کرمانشاه يکي از کهن ترين شهرهاي ايران است و در دوران باستان نام هايي چون اليپي، کانبادين و قرمسين به آن اطلاع مي شد و بعدها نام کرمانشاهان و کرمانشاه به خود گرفته است. کلمه کرمانشاه نخستين بار در حدود سال 279 ه.ق توسط بان فقيه همداني در کتاب «مختصرالبلدان» به کار رفته است.
استان کرمانشاه يکي از استان هاي غربي کشور است که از پرجاذبه ترين مناطق کشور به شمار مي آيد. اگر اهل گردش و سفر باشيد به هر بهانه اي و از هر مسيري که وارد اين استان شويد با ديدني ها و جاذبه هاي کم نظيري رو به رو مي شود. اين استان از نظر وسعت هفدهمين استان کشور محسوب مي شود. از شمال با استان کردستان، از جنوب با استان لرستان و ايلام، از شرق با استان همدان و از غرب با کشور عراق همجوار است و حدود 330 کيلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد.
استان کرمانشاه 24998 کيلومتر مربع مساحت دارد و براساس آخرين تغييرات در 1390 از 14 شهرستان، 31 شهر، 31 بخش و 86 دهستان تشکيل شده است. جاي جاي اين استان داراي آثار با ارزش طبيعي، تاريخي و معنوي است. در هر يک از شهر هاي اسلام آباد غرب (شاه آباد)، بيستون، پاوه، تازه آباد، ثلاث باباجاني، جوانرود، دالاهو، روانسر، سرپل ذهاب، سنقر، صحنه، قصرشيرين، کرمانشاه، کرند غرب، کنگاور، گيلانغرب و هرسين مي توان آثاري از پيشينيان يا اثري طبيعي را مشاهده کرد.
زبان و گويش
زبان بييشتر مردم اين استان کردي است که با لهجه ها و گويش هاي مختلف از جمله کلهري، گوراني، اورامي، جاقي و لکي سخن مي گويند و زبان مردم شهرستان سنقر ترکي سنقري است که با ساير گويش وران آذري و ترکي در کشور متفاوت است. در شهر کرمانشاه فارسي کرمانشاهي که گفته مي شود بيش از 700 سال پيشينيه دارد متداول است و بخش بزرگي از مردم شهر کرمانشاه به اين گونه از زبان فارسي سخن مي گويند.
ايل ها و اقوام
ايل هاي بزرگ کرد ايران از جمله ايل کلهر، ايل زنگنه، و ايل گوران، ايل سنجابي و ايل قلخاني در استان کرمانشاه مستقر هستند. از نظر مذهبي و آييني هم مي توان کرمانشاه را بهشت اديان و باورها دانست. چرا که داراي گونه گوني بسيار زيادي است. به طور مثال پيروان مذهب شيعه، سني، اهل حق (بارسان) و آيين هاي عرفاني مانند نعمت اللهي همچنين پيروان مذهب اديان يهودي، مسيحي (ارمني و آشوري) در اين استان همزيستي دارند.
هر يک از اقوام و ايل ها داراي مراسم و آيين هاي مختلفي هستند که مورد توجه گردشگران قرار گرفته است و مي تواند به عنوان ميراث ناملموس و معنوي به عنوان ظرفيت گردشگري استفاده شود.
معبد آناهيتا
در استان کرمانشاه حدود 4 هزار اثر تاريخي شناسايي شده که تنها حدود 700 اثر آن به ثبت آثار ملي رسيده است و بيستون به ثبت اثر جهاني رسيده است. يکي از راه هاي دسترسي به استان کرمانشاه بزرگراه همدان به کرمانشاه است و بيشتر گردشگران از اين مسير وارد استان مي شوند.
در گذر از اين مسير مي توان در شهر کنگاور توقف و از محوطه معبد آناهيتا بازديد کرد. بناي اين معبد در مرکز شهر کنگاور است. برخي اين بنا را معبد آناهيتا الهه يا ايزد بانوي آب دانسته اند برخي هم آن را کاخي نيمه تمام از دوران ساساني مي دانند به هر حال يکي از جاذبه هاي زيبايي استان کرمانشاه است.
صحنه، پايتخت موسيقي عرفاني ايران
صحنه يکي از شهرهاي زيباي استان کرمانشاه در مسير کنگاور به بيستون واقع شده است. سراسر خيابان هاي اين شهر پوشيده از درختان چنار کهنسال است که طراوت خاصي به محيط بخشيده است.
مردم خوب اين شهر بيشتر اهل عرفان و موسيقي هستند، به سختي مي توان صحنه را پايتخت موسيقي عرفاني کشور دانست. بيشتر تنبورنوازان ايران از اين شهر برخاسته اند. پس از بازديد شهر زيباي صحنه و سراب صحنه مي توانيد از کباب اين شهر بخوريد و خاطره اي خوش از سفرتان را رقم بزنيد.
محوطه تاريخي بيستون
محوطه باستاني بيستون تنها مجموعه و اثري از استان کرمانشاه است که در فهرست جهاني ثبت شده است. از کوه بيستون در متون تاريخي با نام هاي بغستان، بهستان و بهستون يادشده است.
کرمانشاه,جاذبه هاي کرمانشاه محوطه تاريخي بيستون آثاري از پيش از تاريخ تا حکومت هاي اسلامي در خود جاي داده است
اين مجموعه داراي آثار کم نظيري است. نقش برجسته و کتبيه داريوش از آن جمله است. اين نقش برجسته مربوط به دوره هخامنشي است، همراه سنگ نگاره داريوش اول کتيبه اي وجود دارد که يکي از آثار ادبي دوره تاريخي به شمار مي رود.
مجسمه هرکول
در محوطه تاريخي بيستون نقش برجسته ديگري وجود دارد که به مجسمه هرکول معروف است. اين اثر سال 1337 در زمان احداث جاده همدان کرمانشاه شناسايي شد و مربوط به دوره اشکانيان است. مرد نيرومندي که لم داده و نشسته و به آرنج چپش تکيه کرده است و پياله اي به دست گرفته است. در پشت اين مجسمه نيز سنگ نگاره هايي وجود دارد که تکميل کننده آن است.
کاروانسراي شاه عباسي بيستون
کاروانسراي شاه عباسي بيستون در پاي کوه بيستون و فرهادتراش خودنمايي مي کند. اين کاروانسرا به سبک چهار ايواني ساخته شده و بيش از 3 هزار متر مساحت دارد. در چهار گوشه اين بنا برج هايي قرار دارد که بر زيبايي آن افزوده است. آغاز ساختن اين کاروانسرا در زمان شاه عباس بوده و تا دوره شاه سليمان طول کشيده است.
در سال هاي اخير بنا مرمت شد و اين روزها به بخش خصوصي واگذار شده تا تبديل به هتل شود. علاوه بر آثار يادشده کتيبه شيخ علي خان زنگنه، کاروانسراي ايلخاني و آثار ديگري در محوطه بيستون وجود دارد که از ديدن آنها نمي توان چشم پوشي کرد.
طاق بستان
مجموعه تاريخي طاق بستان در دامنه کوهي به همين نام واقع شده است. در اين محوطه آثاري از دوره ساساني از جمله سنگ نگاره اردشير ساساني، دو ايوان سنگي و آثاري از دوره قاجار برجا مانده است.
در کنار اين سنگ نگاره ها و آثار چشمه اي وجود دارد که در سال جاري خشک شده است و به گفته کارشناسان علت خشک شدن اين چشمه برداشت بي رويه از آب هاي زيرزميني اطراف محوطه است.
سوغات کرمانشاه
بازار سنتي کرمانشاه همه ساله ميزبان ميليون ها گردشگر داخلي و خارجي است. بازار کرمانشاه از بزرگ ترين بازارهاي ايران است و گفته مي شود بيش از 200 سال قدمت دارد. اين مجموعه تاريخي داراي 19 راسته بازار است و آثاري مانند تکيه معاون الملک، تکيه بيگلربيگي، مسجد عمادالدوله، موزه هاي پوشاک استان کرمانشاه و موزه خط و کتاب در نزديک بازار قرار گرفته است.
معروف ترين سوغاتي که از کرمانشاه مي توان خزيد نان برنجي و نان خرمايي است. هرچند اين شيريني ها در همه جاي کرمانشاه وجود دارد اما مرغوب ترين نان برنجي و نان خرمايي را در بازار سنتي کرمانشاه مي توان تهيه کرد. نان برنجي کرمانشاه اين روزها شهرت منطقه اي ييدا کرده و نه تنها به استان هاي ديگر صادر مي شود، بلکه در استان هاي ديگر هم تهيه مي شود و به فروش مي رسد.
علاوه بر نان برنجي و نان خرمايي، کاک، روغن کرمانشاهي، سقز کردي و تخمه سنقري را هم مي توان نام برد که در شهرهاي ديگر ايران زبانزد است. کرمانشاه,جاذبه هاي کرمانشاه
هنرهاي سنتي
هنرهاي سنتي استان کرمانشاه در عين زيبايي تنوع خاصي دارد که مي توان به گليم بافي، موج بافي، پرده بافي، جاجيم بافي، قالي بافي، نمدمالي، گيوه کشي، چيغ بافي و قلم زني اشاره کرد. چاقوسازي و هنرهاي ظريف فلزي در شهرهاي سنقر و کرند بسيار معروف است.
گيوه هاي اين استان نيز با استان هاي آذربايجان غربي و کردستان متفاوت است. هم گيوه زنانه توليد مي شود و هم دمپايي گيوه اي بافته مي شود. اي استان يکي از مراکز مهم ساخت سازهاي سنتي ايران است و تار، سه تار، تنبور و دف بيشتر از ساير سازها ساخته مي شود.
غذاهاي کرمانشاهي
به حرارت مي توان گفت استان کرمانشاه از نظر تنوع غذايي مي تواند با استان هاي شمالي کشور رقابت کند. دنده کباب، خورشت خلال بادام کرمانشاهي، آش عباسعلي، آش دوغ، آش ترخينه (دوينه)، سيب پلو، شامي کرمانشاهي و ده ها نوع غذاي ديگر را مي توان نام برد که تحسين هر انسان صاحب ذوقي را بر مي انگيزد. به خصوص وقتي با روغن کرمانشاهي پخته مي شود.
خورش خلال بادام
براي تهيه خورش خلال، گوشت را به صورت قيمه نسبتا درشت و هم اندازه خرد مي کنند با کمي روغن و پياز رنده شده و زردچوبه تفت مي دهند. بعد روي آن آب مي ريزند و روي حرارت ملايم مي گذارند. اگر بخواهند خورش خوش رنگ شود بهتر است وقتي به جوش آمد کف روي آن گرفته شود.
يک ساعت مانده به پايان پخت، آرد را با کمي روغن سرخ کرده و به خورش اضافه کنيد. سپس خلال بادام را در کمي گلاب يا آب نيم گرم يا زعفران دم کرده به مدت نيم ساعت خيس مي کنند و نمک و رب و ليمو عماني و خلال بادام را هم در خورش مي ريزند. زرشک خيس شده را به خورش اضافه مي کنند و در پنج دقيقه آخر زعفران و روغن حيواني و پياز داغ و زرشک سياه به خورش اضافه مي شود. اين خورش در استان کرمانشاه طرفداران زيادي دارد و در مراسم ها و مهماني ها به ويژه عروسي ها استفاده مي شود در بيشتر رستوران هاي شهر تهيه مي شود و به تازگي در مراکز تهيه غذاي کرمانشاه هم موجود است. اما مرغوب ترين و متنوع ترين خورش ها را در رستوران هاي اطراف طاق بستان مي توان خورد.
کرمانشاه,جاذبه هاي کرمانشاه خورشت خلال بادام کرمانشاهي يکي از غذاهاي معروف کرمانشاه است
دنده کباب کرمانشاهي
دنده کباب يکي از کباب هاي ايراني است که به نام کرمانشاه شناخته شده است. رب گوجه، آبليمو، نمک، فلفل، روغن، زعفران و يک تکه گوشت دنده گوسفند تقريبا به وزن 700 گرم تهيه مي شود. گوشت را مي برند، همزمان سه تا چهار سيخ با سيخ هاي کباب کوبيده به صورت عمودي داخل گوشت مي کنند سپس با پشت يک کارد تيز با ضربات پشت سر هم محکم به گوشت ضربه وارد مي کنند. بعد از آن گوشت را به مدت چند ساعت به همين حالت در يخچال مي گذارند.
از قبل مقداري روغن را درون ظرفي داغ مي کنند و سپس رب گوجه را به آن مقدار زياد در آن ريخته و سرخ مي کنند سپس نمک، کمي فلفل و آبليمو و زعفران اضافه مي کنند. موقع کباب کردن در حرارت متوسط دنده را روي آتش گذاشته و همزمان با فرچه از سس غليظ مدام به روي دنده مي زنند تا زماني که کباب آماده شود و دوباره در لحظه پايين آوردن کباب هم دوباره سس روي گوشت ماليده و سريع در نان مي گذارند و با پياز و ليموترش با نارنج تزيين مي کنند. دنده کباب هم بيشتر در اطراف محوطه تاريخي طاق بستان تهيه مي شود.
در کرمانشاه کباب هاي ديگري هم تهيه مي شود از جمله کباب سه سيخ سنقر. اين کباب در شهر سنقر کليايي از شهرستان هاي کرمانشاه متداول بود اما رفته رفته آوازه آن تا کرمانشاه رفت و در گذشته براي خوردن اين کباب از شهرهاي مختلف به سنقر مي رفتند. اين روزها در برخي رستوران هاي کرمانشاه هم عرضه مي شود. براي تهيه کباب سه سيخ که در سنقر به برگ معروف است از چربي و پياز کمتري استفاده مي شود و به جاي يک سيخ کباب از سيه سيخ استفاده مي شود و بسيار خوشمزه است.
از رستوران هاي معروف کرمانشاه به رستوران تخت جمشيد در طاق بستان، رستوران سه کاج در ميدان شهرداري و رستوران سنتي در خيابان گلستان مي توان اشاره کرد.
تکيه بيگلربيگي
اين بناي زيبا در محله قديمي فيش آباد کرمانشاه واقع شده است. اين تکيه در دوره قاجار توسط عبدالله خان بيگلربيگي ساخته شده و يکي از جاذبه هاي آن آينه کار ايوان اصلي بناست.
در اين بنا علاوه بر جذابيت معماري خاص دوره قاجاريه مي توان از موزه هايي که در داخل آن ايجاد شده بهره برد. موزه خط و کتابت که از کم نظيرترين آثار در آن استفاده شده است و موزه پارينه سنگي و انسان شناسي کرمانشاه که آثار پيش از تاريخ آن را در کمتر جايي از موزه هاي دنيا مي توان ديد در اين مجموعه قرار دارد.
تکيه معاون الملک
تکيه معاون الملک متعلق به دوره قاجار است که به دستور حسين خان معاون الملک جد استاد معيني کرمانشاهي ساخته شده است و داراي سه بخش حسينيه، زينبيه و عباسيه است. اين بنا در محله آبشوران قديم و خيابان شهيد حدادي قرار دارد. اهميت اين بنا به کاشيکاري آن است، کاشي هايي با مضامين تاريخي و مذهبي که از دوره تاريخي تا زمان احمدشاه قاجار را به تصوير مي کشد، همچنين از مجالس مذهبي و حماسي نيز در جاي جاي اين بنا کاشي هاي نصب شده است.
قبر بناکننده اين مجموعه در ضلع جنوب شرقي زينبيه درون اتاق کوچکي قرار گرفته است و بخشي از بنا را به موزه مردم شناسي کرمانشاه اختصاص داده اند که آثار گوناگوني در اين حوزه به نمايش درآمده است.
مسلما پرداختن به حدود 4 هزار اثر تاريخي و طبيعي در مطلبي کوتاه نمي گنجد. استاني که داراي ده ها سراب و غار کم نظير است و صدها اثر تاريخي کمتر شناخته شده دارد نياز به معرفي مفصل ترين دارد. هدف يادآوري گوشه اي از شکوه و زيبايي اين سرزمين است.
به همين دليل تنها به نام تعدادي از اين آثار گرانبها اکتفا مي کنيم. باغ گل کرمانشاه، باغ پرندگان کرمانشاه، سراب نيلوفر، پارک کوهستان، سراب قنبر، مسجد عمادالدوله، حمام و مسجد شهبازخان، مسجد شافعي ها، امام زاده ابراهيم در پارک شرقي طاق بستان، امام زاده باقر بيستون کرمانشاه، تپه و شکارگاه خسروپرويز، کوهستان پراو و عميق ترين غار جهان به نام غار آبي آسيا، روستاي تاريخي هجيج، شهر هزارماسوله پاوه، بازار ارزاني جوانرود، سراب روانسر، طاق گرا، آبشار پيران (ريجاب) بلندترين آبشار کشور، سراب صحنه، سراب سنقر، سراب هرسين، سراب گيلانغرب، نخلستان ها، آثار باستاني چهار قاپي در شهرستان قصر شيرين، روستاي زيباي گره بان، روستاي زيباي پالنگان، روستاي شمشير پاوه و...
