0

حیدر بابا گلدیم سنی یوخلیام (قسمت دوم منظومهٔ حیدر بابا)

 
salma57
salma57
کاربر طلایی1
تاریخ عضویت : بهمن 1391 
تعداد پست ها : 35499
محل سکونت : گیلان

حیدر بابا گلدیم سنی یوخلیام (قسمت دوم منظومهٔ حیدر بابا)

 
شهریار
 
 

(۱)

حیدربابا گلدیم سنى یوخلیام

بیر ده یاتام قوجاغوندا یوخلیام

عمرى قوام بلکه بوردا حاخلیام

اوشاقلیغا دیم بیزه گلسن بیر

آیدین گونلر آغلار یوزه گلسن بیر

(۲)

حیدربابا چکدون منى گتیردون

یوردوموزا، یوامیزا یتیردون

یوسفوى اوشاق ایکن ایتیردون

قوجا یعقوب ایتمیشسمده تاپوپسان

قاوالیوب قورد آغزینان قاپوپسان

(۳)

گدنلرین یرى بوردا گورونور

خانم ننم آغ کفنین بورونور

دالیمجادور، هارا گدیم سورونور

بالا گلدون، نیه بله گژ گلدون؟

صبریم سنن گوژلشدى سن گوژ گلدون

(۴)

من گؤردوگوم کروان چاتوپ کؤچیپدى

آیریلیغن شربتینى ایچیپدى

عمرموزون کؤچى بوردان گچیپدى

گچیپ گدیپ گدر گلمز یولارا

توزى قونوپ بو داشلارا کولارا

(۵)

بوردا شیرین خاطره لر یاتوپلار

داشلاریلان باشى باشا چاتوپلار

آشنالیغین داشین بیزدن آتوپلار

من باخاندا قاوزانیللار باخیللار

بیرده یاتوپ یاندریلار یاخیللار

(۶)

قبیله میز بوردا قوروپ اجاغى

ایندى اولموش قورد قوشلارون یاتاغى

گون باتاندا سؤنر بوتون چراغى

و بلدة لیس لها انیسٌ

الا الیعافیر و الا العیسٌ

(۷)

زمان گچیر افق لرده توز قالیر

کروان کیمى اوزاقلاردا توز سالیر

دومان گلیر یورکلرى چولقلیر

یورک دیر زمان کچمه، آمان دور

کچنلرده گوزوم وار بیر دایان ، دور

(۸)

روزگارین دگیرمانى فیرلانیر

مخلوق اونون دیشلرینه تولانیر

باخ که گنه بشر نجه آلانیر

همیشه لیک شادلیق بیلیر اؤزینه

قبرى گؤرور توز قوندورمور یوزینه

(۹)

کهنه لرین سور سموکى دارتلوپ

قورتولانون چول چوخاسى یرتلوپ

ملا ابراهیم لاپ اریوب قورتلوپ

شیخ الاسلام سهمان قالوپ قبراخدى

نوروز على قاچاق گچیپ قوچاخدى

(۱۰)

عاهیلارون یتمش کفن چورودوپ

جاهیلارى دنیا غمى کریدوپ

قیز گلینلر ات جانلارى اریدوپ

رخشندهنین نوه دوتور الینى

ننه قزین کورکنى گلینى

(۱۱)

چوق شکرى وار، گنه گلدوخ گوروشدوخ

ایتنلردن بیتنلردن سوروشدوخ

کوسموشدوخ، آلله قویسا باریشدوخ

بیرده گوروش قسمت اولا، اولمیه

عمرلرده فرصت اولا، اولمیه

(۱۲)

بوردا خیال میدانلارى گنیشدى

داغلار داشلار بوتون منله تانیشدى

گورجک منى حیدربابا دانیشدى

بو نه سسدر سن عالمه سالوپسان

گل بیر گورک اوزون هاردا قالوپسان

(۱۳)

کجاویله بو چایدان چوق گچمیشیک

بو چشمه لردن نه سولار ایچمیشیک

بو یونجالیقلاردا کسوب بیچمیشیک

چپیشلرى قیدیخلیان گونلریم

چپیش کیمى اویناخلیان گونلریم

(۱۴)

بو خرمنده آرادان خیر اویناردیخ

جومالاشوب قاریشقا تک قایناردیخ

یواش یواش باخچالارا آغناردیخ

آغاجلاردان چلینک آغاج کسردیک

قوروخجونون قورخوسوندان اسردیک

(۱۵)

بو طوله ده سارى اینک دوغاردى

خانم نم اینکلرى ساغاردى

آنا ایسى دام دیواردان یاغاردى

من بزوى قوجاقلاردیم قاشماسین

دیردى باخ بایدا دولسین داشماسین

(۱۶)

بو داملاردا چوخلى جزیخ آتموشام

اوشاقلارین آشیقلارین اوتموشام

قورقوشوملى سقه آلوپ ساتموشام

اوشاق نجه هیچ زادینان شاد اولار

ایندى بیزیم غمى دوتمور دنیالار

(۱۷)

مکتب قالیر اوشاقلار درس آلیللار

هى یازیللار هی پوزیلار، یالیللار

ملا ابراهیم اوزى اوى قالیللار

آما بیزیم یولداشلاردان قالان یوخ

بونلاردان بیر بیزى یادا سالان یوخ

(۱۸)

بیر وقتینده بو مکتب پرگار ایدى

بیر مسیب، بیر ممدسن وار ایدى

بیرى خلفه، بیرى ورزشکار ایدى

آخود بیزله اویناماغا گدردى

ازى بیزه اویناماق ارگدردى

(۱۹)

ددیم بالام او مدسن نولوپدى

معلوم اولدى طفیل جوان الوپدى

نه وار نه وار، بورنونان قان گلوپدى

بیر یل اسیر باخیرسان ممدسن یوق

بو کتده بیر بورون قانین کسن یوق

(۲۰)

دیم دیون مسیبه نه گلدى

غلام گوردوم آغلار گوزیله گلدى

دى اودا بهالیق دوشدى الدى

دیم یازیق بیزله حاصیل بلنلر

بیتمینده آجلارینان النلر

(۲۱)

بو مکتبده شعرین شهدین دادمشام

آخوندون آغزیندان قاپوپ اودمشام

گاهداندا بیر آخوندى آلادمشام

باشیم آغریر دیوپ قاچوپ گتمیشم

باخچالاردا گدوب گوزدن ایتمیشم

(۲۲)

آزاد اولاندا مکتبدن چخاردیخ

هجوم وروپ بیرىبرین سخاردیخ

یولدا هر نه گلدى وروب یخاردیخ

اوشاق دیمه ایپین قرمیش دانا ده

بیر دانادا دیمه، اللى دانا ده

(۲۳)

ملک نیاز ایتگین گدوپ یوخ اولوب

امیر اصلان سکته ایله یخیلوب

هره قاچوپ بیر دره ده سیخیلوب

چرک غمى چیخوپ خلقین آینا

هر کس قالوب اوز جاننین هاینا

(۲۴)

کتدى یازیق چراغ تاپیر یاندیرا

گوروم سیزون برقوز قالسین آندیرا

کیم بو سوزى اربابلارا قاندیرا

نه دور آخر بو ملتین گناهى

دوتسون سیزى گوروم مظلوملار آهى

(۲۵)

هر نه آلیر بها وریر قیمتى

اوجوز فقط اکینچینون زحمتى

بیتندن آرتیق بیچنون اجرتى

کند اوشاقى گدیر یولدا ایشلیه

اوردا بلکه قندى تاپا دیشلیه

(۲۶)

کتدى گلین کیمى دنیانى بزر

اوز عورتى یاماخ یاماغه دوزر

ایگنه بزر خلقى ازى لوت گزر

ایندیده وار چرشابلارى آلباخدى

اوشاقلارون قیش پاچاسى چیلپاخدى

(۲۷)

بو باخچادا آش ترهسى اکردیک

هى سو آچوپ کردیه گوز تیکردیک

چیقماق همین دریپ آشا تکردیک

فینقلشلار قاشیقلاردان آسلانى

یاغلى دیسم قورى آغزون ایسلانى

(۲۸)

بو دشلرده قوزیلارى یایاردیخ

آخماسونلار اولدوز تکین سایاردیخ

قوش قوانى چکوب داشا دایاردیخ

قوش قوان دا ایله بیل که قاباندى

قورد اوزاقدان دیر بس که چوباندى

(۲۹)

خانم ننم ناخوش اولان ایلیدى

قیش وار ایکن کولکیدى، یلیدى

قیشدا چیخدى یاغیشیدى سلیدى

یوک یاپنى هى چاتیردوخ که گداخ

سل چیمخروب، مجبوریدوخ قیداخ

(۳۰)

نیسان دوشدى بیزده دوشدوخ یاغیشا

کیم باجارا سیللریله بوغیشا

هى دیردوخ بلکه یاغیش یغیشا

بالا کیشى فایطونچمیز گلمیشدى

امامیه قهوهسنده قالمیشدى

(۳۱)

بو زمیده گدوپ گوزدن اتردیک

تونقال قوروپ سوتوللرى اتردیک

دیوپ گولمک مرادینه یتردیک

ایلده گولسون، مرادینه یتیشسون

یورکلرین یارالارى بیتیشسون

(۳۲)

خلورچیلر بوردا خلور داشیردى

بو کولوکدن الاخلار دیرماشیردى

سلر کیمى، نعمت آشوپ داشیردى

هر ایش دییدون هر کیمه گورردى

جان درمانى ایستییدون ورردى

(۳۳)

ایندى بشر آج قورد تکین اودوخوپ

چومبلنتى گوز قجردوپ دوروخوپ

باخیلار که گورسونر کیم سینخوپ

توکولسنلر اونون لشین یرتسونلار

هره بر دیش انسه سیندن قیرتسونلار

(۳۴)

حیدربابا سنده دفینه لر وار

داغلار ودیعه سى، خزینه لر وار

آما سنه بنزرده سینه لر وار

بو سینه لر داغلاریله دانشور

داغلار کیمى گوگلریله قونشور

(۳۵)

گور هاردان من سنه سالدیم نفسى

ددیم قیتر، سال عالمه بو سسى

سنده یاخشى سیمرغ ایتدون مگسى

سان که قاناد وردون یله نسیمه

هر طرفدن سس وردیلر سسیمه

(۳۶)

حیدربابا سنى وطن بیلمیشدیم

وطن دیوب باش گتوروپ گلمیشدیم

سنى گؤروب گؤزیاشیمى سیلمیشدیم

حلبو که لاپ غملى غربت سندیمیش

قارا زندان، آجى شربت سندیمیش

(۳۷)

.کیم قالدى که بذه بوغون بورمادى

آتدان آتدان بزه کلک قورمادى

بیر مرد اوغول بزه هاوار دورمادى

شیطانلارى قوجاقلیوب گزدیر سیز

انسانلارى ایاخلیوب ازدیر سیز

(۳۸)

دووار اوجالدى گون بیزه دوشمدى

زندان قارالدى گؤز گؤزى سشمدى

گؤندوز گؤزى منیم لامپام گشمدى

سلده باسدى اموز دولوپ گؤل اولدى

چوق یازیغین اوى چونوپ چول اولدى

(۳۹)

اول باشى مندن استقبال اتدیز

سونان چونوب ایشیمده اخلال اتدیز

اوز ظنوزجه استادى اغفال ایدیز

عیبى یوقدور کچر گدر عمردور

قیشدا چیخار، یوزى قارا کمردور

(۴۰)

منیم یولوم محبت جاده سیدى

سؤن سؤزلریم حقون اراده سیدى

محبتون رسالت وعده سیدى

یوخسا منده بیر کسیله غرض یوخ

سیاست آدلى منده بیر مرض یوخ

(۴۱)

حق نه دیور؟ کفره قارشى گتمیوز

نوردان چیقوب ظلمات ایچره ایتمیوز

فریلداغا فرفرا تک بتمیوز

گوردوزده که اولمادى کفرین دیبى

پولدا ورسه آلماغا تیکمیش جیبى

(۴۲)

شیطان بیزیم قیبله میزى چوندریب

آلله دین یولدان بیزى دوندریب

ایلانلى چشمه یه بیزى گندریب

منت قویور که آرخوز نهر اولوب

بیز گوروروک سولار بیزه زهر اولوب

(۴۳)

حیدربابا گلیلیخ دان نه چیخار

ظلمون اوین صبر و تحمل ییخار

درویش اولان صبرون الین برک سیخار

گل قیداخ چیقاق آقا دوزینه

گچاق گنه محبتون سوزینه

(۴۴)

دینه اوشاق بیربریله سازاولسون

بلکه بو قیش بیرده چونوب یاز اولسون

چاى چمن لر اردک اولسون غاز اولسون

بیزده باخوب فرحلنوب بیر اوچاق

سنیق سالخاخ قانادلارى بیر آچاق

(۴۵)

بو باخچادان آلچالارى درردیک

قیش آدینا چیقوب دامدا سرردیک

هى ده چیقوپ یالانان چوندرردیک

قیش زومارین یایدا ییوب دویاردیق

بیر کلى ده منت خلقه قویاردیق

(۴۶)

اولر قالیر اوصاحبى یوق اوزى

اجاقلارین آنجاق ایشیلدیر گوزى

گدنلرین چوق قلیپدور سوزى

بیزدنده بیر سوز قالاجاق آى آمان

کیملر بیزدن سالاجاق آى آمان

(۴۷)

بیزدن سورا کرسیلرین تویندا

کندین ناغیلاریندا سوز سویندا

قاری نه نه نین چاخماغیندا قویندا

حیدربابا ازین قاتار سوزلره

عیشقى کیمى خمار ورر گوزلره

(۴۸)

عاشیق دیر بیر نازلی یار واریمیش

عشقیندن اودلانوب یانار واریمیش

بیر سازلى سوزلى شهریار واریمیش

اودلار سونوب اونون اودى سونمیوپ

فلک چونوپ اونون چرخى چونمیوپ

(۴۹)

حیدربابا آلچاقلارون کشگ اولسون

بیزدن سورا قالانلارا عشق اولسون

کشمشلرون گلنلره مشگ اولسون

اولادیمیز مذهبنى دانماسون

هر ایچى بوش سوزلره آلدنماسون

 

در زندگی بکوشلباس صبر بر تن بپوشبا دانایان بجوشعزت نفس را به هیچ قیمتی مفروش

دوشنبه 5 مرداد 1394  1:59 PM
تشکرات از این پست
salma57
salma57
کاربر طلایی1
تاریخ عضویت : بهمن 1391 
تعداد پست ها : 35499
محل سکونت : گیلان

پاسخ به:حیدر بابا گلدیم سنی یوخلیام (قسمت دوم منظومهٔ حیدر بابا)

وضیحی در بارۀ یک بیت عربی در شعر شهریار:
در بند ۶ می‌خوانیم :
« وَ بَلدَتٍ لَیسَ لَها اَنیسُ
اِلّا الیَعافیرُ و اِلّا العیسُ »

این بیت را در گذشته برای آموزش دستور زبان عربی به کار می بردند. در نحو عربی حروف اضافه‌ای وجود دارد که به آن‌ها حروف جَرّ گفته می شود. بعد از علامت های جر اسم‌ها مجرور می‌شوند یعنی آخرین هجای آن اسم کسره می‌گیرد، در این بیت بلدتٍ بعد از حرف « و» آمده است و مجرور است. قاریان قرآن این بیت را شاهدی برای مجرور بعد از واو، در لهجۀ قریشی، می آورده اند، ولی بار شعری آن بدون آنکه بیان شود، چون آیه‌ای در دل حک می‌شده است.
این از خاطرات کودکی شاعر است که هم هموزنی بیت را به خاطر او آورده است و هم معنی آن را در شعر خود به کار برده است. ولی اگر یک بند بالاتر برویم، در بند ۵ شاعر از خاطرات شیرین کودکی خود می‌گوید و به گمان من این بیت عربی از همان خاطرات شیرین کودکی او سرچشمه گرفته است. اگر ترجمه فارسی تقریبی ای از بند ۵ به دست بدهم مطلب روشن‌تر خواهد شد:
« در اینجا خاطره های شیرین خوابیده‌اند
سر های خود را به سر سنگ‌های پیوسته اند
سنگ‌های آشنایی را از ( درون) ما پرانده اند
هنگامی که به آن‌ها می نگرم، بر می خیزند و می نگرند
دوباره به خواب می‌روند، می سوزانند و می ماسانند»
این خاطره یاد آور بازی سنگ پرانی کودکان روستائیان است. به این شکل که گروهی می خوابیدند و خود را پنهان می‌کردند، هنگامی که گروه رقیب نزدیک می‌شد بر می خاستند و سنگ می پراندند و دوباره می خوابیدند.

اگر یک ترجمۀ تقریبی از بند ۶ هم به دست بدهم منظورم روشن تر خواهد شد:

« قبیلۀ ما اجاق را در اینجا چیده ( بنا کرده ) اند
حال ( اجاق ) خوابگاه گرگان و کرکسان گردیده
پس از فرو رفتن آفتاب کل چراغ ها خاموش می گردند
شهری که انیسی ندارد
جز خران و شتران»

بیت عربی گویا خیلی قدیمی است، در اصل بیت عربی رنگ قوی کویری را در خود دارد ولی گویا شهریار به رنگ کویری آن توجه ندارد بلکه خاطرۀ نصاب الصبیانی خود را با اجاق و چراغ تلفیق کرده است.
چرا می‌گویم رنگ کویری: چون یعافیر ( مفرد آن یعفور) در قدیم به آهوانی ( آهویی) که به رنگ خاک هستند گفته می‌شده است ولی در دوره های بعدی ( شاید در ایران ) آن را به شکل عامیانه به خر هم اطلاق کرده اند. عیس هم به شتری گفته می‌شود که رنگ آن بور است. بیت عربی بدون آنکه حرفی از رنگ بزند به شکل مجازی کور سوی نبض زندگی کویری و ناتوانی آن را با رنگ دو حیوان کویری، یکی رمۀ رمان وحشی و دیگری حیوان اهلی مسافر گذران ، به تصویر می کشد. اگر بخواهیم نمونه‌ای در شعر فارسی در این زمینه بیاوریم به عنوان مثال می‌توانیم بگوییم:


آن قصر که بهرام در او جام گرفت
آهو بچه کرد و روبه آرام گرفت
( در بیت منسوب به خیام هنوز نبض زندگی بیشترمی زند ، حد اقل در حد زایش بچه آهو و آرامش روباه) ولی در بیت عربی رنگ قوی کویری نبض زندگی را تبدیل به رنگ خاک کویری زندگی کُش در می آورد:


« شهری که همدمی ندارد
جز رمۀ آهوان و شتران خاکین».
ولی اجاق در اندیشۀ عامیانۀ آذربایجانی و شاهسون خیلی قوی بوده است، ریشه‌های عمیق این اندیشه را می‌توان تا مادها و مغان هم پی گرفت. اجاق در اندیشۀ آذربایجانی هم آتشگاه است( اصل معنی لغوی آن )، هم پدران و نسل ها است ( قبیله) و هم مغ است ( سید اجاق). شهریار روی اجاق تأکید دارد که بعد از غروب آفتاب خاموش می‌گردد و ده و خانه سوت وکور می‌شود و شهری و خانه‌ای می‌شود که جز از چند حیوان صدایی از زندگی در نمی آید.

منبع: گنجور

در زندگی بکوشلباس صبر بر تن بپوشبا دانایان بجوشعزت نفس را به هیچ قیمتی مفروش

دوشنبه 5 مرداد 1394  2:06 PM
تشکرات از این پست
دسترسی سریع به انجمن ها