چنان‌كه از آيات سورة قدر بر مي‌آيد، در هر سال شبي است كه ارزش و قدر و فضيلت آن از هزار ماه برتر است. در اين شب فرشتگان به همراه بزرگ خويش ـ روح ـ فرود مي‌آيند و هر امر، فرمان و تقديري را كه از سوي خدا معين شده است، به نزد ولي مطلق زمان مي‌آورند و به او تسليم مي‌كنند. اين واقعيت همواره بوده است و خواهد بود. اين شب در روزگار پيامبر اكرم(ص) بوده است و پس از ايشان نيز اين شب صاحباني دارد.1
امام جواد(ع) در بيان حقايق شب قدر فرموده‌اند:
خداوند متعال شب قدر را در ابتداي آفرينش دنيا آفريد همچنين در آن شب نخستين پيامبر و نخستين وحي را آفريد. در قضاي الهي چنان گذشت كه در هر سال شبي باشد كه در آن شب تفصيل امور و مقدرات يك سال فرود آيد. بي‌شك پيامبران با شب قدر در ارتباط بوده‌اند و پس از ايشان نيز بايد «حجت خدا» وجود داشته باشد؛ زيرا زمين از نخستين روز خلقت خود تا لحظة فناي آن بي‌حجت نخواهد بود. خداوند در شب قدر مقدرات را به نزد آن كس كه بخواهد (وصي و حجت) فرو مي‌فرستد. به خدا سوگند روح و ملائكه در شب قدر بر آدم نازل شدند و مقدرات امور را نزد او آوردند، و حضرت آدم درنگذشت مگر اين كه براي خود وصي و جانشين تعيين كرد. بر هر يك از پيامبراني كه بعد از آدم آمدند نيز در شب قدر امر خداوند نازل مي‌شد و هر پيامبري اين مرتبت را به وصي خويش مي‌سپرد.2
قرآن در شب قدر
قرآن يك بار در شب قدر بر قلب پيامبر(ص) نازل شد و بار ديگر در طول بيست و سه سال بر زبان او جاري شد. پس از گذشت سال‌ها از آن ايام در دوران ما نيز هر سال در شب قدر تفسير آيات مربوط به يك سال بر حضرت صاحب‌الامر(ع) نازل مي‌شود. يعني در آن شب تفصيل مجملات قرآن و تأويل متشابهات آن و قيود اطلاقات و تمييز محكم از متشابه آن بر امام وقت نازل مي‌گردد.
بنابراين مي‌فرمايند:
اگر شب قدر را بردارند، قرآن را نيز برمي‌دارند.
پس اگر شب قدر نباشد، احكامي از قرآن كه دربارة قضاياي جديد است نازل نخواهد شد. اين عدل نزول بي‌ترديد معلولِ نبودن شخصي است كه احكام بر او فرود آيد. اگر چنين شخصي وجود نداشته باشد قرآني نيز نخواهد بود؛ زيرا قرآن و صاحب‌الامر هم‌گام و همراهند و از هم جدا نمي‌شوند تا در حوض كوثر بر پيامبر اكرم(ص) وارد شوند.
امام جواد(ع) در تعليمي گران‌قدر و معرفت‌آميز مي‌فرمايند:
اي پيروان تشيّع با مخالفان امامت به سورة «انّا انزلناه» استدلال كنيد تا پيروز شويد. به خدا سوگند اين سوره پس از درگذشت پيامبر(ص)، حجت خداي متعال بر خلق است. اين سوره نقطة اوج دين شماست. اين سوره نشانة ابعاد علم ماست.
شيعيان! همچنين به سورة «حم دخان»كه در آن آية «انّا انزلناه في ليلة مباركة» آمده، استدلال كنيد! اين سوره (و اين مقام) پس از رسول‌الله(ص) مخصوص ولي امر (حجت خدا) در هر زمان است.4
بنابر اين روايات، تا جهان هست شب قدر هست و تا شب قدر هم هست حجت خدا هست كه صاحب شب قدر و حامل علم قرآن است.
در شب‌هاي قدر چقدر آن خيمه ديدني است و آن مظهر جمال و جميل زيارت كردني، و آن محدوده و فضا كه پيوسته جاي آمد و شد فرشتگان است تماشايي.
به درستي كه مردم در آن شب به نماز و دعا و سؤال اشتغال دارند ولي صاحب اين امر(ع) در كار ديگري است. فرشتگان بر او نازل مي‌شوند و امور سال را بر او عرضه مي‌دارند، از غروب خورشيد تا طلوع آن. پيوسته براي او در آن شب تا طلوع فجر سلام است. چه شود كه مطلع الفجر سورة قدر كه فرج آن بزرگوار است فرا رسد و چنين نويدي گوش دل را صفا بخشد.
پي‌نوشت‌ها:
1. كليني، اصول كافي، كتاب الحجة.
2. همان، ج1، ص366.
3. تفسير نور الثقلين، ج5، ص62.
4. كليني، همان.
