نقش «مهدی باوری» در «فرزندآوری»

«مهدی باوری» یک شعار یا  عقیدۀ صرف نیست و به ایمان و عمل صالح با هم و در کنار هم نیاز دارد. قرآن می فرماید: «وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فیها خالِدُون»[1] از مصادیق ایمان آن است که اعتقاد داشته باشی امام عصر علیه السلام دوازدهمین پیشوای مومنین است و همواره در انتظار ظهور به سر می برند. و از مصادیق عمل صالح آن است که بدانی مومنین، بسیار به ازدواج و تشکیل خانواده سفارش شده اند. و یکی از اهداف مهم ازدواج نیز تداوم نسل بیان شده است. چراکه نسلی مهدوی می تواند زمینه ساز برای ایجاد دولتی مهدوی باشد. بنابراین می توان گفت "فرزندآوری" یکی از مصادیق مهم عمل صالح می باشد برای ایمان و اعتقاد به "مهدی باوری". در این مجال به بررسی موضوع "فرزندآوری" و به دنبال آن مسأله "فرزندپروی" می پردازیم.

ایمان به امام خوبیها

ایمان نیمه اول تقواست. تعریف ایمان را زیاد شنیده اید، به فرمودۀ امام صادق علیه السلام ایمان عبارت است از اقرار (به‏ زبان‏)، عمل (به اعضا) و عقیده (به قلب).[2] ایمان همان است که هر روز پنج مرتبه قبل از نماز به آن اقرار می کنی. ایمان به اینکه حق است "لا اله الا الله"، حق است "محمد رسول الله". حق است "علی ولی الله". زمانی که به امامت حضرت علی علیه السلام اقرار کردی، به مظلومیت امام حسن و امام حسین علیهماالسلام اقرار کردی. وقتی نام زیبای مولا علی علیه السلام را بعد از پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله آوردی، گویی به یازده جانشین ایشان اقرار کردی. آخرینِ ایشان، همو که قرار است جهان را پر از عدل و داد کند، صاحب عصر و زمان؛ حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است.
سیزده معصوم به آمدن صاحب عصر، مولای شیعیان بشارت داده اند.[3] پس ایمان، اقرار و اعتراف به امامت ائمۀ معصومین از حضرت علی تا صاحب عصر علیهم السلام می باشد. «الذین آمنوا» "ایمان می آورم به اینکه مولای من، امام و سرور من حجة بن الحسن العسکری علیهماالسلام است." صحبت در این مجال فراوان است و ما به این مقدار در بحث ایمان، اکتفا می کنیم.

یاری امام خود با قدمی محبوب برای خالق محبوب

حال نوبت به آن رسیده که کمی در مورد «عملوا الصالحات» صحبت کنیم. عمل؛ نیمۀ دوم تقواست. تقوا با ایمان و عمل، حاصل می شود. مصادیق عمل صالح در روایات به وفور آمده است. می توان گفت همۀ دستورات اخلاقی و عملی که برای انسان بیان شده است، مصادیق عمل صالح نامیده می شود. به پدر و مادرت اُف نگو، با مردم گشاده رو باش، به مستمندان رسیدگی کن، دزدی نکن، ریا نکن، با القاب زشت کسی را صدا نزن، به پدر و مادرت نیکی کن، برای فرزندت نام نیک انتخاب کن و... .

عمل صالح یعنی اینکه بدانی در چه موقعیتی هستی و خداوند چه وظیفه ای را به عهدۀ تو گذاشته است. جوان وظیفه دارد تا شور جوانی خود را مهار کرده و از آن در راه نزدیک شدن به صراط مستقیم استفاده کند، و در این میان با شناخت و معرفت به صاحب عصر علیه السلام گامهای خود را مهدوی قرار دهد. جوان مهدوی به دنبال آن است که محبوبترین قدمها را برای خالقِ محبوبِ خود بردارد و در این میان، یاریگر مولای غائبِ خود گردد.

کانون مقدس تربیت مهدوی

قدم محبوب نزد پروردگار چه قدمی است؟ پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله می فرماید: «هیچ بنائی در اسلام پایه گذاری نشده است که در پیشگاه خدای پر عزت و جلال، محبوبتر و ارجمندتر از تشکیل خانواده باشد.»[4] و همو می فرماید: «درهای آسمان در چهار موضع گشوده می شود: هنگام نزول باران، هنگام نگاه کردن فرزند به چهرۀ پدر و مادر، هنگام گشوده شدن در کعبه، و هنگام ازدواج.»[5] بنابراین ازدواج و تشکیل خانواده، محبوبترین بنیان است که جوان برای تشکیل آن توسط پیامبر خویش بدان سفارش شده است.
زنان و مردان هر کدام، دو بازوی مهم این خانواده را تشکیل می دهند. خانوادۀ مهدوی به بازوان مهدوی نیازمند است و پدر و مادر، انتقال دهندۀ ارزشهای مهدوی هستند. چه جایگاهی بهتر از خانواده می تواند تربیت نسلی مهدوی را به عهده بگیرد؟ حضرت امام خمینی(ره) این موضوع  را به خوبی تبیین نموده اند: «همان طور که قرآن انسان ساز است، زن نیز انسان ساز است.»[6]
مهدی باوری عقیده ای ریشه ای و اساسی در خانواده است که می تواند مسیر حرکت خانواده را جهت بخشیده و نقشها و وظایف خانگی را برای هر فرد مشخص گرداند. حال که دانستی تشکیل خانواده امر مهمی است که جوان بدان سفارش شده، بدان که یکی از اهداف مهم ازدواج نیز، تداوم نسل بیان شده است. چراکه نهاد خانواده همواره از طریق تولید مثل، بقای نسل بشر را تضمین کرده است. قرآن کریم برحسب آیۀ شریفۀ «جَعَلَ لَكمُ مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَ مِنَ الْأَنْعَامِ أَزْوَاجًا  یَذْرَوُكُمْ فِیه»[7] یکی از دلایل آفرینش انسانها و چهارپایان به صورت جفتهای متشکل از مذکر و مونث را تولید مثل و تکثیر و پراکندگی آنها در پهنۀ گیتی دانسته است.

از نسل نبوی تا نسل مهدوی

پیامبر عزت و رحمت صلی الله علیه و آله می فرمایند: «خانه ای که کودکی در آن نباشد، برکتی در آن نیست.» [8] و همچنین می فرمایند: «فرزند بخواهید و آن را (از خداوند) طلب کنید، که فرزند مایۀ روشنی چشم و شادی قلب است.»[9] طبق حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله فرزند خواستن از خداوند دعایی است که شیعیان بدان امر شده اند. این گونه است که پدر و مادر مهدوی، خود را اسیر فردمحوری[10] نکرده و به فکر آوردن فرزندانی مهدوی خواهند بود.

این مقوله چندان اهمیت دارد که مونین نه تنها به آوردن فرزند سفارش شده اند بلکه پیامبر رحمت صلی الله علیه و آله در مورد فزونی فرزندان نیز امر کرده اند. در حدیثی پیامبر صلی الله علیه و آله به تعداد فرزندان کثیر اشاره دارند و می فرمایند: «فرزندان خود را زیاد کنید تا فردا(ی قیامت) به واسطۀ کثرت شما بر دیگر امم افتخار نمایم.»[11]
بر این اساس می توان نتیجه گرفت جمعیت، افتخار نبوی است و امید مهدوی را به دنبال دارد. بنابراین با نیتی پاک و دلی صاف در توسلات خویش به ساحت آن حضرت عرضه می داریم:

«سرورا، دعایمان فرمایید که پروردگار هستی فرزندانی سالم و صالح، پرخیر و برکت، قرآن محور و ولایتمدار روزیمان گرداند؛ و ما را به تربیت مهدوی فرزندانمان موفق بدارد و ما و ایشان را در شمار یاوران و خدمتگزاران شما وارد گرداند.»[12]
در این مقاله سعی شد به اهمیت جایگاه خانواده در مورد فرزندآوری و به دنبال آن، تربیت نسل مهدوی اشاره شود. بنابراین مهدی باوری می تواند یاریگر انسان باشد در فرزندآوری و تربیت نسلی مهدی یاور. ان شاء الله در مقالۀ آینده جایگاه مادر در تربیت مهدوی فرزندان را بررسی خواهیم کرد.

پی نوشت:
[1] بقره/ 82
[2] ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، ص593 / ترجمه جنتى - تهران، چاپ: اول، 1382ش.
[3] به کتاب کمال الدین و تمام النعمه نوشتۀ عالم جلیل القدر شیخ صدوق مراجعه شود.
[4] مجلسی، بحارالانوار، ج100، ص40222 / محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج14، ص152-153، ح16345.
[5] مجلسی، بحارالانوار، ج100، ص221، ح26 / محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج14، ص152، ح16343.
[6] به کتاب جایگاه و نقش زن در نظامهای مختلف از دیدگاه امام خمینی (ره)و مقام معظم رهبری، ص147، که توسط ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی تهران، گردآوری و تنظیم شده مراجعه نمایید.
[7] شوری/ 11
[8] نهج الفصاحه، 374
[9] مکارم الاخلاق،ص224
[10] ترویج ارزشهای فردگرایانه و آسایش طلبانه با شعارهایی همچون «فرزند کمتر، زندگی بهتر»، با نگرش اسلام سازگاری ندارد. خانواده در اسلام، حسین بستان، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ص31
[11] الکافی، ج6، ص2
[12] برگرفته از؛ خانواده و تربیت مهدوی، آقاتهرانی و حیدری کاشانی، نشر کتاب یوسف، ص 283.

در مقالۀ قبل بیان شد که خانواده اصلی ترین رکن برای شکل گیری و تربیت فرزندانی مهدوی است. و «مهدی باوری» عنصری است که انسان را رهنمون می کند به فرزندآوری و تولید نسلی مهدوی که بتواند امام غائب خود را در تشکیل جامعه ای مهدوی، یاری گرداند. بر این اساس اگر پایۀ اصلی تربیت و رشد صحیح فرد برای اجتماع را در خانواده جستجو کنیم، زن به عنوان مربی خانواده و عامل اصلی انتقال ارزشها، جایگاه ویژه ای خواهد یافت. لذا نقش انسان سازی زن در طول هستی از اصیل ترین نقشهای وی بوده است.

تربیت جامعه مهدوی از دامان مادران منتظر

بانوی بزرگ اسلام حضرت فاطمه سلام الله علیها می فرمایند: «آن گاه که زن در منزل به امور خانه و تربیت فرزند می پردازد به خدا نزدیکتر است.»[1] همچنین مفسر بزرگ جهان اسلام حضرت آیت الله جوادی آملی در اهمیت این موضوع چنین می فرمایند: «هر گاه زن اصالت را به نقشهای دیگری غیر از مادری و همسری دهد، از صراط مستقیم خارج است.»
با این بیان روشن می شود که حرکت در صراط مستقیم و تقرب زن به سوی پروردگار، جز از طریق اصالت دادن به ایفای نقش کلیدی و موثر مادری و تربیت فرزندان مقدور نمی باشد. به همین جهت امام خمینی (ره) شغل اصلی زن و مهمترین کار وی را مادری و همسری دانسته است.[2] همچنین ایشان می فرمایند: «این مادر که بچه در دامن او بزرگ می شود، بزرگترین مسئولیت را دارد و شریفترین شغل در عالم، بزرگ کردن یک بچه است و تحویل دادن یک انسان است به جامعه.»[3] گویی معمار کبیر انقلاب به این نکتۀ مهم اشاره دارند که جامعۀ مهدوی نیازمند این است که فرزندانی مهدوی در دامان پرعفت مادران، بزرگ شوند و تحت تعلیم این عنصرِ مهمِ خانواده قرار بگیرند.

عواطفی خروشان برای جایگاهی عظیم

جایگاه مادری جایگاه ویژه ای است که به ندرت می توان هم وزن آن، جایگاه دیگری یافت. اما متاسفانه گاهی مادران عزیز نسبت به این نقش مهم غفلت می ورزند و یا نقش های دیگر را مهمتر از مادری می پندارند. در این زمینه فرمایش مقام معظم رهبری را به گوش جان بسپاریم. ایشان می فرمایند: «اولین و اساسی ترین و پراهمیت ترین شغل زن، مادری است. اگر رئیس جمهور هم بشود، اهمیتش به قدر اهمیت مادری نیست... خدا این موجود را با این عواطف خروشان آفرید تا مادری لنگ نماند. اگر مادری لنگ بماند، نسل انسان منقطع می- شود. یا انسانهایی که به جامعه وارد می شوند، انسانهای کامل و درست و حسابی و معتدلی نخواهند بود.»[4]

ایشان نیز به اهمیت جایگاه مادر برای تربیت فرزندانی اشاره دارند که قرار است در این جامعه وارد شوند و عهده دار وظایفی گردند. جامعه ای که - به لطف آگاهی خانواده ها و تلاش آنها در جهت هر چه بیشتر مهدوی کردن آن -، قرار است زمینه ساز تشکیل جامعۀ مهدوی باشد.

مادران منتظر و منتظر پروری

در طول تاریخ زنان شیعه با بهره گیری از آموزه های دینی، بلندترین گامها را برای حفظ ولایت برداشته اند. آنان با حفظ جایگاه خود که همان مادری است، ارزش ولایت و حب به ولیِّ خدا را به فرزندان خود منتقل می کنند و از این طریق در حفظ و احیای این مهم می کوشند. در عصر حاضر تربیت فرزندان دیندار، پویا، کارآمد و عاشق ولایت از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است. چرا که شاهد هجوم ناتوی فرهنگی دشمن هستیم که بنا دارد از نسل جوان ما یک نسل بی هویت و بی ریشه بسازد.[5] اینجاست که نقش مادران در دفاع از هویت دینی و انتقال ارزشها و پرورش نسلی مهدی یاور بسیار پررنگ می- گردد.
مادران منتظر باید بدانند یکی از مسئولیتهایی که از طرف شارع مقدس بر عهدۀ آنها گذاشته شده، تلاش برای تربیت یک نسل ولایی است. چرا که در روایات متعدد آمده است که ولایت و مودت اهل بیت علیهم السلام از فرایض الهی است و ملاک قبول اعمال و عبادات به حساب می آید. در زیارت جامعۀ کبیره می خوانیم: «به سبب ولایت شما، طاعت واجب پذیرفته می شود و "مودة واجبة" برای شماست.»[6] از این رو رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به والدین سفارش کردند: «فرزندانتان را با محبت من و محبت اهل بیت من و قرآن تربیت و تادیب کنید.»[7] از این رو عمده ترین نقش آفرینی- های مادر، منتظر پروری است. مادر به عنوان عنصر موثر در جامعه، می تواند نقش بزرگی در یاری دادن امام زمان خود ایفا کند. مادر به عنوان نقش اصلی در تولید نسل می تواند با تربیت فرزندانی مهدوی، بهترین زمینه ساز باشد برای تشکیل دولتی مهدوی.

چگونه یک مادر، عضو فعال و تاثیرگذار جامعه است

مادر منتظر بر این نکته تاکید می ورزد که فعالیتهای اجتماعی او، در صورتی ارزشمند است که آسیبی به رسالتهای اساسی و مهم آنان در قبال مسالۀ خانواده و تربیت فرزندان نرساند. در منظر مادر منتظر، پرداختن به امور خانواده و تربیت فرزندان، کلیدی ترین و موثرترین نقش اجتماعی می باشد. او گرچه در خانه است اما خود را به عنوان یک عضو فعال و تاثیرگذار جامعه می پندارد، البته در مواقع ضروری نیز به برنامه های اجتماعی خود نیز می پردازد.

مادر منتظر با اصالت دادن به وظایف مادری در تعارض آن با مسائل دیگر، و انتخاب نقش مادری، گویی رهرو واقعی حضرت زهرا سلام الله علیها می باشد و ایشان را الگوی خود قرار داده است. زمانی که رسول خدا صلی الله علیه و آله در تقسیم کار میان اعضای خانوادۀ حضرت علی علیه السلام، کار منزل را به آن بانوی مکرمه  و کار بیرون را به امیرمومنان علیه السلام سپردند، حضرت زهرا سلام الله علیها بسیار از این تقسیم بندیِ وظایف، احساس رضایت و خوشحالی نمودند.[8]

مادر، مادر، مادر

با روشن شدن جایگاه مادری و اصالت دادن به این نقش مهم خانواده، که زمینه ساز است برای شکل گیری جامعه، و این نکته که مادری مهدوی بهترین گزینه برای تربیت نسلی مهدوی است،[9] برای اینکه ارزش و جایگاه مادر را به بهترین وجه ممکن بفهمیم، به این روایت زیبا توجه کنید: امام صادق علیه السلام فرمودند: «جوانی خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله شرفیاب شده، عرض کرد: یارسول الله! به چه کسی نیکی کنم؟ پاسخ شنید به مادرت. دوباره پرسید: بعد از او به چه کسی نیکی کنم؟ دوباره پاسخ شنید به مادرت. برای بار سوم سوال کرد که پس از او به چه کسی نیکی کنم؟ حضرت فرمودند: به مادرت. چهارمین بار بود که جوان می پرسید: بعد از او به چه کسی نیکی کنم؟ که حضرت پاسخ فرمودند: به پدرت.»[10]

مسرور باش با تربیت نسلی مهدوی

 مادر عزیز! که همواره در پی آن هستی که بزرگترین قدمها را برداری و موثرترین کارها را در زندگی خود انجام دهی؛ بدان که تربیت فرزند یکی از بزرگترین قدمها و موثرترین گامهایی است که یک زن می تواند در زندگی خود بردارد. و یقین داشته باش که با تربیت صحیح و ولاییِ فرزندان خود، آجرهای سازه دولت مهدوی را روی یکدیگر گذاشته ای. و شاد باش از اینکه فرمودۀ مولای خود را جامۀ عمل پوشانده ای که می فرمایند "برای ظهور قائم تلاش کنید"[11] ، و تو شاد و مسرور هستی که با تربیت نسلی مهدوی در جهت ظهور امام غائب، بزرگترین و مهمترین گامها را برداشته ای.

پی نوشت:
[1] دشتی، محمد، فرهنگ سخنان حضرت فاطمه، ح91، ص146، و بحارالانوار، ج43، ص92.
[2] جایگاه و نقش زن در نظام¬های مختلف از دیدگاه امام خمینی و مقام معظم رهبری، ص148
[3] صحیفه امام، ج7، ص464
[4] پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری leader.ir.
[5] سخنرانی مقام معظم رهبری در جمع اساتید و دانشجویان استان سمنان، 12/2/84.
[6] بموالاتکم تقبل الطاعة المفترضة و لکم المودة الواجبة.
[7] خلاصه عبقات الانوار، ج4، ص255.
[8] بحارالانوار، ج43، ص81.
[9] بحث مبسوط و کامل در این زمینه را می توانید در کتاب «زن منتظر و منتظرپروری» نوشته مریم معین الاسلام و علی غلامی بیابید.
[10] الکافی، ج2، ص159.
[11] احادیت در این زمینه بسیار است. به آدرس برخی از آنها اشاره می کنیم:  غیبت نعمانی، باب11، ح16، ص207 /  احتجاج، ج2، ش360، ص600 / بحارالانوار، ج52، باب22، ح16، ص126 / کمال الدین، ج1، باب25، ح2، ص535.