کلاس درس شیمی 3

                           الف) روش وارسی :  

1) شمارش تعداد اتم های هر عنصر در دو طرف معادله 

  2) اتنخاب ترکیب با بیش ترین تعداد اتم ( غیراز هیدروژن واکسیژن ) = ترکیب پیچیده

 3 ) موازنه عنصر با تعداد بیش تر 

 4) موازنه ی تعداد اکسیژن 

  5) موازنه ی تعداد هیدروژن

   در برخی واکنش ها مانند واکنش هایی با دو ماده اکسیژن دار ابتدا هیدروژن موازنه می گردد  

1 ) روش وارسی :  

                  C₄H₁₀ + O₂     →       CO₂ + H₂O                

            شمارش  تعداد اتم ها  

                                  C          4                    1                                                 

       H              10                2                      

  O                2                3                       

      انتخاب ترکیب پیچیده   = انتخاب ترکیب با بیش ترین تعداد اتم  :  C ₄H₁₀  

       شروع واکنش با عنصر با بیش ترین تعداد اتم در ترکیب پیچیده : C  

  C₄H₁₀ + O₂        →      4 CO₂ + H₂O           

        C           4                               4                

 H            10                           2                  

O            2                             9                  

    موازنه اکسیژن ( در صورت وجود دو ماده اکسیژن دار  باید ابتدا هیدروژن موازنه گردد )

      C₄H₁₀ +O₂       →      4 CO₂+ 5 H₂O            

  C             4                             4                   

H            10                           10                  

O            2                          13                    

     موازنه اکسیژن  ودر صورت وجود ضریب کسری ازبین بردن ضریب کسری :

        C₄H₁₀ +13/ 2 O₂       →    4 CO₂ + 5 H₂O               

          2C₄H₁₀ + 13 O₂      →    8CO₂ + 10 H₂O             

 ب) روش جمع جبری : 

 1) اختصاص ضرائب a و b و c و.....  به هر جز واکنش   

 2) تعیین تعداد اتم های هر عنصر با استفاده از ضرائب و تشکیل معادله  براساس موازنه

 3) تعیین رابطه ی بین ضرائب 

 4) به بالاترین ضریب یک عدد نسبت بدهید ( معمولاً عدد یک ) 

 5) به کمک عددها واکنش را موازنه کنید    

2) روش جمع جبری

 P₄ + H₂SO₄   → H₃PO₄+ SO₂ +H₂O           

     اختصاص ضرائب به هر جز واکنش :

   aP₄ +bH₂SO₄ → cH₃PO₄ +dSO₂ + eH₂O           

        تعیین تعداد اتم های هر عنصر و تشکیل معادله

         P    4a=c                                  

   S   b=  d                                 

 H    2b= 3c+2e                           

  O    4b= 4c+2d +e                          

     با  جایگزینی مقدار c و d   خواهیم داشت    : 

        H       2b= 12a+2e               

  O      2b= 16 a +e            

  a را برابر عدد یک فرض می کنیم    

            a=1                    

c=4                     

       H    2b= 12+ 2e    

   O   2b= 16+e    

با  حل این دو معادله  خواهیم داشت :

   e= 4              

b=10           

d= 10      

   P₄+10 H₂SO₄ →   4H₃PO₄ +10 SO₂ + 4 H₂O

  پ) روش تعیین پارامتر  موازنه 

   1) تعییین ضریب یک برای ترکیب با بیش ترین تعداد اتم   و انتخاب ضریب مناسب برای نصری از این ترکیب که تنها در یک ماده دیگر وجود دارد 

    2) انتخاب ضریب x برای پیچیده ترین ترکیب باقیمانده و ضریب های دیگر برای سایر مواد  

    3 ) تعیین ضرائب برحسب x  با توجه به قانون پایستگی جرم  برای عنصر هایی که فقط در یک ماده وجود دارند 

    4) تعیین مقدار x به کمک عنصری که تا کنون شمارش و موازنه نشده است 

  3)   روش تعیین پارامتر موازنه : 

ت) روش اکسایش ، کاهش :  

      در این روش  یک عنصر در دو طرف واکنش تغییر عدد اکسایش داده است  و بنا براین برای موازنه  قانون پایستگی جرم و بار در نظر گرفته می شود 

  به این ترتیب که عدد اکسایش هر عنصر را در هر ماده  محاسبه می کنید و تغییر عدد اکسایش هر عنصر را به دست می آورید 

   1) عنصری که  عدد اکسایش آن کاهش یافته است احیا ( کاهش ) گویند 

    2) عنصری که عدد اکسایش آن افزایش یافته است اکسایش گویند 

   3) میزان کاهش را ضریب عنصر اکسایش یافته و میزان افزایش را ضریب عنصر کاهش یافته قرار می دهید  

   4) بقیه عنصر ها را موازنه می کنیم    

      این روش برای انواع واکنش های اکسایش ،کاهش با اضافه کردن یک سری جزئیات ونکات قابل توجه می توان استفاده نمود

                      ث) روش نیمه پیل

   در این روش واکنش را به صورت  دو واکنش اکسایش و کاهش   مجزا می نویسید و از نظر جرم وبار موازنه را انجام می دهید .سپس با ضرب هر واکنش در عددی خاص تعداد الکترون های مبادله شده در واکنش ها برابر می گردند و با جمع واکنش ها ، واکنش اصلی به صورت موازنه شده به دست می آید    

1. 1- تعداد اتم های هر یک از عنصرها در دو طرف واکنش شمرده شود.
2. 2- انتخاب عنصر مرجع:
3. یک ترکیب از واکنش دهنده ها یا فراورده یا بیش ترین تعداد اتم از عنصری غیر از هیدروژن و اکسیژن انتخاب شود و برای آن اتم موازنه برای دو طرف معادله انجام شود.
4. 3- تعداد اتم های اکسیژن موازنه گردد.
5. 4- در پایان تعداد اتم های هیدروژن نیز موازنه گردد.

1. 1- در هر سمت واکنش فقط در ساختار یک ماده حضور داشته باشد.
2. 2- تا حد امکان نباید در ساختار یک ماده ی تک عنصری شرکت داشته باشد، مگر این که هیچ عنصری شرط اول را نداشته باشد.
3. 3- بین دو عنصر که هر دو شرایط 1 و 2 را دارند موازنه را از ساختار ترکیبی آغاز می کنیم که نوع و تعداد اتم های بیشتر باشد.
4. 4- اگر بین دو عنصر، شرایط بالا یکسان بود، به زیر وند ها دقت می کنیم و ابتدا عنصری را موازنه می کنیم که زیر وند بزرگتری دارد.