نام محلی پایتخت داریوش بزرگ است که از لحاظ وسعت، عظمت و شکوه، مهمترین مجموعه باستانی هخامنشی در ایران است. این مجموعه بی نظیر در دامنه کوه رحمت (کوه مهر)، در مقابل جلگه مرودشت و 55 کیلومتری شمال شرقی شیراز قرار دارد.
یونانیان و به تبع آنها اروپائیان، گاهی آن را پرسه پلیس، پرسَپُلیس (با کسر «پ» اول، فتح «سین» اول و ضم «پ» دوم) یا "پرسپولیس" (persepolis) می خوانند؛ اما نام تاریخی آن که در کتیبه های کاخ ها ثبت شده پارسَه (parsa) به معنای شهر مردمان پارسی است.
مجموعه تخت جمشید به وسعتی حدود 135000 متر مربع و تماما از سنگ ساخته شده و در میان سنگها از هیچ گونه ملاتی استفاده نشده است.
مجموعه تخت جمشید شامل هفت كاخ (تالار)، نقوش برجسته، پلكانها، ستونها، و دو آرامگاه سنگی است.
اما شهر پاسارگاد در 70 كیلومتری شمال تخت جمشید، در جاده آسفالته شیراز ـ آباده، در فاصله سه كیلومتری جاده قرار دارد. دشتی كه پاسارگاد در آن واقع شده، «دشت مرغاب» نامیده می شود و با مساحتی حدود 20×15 كیلومتر، 1200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد
نخستین كسی كه در این زمینه اظهار نظر كرده، هردوت است كه از «پاسارگادی» به عنوان مهم ترین طایفه و عشیره پارسیان نام برده و هخامنشیان را برخاسته از این طایفه می داند. «كنت كورس» این واژه را به صورت «پارسه گَـَد» آورده است. اصولاً وجه اشتقاق این واژه در پارسی باستان مورد تردید است و پاسارگاد را «محل استقرار پارسیان»، «زیستگاه پارسیان»، «تختگاه پارسه» و «دژپارسیان» معنی كرده اند.
