَلَیهِم حِجارَةً مِن طین* مُسَوَّمَةً عِندَ رَبِّکَ لِلمُسرِفین(23) خداوند فرشتگان عذاب را با سنگ هایی ویژه بر سر آنان (قوم لوط) فرو فرستاد و همه مسرفان را نابود کرد.

18. ورود در آتش جهنّم

واَنَّ المُسرِفینَ هُم اَصحابُ النّار(24) و مسرفان اهل آتشند.
حضرت علی علیه السلام فرمود: النار غایة المفرطین(25) سرانجام افراد تندرو ،هلاکت و آتش جهنّم است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: من بنی بنیانا ریاء و سمعة حمله یوم القیامة الی سبع أرضین ثمّ یطّوقه نارا توقد فی عنقه ثم یرمی به فی النار فقلنا: یا رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم کیف یبنی ریاء و سمعة؟ فقال: یبنی فضلا علی ما یکفیه او یبنی مباهاة (26) هر کسی که ساختمانی را از روی ریا و سمعه (شنواندن به مردم کارهایی را که مایه کسب جاه است) بسازد باید آن را در قیامت تا هفت طبقه زمین حمل کند و بر گردنش آتشی آویزان خواهد شد و به داخل آتش جهنم انداخته می شود. از حضرت سؤال شد، مراد از ریاء و سمعه چیست؟ فرمود: این که ساختمانی بسازد بیش از نیازش تا بر دیگران فخر کند.

19. هلاکت

... واَهلَکنَا المُسرِفین(27) سرانجام مسرفان را هلاک گردانیدیم.
منظور آیه از مسرفین، کسانی هستند که در مورد خود و جامعه ای که در آن زندگی می کردند و نیز در حق خدا و انبیای الهی، اسراف و تجاوز و ستم مرتکب شدند و آیات الهی و رسالت پیامبران را تکذیب نمودند و نعمت نبوت و یاد حق را انکار کردند و سعادت و آخرت خود را نادیده گرفتند و از این جهت، خداوند آنان را به شدیدترین وجه مجازات کرد و به هلاکت و نابودی رساند.(28)
حضرت علی علیه السلام فرمود: لن یهلک من اقتصد (29) هرگز به هلاکت نمی رسد کسی که میانه روی کند. (اسراف نکند).
حضرت علی علیه السلام فرمود: علیک بالقصد فانه اعون شی ء علی حسن العیش، و لن یهلک امرؤ حتی یؤثر شهوته علی دینه(30) بر تو باد به میانه روی زیرا که آن یاری کننده چیزیست بر نیکوئی زندگی، و هرگز مردی به هلاکت نمی رسد تا آن که خواسته های نفسانی خود را بر دینش مقّدم کند.
حضرت علی علیه السلام فرمود: و سیهلک فیّ صنفان: محبٌ مفرط یَذْهبُ به الحُبّ الی غیر الحقّ و مبغضٌ مفرط یَذهَبُ به البغضُ الی غیر الحقّ و خیرُ الناس فیّ حالاً النَّمط الاوسطُ فالزموه...(31) به زودی دو گروه نسبت به من هلاک می گردند: دوستی که افراط کند و به غیر حق کشانده شود و دشمنی که در کینه توزی با من زیاده روی کرده و به راه باطل در آید. بهترین مردم نسبت به من گروه میانه رو هستند. از آنها جدا نشوید.

20. برادر شیاطین

وءاتِ ذَا القُربی حَقَّهُ والمِسکینَ وابنَ السَّبیلِ ولا تُبَذِّر تَبذیرا* اِنَّ المُبَذِّرینَ کانوا اِخوانَ الشّیاطینِ وکانَ الشَّیطانُ لِرَبِّهِ کَفور(32)
حقوق خویشاوندان و ارحام خود را ادا کن و نیز فقیران و رهگذران را به حق خودشان برسان و هرگز اسراف مکن که مبذّران (اسراف کنندگان) برادر شیطانند و شیطان است که سخت کفران نعمت پروردگار خود کرد.

پی نوشت ها::
21. سوره طه، آیه 124 و 127.
22. سوره اعراف، آیه 81 و 83.
23. سوره ذاریات، آیات، 32 و 34.
24. سوره غافر، آیه 43.
25. غررالحکم، ج 1، ص 20.
26. وسائل الشیعه، ج 3، ص 588.
27. سوره انبیاء، آیه 9.
28. تفسیر نمونه، ج 13، ص 363.
29. غررالحکم، ج 2، ص 1187.
30. همان، ص 1186.
31. نهج البلاغه، خطبه 127.
32. سوره اسراء، آیه 26 و 27.

بنام خدا

1- به فرموده امیر المؤمنین علی(ع)، فرد یا جامعه اسراف کار، با چه چیزی وداع کرده است؟

قال امیرالمومنین (ع) :

" من لبس السرف خلع الفضل و الشرف"

"فرد یا جامعه ای که اسراف کارباشد با فضیلت و شرافت وداع کرده است."

( میزان الحکمه، ج8، ص316)

بنام خدا

لذّت خواهی و تنوّع گرایی در چه صورتی موجب اسراف می شود؟

در بینش اسلامی لذت خواهی و تنوع گرائی هدف نباید باشد.(هوسرانی ممنوع)

خداوند سبحان برای تداوم زندگی،تکامل و تعالی انسان،درنوشیدنی ها، خوراکی ها، ازدواج و ... لذت نهاده است و در بینش اسلامی لذت خواهی و تنوع گرایی هدف شمرده نمی شود؛بلکه وسیله ای برای تعالی و تکامل است.
رشد انسان ها با هوس رانی کردن و برده امیال و خواهش ها شدن ممکن نیست و افزون خواهی های مادی وی را به پرتگاه های سقوط می کشاند؛ازاین رو گفته اند: اگر خواستی کسی را سعادتمند کنی بر ثروتش میفزای،بلکه بکوش، تا خواسته های نفسانی او را کاهش دهی!
کافی است به خواسته های خویش بنگریم، اگر درخوردن حد و مرزی نمی شناسیم، اگر درخرید لباس های متنوع و رنگارنگ به مدگرایی و تجمل پرستی افتاده ایم، اگر با آمدن سیستم جدیدی از ماشین ها،درپی تعویض ماشین سالم و مناسب گذشته خویش هستیم واگر... بدانیم که لذت طلبی و تنوع گرایی برای ما هدف زندگی شده است،نه ابزاری برای رشد و تکامل معنوی.

عمر گران مایه دراین صرف شد
تا چه خورم صیف و چه پوشم شتا

ای شکم خیره به نانی بساز
تا نکنی پشت به خدمت دو تا(1)

قال رسول الله(ص):

من اکل ما یشتهی و لبس ما یشتهی و رکب ما یشتهی لم ینظر الله الیه حتی ینزع او یترک.(2)
هرکس هرگونه خوراکی دلش خواست بخورد،هرگونه لباسی دلش خواست بپوشد و هرگونه مرکبی که دلش خواست سوار شود،خداوند به او نگاه لطف نمی کند مگر آنکه روش خود را تغییردهد و از آن دست بردارد.

پی نوشت ها:

1.سعدی.
2.الحیاه، ج4، ص271؛ تحف العقول، ص33.

منبع: پیمانه مصرف/قنبرعلی تیموری/انتشار تسنیم دانش /چاپ اول  1388 ، پایگاه راسخون

توجه کنیم آن گونه باید ازنعمت های الهی استفاده کنیم که او اجازه می دهد. تامین نیازهای زندگی،بهره بردن ازلذت های حلال و دست یافتن به سطح مناسبی از راحتی و آسودگی در زندگی تنها باید با یک معیارسنجیده شود و آن رضایت و رخصت خداوند است.
و خداوند نه سخت گیری را می پسندد و نه اسراف و تباه سازی نعمت ها را، بلکه مصرف درست،اعتدال در مصرف، و پرهیز ازبیهوده خرجی، خطوط قرمز الهی است که نباید ازآن عبورکرد.
به فرموده امام صادق(ع) این نعمت ها را خدا در اختیار انسان قرار داده است که در مسیری مصرف کند که خود رخصت داده است نه اینکه بیهوده انباشته کند و یا بیهوده هزینه کند.
قال الصادق(ع): المال مال الله، یضعه عند الرجل ودائع،و جوزلهم ان یاکلوا قصداً و یشربوا قصداً ... و من عدا ذلک کان علیه حراماً
نعمت ها ازآن خداست،انسان مجاز است به نحو معتدل ازآن ها بهره ببرد،هرنوع مصرف بی رویه و خارج ازاعتدال،حرام است

چون جمعى أصحاب آن حضرت در صفين ديدند معاويه به طرفداران خود أموال فراوان ميدهد  و مردم هم دنيا طلبند گفتند يا أمير المؤمنين از اين مال عمومى عطا بده و باشراف و كسانى كه بيم ميرود بمخالفت برخيزند بيشتر بده تا چون كار تو آماده و خوب شد به بهترين روشى كه داشتى از عدالت ميان رعيت و تقسيم برابر باز گردد.  فرمود (ع): شما بمن ميگوئيد بوسيله جور بر مسلمين يارى و پيروزى جويم بخدا سوگند پيرامون آن نگردم تا در روزگار داستانسرائى است و تا اخترى در آسمان بدنبال اختر ديگريست و اگر مال مسلمانان از خودم هم بود بآنها برابر تقسيم ميكردم با اينكه مال از آن خود آنها است سپس لحظه اي دم بست و خموشى گرفت- و باز فرمود: هر كه مالى دارد مبادا تباه كند زيرا دادن تو مال را در مصرف بيوجه تبذير است و اسراف، و آن نام صاحب مال را پيش مردم بلند ميكند و پيش خدا پست ميسازد هيچ كس مال خود را بناحق و ناأهل مصرف نكند جز اينكه از قدردانى آنان محروم گردد و خيرش براى ديگرى است و اگر كسى از آنها براى او بماند كه دوستى و قدردانى آنان محروم گردد و خيرش براى ديگرى است و اگر كسى از آنها براى او بماند كه دوستى و قدردانى بچشمش كشد همانا كه چاپلوسى و دروغ است و همانا مقصودش از رفيقش اينست كه بار ديگر عطائى از او ستاند و اگر رفيقش را لغزشى رسد و نيازمند كمك و پاداش او گردد او بدترين دوست و دردناكترين قرين باشد، سر زبان يك مشت نادانست تا بر آنها نعمت بارد و نسبت بخداى خود دريغ ورزد، چه بهره ‏اى نابودتر و پست‏تر از اين بهره است؟ و كدام احسان ضايع‏تر و كم ‏بهره ‏تر از اين احسانست؟ هر كه را مالى بدست افتاد بايد صله رحم كند و بخوشى مهمانى كند، و بينوا و أسير را بدان آزاد سازد، و بوام داران و ماندگان در راه و فقراء و مهاجران كمك دهد، و خود را بثواب و حقوق انسانى وادارد زيرا باين خصال شرافت دنيا را بدست آرد و بفضائل‏ آخرت برسد. 

تحف العقول صفحه 181

سلام

ممنون از انتخاب موضوع مناسب.

- مفهوم اسراف
 

اسراف یعنی زیاده روی، در هر موردی.

- ریشه‌های اسراف و آثار آن
 

می تونه موروثی باشه و یا از اختلالات روحی روانی سرچشمه بگیره. و یا ناآگاهی از تعریف اسراف.

- برخی نمونه‌های اسراف
 

باوجود داشتن غذا برای وعده بعدی دوباره غذا درست می کنن و غذای مانده را دور می ریزند. به اندازه مصرفشان میوه نمی خرند و بیشتر خریداری می کنند و کمی که ماند دور می ریزند. و ....

بنام خدا

تنوع طلبی و لذت خواهی و نوگرایی از امیال فطری انسان است

مقام معظم رهبری فرمودند:

- «لباس و رفتار و آرایش تغییر پیدا کند، مانعی هم ندارد، مواظب باشید قبله نمای این مدگرایی به سمت اروپا نباشد، این بد است.»

از جمله گرایش ها و امیال فطری و اساسی انسان ها، به خصوص جوانان و نوجوانان، زیبایی خواهی، پذیرش و محبوبیت اجتماعی، تنوع طلبی و نوگرایی (*odernes*) و الگوپذیری است. از آن جا که همه ی این گرایش ها می تواند در نوگرایی و مدگرایی تجلی پیدا کند، لازم است آسیب های آن را شناسایی کنیم تا بتوانیم این امیال را در حد اعتدال ارضا نماییم و در دام افراط و تفریط های خود و دشمنان نیفتیم; و هم چنین از شادابی و نشاط روحی و جسمی برخوردار گردیم.

پیروی از مدل های بیگانه و مدپرستی، از ابعاد مختلف (هم چون: روان شناختی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، فقهی، دینی و...) پیامدهایی دارد که در این مجال، به طور خلاصه به برخی از آنها اشاره می کنیم.

1. بحران هویت (Identity crisis): به مجموع باورها، ارزش ها و رفتارها، هویت گفته می شود. باورها اساس ارزش ها و ارزش ها پایه ی رفتارها را تشکیل می دهند. بحران هویت وقتی رخ می دهد که فرد نتواند به باورهایی جدای از باورهای دیگران برسد و برای خود نقش ثابتی پیدا کند. مبنای تشکیل هویت آدمی، خودشناسی و خودباوری تفکر و گرایش به باورهای دینی است. چنانچه این شناخت برای انسان حاصل شود، راه نمای مطمئن و قابل اعتمادی برای جهت گیری در زندگی خواهد بود.

معنا دادن به هویت، یعنی توانایی در شناخت آنچه هستیم و آنچه می خواهیم باشیم، یعنی روشن کردن نظام باورها، ارزش ها و آرمان های خود، آگاهی یافتن از توانایی خود و شیوه ی استفاده از این توانایی در زندگی روزانه.

انسانی (به خصوص نوجوان و جوانی) که هر روز خود را به شکلی تازه درمی آورد و سبک زندگی اش را به روش جدید و متأثر از مدگرایی تغییر می دهد، هیچ گاه هویت ثابت خویش را نخواهد یافت; زیرا یکی از نشانه های هویت و شخصیت سالم، ثبات است .

یکی از ویژگی های انسانی که به طور کامل از سنت خویش جدا می شود، دوگانه اندیشی است. نبود انسجام و بی ثباتی شخصیت، بحران سرگشتگی و در نهایت، پوچ انگاری را به دنبال می آورد .

یکی دیگر از نشانه های خودباوری، مقاومت در برابر «هم رنگ جماعت شدن» و تن ندادن به آداب و رسوم نامطلوب اجتماعی و فرهنگی جامعه است . در واقع رشد هویت، همراه با اعتماد به نفس، ارزشمند شمردن شایستگی های خود، انگیزه ی پیشرفت و شناخت خود و دیگران است. این مؤلفه ها به ثبات شخصیت و یافتن نقش خود در اجتماع کمک می کند.

2. بحران معنویت و اخلاق: هویت دینی و معنوی انسان ریشه در باورها دارد و ارزش ها و رفتارهای ارزشی از باور او ناشی می شود; و تبلیغات وسیع غربی به ترویج فرهنگ الحادی و سست، همراه با مدها و مدل های مخرّب فرهنگی و مصرفی بارآوردن انسان نوخواه افراطی امروز، موجب انحطاط اخلاقی و معنوی بشر شده است.

در دیدگاه تجددگرای افراطی، انسان موجودی است که هم چون سایر حیوانات از دل طبیعت برخاسته و تنها غایت او پیشرفت در مادّیات و تسلط بیشتر بر جهان است.

بدیهی است که زندگی در چنین فضایی، نداشتن نقطه ی اتکای معنوی، موجب آشفتگی و بی حوصلگی، افسردگی، دل تنگی و بحران معنویت می شود.

در پی کم رنگ شدن ارزش ها، انسان دچار تعمیم دهی افراطی می شود. امروزه مظاهر تجدد جهان غرب در تمام ابعاد زندگی سرایت می یابد، جهانی که در آن روابط عاطفی و انسانی جای خود را به ارتباط های نامشروع جنسی و نگه داری از حیواناتی مانند: سگ و گربه داده و الکل، اعتیاد، خودکشی و آدم کشی از مهم ترین شاخصه های آن است.

در چنین جامعه ای مفاهیم اخلاقی (مثل حیا، عفت، احترام به بزرگ تر، تعاون، قناعت، ایثار، عدالت، اسراف نکردن و...) جایگاهی ندارند.

3. شکست و ناکامی: با توجه به محدودیت امکانات و میزان فراغت مردم برای دست یابی به آخرین مدها و تغییر و تحول های سریع و شتابان و مهارناپذیر شکل زندگی، انسان هرچه تلاش کند نمی تواند به آرزوی خود برسد; لذا احساس ناتوانی و فرسودگی می کند . ریشه ی ساخت مدها و مدل ها در غرب، منفعت طلبی، لذت خواهی فردی، برتری طلبی و سودگرایی از کانال مصرفی بارآوردن مشتریان و چشم و هم چشمی های آنها نسبت به یکدیگر است. رشد سریع مدهای غربی و رواج آن در بازار، خود عاملی برای شکست روحی افرادی است که به دنبال مدهای تازه اند; اگرچه برخی افراد،توانایی خرید جدیدترین مدها را دارند، ولی سرعت تغییر و تنوع مدل ها و نیز فرصت محدود انسان ها باعث شده ضربات مهلکی به اخلاق افراد مدپرست وارد شود; از جمله: دزدی مستقیم و غیر مستقیم از دیگران، دروغ، غصب، استرس و اضطراب برای رسیدن به خواسته های افراطی و...

مطلب ادامه دارد....

منبع : پایگاه اطلاع رسانی حوزه

بنام خدا

تنوع طلبی و لذت خواهی و نوگرایی از امیال فطری انسان است

(ادامه مطلب پست قبلی)

4. ایجاد طبقه بندی غیرمنطقی در جامعه : در حقیقت وقتی مد جدید گسترش می یابد، به تدریج افت می کند و پایین می آید; زیرا به سرعت افراد از آن پیروی می کنند و بعد از مدتی عادی می شود و تنوع قبلی را ندارد. به عبارت دیگر، مد در ابتدا برای گروه های برتر جامعه در نظر گرفته می شود تا افراد دیگر از آن ها تقلید کنند. و بدین ترتیب برخی افراد کسب درآمد می کنند و طبقه بندی غیرمنطقی و نامعقول در جامعه ایجاد می شود و در جامعه ای که معیار فضیلت، درآمد بیشتر و داشتن مدل های جدید است، به افراد محروم توجهی نمی شود.

تن آدمی شریف است به جان آدمیت

نه همین لباس زیباست نشان آدمیت

5. تسلط فرهنگی و سیاسی: یکی دیگر از جنبه های مدگرایی، تسلط فرهنگی و سیاسی آن است. مسلمانان با استفاده از محصولات غربی، که عمدتاً نشأت گرفته از عقاید و افکار مادی گرایانه ی آنهاست، در واقع فرهنگ غیردینی و ضداسلامی آنها را به نوعی پذیرفته اند.

ملتی که در کوچک ترین امور زندگی که پوشش و ظاهر است، از کشورهای به ظاهر پیشرفته تقلید می کند، باید منتظر باشد که در جنبه های فرهنگی و سیاسی هم در چنگال استعمار درآید و عروسک خیمه شب بازی آنها شود.

قطعاً مدپرستی و مدگرایی و استفاده از محصولات کشورهای دیگر، لوازم و ملزوماتی دارد که شایان ترین آن، وابستگی و تسلط فرهنگی و سیاسی است; چنان که در روایات نیز آمده است: « کسی که خود را شبیه به قومی کند به تدریج از آن قوم (در ابعاد مختلف) خواهد شد».

6. تسلط اقتصادی: زیربنای اقتصاد غرب، ایجاد وابستگی و روحیه ی مصرف گرایی، سودگرایی، لذت طلبی فردی با ابزارهای تبلیغاتی روان شناختی و جامعه شناختی است. ملتی که به جای اتکاء به نفس و تلاش در جهت شکوفایی استعدادها و امکانات خدادادی خود، به دنبال مدگرایی افراطی و تقلیدی برآید، قطعاً بعد از مدتی با تسلط اقتصادی و از بین رفتن استعدادها مواجه خواهد شد.

امام راحل در این زمینه می فرماید:

اگر خود خود را بیابید و یأس را از خود دور سازید و چشم داشت به غیر نداشته باشید، در درازمدت قدرت همه کار و ساختن همه چیز را دارید و آنچه انسان هایی شبیه به اینان به آن رسیده اند، شما هم خواهید رسید، به شرط اتکال به خداوند متعال و اتکا به خود و قطع وابستگی به دیگران و تحمل سختی ها برای رسیدن به زندگی شرافتمندانه و خارج شدن از سلطه ی اجانب .

7. غرب زدگی: غرب زدگی در واقع محصول بحران هویت و معنویت و بی ارزش دانستن داشته هاست. کسی که با عینک ارزش های کاذب غربی دنیا را می بیند سراب ها برایش حقیقت جلوه می کند. متأسفانه نوگرایی و مدپرستی در زندگی جوانان جهان سوم و ممالک درحال توسعه، عملا به غرب گرایی منجر شده است، زیرا آنان معتقدند که با استفاده از فرهنگ غرب، از ضعف و عقب ماندگی رهایی یافته، در ردیف کشورهای پیشرفته قرار می گیرند. بعضی از روشن فکران غرب زده، تنها راه نجات و پویایی را در مدرنیته و تجدد دانسته و نسخه ی غربی شدن از «فرق سر تا ناخن پا» را تجویز کرده اند، در حالی که پیشرفت علمی، تابع شرایط ظاهری و شبیه غربی ها شدن نیست، بلکه مکانیزم و سازوکار خود را می طلبد .

8. رواج فحشا و فساد: امروز در غرب ترویج هر مد و چیز با شرطی سازی با سکس، هم جنس خواهی، روابط نامشروع دختر و پسر و مصرف گرایی همراه است. مسائلی مانند نگاه ابزاری به زنان جهت تبلیغ و یا فروش اشیای لوکس، بی بندوباری، دوستی های خیابانی و خانه گریزی، از بارزترین نشانه های تجدّد ظاهری و مدپرستی و به روز شدن است، که در سایه ی گم شدن معیار فضیلت ها و شرف انسانی پدید آمده اند.

تمایل شدید به تنوع طلبی، الگوپذیری های غلط، تقلید از فرهنگ غرب و به روز بودن و... جوانان را به دوری از کانون گرم خانواده و حضور در مراسم و پارتی های کذایی و... تشویق می کند.

مطلب ادامه دارد.....

منبع : پایگاه اطلاع رسانی حوزه

بنام خدا

تنوع طلبی و لذت خواهی و نوگرایی از امیال فطری انسان است

(ادامه مطلب پست قبلی)

9. فردگرایی و جمع گریزی: با مدپرستی و نوگرایی افراطی، انسان خود را تافته ای جدابافته از جامعه و برتری را در داشتن ظاهری جدید می داند و فردی را شایسته ی دوستی و احترام می داند که از نظر ظاهری هم شأن او باشد. به همین دلیل بسیاری از روابط اجتماعی و معاشرت ها را که در اسلام به آن توصیه شده است کنار می گذارد و محدوده ی رابطه ی اجتماعی اش تنگ تر و تنگ تر می شود. در زمان رسول خدا(صلی الله علیه وآله) یکی از شرایط افراد پول دار بی ایمان برای همراهی ایشان این بود که پیامبر(صلی الله علیه وآله) از مردمی که ظاهری فقیر دارند فاصله بگیرند، اما ایشان با این تفکر به شدت مخالفت کردند.

اسلام حتی اجازه نمی دهد افراد به بهانه ی عبادت، از اجتماع فاصله بگیرند و معاشرت و صله ی رحم را ترک کنند چه رسد به جمع گریزی هایی که در پرتو خودخواهی، تکبر و... باشد.

10. سنّت ستیزی: مدپرستی و تجدّدخواهی غربی این فکر را القا می کند که هر چیز جدیدی بر کهنه ی آن فضیلت دارد و نباید خود را درگیر کهنه ها و قدیمی ها کرد، حتی بسیاری از ارزش ها را نیز قدیمی دانسته اند و معتقدند آنها باید نو شوند. متأسفانه برخی جوانان و نوجوانان چون با این فکر و خطرهای آن آشنایی ندارند این شعار به ظاهر زیبا را می پسندند، اما توجه ندارند که ارزش های ما ریشه در اصول محکم و تغییرناپذیری دارند; به تعبیر ساده تر، کسی حق ندارد به بهانه ی نوگرایی بگوید از امروز 2 + 2 مساوی با 6 است، چون ریاضیات هم مثل فضایل و ارزش ها از قانون ثابت خود پیروی می کند. متأسفانه افراد زیادی به دلیل عدم آگاهی از این اصول، به جنگ با ارزش ها، دین، دین داران و خانواده های اصول گرا پرداخته اند که این خود از نیرنگ ها و حیله های موذیانه ی دشمن در بحث تهاجم فرهنگی است.

11. تضییع انرژی عاطفی روانی و ذهنی: بی تردید هر فرد ـ افزون بر داشتن محدودیت زمانی و اقتصادی دارای محدودیت عاطفی، ذهنی، روانی و... نیز هست. این محدودیت ها ایجاب می کند که ما با مدیریت صحیح آن را به تناسب در کارهای مهم زندگی، مثل تحصیل، روابط زناشویی و خانوادگی و شغلی و.... هزینه کنیم. به کارگیری افراطی این سرمایه ها در یک بُعد خاص، باعث نارسایی (عاطفی، ذهنی، روانی و...) در ابعاد مهم زندگی می گردد که این خود باعث افت تحصیلی، کاهش مهرورزی، ناسازگاری در روابط بین فردی، مشکل اشتغال و کاهش خلاقیت می شود که به نوبه ی خود موجب پایین آمدن احساس حرمت نفس و ارزشمندی و عدم موفقیت فرد در حیطه های مختلف زندگی می گردد; به تعبیر دقیق علمی، بین موفقیت (در ابعاد مختلف زندگی) و احساس ارزشمندی، هم بستگی و رابطه ی معناداری وجود دارد.

12. اضطراب و استرس: افرادی که به شدت دنبال مدگرایی هستند به توجه دیگران اهمیت زیادی می دهند. این افراد در طول زندگی خویش برای این که در نظر دیگران ارزشمند جلوه کنند، حاضرند به هر قید و شرطی که از طرف جامعه به آنها تحمیل می شود تن دهند. به نظر راجرز، روان شناس معروف، این قیود موجب ناهم خوانی بین تجربه ای که شخص از خود دارد و تجربه ها و تعاملاتش با دیگران می شود. آنها برای جلب توجه دیگران، تجربه ی خویش را نادیده می گیرند و ارزش ها و عقاید دیگران را می پذیرند. کسانی که توجهی به عقاید و ارزش های خویش ندارند، برای آن که احساس ارزشمندی کنند در صدد خشنود کردن دیگران به هر طریقی مثل تن دادن به مدل های افراطی و رنگارنگ برمی آیند و در واقع با این عمل به شروط آنها تن داده اند و به همین خاطر دچار اضطراب می شوند. هر چه ناهم خوانی بین تجربه های فرد و خودپنداری اش ( تصور فرد از خود) بیشتر باشد، رفتارش نابسامان تر خواهد شد.

پس روان پریشی، محصول ناهمخوانی و تعارض شدید خودپنداره و تجربه است و مدگرایی افراطی چیزی است که به این امر دامن می زند.

اتلاف سرمایه و انرژی جوانان و بیگانگی و تزلزل شخصیت، از ثمرات منفی مدگرایی و گرایش به مدل های بیگانه است که بحث در این زمینه ها، مجال بیشتری را می طلبد.

نکته: مدگرایی مثبت، چون ریشه در باورهای دینی و ارزشی دارد، سبب تقویت فضایل و منشأ بسیاری از پیامدهای مثبت می شود که برخی از آنها عبارت اند از: خودباوری، احساس ارزشمندی، اعتماد به نفس، خلاقیت و شکوفایی استعدادها، حقیقت جویی، ثبات شخصیت، نوع دوستی و تعاون، خودکفایی و عدم وابستگی اقتصادی، اعتدال، قناعت، هدفمندی، احترام به سنت ها، تحکیم روابط انسانی و خانوادگی، حیا و عفت، تکریم شخصیت الهی انسان و...

جملاتی از مقام معظم رهبری :

«... این حرف اشتباه نشود که بنده با مد و تنوع وتحول در روش زندگی مخالفم; نخیر; مدگرایی و نوگرایی اگر افراطی نباشد، اگر روی چشم و هم چشمی و رقابت های کودکانه نباشد، عیبی ندارد; لباس و رفتار و آرایش تغییر پیدا می کند، مانعی هم ندارد; اما مواظب باشید قبله نمای این مدگرایی، سمت اروپا نباشد; این بد است. اگر مدیست های اروپایی و آمریکا درمجلاتی که مدها را مطرح می کنند، فلان طور لباس را برای مردان و زنان خودشان ترسیم کردند، آیا ما باید این جا در همدان یا تهران یا مشهد آن را تقلید کنیم؟ این بد است، خودتان طراحی کنید و خودتان بسازید

منبع : پایگاه اطلاع رسانی حوزه

اسراف و زیاده روی فراوانی را نابود می سازد.

  میزان الحکمه جلد ۴باب اسراف حدیث۸۴۸۱

خداوند در سوره فرقان آیه 67 می فرماید: "و الذین اذا انفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قواما"
بندگان شایسته خدا در هنگام انفاق، نه زیاده‌روی می‌کنند و نه کم می‌گذارند بلکه راه میانه‌ای را می‌پیمایند.