خانواده پهپاد "Shadow" به معنای سایه از جمله پهپادهای کارکشته آمریکایی است که در چند سال اخیر به صورت گسترده توسط نیروی زمینی و سپاه تفنگداران دریایی آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است. این گونه از پهپاد توسط شرکت آمریکایی "AAI" طراحی و ساخته شده است و در حال حاضر مسئولیت عمده شناسایی برای نیروهای آمریکایی در سطح گردان و تیپ را بر عهده دارد.
حجم زیادی از ماموریتهای در حوزه شناسایی به مانند هدف یابی، تخمین خسارت وارده در میدان نبرد، ارسال زنده تصاویر و دیده بانی از جمله توانایی های RQ-7 است. برای نمونه این پهپاد می تواند یک خودروی تاکتیکی نظامی را در شب و یا روز از فاصله ای در حدود 3.5 کیلومتر و ارتفاع 2400 متری تشخیص داده و تعقیب کند.
اولین اعضای این خانواده پهپادی در سال 1999 با عنوان RQ-7A وارد خدمت ارتش آمریکا شد. در سالهای بعد مدل ارتقاء یافته با نام RQ-7B به خدمت وارد شده و مدل A نیز از خدمت خارج شده است. گونه دیگری از RQ-7 نیز که اخیرا وارد خدمت شده است مدل "600" شناخته می شود. این مدل از لحاظ سامانه های شناسایی تفاوتی با سایر مدلها ندارد و به عنوان مدلی بزرگتر از لحاظ بدنه و با پایایی پروازی بیشتر شناخته می شود.
هر واحد پهپاد RQ-7 به صورت استاندارد شامل سه پرنده بدون سرنشین بعلاوه یک عدد رزرو، دو ایستگاه کنترل ثابت، یک ایستگاه کنترل متحرک و یک کامیون حاوی سیستم پرتاپ پر پهپاد می باشد. کل این سیستم را می توان در دو فروند هواپیمای باربری سی 130 حمل کرد.
دوربین الکترواپتیکال و حرارتی آن که در یک سکوی کروی درجه آزادی که به طور الکترونیک پایدار شده زیر بدنه آن قرار داشته و به وسیله نیتروژن مایع خنک می شود. این دوربین تصاویر خود را به صورت بیدرنگ(real time) از طریق یک خط انتقال داده باند C که در دید مستقیم گیرنده عمل می کند به پایگاه زمینی می فرستد.
هر چند نخستین پرواز نمونه اول این پهپاد در سال 1991 بوده اما در سال 2002 وارد تولید شده و بیش از 500 فروند از آن تولید و نزدیک به 100 فروند دیگر نیز سفارش داده شده است.
هر فروند از این پهپاد در سال 2011 قیمتی بالغ بر 50هزار دلار داشته و کل سامانه های آن یعنی با احتساب قیمت بخش های زمینی 15.5 میلیون دلار که شامل چهار هواپیما، خودروهای حامل و پرتابگر و سامانه بازیابی و هدایت زمینی است. یک مجموعه کامل این پهپاد از سری 200، به 22 نفر سرباز برای کاربری احتیاج دارد.
یکی از مهمترین مشخصات این پهپاد استفاده گسترده از مواد کامپوزیت و همچنین موتور وانکل در آن است. استفاده از مواد کامپوزیت این پهپاد را کوچک و سبک کرده و استفاده از موتور کم توان باعث شده است تا کمترین بازتاب راداری و فروسرخ از این پهپاد ساطع شده و شناسایی آن مشکل شود.
اما محموله قابل حمل توسط این پهپاد با توجه به نوع ماموریت آن تغییر می کند. حسگرهای الکترواپتیکال، فروسرخ و رادار روزنه مصنوعی با توان نقشه برداری از سطح زمین از جمله تجهیزات قابل هم توسط این پهپاد است. اما از دیگر سامانه های پیشرفته قابل حمل توسط این پهپاد حسگرهای "تصویربرداری فراطیفی" است.
در این بخش این حسگرها این توانایی را دارند که نورهای فرابنفش و فروسرخ که چشم انسان توان دیدن آن را ندارد شناسایی کرده و با استفاده از طیفهای الکترومغناطیسی موجود، هر منطقه و یا شیء را بازرسی کرده و حتی به مواد تشکیل دهنده آن نیز پی ببرد. به عنوان مثال تشخیص دهد تانک یا موشک قرار گرفته در این منطقه واقعی است یا نه.
یکی از انواع مجموعه سامانه های شناسایی که در نمونه هایی از این پهپاد استفاده می شود ساخت صنایع هوایی اسرائیل بوده که شامل یک دوربین حرارتی جلو نگر، دوربین فیلمبرداری دید در روز و نشانه گذار لیزری است. ارابه فرود این پهپاد شامل سه چرخ است، یک چرخ زیر دماغه و در چرخ اصلی زیر بدنه. عملیات فرود پهپاد شدو با کمک سامانه فرود تاکتیکی خودکار مدیریت شده و پس از فرود یک قلاب باعث توقف آن در مسافتی کمتر از 52 متر می شود.
پهپاد RQ-7 اخیرا با سامانه الکترواپتیکی مدل WESCAM 11SST مجهز شده است. این حسگر 7 تصویر ویدئویی در ثانیه را دریافت کرده و به سرعت در اختیار مرکز فرماندهی قرار می دهد. با کمک این سامانه می توان از ارتفاع 4000 متری فضایی به مساحت 300 کیلومتر مربع را در ظرف تنها یک ساعت پوشش داده و تصاویری بسیار با کیفیت از آن تهیه کرد.
از دیگر سامانه های قابل نصب بر روی "Shadow " دوربین های مخصوص عملیات در روز با توان زوم 14 برابر است که به این پهپاد کمک می کند پس از شناسایی اهداف و زوم بر روی آنها بحث هدف گیری و ارائه مختصات به واحدهای تهاجمی را نیز به انجام برساند.
پهپاد RQ-7 از یک موتور مدل " UEL AR 741 " نیرو می گیرد که توانی در حدود 28.3 کیلو وات را برای آن فراهم کرده و آن را قادر می سازد تا با سرعت 148 کیلومتر در ساعت تا ارتفاع 4500 متری پرواز کند. برد این سامانه در حدود 100 کیلومتر و توان ماندگاری در حدود 6 تا 9 ساعت را بر روی منطقه مورد نظر دارد. البته در مدل " 600 " با افزایش دهانه بال و قدرت موتور توان ماندگاری و سرعت این پهپاد افزایش پیدا کرده است. در این مدل ماندگاری در آسمان به 12 الی 14 ساعت رسیده و می توان با مسافتی در حدود 200 کیلومتر را با آن پوشش داد.
برای به پرواز درآوردن این پهپاد نیز از یک سامانه پرتاب هیدرولیکی که بر روی چرخ قرار دارد استفاده می شود. این سامانه پهپاد را با سرعت 350 تا 400 متر در دقیقه پرتاب می کند و سپس پس از فعال شدن موتور این سامانه به پرواز می پردازد. برای فرود نیز " RQ-7 " می تواند بر روی باندی به طول 95 متر فرود بیاید و یا با نصب قلاب هایی بر روی بدنه آن این پهپاد را در آسمان به وسیله کابلهای گیرنده متوقف کرد.
پهپاد RQ-7 اصولا یک پرنده بی سرنشین شناسایی به حساب می آید که قابلیت حمل تسلیحات را ندارد. اما اخیرا گزارش هایی در فضای مجازی منتشر شده است که نشان از علاقه نیروهای مسلح آمریکا به مسلح کردن این پهپاد دارد.
این پهپاد در ماه جولای سال 2007 به رکورد 200هزار ساعت پرواز رسید که رکورد قبلی آن که 100هزار ساعت در 13 ماه بود را دو برابر می کرد. در ماه آوریل سال 2008 شدو به رکورد 300هزار ساعت پرواز رسید و در ماه می سال 2010 ساعات پروازی آن به بیش از 500هزار ساعت رسید. این نشاندهنده میزان اهمیت شدو در مأموریت های تاکتیکی آمریکا در این مدت و میزان اعتماد و ارزش سامانه های آن است.
در 6 آگوست سال 2012 اعلام شد این پهپاد رکورد 750هزار ساعت پرواز و 173هزار مأموریت رزمی را به جای گذاشته است.
نمونه B آن که از سال 2004 تولید شد (بنا بر اعلام برخی رسانه های غربی این مدل، در اختیار ایران قرار دارد) دارای بال های بزرگتر با دهانه بال 4.3 متر است که نه تنها از لحاظ آیرودینامیک مداومت بیشتری داشته بلکه امکان حمل سوخت بیشتری تا 44 لیتر را برای رسیدن به مداومت پروازی 6 ساعت فراهم آوردند. همچنین میزان محموله قابل حمل آن به 45 کیلوگرم افزایش یافت.
همچنین در نمونه ای از "شدو"، سامانه های اویونیک هم ارتقاء یافتند و دستگاه های رله مخابراتی هم در بال های آن نصب شد تا این پهپاد نقش سامانه هوایی رله مخابراتی را هم بین نیروهای زمینی و مراکز فرماندهی ایفا کند. در ادامه موتور این پهپاد نیز بهسازی شد و در نمونه هایی از موتورهای دیگری هم استفاده شد و نمونه هایی از این پهپاد با دهانه بال 6.1 متر به مداومت پروازی 9 ساعت می رسند.
یکی از سامانه های جانبی آزمایش شده روی نموه های از این پهپاد یک جمر است که می تواند محوطه ای 4*4 کیلومتری را تحت تأثیر قرار دهد.
از نکات جالب توجه رقابت شرکت های بزرگی مانند لاکهید مارتین، جنرال دینامیکز و ریتئون برای ساخت تسلیحات قابل حمل توسط پهپاد "شدو" است که مورد توجه ارتش آمریکا قرار دارد. تعدادی جایگاه حمل بار خارجی برای آن در نظر گرفته شده که میتواند تسلیحاتی نظیر پرتابه های هدایت شونده کالیبر 81 میلیمتری و یا بسته های امدادی برای رها کردن برای سربازان روی زمین را حمل کند.
برای این پهپاد طرح های توسعه ای دیگری هم وجود دارد که در حال پیگیری است. این نشان دهنده این مطلب است که شدو پهپاد مهم و ارزشمندی برای آمریکایی ها محسوب می شود زیرا هم به طور گسترده آن را به کار گرفته اند و هم به دنبال توسعه نمونه های مختلف آن هستند.
سرعت بیشینه نمونه های سری200 این پهپاد بالغ بر 204 کیلومتر برساعت و سرعت پیمایشی آنها 130 کیلومتر بر ساعت بوده و به برد 109 کیلومتر دست می یابند. سقف پرواز این نمونه ها در حدود 4570 متر با حفظ خط دید مستقیم ارتباطی است.
به گفته فرمانده نیروی هوافضای سپاه، پهپاد "شدو" نیز در اختیار ایران است.
این پهپادها توسط پدافند ارتش مورد اصابت و سرنگون شده است و در حال حاضر در مرکز تحقیقات ارتش در حال بررسی است.
همچنین بسیاری از اطلاعات این پهپادها توسط مرکز جهاد و تحقیقات ارتش تخلیه شده است.
با این تفاسیر، این سومین عضو از خانواده پهپادهای شناسایی RQ است که به دام افتادنش توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعلام شده است.
منبع:مشرق نیوز
