برترین ها: امروز 22 شهریور برابر با 13 سپتامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

490 سال پيش - سالروز جنگ ماراتن

13 سپتامبر سالروز نبرد يك روزه ماراتن Marathon است كه در سال 490 پيش از ميلاد روي داد و نيروي دريابرد ايران در آن موفق نبود و با تحمل تلفات عقب نشيني كرد.
   
داريوش بزرگ، تنها با هدف گوشمالي آتني ها - نه تصرف آتن - كه يوناني زبانهاي آسياي صغير (شهرها و جزاير ايوني) قلمرو ايران را تحريك به شورش و نافرماني مي كردند يك سپاه پياده و سوار را با كشتي روانه سرزمين اصلي يونان كرد كه به صورت كشور - شهر يا ايالات متحده اداره مي شد.
   

داريوش بزرگ

اين نيرو كه بزرگترين لشكركشي آمفي بياس از آغاز تاريخ تا اواخر قرن 19 ميلادي است پس از تصرف شهر ارتريا Eretria و جزيره ايوبويي Euboea (اوبوآ)، در ساحل شرقي اتيكا Attica پياده شد.
    
به نوشته مورخان يوناني، آتن و متحدان آن جز اسپارت براي دفاع، موفق به گردآوري ده هزار نظامي شده بودند و در انتظار نيروي اعزامي اسپارت بسر مي بردند كه ميلتيادس Miltiades فرمانده دفاع از آتن شنيد كه فرمانده نيروهاي دريا برد ايران بيش از نيمي از سربازان خود و عمدتا سواره نظام را به كشتي ها بازگردانده و قصد حمله مستقيم به شهر آتن را دارد و واحدهايي كه در شرق اتيكا باقي مانده اند در حال برپا كردن اردوگاه هستند، ولي زميني كه در آنجا پياده شده اند گود و نيمه باتلاق و سست است.
   

تصوير مجسمه Miltiades

وي پس از مشورت با هشت ژنرال ديگر تصميم گرفت پيش از آن كه نيروي باقيمانده ايران در شرق اتيكا بتواند زمين بهتري بيابد و از اردو زدن فارغ شود به آن شبيخون زند. سربازان آتني كه در زمين هاي با ارتفاع بيشتر و خشك موضع گرفته بودند با سرعت به سوي نيروي ايران به حركت درآمدند. واحدهاي ايراني كه در مركز صحنه بودند حمله آتني ها را دفع كردند، ولي دو جناح راست و چپ تاب مقاومت نياوردند و كل نيرو به محاصره درآمد. همزمان، كشتي هاي آتني به كشتي هاي حامل تداركات نيروهاي ايراني كه بدون دفاع مانده بودند حمله بردند و نيز آنها را از دسترس نيروهاي در حال جنگ دور ساختند. در اين عمليات، به نوشته مورخان يوناني نيروي دريابرد ايران با تحمل شش هزار و چهارصد تن تلفات دست به عقب نشيني زد و آتني ها به پاس نجات شهرشان در دلفي Delphi خزانه اي ساختند و به آپولو Apollo خداي خود هديه كردند. سپس ميلتيادس كه پيش بيني كرده بود ايران درصدد گرفتن انتقام برخواهد آمد دستور ساختن 200 كشتي جنگي را داد كه اين بار ايران از راه خشكي به يونان حمله برد. منابع ايران تنها از پيروزمند نبودن اين لشكركشي و خشم داريوش بزرگ از اين پيش آمد و سوگند او كه از آتني ها انتقام خواهد گرفت ياد كرده اند. داريوش گفته بودكه پسر پدرش نخواهد بود اگر انتقام نگيرد و تا هفت پشت نام پدر و نياكانش را ذكر كرده بود كه اصطلاح هفت پشت از همان زمان باقي مانده است و ايرانيان مي كوشيدند كه نام پدر، پدربزرگ و ... خود را تا هفت پشت به ياد داشته باشند و تاريخ كارهاي خوب و بد آنان را به خاطر بسپارند.
    
درپاره اي از تاريخها به ويژه كتابهاي مورخان امريكايي روز 12 سپتامبر سالروز جنگ ماراتن ذكر شده است كه احتمالا به دليل 6 تا 9 ساعت عقب تر بودن زمان در امريكا از آتن باشد.
   
مورخان متفق القول نوشته اند كه از آغاز تاريخ بشر تا به امروز ، جهان امپراتوري با عظمتي چون امپراتوري پارسها در دوران هخامنشيان را به خود نديده است كه بر پايه نظم اداري ، قانون ، توجه خاص به ارتباطات ( راهها ، بنادر ، پستخانه و... ) و تحمل اديان و عقايد به وجود آمده بود.
   

امپراتوري ايران در زمان جنگ ماراتن

122 - ساخت دیوار «هادریانوس» در بريتانيا

سيزدهم سپتامبر سال 122 ميلادي به تصمیم «هادريانوس» امپراتور وقت روم، كار ساختن يك ديوار سراسری عرضی سنگچين در بريتانيا آغاز شد كه طوايف ساکن شمال بریتانیا (اسکاتلند) را از تعرض به منطقه جنوبی بريتانيا (اینگلند) بازدارد و جنوبی هارا از يك ترس و بيم و کابوس دائمي ناشی از آن رهاسازد. بقایای این دیوار باقی مانده است. رومی ها کل این سرزمین را بریتانیا می خواندند و این نام را از سفرنامه «پیتیاس» سیّاح و جغرافیدان قرن چهارم پیش از میلاد یونان آموخته بودند. بریتانیا از سال 43 میلادی بمانند ساير نقاط اروپا، جزیی از قلمرو رومیان شد.

دیوار «هادریانوس»

تعرض رومیان به آن جزایر غرب اروپا از سال 55 پیش از میلاد آغاز شده بود ولی استقرار آنان تا سال 43 میلادی قطعی نشده بود. «اینگلند» که از نام آلمانی های مهاجر به جنوب بریتانیا گرفته شده از قرن پنجم میلادی متداول شده است که در آغاز کار «اینگا لاند» بود و از نام اِنگلِس های آلمانی گرفته شده بود. ساکسون ها نیز از آلمان به جنوب بریتانیا مهاجرت کرده اند و به همین مناسبت بریتانیایی ها را «انگلوساکسون» می نامند که آلمانی تبارند و زبان انگلیسی از خانواده زبان آلمانی است که پارسی نیز از همین خانواده است. لندن در منطقه اینگلند واقع شده است. مناطق بریتانیا در سال 927 متحد و چند قرن بعد «یونایتدکینگدوم» نامیده شدند.

1250 - وقوع نبرد "منصوره" در جريان جنگ هاي صليبي بين فرانسه و مصر

هفتمين مرحله از جنگ‏هاي صليبي در اوت سال 1248م آغاز گرديد و در جريان آن، پادشاه فرانسه كه سه سال در پي تدارك اين جنگ بود به سوي قبرس به حركت درآمد و پس از توقفي چند ماهه، به سوي مصر حركت كرد. پادشاه فرانسه بر اين باور بود كه مصرْ كليدِ بيت‏المقدس مي‏باشد. بنابراين با نيرويى كه نزديك به يك‏صد و بيست كشتي بزرگ آن‏ها را منتقل مي‏ساخت، در ژوئن 1249م به منطقه دمياط واقع در شمال مصر رسيد و آن جا را تصرف نمود. در اين زمانْ نيروهاي صليبي با پنجاه هزار سرباز قصد تسلط بر قاهره را داشتند اما سپاهيان مصر در شهر منصوره كه به شهر دمياط نزديك بود اردو زدند و با تاخت و تاز و حملات پراكنده خود، امنيت و آسايش اردوگاه صليبي را بر هم زدند.

 

 چندي بعد از اين نبرد كه در 13 سپتامبر 1250م به وقوع پيوست، لشگر مصر موفق شد راه تداركاتي صليبي‏ها از طريق دريا را قطع نموده و آن‏ها را در محاصره قرار دهد. اين وضعيت موجب گرديد تا سپاهيان صليبي در قحطي شديد و انواع بيماري‏هاي واگيردار گرفتار آيند. در نتيجه، فرماندهي صليبي مجبور به تسليم شده و سلاح‏هاي خود راتحويل دهند. پادشاه فرانسه كه بيمار و اسير بود، در صلح نامه‏اي كه با مصري‏ها امضاء نمود، پذيرفت تا با پرداخت غرامت، خود و سربازانش را آزاد نمايد. به اين ترتيب مرحله هفتم جنگ‏هاي صليبي با پيروزي مسلمانان خاتمه يافت.

1899 - نخستين تصادف اتومبيل منجر به مرگ

سيزدهم سپتامبر سال1899 «هنري هيل بليس» به عنوان نخستين قرباني تصادف اتومبيل در آمريكا و دومين آن در جهان جان خود را از دست داد. وي در خيابان 74 غربي شهر نيويورك با تاكسي شماره 43 تصادف كرده بود. نخستين انساني كه قرباني تصادف اتومبيل شده بود زني به نام «بريجت دريسكول» بود. وي در 17 آگوست 1896 در لندن با اتومبيل تصادف كرده بود. بريجت از عرض خيابان مي گذشت كه اتومبيلي كه تنها هفت كيلومتر در ساعت سرعت داشت وي را به گوشه اي پرتاب كرد. اين اتومبيل به نوبت كساني را كه مشتاق تجربه سوار شدن در درشكه بدون اسب بودند در خياباني سنگفرش به طول دو كيلو متر سواري مي داد.

هنري بليس

1780 - اختراع آسانسور در امريكا

"آسانسور" اختراع شد و مبتكر اولين دستگاه بالارونده ،يك آمريكايي به نام" جان بيكبارت "بود .اولين آزمايش آسانسور در اين روز در شهر شيكاگو در آمريكا انجام گرفت و عبارت از جعبهاي چوبي در ارتفاع صد فوتي بود كه زن و مرد در آن مينشستند و پايين و بالا ميرفتند .اولين آسانسور برقي در سال 1889 ميلادي و اولين آسانسور اتوماتيك در سال 1915 ميلادي ساخته شد،

جان بيكبارت و اختراع ماندگارش

1911 - ترور نخست وزير روسيه در برابر چشم تزار

13 سپتامبر سال 1911 پيوتر آركادويچ ستوليپين Pyotr Arkadyevich Stolypin نخست وزير روسيه ظاهرا به اشاره تزار نيكلاي دوم در اپراي «كي اف» در حضور پادشاه روسيه هدف دو گلوله قرار گرفت و پنج روز بعد در بيمارستان درگذشت. قبلا هم در خانه او بمب كار گذارده بودند كه ضمن اين انفجار، Stolypin پسر و دختر و 21 تن از همكاران و بستگانش را از دست داده بود. تقريبا همه برجستگان روسيه با ستوليپين كه 5 سال نخست وزير روسيه بود و انقلاب بلشويكي شش سال بعد (1917) را پيش بيني كرده بود و مي خواست با رفتن از يك راه ميانه و ناسيوناليستي از آن پيشگيري كند مخالفت مي كردند. به دليل اصلاحات ارضي و دادن آزاديهاي مطبوعاتي و موافقت با تاسيس اتحاديه و سنديكا، تزار و سرمايه داران با او مخالف بودند و سوسياليستها هم به اين سبب كه راههاي ستوليپين، انقلاب اساسي را به تعويق مي انداخت با او دشمني داشتند و تعطيل كردن مراكز فرهنگي ساير مليتهاي امپراتوري روسيه هم مزيد بر علت شده بود و غير روسها او را ناسيوناليست افراطي و دشمن خود تلقي مي كردند. پس از انقلاب اكتبر 1917 معلوم شد كه قاتل وي از عوامل پليس تزار بود. «تاريخ» اين ترور را يك اشتباه تزار مي داند كه با از دست دادن اين دريچه اطمينان باعث انهدام خود و روي كارآمدن بلشويكها شد.

Pyotr A. Stolypin

    
قاتل ستوليپين «مردخا بوگروف Mordkha Bogrov »وكيل دعاوي و يك يهودي بود. او در عين حال براي پليس مخفي تزار خبرچيني مي كرد.
   
 ستولي پين هنگام مرگ 49 ساله بود. دو دختر از فرزندان تزار هنگام تيراندازي در كنار پدر و شاهد ترور بودند. مردخا دو گلوله به سوي نخست وزير شليك كرد. وي بدون برخورد با مانعي وارد جايگاه ويژه تزار در تالار اپرا شده بود. در زمان نخست وزيري ستوليپين بود که قرارداد تقسيم ايران ميان روسيه و انگلستان امضاء شده بود.

1940 - حمله ارتش ايتاليا به كشور ليبي

بنیتو موسولینی (در ایتالیایی: Benito Amilcare Andrea Mussolini) رهبر ایتالیای فاشیست طی دوران جنگ جهانی دوم بود. وی در جریان جنگ به کشور لیبی حمله کرد. موسولینی در پایان جنگ جهانی دوم در حالی که به اتفاق همسرش در حال فرار از نیرو های متفقین بودند در مزرعه ای توسط پارتیزان های ایتالیایی دستگیر شده و در همان جا پس از محاکمه صحرایی به اعدام محکوم شدند و در حالی که او و همسرش بصورت وارونه به سیم خاردار بسته شده تیرباران شدند

ورود ایتالیایی ها به خاک لیبی

1942 - آغاز حمله آلماني ها به استالينگراد

حمله نيروهاي نظامي آلمان به شهر استالينگراد (ولگوگراد امروز) از 13 سپتامبر سال 1942 آغاز شد كه دفاع از آن به صورت يك حماسه درآمد. استالينگراد آخرين حد پيشروي نيروهاي آلماني در خاک شوروي بود.
   

يک صحنه از جنک خياباني در استالينگراد

1971 - شورش زندان «اتيكا» در نيويورك به دست گارد ملي اين ايالت سركوب شد. در جريان زد و خورد دو طرف، 42 زنداني جان خودرا از دست دادند.

اغلب زندانیان سیاه پوست بودند

زادروزها

    ۱۸۷۴ - زادروز آرنولد شونبرگ آهنگساز و نظریه‌پرداز اتریشی
    ۱۹۱۶ - زادروز رولد دال داستان‌نویس و فیلم‌نامه‌نویس بریتانیایی

رولد دال

    ۱۹۴۰ - زادروز اسکار آریاس دو دوره رئیس جمهور کاستاریکا، برندهٔ جایزه صلح نوبل سال ۱۹۸۷
    ۱۹۴۱ - زادروز احمد نجدت سزر دهمین رئیس جمهور ترکیه

اسکار آریاس

    ۱۹۷۳ - زادروز فابیو کاناوارو فوتبالیست ایتالیایی
    ۱۹۸۹ - زادروز توماس مولر فوتبالیست آلمانی

فابیو کاناوارو

    ۱۳۰۵ - زادروز احسان نراقی پژوهشگر ایرانی حوزه فلسفه و جامعه‌شناسی
    ۱۳۵۱ - زادروز پارسا پیروزفر، بازیگر ایرانی و کارگردان تئاتر

احسان نراقی

    ۱۳۵۳ - زادروز حسام نواب صفوی، بازیگر ایرانی

درگذشت‌ها

    ۸۱ - درگذشت تیتوس امپراتور روم
    ۱۵۹۲ - درگذشت میشل دو مونتین از تاثیرگذارترین نویسندگان رنسانس اهل فرانسه

میشل دو مونتین

    ۱۵۹۸ - درگذشت فیلیپ دوم پادشاه اسپانیا و پرتغال
    ۱۸۷۲ - درگذشت لودویگ فویرباخ فیلسوف آلمانی

لودویگ فویرباخ

    ۱۹۴۹ - درگذشت شاک کروگ زیست‌شناس دانمارکی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۲۰
    ۱۹۹۶ - درگذشت توپاک شکور خواننده، ترانه سرا، بازیگر، آهنگساز، شاعر و فعال اجتماعی اهل آمریکا

توپاک شکور

    ۱۳۲۱ - درگذشت دانته آلیگیری شاعر، نویسنده و اندیشمند ایتالیایی قرون وسطی

    ۱۳۸۴ - درگذشت بیتا توکلی، بازیگر تاجیک‌تبار ایرانی
    ۱۳۸۷ - درگذشت عطاءالله کاملی، از پیشکسوتان دوبله در ایران


عطاءالله کاملی