دولت آمریکا در بهار سال 1943 به دستور «فرانکلین روزولت» ـ رئیس‌جمهور ـ برنامه سلاحهای بیولوژیک (زیستی) خود را آغاز کرد.
تحقیق درباره این سلاح‌ها در سالهای پس از جنگ جهانی دوم ادامه یافت و در خلال این دوران، آمریکا موفق شد انبار عظیمی از عوامل و سلاحهای بیولوژیک به وجود آورد.
تسلیحات بیولوژیک
سلاح های بیولوژیک مانند سلاح های شیمیایی از جمله سلاح های تخریب جمعی به شمار می روند.
این دو، از بسیاری جهات شبیه همدیگرند. هر دو نوع بر ضد انسان (Antipersonnel)، غیرهسته ای (Nonnuclear) و برای کشتار دسته جمعی (Mass Destruction) به کار می روند و البته تفاوت های فراوانی نیز با یکدیگر دارند.
اما باید گفت که قبح استفاده از سلاح های بیولوژیک در مقایسه با سلاح های شیمیایی در افکار عمومی بین المللی به حدی است که پس از اینکه پروتکل 1925 ژنو(که به آن اشاره شد) منع استعمال این دو نوع سلاح را با هم مورد توجه قرار داد، معاهده 1972 ممنوعیت ساخت، تولید، انباشت و به دست آوردن یا نگهداری سلاح های بیولوژیک را به طور مستقل تنظیم کرد و به تعهدات و الزامات درباره آن، دقت و ظرافتی ویژه داد.
براساس ماده 23 معاهده چهارم 1907 لاهه، به کارگیری سلاح ها و پرتاب شونده ها یا موادی که مخصوص ایجاد بلایا و مصائب زائد است، ممنوع است. این عبارت با دقت بیشتری در بند 2 ماده 35 پروتکل 1977 چنین تکرار شده است:«ممنوعیت به کارگیری سلاح ها و پرتاب شونده ها و مواد و همچنین روش های جنگی به نوعی که بلایای زائد ایجاد کند.»
منظور از صدمه زائد یا رنج غیرضروری، آسیب یا رنجی است که با نفع نظامی که از کاربرد سلاح یا شیوه جنگی به دست می آید، نامتناسب باشد. دلیل بعدی، مسأله تمایز میان نیروهای نظامی(رزمندگان) از نیروهای غیرنظامی(غیررزمنده) است.
یکی از مسائل مربوط به جنگ بیولوژیک(خصوصاً) و همین طور به میزان کمتر در جنگ شیمیایی، این واقعیت است که اغلب، مشکل می توان اثر حمله ها را محدود کرد. شاید بدتر از اینها آن باشد که پیشرفت های علمی سنوات اخیر، به رغم آثار مثبت فراوان، این امکان را فراهم کرده است تا دولت ها به عوامل بیولوژیک مهلک تری دست یابند که کنترل کردن آنها نسبت به عوامل سابق خیلی کمتر و به عبارت دیگر غیرقابل کنترل تر است.
از سوی دیگر درباره سلاح های بیولوژیک، باید گفت کنوانسیون ها و پروتکل های مربوط به ممنوعیت کاربرد سلاح های بیولوژیک به گونه ای عبارت پردازی شده است که خود، دلالت بر عرفی بودن چنین ممنوعیتی دارند.
به دلیل عدم کاربرد سلاح های میکروبی و شیمیایی در جنگ دوم جهانی و نیز اختراع سلاح های مخرب تر اتمی و استفاده از آن علیه شهرهای هیروشیما و ناکازاکی در سال ، 1945 پس از جنگ، افکار عمومی، بیشتر متوجه این نوع سلاح ها شد؛ هر چند سلاح های بیولوژیک و شیمیایی هم کاملاً فراموش شدند.
سلاحهای بیولوژیک آمریکا
برنامه سلاحهای زیستی آمریکا تا مدتها مخفیانه دنبال می‌شد تا اینکه سالها بعد افشای اینکه دولت آمریکا بدون رضایت افراد در آزمایشگاه‌ها و آزمایش‌های میدانی خود از عوامل زیستی برای آزمایش بر روی آنها استفاده کرده است، جنجال‌های فراوانی ایجاد کرده و برخی از جنبه‌های این برنامه تسلیحاتی گسترده را افشا کرد
از بحث‌انگیزترین جنبه‌های آزمایش‌های سلاحهای بیولوژیک آمریکا این بود که این کشور در سال 1956 در عملیاتی موسوم به «شهر بزرگ» (Big City) با اگزوز ماشین اقدام به پراکنده کردن باکتری بیماری سیاه زخم در شهرهای آمریکا کرد. فیلم زیر جزئیات این عملیات را آشکار می‌سازد:
در سال 1969 ریچارد نیکسون ـ رئیس جمهور آمریکا ـ ادعا کرد به تمامی جنبه‌های تهاجمی و بحث‌انگیز برنامه بیولوژیک آمریکا پایان داده است. در سال 1975، آمریکا قرارداد سال 1925 ژنو و کنوانسیون سلاحهای زیستی (1972) ـ که قراردادهایی بین‌المللی برای عدم پذیرش نبرد زیستی بودند ـ را به تصویب رساند. با این حال، نگرانی‌ها از برنامه‌های سلاحهای بیولوژیک آمریکا کماکان ادامه دارند و امروزه کارشناسان می‌گویند آمریکا پس از وقایع 11 سپتامبر، بدون توجه به قوانین بین‌المللی، تحقیقات خود برای گسترش سلاحهای بیولوژیک را کماکان ادامه می‌دهد. سلاحهای بیولوژیک
«کلاتز» و «سیلستر» دو تن از کارشناسان برجسته دفاع بیولوژیک، در کتابی با عنوان «پرورش ناامنی بیولوژیک: چگونه برنامه دفاع بیولوژیک آمریکا باعث گسترش ترس، جهانی شدن خطر و ناامن‌تر شدن همه ما می‌شود؟» در سال 2009، می‌نویسند: «در سالهای پس از حادثه 11 سپتامبر، آمریکا میلیاردها دلار را برای گسترش آزمایشگاه‌های بیولوژیک دارای امنیت بالا هزینه کرده و دانشگاه‌ها و موسسات خصوصی را ترغیب کرده تا این آزمایشگاه‌ها را بسازند».
این مولفان میزان هزینه‌ای که آمریکا پس از 11 سپتامبر بر روی سلاحهای بیولوژیک صرف کرده‌اند را 60 میلیارد دلار ذکر می‌کنند.
تا کنون وجود 7 عامل بیولوژیک در زرادخانه تسلیحات بیولوژیک آمریکا اثبات شده است (عامل بیولوژیک به هر ویروس، باکتری، عامل عفونت‌زا یا قارچی گفته می‌شود که از آنها به طور تعمّدی در نبرد بیولوژیک یا تروریسم بیولوژیک استفاده شود).این عوامل که آمریکا آنها را تسلیحاتی کرده و در زرادخانه‌اش ذخیره نموده است، موارد زیر را شامل می‌شوند:
باکتری «باسیلوس آنتراسیس»، عامل بیماری سیاه‌زخم
«فرانسیلا تولارنسیس»، باکتری عامل بیماری تولارمی یا تب خرگوش
«بروسلا»، باکتری عامل بیماری تب مالت
باکتری کوکسیلا بورنتی، عامل بیماری تب کیو
ویروس عامل آنسفالیت اسب ونزوئلایی
سم بوتولینیوم، عامل بیماری بوتولیسم
عامل بیماری آنتروتوکسین B استافیلوکوکی
همچنین مشخص شده آمریکا برای تسلیحاتی کردن 20 عامل بیولوژیک دیگر تحقیقاتی انجام داده است؛ با این حال هنوز مشخص نیست آیا این کشور توانسته این عوامل را تسلیحاتی کند یا خیر. دولت آمریکا علاوه بر این عوامل بیولوژیک سلاح‌هایی هم برای پرتاب این عوامل بیولوژیک ساخت و تولید کرده است.
چند نمونه از تسلیحات پرتاب عوامل ژنتیک:سلاحهای بیولوژیک
بمب خوشهای E120
یکی از چند بمب بیولوژیکی کروی شکل بود که آمریکا آن را طراحی کرد. شکل پرّه مانند پوسته بیرونی این بمب به گونه‌ای طراحی شده بود که باعث شود بتواند در هنگام فرود بچرخد. پوسته بیرونی بمب به هنگام انفجار می‌شکند. طراحی این بمب به صورت غیرمتقارن بوده است تا عامل بیولوژیک از قسمت بالایی این بمب خوشهای به بیرون پاشیده شود. این بمب که در دهه 1960 تولید شد قطری به ضخامت 4/11 سانتی‌متر است و قادر به حمل 1/0 کیلوگرم عامل بیولوژیک می‌باشد.
بمب خوشهای E133
نام یکی دیگر از بمب‌های بیولوژیک آمریکا است که در خلال جنگ سرد ساخته شد. این بمب که 750 پوند وزن داشت، بمبی بود که بیشتر احتمال می‌رفت در نبرد بیولوژیک از آن استفاده شود. هنگامی که این بمب منفجر شود، ذره‌های معلقی از عوامل بیولوژیک که معمولا، عامل بیماری سیاه زخم است در هوا منتشر می‌کند.
ارتش آمریکا در اوایل دهه 1950 در آزمایشگاهی به نام «داگوی» این بمب را آزمایش کرد. این آزمایش به صورت مخفیانه انجام شد.
جنگ‌افزار E14
جنگ افزار E14 از جمله جنگ‌افزارهایی است که دولت آمریکا آن را برای استفاده از «جنگ حشره‌ای» ساخت. این جنگ‌افزار برای جا دادن و پرتاب حشراتی که می‌توانند بیماری‌های مرگبار را به انسان منتقل کنند ساخته شده است. آمریکا در سال 1954 در چند آزمایش استفاده از این سلاح را آزمایش کرد؛ در این آزمایش‌ها E14 با حشره کک خرج‌گذاری و پرتاب شد.
این آزمایش‌ها که به عملیات Big Itch شهرت یافتند با اشتباه بزرگی همراه شدند، زیرا بعضی از حشره‌های کک وارد کابین هواپیمایی که قرار بود آنها را پرتاب کنند شده و هر سه خدمه هواپیما را از پا در آوردند.
آمریکا در زمینه تحقیقات بر روی سلاحهای اینچنینی در نبردهای موسوم به «جنگ حشره‌ای» سوابق نامطلوبی دارد. سایت خبری تحلیلی «بوستن گلوب» در گزارشی در اکتبر سال 2007 گزارش داد ارتش آمریکا در خلال دوران جنگ سرد برنامه‌ای برای ساخت تجهیزاتی مرتبط با جنگ حشره‌ای تدارک دیده بود که به این کشور اجازه می‌داد ماهانه بیش از 100 میلیون پشه را به تب زرد آلوده کرده و از آنها در نبردهای زیستی استفاده کند.
علاوه بر این،مقامات کشورهای چین و کره شمالی اتهاماتی را مطرح کردند که آمریکا در خلال جنگ کره در سال 1950 از جنگ حشره‌ای استفاده کرده است. آمریکا این ادعاها را رد کرد اما در سال 1998 دو محقق به نامهای استفن اندیکات و ادوارد هگرمن در کتابشان به نام «آمریکا و جنگ زیستی» نوشتند ادعاهای مطرح شده صحیح بوده‌اند.
جنبه بسیار بحث‌انگیز دیگر این آزمایش‌ها این بود که در ماه مه 1955 شهروندان عادی آمریکا با 330 هزار پشه هدف حمله قرار گرفتند. در این آزمایش که Big Buzz نام گرفت از جنگ‌افزار E14 برای پرتاب این حشرات بر فراز ایالت جورجیا استفاده شد.سلاحهای بیولوژیک
در دو آزمایش دیگر موسوم به Drop Kick و May Day نیز با استفاده از این جنگ‌افزار اقدام به پرتاب حشره‌های غیرآلوده بر فراز مناطق مسکونی آمریکا کرد. در آزمایش اول که در سال 1956 انجام شد 600 هزار حشره گزنده توسط هواپیما شهر ساوانا در ایالت جورجیا را هدف گرفت. آزمایش May Day هم در همین سال در شهر ساوانا ایالت جورجیا انجام شد.
برخی اسناد این دو آزمایش در سال 1981 توسط ارتش افشا شده اما در سندهای مذکور برخی از اطلاعات با رنگ سیاه لاک گرفته شده‌اند.
جنگ‌افزار E23
این جنگ‌افزار نیز برای جنگ‌های حشره‌ای ساخته شده و از آن در عملیات Big Itch که در قسمت قبل توضیح دادیم استفاده شد.
بمب E61
بمب خوشهای E61 سلاحی بود که در آمریکا ساخته شده و از آن برای پرتاب بمب E133 استفاده می‌شود. این سلاح در اویل 1950 ساخته شد و از آن برای حمل 35 میلی‌لیتر تخم بیماری سیاه‌زخم یا یک عامل بیماری‌زای دیگر استفاده می‌شود.
بمب خوشهای E86
یکی از بمب‌های خوشهای بیولوژیک آمریکا که برای اولین بار در سال 1951 ساخته شد. این سلاح داخل یک جعبه فولادی قرار دارد و به گونه‌ای طراحی شده بود که از بخش بیرونی یک هواپیما مانند B-47 یا B-52 پرتاب شود.
بمب خوشهای E96
این بمب خوشهای نیز یک بمب خوشهای بیولوژیک آمریکا است که در سال 1950 ساخته شد. گزارشی که «ویلیام ام کریسی» یکی از افسران نظامی بخش تحقیقات و مهندسی نیروهای ارتش شیمیایی آمریکا در 24 فوریه 1950 ارائه کرد نشان می‌دهد این بمب خوشهای در این تاریخ در مراحل پایانی ساخت بوده است. طبق این گزارش، آمریکا تا آن تاریخ هیچ سلاح دیگری که آماده استفاده در جنگ باشد در اختیار نداشته است.
بمب سلاحهای بیولوژیکM114
بمب M114 از جمله دیگر تسلیحات بیولوژیک آمریکا است که نسخه پیشرفت‌یافته یکی از بمب‌های خوشهای مورد استفاده در جنگ جهانی دوم برای انتشار بیماری سیاه‌زخم بود.
این بمب که شکلی شبیه لوله دارد، داخل بمب‌های خوشهای M33 جاسازی می‌شود. هر بمب M114 ظرفیتی معادل 320 میلی‌لیتر باکتری عامل بیماری تب مالت دارد.
بمب M115
این بمب به نامهای دیگری چون «بمب پر» یا بمب E73 شناخته شده است و اولین بار در سال 1950 تولید شد. این بمب در پادگان دتریک آمریکا آزمایش شد، اما تا کنون از آن در هیچ نبردی استفاده نشده است.
بمب M143
یکی از بمب‌های خوشهای بیولوژیک زرادخانه تسلیحات اتمی آمریکا است که در خلال دهه 1960 ساخته شد. این بمب برای حمل عامل‌های بیولوژیک مایع طراحی شده است. ارتش آمریکا در دو آزمایش این سلاح را آزمایش کرده است.
بمب خوشهای M33
این بمب نیز مانند بسیاری دیگر از سلاحهای بیولوژیک آمریکا در اوایل دهه 1950 ساخته شد. M33 برای حمل عامل بیماری تب مالت به کار می‌رود. این بمب از ارتفاعات بالا پرتاب می‌شود و قبل از رسیدن به زمین منفجر شده و عوامل بیولوژیک را منتشر می‌کند.
