تفنگ تک تیرانداز اس وی دی دراگونف SVD

گردآوری و تالیف:علی گوهر صمیمی

یکی از مشهور ترین و محبوب ترین و بهترین تفنگ های تک تیرانداز جهان که با دقت خوب و اعتماد پذیری بالا،خوش دستی و وزنی نسبتا سبک و قدرت بالا و کالیبر ۷٫۶۲ در ۵۴ توانسته محبوبیت عالی کسب کند.در این مقاله سعی داریم تا این تفنگ را مورد بررسی قرار دهیم.

۱-توسعه

***نکته مهم

یک نکته مهم را باید مد نظر داشت که برای عامه مردم دیدن یک تفنگ تک تیرانداز شبیه به کلاشنکف (تلفظ صحیح کالاشینکوا)مساوی است با دراگونوف و نام مشهور قناصه، در حالی ما با چند تفنگ از بلوک شرق با ظاهری شبیه به هم روبرو هستیم که متاسفانه جای هم اشتباه گرفته میشوند.

به تصاور زیر توجه کنید:

اییووژنی فدروویچ دراگونوف متولد۲۰ فوریه ۱۹۲۰ درایوسک روسیه بود.برای مدتهای مدیدی به عنوان فلزکار مشغول بود. پدر بزرگ او در کارخانه ی اسلحه سازی ایوسک مشغول به کار بود.به پیروی از سنت خانوادگی او نیز از مدرسه ی صنعتی ایوسک(تکنیک ماشین کاری فلز)    فارغ التحصیل شد.

دراگونوف جوان برای اولین پروژه تفنگ تک تیرانداز خود با کارخانه محل کارپدرش ایوسک در بهینه سازی تکنیک ماشین کاری سرنیزه تفنگ موسین ناگانت مدل ۳۰-۱۸۹۱ شروع کرد و در سال در پی حمله المان به شوروی۱۹۴۱ توانست در این شرکت ارتقائ رتبه بگیرد.

وی بعد از جنگ توجهش را روی بهینه سازی تفنگ موسین ناگانت(کالیر ۶۲/۷)نوع خشاب دار با شلیک تک تیر معطوف کرد

در ۱۹۵۸ دراگونوف رقابت در طراحی یک تفنگ تک تیرانداز نیمه اتوماتیک را پذیرفت. طرح تفنگ رویایی درمنس بوسیله تگراووت فرمانده اداره دفاع موشکی و توپخانه ای وزارت دفاع شوروی ارائه شد که بیشتر از یک تفنگ تک تیرانداز ساده بود. همراه با دقت بالا و برد قابل توجه آتش (شلیک) اسلحه میباید وزنی سبک داشت.جمع جور بود و بصورت نیمه اتوماتیک شلیک میکرد بر اساس سنت روسی در تاریخ های گذشته قرن ۱۸ و ۱۹ مبناء تایید ودنبال کردن تمرین ها به تک تیراندازان اختصاص یافت.

همزمان تلاشهای دیگری نیز جهت ساخت و تولید یک تفنگ تک تیرانداز مخصوص به وسیله فرورتوکارف(SVT-38….SVT-40)سرگی سیمینوف(AVC-36…SKS-44)انجام شد. نتیجه آن نیز به مدلهای گوناگونی از کارابین SKS منجر شد که ناموفق بود و جهت بهینه سازی از مدل ۳۰-۱۸۹۱ به وسیله ارتش بازگشت داده شد. از آغاز آشکار بود که دراگونوف و تیم او ماموریت یافته اند که یک اسلحه متوسط پیشرفته با قابلیت پشتیبانی آتش صحرایی خلق کنند. دراگونوف دریافت که می تواند بین مدرسه آموزش تک تیراندازی جهت سفارش بالا بردن دقت آتش افقی داشته باشد او ابتدا قصد داشت تلورانس بین قطعات مختلف سلاح را به حداقل برساند در حالی که وزن و طول لوله را به همان حالت نگه داشت.این نکته نیز مهم بود که فشار در سیلندر گاز از طریق دیگری کم شود اما به منظور یک کارکرد قابل اعتماد فشار گاز بالا بود با تحقیق مجدد روی SVD توسعه یافته این باور به وجود آمد که نمونه اصلی تفنگ تک تیرانداز SVD در ۱۹۵۹ تولید شد. هر چند با رسیدگی دقیق اجازه یافتیمSVD تاریخ ۱۹۵۸ را دریافت کنیم.در همان سال تگراووت رقابت را افتتاح کرد نسخه نخست تفنگ تک تیرانداز دراگونوف دارای قنداق و دستگیره تحتانی متفاوت از مدلهای بعدی نسخه ۱۹۶۳  بود.قنداق مدل اولیه محل قرارگیری گونه ندارد. مهندسی مجرای برگشت گاز نیز با مدل ۱۹۶۳ تفاوت دارد.

دستگاه نشانه روی عقبی SVD-1958  به صورت یک روزنه دید با خط مماس پس و پیش رونده است.دستگاه نشانه روی جلوی یک کپی از سایت نشانه روی روزنه دید AK47 با یک محافظ است. اسلحه دقت خوب و قابل اطمینانی از خود نشان داد و امید می رفت مکانیزم آن دوام و بقا داشته باشد اگرچه درک مشترکی در کشورهای غربی وجود داشت که همه تولیدات دفاعی شوروی به سختی امتیاز انحصاری می گرفتند تا برای رقابت در یک محلی متمرکز شوند سیر تکاملی SVD یک مثال جهت معکوس است.میخائیل کلاشنیکف پیشنهاداتش را با خلق چندین تفنگ تک تیرانداز انجام داد.او دو مدل تولید کرد هر دو ساختار برجسته ای داشتند و تفنگها نشان دادند که به مراتب بهترین هستند.کلاشنیکف دریافت که شانس او برای بردن در رقابت واقعا کم است در مجموع او به طور کلی درگیر طراحی مسلسل جدید بود.آشکار بود که او نمی تواند قادر به انجام آن باشد(رقابت با دراگانوف).

طراحی معمولی اسلحه برای مسابقات با یک نوع مهمات مخصوص است اما برایSVD عکس قضیه درست بود. یک فشنگ تک تیرانداز مخصوص با یک مغزی فولادی به وسیله یک گروه از مهندسین روسی تحت رهبری ویکتور سا یلینکوف توسعه داده شد که از این مهمات را استفاده می کرد.SVD دقت در اهداف دوردست بهتری را نسبت به فشنگ های استاندارد موجود نشان داد

روسها در این باره ضرب المثلی دارند که میگویند:دو مسافری بلیط در یک زمان (معادل فارسی آن: با یک دست دو هندوانه برداشتن است)کلاشنیکف مسابقه را واگذار کرد و به تلاش سخت تر روی مسلسل RPK پرداخت. به موازات تیم دراگانوف بیش از دو گروه طراحی با هدایت و رهبری الکساندر کنستانتینوف و فدور بارینوف روی یک پروژه مشابه کار کردند.تیم نیرومندتر این دو شاید الکساندر کنستانتینوف بود. مسابقه تا حدی سخت شد و به خطر اتداختن شهرت نیز بالا بود.دو سلاح گرم بهتر می توانست برای خدمت مورد قبول واقع شود. سال بعد تا نیمه سال به ترقی دادن نسخه اول SVD اختصاص یافت.دراگانوف با یک تیرانداز خویشاوند نزدیک خود سلاح را مورد موشکافی قرار داد که این اندکی به او در طراحی سلاح دقیق کمک کرد.

یکی از بررسی های او ساختار روپوش تحتانی محافظ دست بود. SVD همه کیفیت های لازم را دارا بود.نهایتا در ۱۹۶۳ دراگونوف برنده رقابت شد و اسلحه تیراندازان زبده ارتش شوروی گردید.مقایسه کردن SVD با ۳۰/M1891 یک نرخ آتش ۳۰-۲۰ تیر در دقیقه دارد در حالی که موسین ۳۰/۱۸۹۱ تنها ۵ تیر دارد.کارشناسی دقت صد در صد بر خورد در یک دایره ۱۰۰ میلی متری را برای SVD دارد.پایان تیراندازی با مهارت فوق العاده ای به وسیله تیرانداز ماهر به پیروزی SVD انجامید.

بعد از موفقیت تفنگ دراگونوف این تفنگ وارد تولید انبوه شد و پس از آن به کشورهای متحد شوروی صادر شد و پس از مدتی این تفنگ عالم گیرشد.

۲-بررسی

یک نکته مهم که باید در مورد آن اشاره کرد اینکه تفنگSVD با دراگونف (DRAGANOV)تفاوت دارد این تفاوت بیشتر به بهسازی های روی نمونه های جدید صورت گرفته است مربوط میشود مانند بهسازی لگد تفنگ،وضوح و افزایش دقت تفنگ تک تیرانداز، تغییر جنس لوله و قنداق و اجزاء تفنگ.به صورت خلاصه در واقع این دو تفنگ یکی است ولیکن با بهسازی های صورت گرفته در سازمان رزم روسیه بیشتر SVD شناخته می شود تاDRAGANOV

بالا اس وی دی

پایین دراگونف

DRAGANOV سلاحی است نيمه خودکار ساخت روسيه که با فشار غیر مستقيم گاز باروت مسلح و با هوا خنک می شود دارای برگه ناظم آتش دو وضعیتی (بالا ضامن پايين آتش) می باشد اين تفنگ در وضعيت ضامن مسلح نمی شود با خشابهای ۱۰ فشنگی تغذيه و به محض اتمام گلوله ها آلات متحرک عقب ايستاده و خبر از خالی بودن خشاب می دهد دستگاه چکاننده در اين سلاح از نوع ضربتی است طول لوله اس وی دی برابر ۶۲ سانتی متر است .

این سلاح بر روی قسمت سیلندر گاز دارای یک شیر گاز بوده که به دو حالت تنظیم میشود ۱ – زمانی است که هر دو سوراخ تعبیه شده بر روی سیلندر گاز باز میباشد و در این حالت گاز بیشتری به بیرون رفته و در نتیجه شدت عقب نشینی سلاح کم میشود . ۲ – زمانی است که شیر گاز چرخیده و روی هر دو سوراخ را گرفته و باعث مسدود شدن راه گاز به بیرون میشود و نتیجتاً عقب نشینی سلاح افزایش می یابد و چنانچه سلاح کثیف شده باشد باید شیر گاز را روی حالت دو (بسته بودن دو سوراخ ) قرار داد تا تمام نیروی گاز صرف عقب زدن آلات متحرکه شود (در صورتیکه فرصت برای نظافت سلاح نباشد ) . تذکر : برای تغییر دادن شیر گاز باید زه پوکه را داخل دو لبه موجود روی شیر گاز قرار داده و با استفاده از پوکه وضعیت شیر گاز را تغییر داد.

فشنگ تفنگ دراگونوف نوع لبه دار ( Rimmed ) بوده و دارای طول بیشتر و طبیعتا شارژ ( باروت) بیشتری می باشد. همچنین قطر پوکه آن هم کمی بیشتر از پوکه فشنگ ناتو هست،مرمی های دراگونوف دارای مغز فولادی است(توان نفوذ بالا در سطوح سخت به همراه ضربه زنی مناسب به سطوح نرم با هم عرضه می نماید) که باعث سنگینی مرمی می شود و این در برد و دقت و ضربه نهایی و ثبات مرمی موثر است .

همانطور که اشاره شد این تفنگ دارای خشاب ۱۰ تایی است (تفنگ دارای خشاب های ۵ ، ۱۰ ،۲۰ تایی است و معمول به صورت ۱۰ تایی است) که به صورت انحنا دار ساخته شده است یکی از مزیت های این انحنا این است که به تیرانداز اجازه می دهد تا با ارتفاع کمتری به دیدبانی بپردازد و به صورت جمع و جور تر درباید و از دیگر ویژگی های این تفنگ وجود شعله پوش استاندارد در تفنگ است که تا حدودی در نقش صداخفه کن نیز عمل می کند.

سرعت دهانه اس وی دی معادل۸۳۰ متر بر ثانیه است ،که با توجه به وزن ۱۱٫۷ گرمی مرمی اس وی دی ، انرژی جنبشی مرمی از فاصله ۹۱۴ متری بیش از ۱۰۰۰ ژول است و جالب اینکه هنوز سرعت سوپر سونیک را داراست (طبق تعاریف انگلیسی ها حداقل انرژی لازم برای « از کار انداختن» یا «کشتن» یک فرد بالغ برای یک گلوله، برابر ۸۰ ژول می باشد)

تفنگ دراگوف دارای دو نوع دستگاه نشانه روی می باشد
الف : دستگاه نشانه روی مکانيکی : از يک شکافه درجه که از اعداد ۱ الی ۱۲ مدرج شده و هر عدد نمايانگر ضريب ۱۰۰ متر می باشد . علامت تاکتيکی آن هم سطح ۴۰۰ متر می باشد و يک مگسک که در برد و در سمت قابل تنظيم می باشد تشکيل شده است
ب: دستگاه نشانه روی اپتیکی : که از نوع دوربينی می باشد.

وزن دوربين ۵۸۰ گرم
قدرت بزرگنمايی دوربين ۴برابر
ميدان ديد حقيقی ۶ درجه
برد مفيد با دوربين ۱۳۰۰ متر
برد مفيد بدون بدون دوربين ۱۲۰۰ متر

متعلقات :
۱ – سرنيزه سيم بر شبيه سر نيزه کلاشينکف
۲- وسايل تنظيف : شامل سمبه تنظيف برس نرم و زبر و روغندان و آچار مخصوص بازو بست ريگلاتور می باشد
۳- سه پايه به منظور دقت و ثبات بيشتر برای تير اندازی می باشد
۴- کوله مخصوص تک تير انداز محل قرار گرفتن خشاب و وسايل تنظيف و مهمات اضافی می باشد
۵- دوربين
۶- جعبه متعلقات : که شامل جلد دوربين، چشمی اضافه، لامپ ، پيچ گوشتی و بالشتک می باشد
۷- دوربين محور يابی

نام گذاری قطعات :
۱ شعله پوش ۲- پايه مگسک ۳- لوله ۴- روپوشهای خزانه ای ۵- سيلندر گاز ۶- پيستون ۷- ميله پيستون ۸- شکاف درجه ۹- روپوش آلات متحرک ۱۰- آلات متحرک و ميله فنر ارتجاع ۱۱- گلنگدن ۱۲- بالشتک ۱۳- ماشه و حافظ ماشه ۱۴ – قنداق و متعلقات ۱۵- خشاب ۱۶- ضامن خشاب گير ۱۷- برگه ناظم آتش

نیم نگاهی به SVDK

در سال ۲۰۰۶ میلادی اسلحه جدید تک تیرانداز کالیبر بزرگ روسی SVDK که توسط کارشناسان  اسلحه سازی کارخانه دراگانوف طراحی و ساخته شده بود پس از آزمایشها و کنترلهای بسیاری در اختیار یگانهای ارتش فدرال روسیه قرار گرفت.

این اسلحه بر اساس طرح اسلحه معروف ۶۲/۷ میلی متری  اس وی دی دراگانوف ساخته و طراحی شده است، علت اصلی ساخت و طراحی این سلاح با کالیبر بزرگ ۳/۹ میلی متری بدین علت بود که جلیقه های ضد گلوله هر روز پیشرفته تر و جلیقه های جدید در قبال گلوله های کالیبر کوچکتر سلاحها مقاومتر می شدند و نیروهای ارتشی با این سلاح بتوانند از فاصله مناسب هدفهای از دشمن را با لباس محافظ ضد گلوله براحتی  از بین ببرند و یا اینکه توانائی از بین بردن هدفهای دشمن را در پشت محافظهای سبک و وسایل نقلیه با زره سبک را داشته باشند.

فرم وطراحی این سلاح بر اساس طراحی و نقشه اسلحه تک تیرانداز “اس وی دی” دراگانف می باشد اما تغییرات اصلی در این سلاح صورت گرفته است مانند لوله اسلحه و سیستم مسلح کردن واجزاء شلیک (مجموعه چکش و سوزن و قطعات ماشه و فنر و پلاگهای داخلی و پیستون گاز) آن بکلی تغییر پیدا کرده است واین تغییرات جهت استفاده از گلوله های قویتر کالیبر بزرگ ۳/۹ میلی متری می باشد در این سلاح لوله اسلحه و انتهای آن که به جان لوله معروف است و محل قرارگرفتن فشنگ می باشد قوی تر شده و در پوششی از آلیاژی از فولاد مخصوصی قرار گرفته شده است و در زیر لوله اسلحه قطعه از نیم لوله برش خورده قرار داده شده است که در انتهای آن دوپایه اسلحه نصب گردیده است و این دو پایه قابل برداشتن نمی باشد و شعله پوش اسلحه شباهت زیادی به شعله پوش اسلحه تکتیرانداز “اس وی دی” دارد با این تفاوت که کمی ساده تر طراحی  گردیده و محل نصب چاقوی که به جای سرنیزه استفاده میگردیده است هم حذف شده است.

برد موثر این سلاح با گلوله ۶۴*۳/۹ میلی متری که وزن مرمی آن برابر با ۵/۱۶ گرم برابر با ۱۰۰۰ متر می باشد و البته از فشنگ۶۴*۳/۹ میلی متری برای شکار حیوانات بزرگ جثه هم استفاده می شود سرعت اولیه گلوله این اسلحه برابر با ۷۸۰ متر بر ثاینه و قدرت آن ۴۹۰۰ ژول می باشد و در فاصله ۱۰۰ متری ورق فولادی به قطر ۱۰ میلی متر را سوراخ می کند.

۳-کاربران

به طور کلی این تفنگ همانند تفنگ کالاشینکوا(همان کلاشینکف ) به صورت عالم گیر استفاده میشود،ویژگی های چون دقت و قدرت عالی،سبکی و خوش دست بودن، باعث شده تا این تفنگ در کشورهایی که توان و قدرت خرید و نگهداری تفنگ های پیشرفته تک تیرانداز را ندارند،تفنگ محبوب و عالی و ایده آلی باشد و حتی در کشورهای پیشرفته نیز تفنگ محبوبی باشد.

۴-جنگ ها

با توجه به محبوب بودن این تفنگ ، شاهد استفاده گسترده از این سلاح در بیشتر جنگ های جهان باشیم جنگ هایی از ایران و عراق و تهاجم شوروی به افغانستان تا نبرد داخلی سوریه و نبرد نیروهای عراقی علیه داعش که نیروهای دولتی و تروریستی از این سلاح استفاده و بهره بردند.

در جریان جنگ ویتنام ،تک تیراندازان ویت کنگ با استفاده از این تفنگ ضربات مهلکی بر پیکره نیروهای زمینی ارتش آمریکا واردکردند،در جنگ ایران و عراق تفنگ دراگونف تفنگ تک تیر انداز رایج و معمول نبرد بود،البته باید توجه داشت که تفنگ های دیگری چون psl ساخت رومانی نیز در جریان جنگ رایج بود که به اشتباه توسط رزمندگان با دراگونف اشتباه گرفته شد و بعد ها هر تفنگی که شبیه به دراگونف بود را نیز دراگنف خطاب می کردند.

در جنگ چچن بیشترین تلفات وارد به نیروهای روس توسط تفنگ تک تیر انداز اس وی دی و نیروهای تک تیرانداز وارد شده است(حدود یک سوم تلفات).

در حال حاضر نیز این تفنگ از سوی شورشیان در عراق و سوریه و نیروهای دولتی استفاده گسترده میشود

خلاصه مطالب

گرد آوری و تالیف:علی گوهر صمیمی

هر گونه کپی برداری و نشر مطلب تنها با ذکر منبع و نویسنده مجاز می باشد و در غیر این صورت حرام و غیر قانونی است.

منابع:

ویکی پدیا

دوستان عزیزم در انجمن میلیتاری

تبیان

کتاب تک تیرانداز جلد ۱ و ۲ نوشته دکتر حمید فرامرز پور

انجمن آی آر ارتش