قدمت روزه در تاریخ زندگی بشر
می‌توان تاریخ تولد روزه را از زمان آدم ابوالبشر معرفی کرد. اگرچه در چگونگی و نحوه وجوب روزه اختلافاتی وجود داشته ولی اصل این عبادت بزرگ از همان ابتدا تا کنون، ثابت بوده است. روزه، عبادت دیرینى است که پیدایش آن را مى توان با حضور آدم (ع) در زمین و پس از خروج وى از بهشت، مقرون دانست .روایت ها و احادیث مختلف که در ادامه آنها را مرور می کنیم به قدمت روزه و چگونگی آن در میان ملت های مختلف پرداخته است.

- مفسر معروف، علامه طبرسى مى نویسد: «روزه در میان انبیاء و امت آنان، از زمان آدم تا کنون مورد توجه بوده است. امیرالمومنین(ع) مى فرماید: روزه، عبادت قدیمى است که خداوند هیچ امتى را از آن معاف نکرده است. در آیات قرآن نیز می خوانیم: اى کسانى که ایمان آورده اید! روزه بر شما واجب شد همان گونه که بر پیشینیان مقرر شده بود.»

- امام باقر(ع) در این باره فرمود: «همواره در ماه رمضان، روزه واجب بود و این وجوب فقط براى انبیاء مقرر و براى امت آنان در غیر رمضان، روزه واجب بوده، ولى امت محمد (ص) مورد لطف ویژه خدا واقع گشته از این حیث در ردیف انبیا قرار گرفتند. »
- مردى از ابن عباس، از مفسرین برجسته قرآن از چگونگى روزه انسان هاى برگزیده تاریخ، سوال کرد. ابن عباس در پاسخ گفت: «پیامبر اکرم (ص) فرمود: برترین روزه، روزه داشتن برادرم داود پیامبر است، که در طول سال همیشه یک روز را روزه مى داشت و یک روز را افطار مى کرد. سلیمان نیز در هر ماه، سه روز اول ماه و سه روز وسط و سه روز آخر آن را روزه دار بود، عیسى، همواره روزه دار بود و مریم نیز همیشه دو روز را روزه و دو روز را افطار مى کرد.»

- پیامبر اسلام (ص ) نیز در هر ماه اول، وسط و آخر آن را روزه مى گرفت و مى فرمود: این همیشه روزه دارى است. 
- حضرت مریم وقتى که عیسى را به دنیا آورد، به او گفتند: اى مریم ! مادرت که آدم درستى بود، چطور شد که بدون شوهر، فرزند آوردى ؟ مریم به فرزند خود اشاره کرد و گفت : تو بر پاکدامنى من گواه بده. عیسى(ع) به امر خدا به زبان آمد و از پاکدامنى مادرش خبر داد. وقتى که به مریم گفتند چرا خودت حرف نمى زنى و از بچه استمداد مى کنى، پاسخ داد: من نذر کردم که روزه دار باشم و با هیچ کس صحبت نکنم و باید در امساک و سکوت حکیمانه باشم. این سخن نشان مى دهد که در زمان حضرت مریم امساک از سخن نیز مرسوم بوده است.

- موسى کلیم الله در مناجات خود راز برترى امت محمد(ص) بر سایر امت ها را جویا شد. ندا رسید که امت محمد(ص) به خاطر ده خصلت، از جمله روزه دارى در ماه مبارک رمضان، بر امت هاى دیگر برترى دارند. موسی همچنین پرسید: آیا کسى را همانند من گرامى داشته اى؟ ندا رسید: من بندگانى در آخر زمان دوران خاتمیت دارم که آنان را از طریق ماه رمضان گرامى داشتم.

به طور کلی در تمام اوقات در میان هر طائفه و هر ملت و مذهب، در موقع ورود اندوه و زحمت غیر مترقبه، روزه معمول بوده است. قوم یهود غالباً در موقعى که فرصت یافته می خواستند اظهار عجز و تواضع در حضور خدا نمایند، روزه گرفتند، تا گناهان خود را اعتراف نموده، به واسطه روزه و توبه، رضاى خداوند را به دست آورند. با بررسی های بیشتر می توان نتیجه گرفت روزه در امت هاى گذشته نیز وجود داشت اما در غیر ماه رمضان، و تنها انبیاء در ماه رمضان روزه مى گرفتند.

در آیۀ شریفۀ: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ»؛اى افرادى که ایمان آورده‏اید! روزه بر شما نوشته شده، همان‏گونه که بر کسانى که قبل از شما بودند نوشته شد تا پرهیزکار شوید؛ اشاره به این داردکه امت هاى گذشته داراى آئین و دین بوده اند. البته‏ نه همه آنها، و قرآن کریم معین نکرده که این امت ها کدام هستند، اما امت هاى نامبرده اهل ملت و دین بوده‏اند که روزه داشته‏اند، و از تورات و انجیل موجود در دست یهود و نصارا هیچ دلیلى که دلالت کند بر وجوب روزه بر این دو ملت دیده نمى‏شود، تنها در این دو کتاب فرازهایى است که روزه را مدح مى‏کند، و آن را عظیم مى‏شمارد. اما خود یهود و نصارا را مى‏بینیم که تا عصر حاضر در سال چند روز به اشکالى مختلف روزه مى‏گیرند، یا از خوردن گوشت و یا از شیر و یا از مطلق خوردن و نوشیدن خوددارى مى‏کنند.

همچنین در غیر قرآن مسئله روزه از اقوام بى دین نیز نقل شده است، همچنان که از مصریان قدیم و یونانیان و رومیان قدیم و حتى وثنى‏هاى هندى تا به امروز نقل شده است که هر یک براى خود روزه‏اى داشته و دارند، بلکه مى‏توان گفت عبادت و وسیله تقرب بودن روزه از امورى است که فطرت آدمى به آن حکم مى‏کند.

واجب شدن روزه در اسلام 
در سال دوم هجرت واجب شدن روزه به مسلمانان ابلاغ شد. گرچه مسلمانان مى دانستند که روزه، مورد توجه رسول خداست ؛ زیرا آن حضرت در برخى اوقات روزه مى گرفت.
- مرحوم طبرسى در تفسیر مجمع البیان مى نویسد: «در اسلام، در سال دوم هجرت واجب شد و داراى شرایطی بود که بعدا از سوى پروردگار متعال مورد تخفیف قرار گرفته و از مدار وجوب خارج شد.»
- صاحب مجمع البیان در ذیل آیه 189 سوره بقره مى نویسد: «در آغاز، روزه براى پیران و کسانى که طاقت روزه دارى را ندارند مقرر بوده است که بعدا نسخ گردید. »
- در کتاب تفسیر الصافى ذیل آیه فمن کان منکم مریضا آمده است که : «در امم پیشین، بر خلاف امت اسلام روزه براى مسافران نیز مقرر بوده است .»

بنام خدا

آیا روزه گرفتن قبل از اسلام در ایران مرسوم بوده ؟

باید گفت بر اساس مطالبی که وجود دارد چون در ایران قبل از اسلام یهودیان و بعد هم زردتشتیان زیاد بوده اند ، لذا در این دو آئین روزه وجود داشته است که عبارتند از :

روزه دین یهودیان
 روزه استر: استر نوعی روزه است که به منظور طلب حاجت و استجابت دعا صورت می گیرد.ریشه این روزه به 2300 سال پیش در زمانی که یهودیان در ایران ساکن شده بودند، برمی گردد. در آن دوران یکی از وزرای خشایار شاه نقشه قتل عام یهودیان را طرح کرد که با هوشیاری استر و یکی از انبیای یهود به نام مُردخای این نقشه باطل شد. استر برای موفقیت در ابطال این توطئه، از یهودیان ایران خواست که 3 روز روزه بگیرند و از خداوند طلب بخشش و کمک نمایند. پس از آن، روزه استر به یادبود این واقعه بر یهودیان واجب گشت.
آیین زرتشت
دین مردم ایران پیش از اسلام، زرتشتی بود که آیین رسمی شاهنشاهی ساسانی محسوب می‌شد. آیین زرتشت منسوب به زردشت، قدیمی‌ترین پیامبر آریایی است.
در آیین زرتشت خوردن گوشت حیوانات در روزهای 2، 12، 14، و 21 هر ماه ممنوع است. در این روزها که متعلق به چهار امشاسپند؛ وهمن، ماه، گوش و رام است، زرتشتیان از خوردن گوشت پرهیز می کنند. این چهار نفر از حامیان چهارپایان هستند. حتی در این روزها که به نبر معروف هستند، از ذبح چهارپایان سودمند هم خودداری می کنند.
یکی دیگر از روزهایی که زرتشتیان روزه می گیرند در جشن بهمنگان یا بهمنجه است که در روز بهمن از ماه بهمن برگزار می شود. برخی نیز این روزه را تا پایان بهمن ماه ادامه می دهند.
 

بنام خدا

 آیا در طول تاریخ روزه گرفتن فقط خودداری از خوردن و آشامیدن بوده و.....؟

خیر ، روزه های دیگری هم وجود داشته که از جمله آنها روزه سکوت و

همچنین روزه در دین مسیحیت که انواع مختلف داشته و دارد وبرخی از آنها عبارتند از :

روزه های مرسوم کاتولیک ها

کاتولیک ها در روز چهارشنبه خاکستر و نیز روز جمعة الصلیب روزه می گیرند. هم چنین در تمامی روزهای جمعه ماه انابت نیز که دوران توبه و تعمق کاتولیک هاست، از خوردن گوشت پرهیز می کنند. کاتولیک ها تا قرن ها اجازه نداشتند در هیچ یک از روزهای جمعه سال به گوشت لب بزنند، اما از اواسط دهه ???? پرهیز از گوشت در روزهای جمعه غیر از دوران لنت (انابت) اختیاری اعلام شد.

نحوه روزه گرفتن در میان کاتولیک ها به این صورت است که در دو روزِ چهارشنبه خاکستر و جمعه الصلیب، خوردن دو نوع غذای ساده و یک غذای معمولی مجاز است، اما مصرف گوشت ممنوع می باشد. روزه گرفتن در سایر روزهای جمعه اختیاری است و برخی از کاتولیک ها به جای روزه، به توبه یا برگزاری دعاهایی ویژه می پردازند.

در این روز ها باید از خوردن گوشت و هر گونه لبنی جات پرهیز کنند و البته به غیر از ماهی و همچنین از خوردن روغن و شراب نیز بپرهیزند.
روزه در میان ارتدکس ها

پیروان کلیسای ارتدوکس شرق، دوره های مختلفی برای روزه دارند؛ از جمله ماه لِنت (دوران توبه و تعمق)، روزه رسولان، روزه معراج مریم مقدس به آسمان، روزه ویژه میلاد مسیح، و نیز چند روزه یک روزه. تمام روزهای چهارشنبه و جمعه، روز روزه محسوب می شود، مگر در هفته هایی که در آن ها روزه نگرفتن بلامانع است.

نحوه روزه داری در میان ارتدکس ها این گونه است که معمولاً از خوردن گوشت، لبنیات و تخم مرغ پرهیز می شود. خوردن ماهی در برخی ایام روزه مجاز و در برخی دیگر غیرمجاز است.

روزه در میان پروتستان ها

در میان پروتستان ها زمان روزه به خود افراد، کلیساها، سازمان ها یا جوامع مسیحی بستگی دارد. برخی به طور کامل از لب زدن به آب و غذا خودداری می کنند، اما برخی دیگر تنها به نوشیدن مایعات اکتفا می کنند و غذاهای خاصی می خورند. آن ها از خوردن یک یا چند وعده غذا صرف نظر می کنند و از تن دادن به وسوسه های خوردنی و غیرخوردنی اجتناب می نمایند.

بنام خدا

در مورد سوال سوم : آیا کسی در طول تاریخ بعلت روزه داری مرده است ؟ پاسخ این سوال را پیدا نکردم.

در مورد سوال چهارم: پیامبر اسلام (ص) در چه تاریخی دستور خدا مبنی بر روزه داری را به مسلمانان ابلاغ کردند؟

آنچه در بیشتر منابع اسلامی دیده می‌شود این است که وجوب روزه در سال دوم هجرت با نزول آیه 183 سوره بقره[1] به مسلمانان ابلاغ شد.[2]
پی نوشت ها :
 [1]. «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ»؛ اى افرادى که ایمان آورده‌اید! روزه بر شما نوشته شده، همان‌گونه که بر کسانى که قبل از شما بودند نوشته شد؛ تا پرهیزکار شوید.
[2]. ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن على‏، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج ‏1، ص 43، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق؛ ابن ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج ‏1، ص 125، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1410ق؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج ‏1، ص 272، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق؛ ابن کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج ‏3، ص 254 و 347، بیروت، دار الفکر، 1407ق؛ بغدادی، علاء الدین علی بن محمد، لباب التاویل فی معانی التنزیل، ج ‏1، ص 110، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.

روزه داری درتاریخ

روزه‌داری در عهد جدید

بر اساس عهد جدید، فریسیان و پیروان یحییروزه می‌گرفتند اما شاگردان عیسی روزه نمی‌گرفتند. در انجیل متی آمده‌است:

^۱۵ و شاگردان یحیی نزد وی آمده، او را گفتند که چون است که ما و فریسیان روزه می‌داریم و شاگردان تو روزه نمی‌گیرند.

^۱۶ عیسی ایشان را گفت که آیا تواند شد که پسران در عروسی غمگین گردند تا آن‌که داماد با ایشان است، لیکن آن روزی که داماد از ایشان گرفته شود آن‌گاه صائم خواهند گردید.

^۱۷ هیچ‌کس بر پیراهن کهنه پارچه کرباس نو وصله نمی‌گذارد زیرا که آن‌چه به وصله می‌گذارد، دریدگی پیراهن را زشت‌تر می‌کند.

^۱۸ یا شراب تازه را در مشک‌های کهنه می‌ریزند والا آن مشک‌ها دریده و باده ریخته شود و مشک‌ها نباشند بلکه شراب تازه را در مشک‌های نو می‌ریزند تا هر دو بمانند.

انجیل متی، باب نهم، آیات ۱۵ تا ۱۸ 

با این حال عیسی در بیابان، چهل شبانه‌روز روزه گرفت

ویحیی تعمیددهنده مکرر روزه می‌گرفت.

 متی از عیسی نقل کرده‌است که دیو جز به دعا و روزه از جسم انسان بیرون نمی‌رود.

^] اما عیسی روزه ریاکاران را تقبیح می‌کرده‌است.

^۱۷ و چون روزه می‌گیرید چون ریاکاران کشیده‌رو نباشید که چهره خویش را درهم می‌کشند تا در نظر مردم روزه‌دار نمایند، به درستی به شما می‌گویم که ایشان اجر خود را گرفته‌اند.

^۱۸ لیکن تو هرگاه روزه می‌گیری، سر خود را چرب کن و روی خویش را بشوی

^۱۹ تا در نظر مردم روزه‌دار ننمایی بلکه در نظر پدر خود که پدر تو نهان را می‌داند و آشکارا تو را جزا خواهد داد.

انجیل متی، باب هفتم، آیات ۱۷ تا ۱۹

روزه داری در ائین مانوی

مانویان دو نوع روزه داشتند که یکی از آنها دوروز کامل و دیگری از صبح تا غروب بود. و بر اساس شواهد نجومی زمانش تعیین می‌گشت. آنها عیدی نیز داشتند که در روز پایانی ماه روزه برگزار می‌شد. در آن روز، تصویر مانی را در دست گرفته و به گناهان خود اعتراف می‌کردند، یک تخت یا کرسی برای مانی خالی می‌گذاشتند. آنان این عید را "بما" می‌نامیدند.

روزه داری در بهاییت

^{در تقویم بهائی هر سال شامل ۱۹ ماه ۱۹ روز است. آخرین ماه از این سال، شهرالعلاء است که بهائیان در این ماه از طلوع تا غروب خورشید از خوردن و آشامیدن پرهیز کرده و روزه می‌گیرند. در این دین مسافرین (با شرایطی خاص) از گرفتن روزه معاف هستند.}

آیا روزه با دین اسلام آغاز شد یا پیش از این نیز وجود داشته است؟

بسم الله الرحمن الرحيم 

سوره بقره، آيات 185-183 

يا ايها الذين آمنوا كتب عليكم الصيام كما كتب على الذين من قبلكم لعلكم تتقون.(183) اياما معدودات فمن كان منكم مريضا او على سفر فعدة من ايام اخر و على الذين يطيقونه فدية طعام مسكين فمن تطوع خيرا فهو خير له و ان تصوموا خير لكم ان كنتم تعلمون.(184) شهر رمضان الذى انزل فيه القرآن هدى للناس و بينات من الهدى و الفرقان فمن شهد منكم الشهر فليصمه و من كان مريضا او على سفر فعدة من ايام اخر يريد الله بكم اليسر و لا يريد بكم العسر و لتكملوا العدة و لتكبروا الله على ما هديكم و لعلكم تشكرون.(185)


ترجمه آيات 

اى كسانى كه ايمان آورده ايد روزه بر شما واجب شده همانطور كه بر اقوام قبل از شما واجب شده بود شايد با تقوا شويد. (183)

و اين روزهائى چند است پس هر كس از شما مريض و يا مسافر باشد بايد ايامى ديگر بجاى آن بگيريد و اما كسانى كه به هيچ وجه نمى توانند روزه بگيرند عوض روزه براى هر روز يك مسكين طعام دهند و اگر كسى عمل خيرى را داوطلبانه انجام دهد برايش بهتر است و اينكه روزه بگيريد برايتان خير است اگر بناى عمل كردن داريد(184). 

و آن ايام كوتاه ماه رمضان است كه قرآن در آن نازل شده تا هدايت مردم و بياناتى از هدايت و جدا سازنده حق از باطل باشد پس هر كس اين ماه را درك كرد بايد روزه اش بگيرد و هر كس مريض و يا مسافر باشد بجاى آن چند روزى از ماههاى ديگر بگيرد خدا براى شما آسانى و سهولت را خواسته و دشوارى نخواسته و منظور اينست كه عده سى روزه ماه را تكميل كرده باشيد و خدا را در برابر اينكه هدايتتان كرد تكبير گفته و شايد شكرگزارى كرده باشيد(185). 

با سلام و عرض ادب

ایا روزه گرفتن قبل از اسلام در ایران مرسوم بوده

قرآن با صراحت وجود این فریضه الهی را در ادیان دیگر بیان می‌کند. و برای پیشینیان نیز واجب بوده است و هم‌اکنون در کتب عهد عتیق و جدید مطالبی مربوط به روزه وجود دارد؛ که در اینجا چند فراز از آن‌ها بیان می‌شود:

۱- در تمام اوقات در میان هر طایفه و هر ملّت در موقع ورود اندوه و زحمت غیر مترقّبه روزه معمول بوده است.

۲- حضرت موسی چهل روز روزه گرفت.

۳- قوم یهود در موقعی که فرصت یافته می‌خواستند اظهار خضوع نمایند روزه می‌داشتند تا به وسیله آن رضای حق را تحصیل نمایند.

۴- حضرت مسیح به شاگردانش دستور داد که پس از فوت او روزه خواهند داشت.

2- آیا در طول تاریخ روزه، فقط خوددداری از خوردن و آشامیدن بوده یا نوع دیگری از از روزه نیز وجود داشته است؟ 

روزه سکوت در میان برخی امم و ادیان پیشین مشروع بوده است. چنان‌که به حکایت قرآن کریم آن گاه که حضرت مریم(س) با اعجاز خداوند بارور شد و فرزندش عیسی(ع) را به دنیا آورد، خداوند برای آشکار کردن حق به وی فرمان داد و فرمود:

فَکُلِی وَ اشْرَبِی وَ قَرِّی عَیْناً فَإِمَّا تَرَیِنَّ مِنَ الْبَشَرِ أَحَداً فَقُولِی إِنِّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمٰنِ صَوْماً فَلَنْ أُکَلِّمَ الْیَوْمَ إِنْسِیّاً ﴿26﴾

«... اگر احدی از انسان‏‌ها را دیدی پس بگو  من برای خدای رحمان روزه سکوت نذر کرده ‏ام پس امروز با کسی به هیچ وجه سخن نخواهم گرفت» (سوره مریم آیه 26).

سلام. 1. روزه در همه جای جهان قبل از اسلام وجود داشته. مفسر معروف، علامه طبرسى مى نویسد: «روزه در میان انبیاء و امت آنان، از زمان آدم تا کنون مورد توجه بوده است. امیرالمومنین(ع) مى فرماید: روزه، عبادت قدیمى است که خداوند هیچ امتى را از آن معاف نکرده است. در آیات قرآن نیز می خوانیم: اى کسانى که ایمان آورده اید! روزه بر شما واجب شد همان گونه که بر پیشینیان مقرر شده بود.»