∞ آیه شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان ∞

وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ

از صبر و نماز یاری جوئید؛ (و با استقامت و مهار هوسهای درونی و توجه به پروردگار، نیرو بگیرید؛) و این کار، جز برای

خاشعان، گران اس

سوره بقره آیه ۴۵ 

تقدیم  به امام  حسن عسگری علیه السلام  

به نیت  داشتن صبر در همه امور

نکته ها

قرآن براى این که انسان بتواند بر امیال و خواسته هاى دل پیروزگردد و حب جاه و مقام را از سـر بـیـرون کـنـد در این آیه چنین مى گوید: ((از صبر و نمازیارى جویید)) و با استقامت و کـنترل خویشتن بر هوسهاى درونى پیروز شوید(واستعینوا بالصبر والصلوه) سپس اضافه مى کند: ((این کار جز براى خاشعان سنگین و گران است)) (وانها لکبیره الا على الخاشعین).

 استعانت به صبر و صلوة

بيان

(و استعينوا بالصبر و الصلوه ) كلمه استعانت بمعناى طلب كمك است ، و اين در وقتى صورت مى گيرد كه نيروى انسان به تنهائى نمى تواند مهم و يا حادثه اى را كه پيش آمده بر وفق مصلحت خود بر طرف سازد، و اينكه فرموده : از صبر و نماز براى مهمات و حوادث خود كمك بگيريد، براى اينست كه در حقيقت ياورى بجز خداى سبحان نيست ، در مهمات ياور انسان مقاومت و خويشتن دارى آدمى است ، باينكه استقامت بخرج داده ، ارتباط خود را با خدا وصل نموده ، از صميم دل متوجه او شود، و بسوى او روى آورد، و اين همان صبر و نماز است ، و اين دو بهترين وسيله براى پيروزى است ، چون صبر هر بلا و يا حادثه عظيمى را كوچك و ناچيز مى كند، و نماز كه اقبال بخدا، و التجاء باو است ، روح ايمان را زنده مى سازد، و بآدمى مى فهماند: كه بجائى تكيه دارد كه انهدام پذير نيست ، و به سببى دست زده كه پاره شدنى نيست .

(و انها لكبيره الا على الخاشعين ) الخ ، ضمير (ها) به كلمه (صلوه ) بر مى گردد، و اما اينكه آنرا به كلمه (استعانت ) كه جمله (استعينوا) متضمن آنست بر گردانيم ، ظاهرا با جمله (الا على الخاشعين ) منافات داشته باشد، براى اينكه خشوع با صبر خيلى نميسازد، و فرق ميانه خشوع و خضوع با اينكه معناى تذلل و انكسار در هر دو هست ، اين است كه خضوع مختص بجوارح و اعضاى بدنى آدمى است ، ولى خشوع مختص بقلب است .

امام باقر (ع) : 

کمال انسان ، تمام کمال در سه چیز است : فراگرفتن علم دین و شکیبایی در پیش آمدها و ناگواریها و اندازه نگه داشتن در زندگی. 

انوارالبهیه صفحه ۱۴۳

امام على عليه السلام :

اَلصَّبرُ اَن يَحتَمِلَ الرَّجُلُ ما يَنوبُهُ و َيَكظِمَ ما يُغضِبُهُ؛

صبر آن است كه انسان گرفتارى و مصيبتى را كه به او مى رسد تحمل كند و خشم خود را فرو خورد.

غررالحكم، ج2، ص69، ح1874

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

عَلامَةُ الصّابِرِ فى ثَلاثٍ: أوَّلُها أن لا يَكسِلَ، وَالثّانيَةُ أن لا يَضجَرَ، وَالثّالِثَةُ أن لا يَشكُوَ مِن رَبِّهِ تَعالى؛ لأِنَّهُ إذا كَسِلَ فَقَد ضَيَّعَ الحَقَّ، وَ إذا ضَجِرَ لَم يُؤَدِّ الشُّكرَ، وَإذا شَكا مِن رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقَد عَصاهُ؛

صبور سه نشانه دارد : اول آن كه سستى نمى كند ، دوم آن كه افسرده و دلتنگ نمى شود و سوم آن كه از پروردگار خود شِكوه نمى كند ؛ زيرا اگر سستى كند، حق را ضايع كرده، و اگر افسرده و دلتنگ باشد شكر نمى گذارد و اگر از پروردگارش شكوه كند او را معصيت كرده است .

علل الشرايع، ج2، ص498، ح1

رسول اكرم صلى الله عليه و آله :

اَلصَّبرُ أربَعُ شُعَبٍ: اَلشَّوقُ ، وَالشَّفَقَةُ ، وَ الزَّهادَةُ ، وَ التَّرَقُّبُ ، فَمَنِ اشتاقَ إلَى الجَنَّةِ سَلا عَنِ الشَّهَواتِ ، وَ مَن أشفَقَ عَنِ النّارِ رَجَعَ عَنِ المُحَرَّماتِ، وَ مَن زَهِدَ فِى الدُّنيا تَهاوَنَ بِالمُصيباتِ، وَمَنِ ارتَقَبَ المَوتَ سارَعَ فِى الخَيراتِ؛

صبر چهار شعبه دارد : شوق، ترس، زهد و انتظار ، هر كس شوق بهشت داشته باشد ، از هوا و هوس دست مى كشد و هر كس از آتش بترسد، از حرام ها خود را نگه مى دارد و هر كس به دنيا بى اعتنا باشد ، گرفتارى ها را به چيزى نگيرد و هر كس منتظر مرگ باشد ، در كارهاى خير بكوشد .

كنزالعمال، ج1، ص285، ح1388

امام كاظم عليه السلام :

اِصبِر عَلى طاعَةِ اللّه ، وَاصبِر عَن مَعاصِى اللّه ؛ فَإنَّمَا الدُّنيا ساعَةٌ، فَما مَضى مِنها فَلَيسَ تَجِدُ لَهُ سُرورا وَلا حُزنا، وَ ما لَم يَأتِ مِنها فَلَيسَ تَعرِفُهُ، فَاصبِر عَلى تِلكَ السّاعَةِ الَّتى أنتَ فيها فَكَأَنَّكَ قَدِ اغتَبَطتَ؛

بر طاعت خدا صبر كن و در ترك معاصى او شكيبا باش ؛ زيرا دنيا لحظه اى بيش نيست . آنچه گذشته جاى شادى و غم ندارد و از آنچه نيامده نيز خبرى ندارى . پس لحظه اى را كه در آن به سر مى برى ، صبور باش چنان كه گويى خوشبخت و خوشحالى .

بحارالأنوار، ج75، ص311، ح1

بنام خدا

ترجمه و تفسیر آية 45 سوره بقره

وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاةِ وَإِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَي الْخاشِعِين‏؛

از شكيبايي و نماز ياري جوييد. و به راستي آن [نماز] جز براي فروتنان، گران و دشوار است.

اين آيه به گونه‌اي با آية «وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثاقَ بني‌اسرائيل وَبَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيباً وَقالَ اللَّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاةَ وَآتَيْتُمُ الزَّكاةَ وَآمَنْتُمْ بِرُسُلِي وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً لَأُكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَلَأُدْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ فَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ مِنْكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِيل»‏(مائده: 12)مرتبط است.

گويا بني‌اسرائيل با آگاهي از سنگيني تكليف يا ناتواني از به انجام رساندن آن، خود را نيازمند به ياري مي‌ديدند؛ از اين‌رو، در آية محل بحث مي‌فرمايد: از شكيبايي و نماز ياري جوييد. با وجود خطاب آيه به بني‌اسرائيل، حكم آن، به آنها اختصاصي ندارد و دربارة هركسي كه در خود احساس ناتواني مي‌كند توصيه به ياري جستن از نماز و صبر جريان دارد. البته معناي نادرستي كه به ما فهمانده‌اند(19) اين است كه صبر، تحمل كردن و دم برنياوردنِ فرد يا جامعه در برابر بلايا و مشكلات است، ولي چنين حالت منفعلانه و واكنش منفي، نه با قرآن سازگار است و نه با معناي لغوي صبر.

در زبان فارسي كلمه‌اي كه معناي «صبر» را منتقل كند نداريم و كلمة «شكيبايي» كه در ترجمه آن مي‌آورند وافي به معناي صبر نيست. براي روشن شدن معناي صبر نيازمند بيان مقدمه‌اي هستيم و آن اينكه انسان داراي غرائزي است كه او را به انجام‌دادن كارهايي مانند خوردن و نوشيدن وامي‌دارند. غرايز به صورت خودكار عمل مي‌كنند. اين غرايز وقتي به جوش مي‌آيند ساير قواي وجود انسان را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهند و سبب بروز واكنش‌هايي در انسان مي‌شوند. اگر هريك از اين غرايز تقويت شود و از حالت اعتدال خارج گردد، ساير قوا را معطل مي‌كند. براي مثال، وقتي گرسنگي به كسي فشار مي‌آورد نيروي عاطفه و محبت او مختل مي‌شود؛ از اين‌رو، بايد ميل‌ها و قواي انساني با كمك گرفتن از نيرويي قوي در حالت اعتدال باقي بمانند تا به طغيان كشيده نشوند. اين نيروي قوي كه فعاليت دروني و مثبتي محسوب مي‌شود صبر نام دارد؛ پس صبر فعاليتي روحي است كه در برابر قواي گوناگون دروني و حتي بيروني مقاومت مي‌كند. صبر بر معصيت، ايستادگي در برابر نيرويي است كه انسان را به طرف گناه مي‌كشاند و صبر بر طاعت، فعاليت در برابر سستي است كه براي انسان پيش مي‌آيد و صبر بر بلا، مقاومت در برابر عوامل داخلي و خارجي است كه آدمي را به سمت گناه سوق مي‌دهد.(20)

از آيات مورد بحث چنين برمي‌آيد كه علماي بني‌اسرائيل تحت فشار عوامل بيروني و دروني قرار داشتند. عوامل بيروني آنها را به تغيير حكم الهي وامي‌داشت و عوامل دروني مانند حسد و غريزة جمع‌آوري مال و امتيازطلبي آنان را از عبادت و اطاعت الهي بازمي‌داشت. مقاومت در برابر اين گونه عوامل با كمك صبر ميسر خواهد بود. ياري‌جستن از نيروي صبر از امور مشترك ميان همة انسان‌ها، اعم از مؤمن و كافر، است؛ ولي انسان مؤمن نيرويي قوي‌تر از صبر نيز در اختيار دارد و آن اتكا به خداوند و ارتباط با نيروي غيبي است كه در برپاداشتن نماز تجلي مي‌يابد و اين موضوع مانند گنج پربهايي است كه تنها در اختيار انسان مؤمن قرار دارد.

اگر كسي خود را به يك قدرت نامحدود متصل سازد نيرو مي‌گيرد؛ چنان‌كه اگر انسان چيزي كم بياورد از منبع مي‌گيرد. مؤيد اين مدعا آرامش خاص مؤمنان است؛ برخلاف كسي كه غير از لوازم حسي چيز ديگري را درك نمي‌كند و كمالي غير از كمال مادي نمي‌پندارد لذا از خواندن نماز لذت نمي‌برد؛ چون در پرتو آن هيچ‌يك از غرايز حيواني او اشباع نمي‌شود، نه بر شهرت او افزوده مي‌شود و نه بر مقام او، حتّي نماز براي آنان تفريح هم محسوب نمي‌شود چراكه از آن لذتي نمي‌برند. اما مؤمنان واقعي كه ذائقه آنان اين گونه غذاها را چشيده است، چون مي‌دانند غير از آن لذت ابدي لذت واقعي ديگري وجود ندارد، به نماز عشق مي‌ورزند.

«وَإِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَي الْخاشِعِين‏»

خشوع يك حالت نفساني است(21) كه آثار آن در اعضاي بدن مثل چشم و صورت و امثال آن ظاهر مي‌گردد. اگر در آياتي خشوع به ابصار يا صدا نسبت داده شده، به اعتبار ظهور خشوع نفساني در ديدگان يا صدا مي‌باشد.(22)

نماز هميشه نمايانگر و مظهر خشوع است و علاقه‌مندي و شيفتگي مؤمنان به حضرت حق را نمايان مي‌سازد. از اين‌رو، آنهايي كه خشوع نداشته باشند نماز را كار سختي مي‌پندارند و به همين دليل از زير بار آن شانه خالي مي‌كنند، ولي براي خاشعان نمازگزاردن سنگين نيست، بلكه يك رابطة لذت‌‌بخش است.
پی نوشت ها:
19. اشاره استاد با اين تعبير به تلاشي است که برخي با وارونه معنا کردن مفاهيمي والا و حرکت‌آفريني چون صبر برآن‌اند تا مسلمانان را به بي‌حرکتي در برابر ظلم و تعدي به حقوقشان سوق دهند. صبر را که استقامت در برابر مشکلات براي رسيدن به هدف است به ظلم‌پذيري معنا مي‌کنند و انتظار را که به معناي فراهم‌آوردن زمينه اصلاح جامعه است به دست روي دست گذاشتن و خم به ابرو نياوردن در برابر فساد‌ها و تباهي‌ها معنا مي‌کنند.

20. در روايات، صبر را بر سه قسم تقسيم کرده‌اند: صبر در طاعات (مقاومت در برابر عامل دروني که اقتضاي راحت‌طلبي و ترک کارها دارد)؛ صبر بر مصيبت (حفظ آرامش در مقابل حوادث و ناملايمات و پرهيز از عکس‌العمل ناروا)؛ صبر بر معصيت (مقاومت در برابر کشش نفساني کار نامشروع) (ر.ک: مجلسي، بحار الانوار، ج 71، ص 77). با توجه به اين کاربرد وسيع صبر مي‌توان گفت، بيشتر افعال اخلاقي به لحاظي تحت عنوان صبر قرار مي‌گيرند؛ چنان که به ملاحظات ديگري عناوين «تقوا» و«بِرّ» بر آنها صدق مي‌کند. بر اين اساس مي‌توان صبر را از مفاهيم عام اخلاقي دانست که تمام حرکات و سکنات و افعال و تروک اخلاقي را دربر مي‌گيرد (ر.ک: محمدتقي مصباح، اخلاق در قرآن، ج 1، ص84، 85).

21. خشوع کمابيش ملازم با خوف و خشيت است و در برابر قساوت، يعني حالت سنگدلي و عدم تأثر دل، به معناي دل‌شکستگي و حالت انعطاف‌پذيري دل است(ر.ک: محمدتقي مصباح، همان ص 412).

22 .ر.ک: قلم:‌ 43؛‌ معارج: 44؛ طه:‌ 108.

منبع : پایگاه شناخت قرآن
 

بنام خدا

ترجمه و تفسیر آیه 45 سوره بقره

وَاسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَاشِعِينَ
از شکيبايی و نماز ياری جوييد و اين دو ، کاری دشوارند ، جز برای ، اهل خشوع

 تفسير
مفسّرانى كه روى سخن اوّلين آيه شريفه اين بحث - آيه 45 - را متوجّه يهود مى‏دانند، مى‏گويند: جاه‏ طلبى و عشق به قدرت، پاى‏بست دانشمندان يهود شد. اين عامل به آنان اجازه نمى‏داد تا به آخرين پيامبر و آخرين پيام‏ آسمانى كه به حقّانيت آن آگاه بودند، ايمان آورند؛ چرا كه مى‏ترسيدند رياست خويش را ازدست بدهند. از اين رو، خدا به آنان هشدار مى‏دهد كه: براى وفا به عهدى كه در تورات با شما بستم، بايد مرا اطاعت كنيد و از گناهان و زشتيها دست بشوييد و دربرابر آخرين پيامبر برگزيده ‏ام - محمّد (ص) - سر تسليم فرود آوريد؛ و در همه اين فراز و نشيبها، از شكيبايى و نماز كمك گيريد.
از امامان نور (ع) نقل كرده ‏اند كه منظور از «صبر» در اين آيه شريفه، روزه است. با اين بيان، در علّت يارى گرفتن از روزه مى‏توان گفت كه روزه هواى دل و آفت طمع و حرص و آز را بشدّت تضعيف مى‏كند و گاه ازميان برمى‏دارد؛ همانگونه كه در روايت آمده است: «الصّوم و جاءٌ» (روزه، شهوت را سخت كنترل مى‏كند). و مددجستن از نماز نيز بدان دليل است كه سراسر آن، توجّه انسان را به معنويّت و ارزشهاى والاى انسانى جلب مى‏كند؛ او را با خدا مرتبط مى‏سازد و همانگونه كه قرآن مى‏فرمايد، انسان را از زشتيها و نارواها و ضدّ ارزشها باز مى‏دارد و به او سخت هشدار مى‏دهد: «اِنَ‏ الصَّلوة تَنْهى‏ عَنِ ‏الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكِرَ ...»(139).
ازسوى ديگر، انسان با نماز و فروتنى دربرابر خدا به جايى مى‏رسد كه عشق به رياست و قدرت از دل او زدوده مى‏شود و شيفته معنويّت و شكوه واقعى مى‏گردد؛ بنابراين، نماز در راه وفاى به عهد با خدا نيز كمك خوبى است.
از اين ديدگاه است كه در زندگى پيشواى گرانقدر توحيد مى‏بينيم كه هرگاه امواج اندوه و گرفتارى بر گستره قلب پاك او هجوم مى‏برد، به نماز برمى‏ خاست و به كمك نماز و راز و نياز با خدا آن را مى ‏زدود.
امّا گروهى كه روى سخن در اين آيه شريفه را متوجّه همه مى‏دانند، مى‏گويند: منظور آيه اين است كه براى رسيدن به آنچه به شما توحيدگرايان وعده داده ‏ايم و نيز در راه پيروزى بر مشكلات و سختيها و براى اداى شايسته و بايسته وظايف، از نيروى معنوى و شگفت‏ انگيز شكيبايى برفرمانبردارى خدا و بازدارى نفس از گناهان و نماز يارى بجوييد؛ چرا كه نمازگزار با توجّه به مفاهيم بلند نماز، بطور طبيعى از آن درسها مى‏گيرد و به هشدارها و فرمانهايش گوش جان مى‏سپارد، درنتيجه به اجراى دستورات خدا كمر مى‏بندد و از گناهان دورى مى‏جويد.
نكته ديگر اينكه در ميان كارهاى قلبى و بدنى، چيزى از «صبر» و «نماز» برتر نيست.
از حضرت صادق (ع) نقل كرده‏ اند كه فرمود: هنگامى كه اندوهى از اندوههاى اين جهان بر دل شما نشست، چه چيز شما را باز مى‏دارد كه وضو بسازيد و به مسجد برويد و در آنجا دو ركعت نماز بخوانيد و از خداى گره‏گشا بخواهيد كه گرفتارى و اندوه شما را برطرف سازد؟! آنگاه افزود: «أمّا سمعت‏اللَّه تعالى يقول: و استعينوا بالصّبر والصّلوة؟!» (آيا نشنيده‏ ايد كه خدا فرمود: «از شكيبايى و نماز يارى بجوييد»؟!)
بيشتر مفسّران برآنند كه ضمير «اِنّها» در آيه شريفه به «صلوة» برمى‏گردد؛ و درمورد اين پرسش كه «چرا با اينكه در آيه شريفه از دو موضوع «صبر» و «صلوة» سخن مى‏رود، ضمير مفرد آمده است؟»، دو پاسخ داده ‏اند:
1. عدّه ‏اى معتقدند كه ضمير فقط به نماز برمى‏گردد؛ چرا كه نماز يك برنامه بسيار سازنده معنوى و وسيله ارتباط انسان با خداست و به ‏دليل عظمت و شكوه آن است كه ضمير به نماز برمى‏گردد.
2. و گروهى ديگر گفته‏ اند: درست است كه ضمير در ظاهر به نماز برمى‏گردد، امّا درحقيقت به هر دو نظر دارد؛ بسان اين آيه شريفه: «اَلَّذينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَ لايُنْفِقُونَها فى‏ سَبيلِ‏ اللَّهِ ...»(140)، كه در آن، ضمير مفرد است امّا هم به طلا و هم به نقره برمى‏گردد. يا نظير اين آيه شريفه: «وَ اِذا رَأَوْا تِجارَةً اَوْ لَهْوَاً انْفَضُّوا اِلَيْها...»(141) كه ضمير «ها» هم به لهو نظر دارد و هم به تجارت. و يا مانند اين آيه شريفه: «وَاللَّهُ وَ رَسُولَهُ اَحَقُّ اَنْ يُرْضُوهُ ...» كه ضمير در «يرضوه» هم به خدا و هم به پيام‏ آور او ارجاع دارد.
امّا برخى بر اين باورند كه ضمير «ها» در آيه مورد بحث، به واژه «استعانت» برمى‏گردد؛ چرا كه از دستور به آن، اين مطلب دريافت مى‏شود.
و نظر ديگر اين است كه ضمير «ها» در آيه شريفه به كلمه‏ اى برمى‏گردد كه حذف شده است. اين كلمه مى‏تواند «اجابت پيامبر» يا «مؤاخذه نفس با صبر و صلوة» و يا «انجام آنچه گذشت» يا «شكيبايى دربرابر گناهان» و نظاير اينها باشد؛ كه البتّه اين نظر نادرست است.

«لكبيرة»
معناى اين واژه، «بزرگ» است؛ امّا مفسّران به‏ جهت نزديكى و ملازمه ميان بزرگى و گرانى و سنگينى، آن را به‏ معناى «گران» گرفته‏ اند.

«الّا على‏ الخاشعين»
اين كار بزرگ، جز بر فروتنان و كسانى كه دربرابر پروردگار خويش خاضعند، سنگين است؛ چرا كه آنان خود را به اين ارزشها آراسته ‏اند، به همين جهت ازنظر آنان ازدست‏ دادن ارزشهاى مادّى يا فراز و نشيبها هنگامى كه ايمان و تقواى آنان مصون باشد، مهم نيست.
بعضى مى‏گويند: منظور از «خاشعين»، مردم باايمان است؛ و مى‏افزايند: همانگونه كه بيمار داروهاى تلخ را مصرف مى‏كند تا بهبود يابد، مردم باايمان نيز عبادت خدا را مايه رستگارى دنيا و آخرت مى‏دانند و به اميد نجات و فلاح، هر مشكلى را تحمّل مى‏كنند و هر رنج گرانى را در راه فرمانبردارى خدا به جان مى‏خرند، و در اين راه احساس رنج و سنگينى نمى‏كنند. امّا برخى ديگر برآنند كه: منظور از «خاشعين»، خداترسان است.

تفسیر مجمع البيان
 

متن آیه:
 

ترجمه آیه:
 

از صبر و نماز ياري جوييد؛ (و با استقامت و مهار هوسهاي دروني و توجه به پروردگار ، نيرو بگيريد؛) و اين کار، جز براي خاشعان، گران است.
 

تفسیر آیه:
 

45- از صبر و نماز ياري جوئيد (و با استقامت و کنترل هوسهاي دروني و توجه به پروردگار نيرو بگيريد) و اين کار جز براي خاشعان گران است.
قرآن براي اينکه انسان بتواند بر اميال و خواسته‏هاي دل پيروز گردد و حب جاه و مقام را از سر بيرون کند در آيه بعد چنين مي‏گويد: از صبر و نماز ياري جوئيد» و با استقامت و کنترل خويشتن بر هوسهاي دروني پيروز شويد (و استعينوا بالصبر والصلوة).
سپس اضافه مي‏کند «اين کار جز براي خاشعان سنگين و گران است» (و انها لکبيرة الاعلي الخاشعين).
2- راه پيروزي بر مشکلات.
براي پيشرفت و پيروزي بر مشکلات دو رکن اساسي لازم است، يکي پايگاه نيرومند دروني و ديگر تکيه‏گاه محکم بروني، در آيات فوق به اين دو رکن اساسي با تعبير «صبر» و «صلوة» اشاره شده است: صبر آن حالت استقامت و شکيبائي و ايستادگي در جبهه مشکلات است، و نماز پيوندي است با خدا و وسيله ارتباطي است با اين تکيه‏گاه محکم.
گرچه کلمه‏ي «صبر» در روايات فراواني به روزه تفسير شده است، ولي مسلما منحصر به روزه نيست، بلکه ذکر روزه به عنوان يک مصداق بارز و روشن آن است، زيرا انسان در پرتو اين عبادت بزرگ اراده‏اي نيرومند و ايماني استوار پيدا مي‏کند و حاکميت عقلش بر هوسهايش مسلم مي‏گردد.
مفسران بزرگ در تفسير اين آيه نقل کرده‏اند که رسول گرامي اسلام هرگاه با مشکلي روبرو مي‏شد که او را ناراحت مي‏کرد از نماز و روزه مدد مي‏گرفت.
و نيز از امام صادق عليه‏السلام نقل شده که فرمود: «هنگامي که با غمي از غمهاي دنيا روبرو مي‏شويد وضو گرفته، به مسجد برويد، نماز بخوانيد و دعا کنيد، زيرا خداوند دستور داده «و استعينوا بالصبر والصلوة».
توجه به نماز و راز و نياز با پروردگار نيروي تازه‏اي در انسان ايجاد مي‏کند و او را براي روياروئي با مشکلات نيرو مي‏بخشد.
در کتاب «کافي» از امام صادق عليه‏السلام مي‏خوانيم «کان علي (ع) اذا اهاله امر فزع قام الي الصلوة ثم تلا هذه الاية و استعينوا بالصبر والصلوة» هنگامي که مشکل مهمي براي علي عليه‏السلام پيش مي‏آمد به نماز برمي‏خاست سپس اين آيه را تلاوت مي‏فرمود «و استعينوا بالصبر والصلوة».
آري نماز انسان را به قدرت لايزالي پيوند مي‏دهد که همه مشکلات براي او سهل و آسان است و همين احساس سبب مي‏شود که انسان در برابر حوادث نيرومند و خونسرد باشد.

بحث و گفتگو پیرامون آیه
 

طبق راهنمایی در آیه از صبر و نماز یاری و کمک بگیریم. از صبر در برابر مشکلات و سختی ها و همینطور مواقع عصبانیت کمک بگیریم تا کاری نکنیم که یک عمر پشیمان باشیم. و نماز هم که راز و نیاز با خداست. دل هامون آروم می شه. برای اینکه بیشتر و بهتر آروم بشیم و نیرو بگیریم باید با هوس های نفسانیمون مقابله کنیمو استقامت نشون بدیم و اون ها رو مهار کنیم تا جزو خاشعان درگاه حق بشیم.
 

تطبیق مفاهیم آیه با روحیات و منش و رفتار خودمان
 

انسان برای ادامه زندگی به بهترین وجه نیاز به مواردی داره که کمکش کنن و اونو آروم کرده بهش نیرو بدن. خداوند طبق راهنمایی ها و آیات و نشانه هاش مواردی رو بیان کرده که از آن جمله صبر و نماز و مهار هوای نفسانی رو می شه نام برد و همینطور توجه به خداوند.
 

به کار بستن آیه در زندگی شخصیمان
 

باید از آیات و نشانه های خداوند استفاده کنیم تا خاشع، پیروز و سربلند بشیم و خداوند ازمون راضی بشه. باید از صبر و نماز که خود خدا فرموده استفاده کنیم و از اون ها کمک بخوایم نه فقط زبونی بلکه در عمل. باید تمام تلاشمون رو بکنیم تا هواهای نفسانیمون رو مهار کنیم و بتونیم بیشتر به خدا توجه کنیم و نیروی بیشتری برای انجام کارهای نیک و انجام ندادن کارهای بد بگیریم.باید استقامت داشته باشیم هم اینکه صبوری کنیم و هم اینکه هوای نفس را کنترل کنیم و .....

ألکَمَالُ کُلُّ الکَمَالِ التَّفَقُهُ فِی الدِّینِ وَ الصَّبرُ عَلی النَّائِبَةِ وَ تَقدِیرُ المَعِیشَة
 

در كافى از امام صادق عليه السلام روايت كرده كه فرمود: هر وقت امرى و پيشامدى على عليه السلام را بوحشت مى انداخت ، برميخاست ، و بنماز مى ايستاد، و مى فرمود: (استعينوا بالصبر و الصلوه )، از صبر و نماز كمك بگيريد.