امسال هم در آستانه رقابت‌های دور برگشت والیبال لیگ‌جهانی که در خانه (ایران) برگزار می شود و ادامه هم دارد، صحبت‌ها، حرف و حدیث‌ها و نقل‌قول‌ها و اخبار ضدونقیض بسیاری در رد یا قبول حضور زنان در ورزشگاه و قانونی‌شدن و مشروعیت و مقبولیت آن گفته و شنیده شد؛ قول‌هایی که گاه کارشناسانه و گاه از سر احساس زده شد؛ گاه ملایم و دلسوزانه و گاه با تندی و از سرلجاجت مطرح شد.
در این میان آنچه خلأ آن به شدت حس می‌شد و جای خالی‌اش در فضای رسانه و اجتماع بسیار به چشم می‌خورد، عدم مدیریت اجتماعی و سیاسی این موضوع بود.
به گزارش مهرخانه، مروری بر اتفاقاتی که افتاد، بحث‌هایی که انجام شد و نتیجه‌ای که به دست آمد، ما را در قضاوت بهتر نسبت به این موضوع کمک خواهدکرد.
آغاز مطالبه
سال گذشته در زمان بازی والیبال ایران و برزیل، از حضور زنان در ورزشگاه ممانعت به‌عمل آمد. این ممانعت، و البته خط و نشان‌های فدراسیون جهانی والیبال، آغازگر جریانی از مطالبات بود؛ مطالباتی که نقش معاونت زنان نیز در آن دیده می‌شد؛ به‌طوری‌که در اولین بازی سال گذشته سارا قاسمپور؛ دبیر وقت کارگروه دختران معاونت زنان به همراه تعدادی از فعالان حقوق زنان جلوی ورزشگاه حاضر شدند و در ایجاد مطالبه نقش‌آفرینی کردند.
روند مطالبه
- 15فروردین ماه امسال بود که رسانه‌های مکتوب و حتی بخش خبری صدا و سیما، صحبت معاون فرهنگی، آموزشی و پژوهش وزیر ورزش و جوانان را در مورد تأیید طرح پیشنهادی این وزاتخانه برای حضور زنان و خانواده‌ها در سالن‌های ورزشی از سوی شورای امنیت کشور پوشش دادند: «این طرح امسال اجرایی می‌شود. عبدالحمید احمدی در این‌باره گفته بود: سال گذشته وزارت ورزش و جوانان آیین‌نامه جامع خود را برای حضور خانواده‌ها و زنان در سالن‌های ورزشی به شورای امنیت کشور ارایه کرد که خوشبختانه اواخر سال 93 مورد تأیید این شورا قرار گرفت.» (1)
- فردای همان روز این خبر از سوی وزرات کشور تکذیب شد و دین‌پرست؛ رییس مرکز اطلاع‌رسانی و امور بین‌الملل این وزارتخانه اعلام کرد: «شورای امنیت کشور در خصوص حضور بانوان در سالن‌های ورزشی مصوبه‌ای نداشته است.» (2)
- روز بعد، مولاوردی با بیان این نکته که «فعلاً قرار است سازوکارهای لازم برای حضور زنان در استادیوم‌های والیبال فراهم شود البته این سازوکارها برای اجرا هنوز ابلاغ نشده و مقدمات اجرایی‌شدن آن در حال فراهم‌شدن است، افزود: کمیته مشترکی بین معاونت امور زنان و خانواده و وزارت ورزش و جوانان تشکیل شده است و آیین‌نامه جامعی را برای حضور خانواده‌ها و زنان در ورزشگاه‌ها به «شورای عالی امنیت ملی» فرستاده‌ایم، اما این آیین‌نامه هنوز در دستور بررسی این شورا قرار نگرفته است.» (3)
- در این میان روزنامه شرق در گفتگویی با معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده، در مورد حضور زنان در ورزشگاه از قول مولاوردی نوشت: «فعلاً قدم‌به‌قدم باید جلو برویم.» (4)
- 18فروردین ماه، مولاوردی در نشست خبری خود با اصحاب رسانه در آستانه فرارسیدن هفته بزرگداشت مقام زن در خصوص حضور زنان در استادیوم‌های ورزشی و تکذیب‌های صورت‌گرفته، اظهار داشت: «خبر جدیدی در این زمینه ندارم. خبری منتشر شد مبنی بر این‌که شورای امنیت کشور مصوب کرده است که زنان می‌توانند در ورزشگاه‌ها حضور داشته باشند که این خبر تکذیب شد. برای ورزش والیبال سازوکاری در حال تعبیه است و در وزارت کشور جلساتی برگزار شده و مصوباتی هم بوده، اما هنوز ابلاغ نشده است.»
او در این نشست در پاسخ به سؤالی مبنی بر این‌که چند درصد از زنان و دختران ایرانی چنین مطالبه‌ای دارند، گفت: «این مسئله با نظرسنجی قابل دسترسی است، اما مطالبه‌ای در سطح جامعه است که باید مدیریت شود و سازوکارهای لازم را برای آن فراهم کنیم. این سازوکار باید طوری تعبیه شود که سبب نگرانی جامعه متدین ما نگردد و ملاحظات عرفی و شرعی نیز لحاظ شود. از سوی دیگر، ما نباید این مسئله را تبدیل به دغدغه نظام کنیم.» (5)
- در پایان فروردین ماه، فاطمه رهبر؛ رییس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی با تأکید بر این‌که «حضور در ورزشگاه‌ها دغدغه اصلی زنان نیست، افزود: به هر حال تعدادی از دختران جوان ما علاقه دارند در تماشای بعضی از رشته‌های ورزشی حضور داشته باشند که این موضوع باید هدایت و مدیریت شود. ما مخالف این موضوع در صورت رعایت مسایل شرعی، عرفی و اخلاقی نیستیم، اما باید با مدیریت درست، برای آن تصمیم‌گیری شود.» (6)
- وزیر کشور نیز در نشستی که در پایان 600 روز تصدی مسئولیت در وزارتخانه برگزار شده بود، در رابطه با حضور زنان و خانواده‌ها در ورزشگاه‌ها عنوان داشت: «به دلایل اخلاقی و اجتماعی تا به حال فرصت حضور بانوان به‌خصوص در ورزش‌های پرتماشاگر را نداشتیم. سال قبل به دلیل برگزاری مسابقات والیبال، این مسئله تبدیل به یک مسئله حقوقی بین وزارت ورزش و فدراسیون‌های بین‌المللی شد و ممکن بود مشکلاتی برای ورزش کشور ایجاد کند. ما در حد محدود این موضوع را حل کردیم، اما برای اطمینان بیشتر از رعایت جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی، به بررسی مسئله می‌پردازیم. در این رابطه کارشناسان وزارت کشور و وزارت ورزش و جوانان آیین‌نامه‌ای را در دست تدوین دارند که نحوه حضور زنان در صحنه‌های ورزشی را مشخص می‌کند. این آیین‌نامه در مرحله اتمام است و آن را در مراکزی که باید در این خصوص تصمیم‌گیری کنند، ارایه خواهیم کرد.» (7)
نگاهی دوباره به اتفاقات رخ‌داده در این یک ماه، گزارش‌ها و مصاحبه‌های منتشره، همه و همه بیان‌گر نوعی سردرگمی و نابسامانی است. مطالبه‌ای که به تیتر یک نشریات و سایت‌های خبری تبدیل شده و به عنوان یکی از پرسش‌های ثابت تمامی نشست‌ها و مصاحبه‌ها، به‌خصوص از مولاوردی و سایر عوامل درگیر و حتی بی ارتباط با این قضیه، تبدیل شده است. فضایی که به نظر می‌رسد بیش از جامعه زنان کشور، معاونت زنان ریاست جمهوری پیگیر عملی و اجرایی‌شدن آن است و در تمام صحبت‌های خود بر آن تأکید دارد و با رسانه‌ای‌شدن و پررنگ‌ترشدن آن نه تنها مشکلی ندارد، که راضی هم به نظرمی‌رسد.
در همین راستاست که مولاوردی در پاسخ به پرسشی درباره حضور زنان در ورزشگاه‌ها و نظر مراجع نسبت به این موضوع، اظهار می‌کند: «در وزارت ورزش و جوانان، کمیته‌ای تشکیل و جلساتی نیز در وزارت کشور در این مورد برگزار شده است. سازوکارهایی برای بعضی رشته‌های ورزشی تهیه شده، اما هنوز ابلاغ نشده است. در مورد نظر مراجع نیز، سه سفر به قم داشته‌ایم و در دو سفر با مراجع نیز دیدار داشتم. مراجع موافقت جدی با این موضوع ندارند، اما با اندیشیدن تدابیر لازم و مدیریت ماجرا در برگزاری سلامت آن، انشاءالله نگرانی مراجع و قشر مذهبی نیز برطرف خواهد شد.» (8)
- خرداد ماه امسال، باز هم مولاوردی در مصاحبه‌ای با شرق، به بیان دوباره دیدگاه‌ها و اقدامات خود پرداخت. او در پاسخ به پرسش خبرنگار که چرا خود شما به‌همراه زنان کابینه برای تماشای مسابقات والیبال به ورزشگاه نمی‌روید تا تابوی رفتن زنان به ورزشگاه شکسته شود؟ گفت: «مسئولان می‌آیند و مشکلی هم ندارد. حتی در جریان بازی‌های سال گذشته، مسئولان به سالن والیبال می‌رفتند. در مورد والیبال هم تا جایی که من در جریانم، اتفاقی نیفتاده. این موضوع سازوکارش تعیین شده، منتها ابلاغ نشده است.» (9)
- با این وجود سردار منتظرالمهدی؛ معاون اجتماعی ناجا، در نشست خود با اصحاب رسانه، در مورد حضور زنان در استادیوم‌های والیبال اظهارداشت: «هیچ ابلاغی در این خصوص انجام نشده است؛ وزارت ورزش، وزارت کشور و نیروی انتظامی، سه هسته اصلی تصمیم‌گیری در این زمینه هستند و وزارت کشور که مرجع رسمی است تاکنون هیچ ابلاغی صادر نکرده و برای حضور بانوان در استادیوم والیبال ما ابلاغیه‌ای نداشتیم، اگر ابلاغ شود، ما امنیت را تأمین می‌کنیم.» (10)
- در همین راستا، مولاوردی در حاشیه بازدید از یک نمایشگاه نقاشی کودکان خیابانی و کار که در محل انجمن MS ایران، در تهران در رابطه با آخرین وضعیت حضور زنان در ورزشگاه‌ها تصریح کرد: «نیروی انتظامی گفته است که دستورالعملی در این خصوص ابلاغ نشده است. شما اجازه بدهید مسابقات برگزار شود تا ببینیم به چه شیوه‌ای خواهد بود. قطعاً به دنبال ارایه راه‌حل‌ها و فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم هستند. نظر دولت این نیست که این موضوع رها و صورت‌مسئله پاک شود، بلکه باید راه‌حل‌های آن را شناسایی کرد. حضور زنان در ورزشگاه‌ها نه به عنوان مهم‌ترین مطالبه، بلکه بخشی از مطالبه قشری از زنان است و نباید بگذاریم به یک مسئله و هزینه برای نظام تبدیل شود.» (11)
تأکیدات مولاوردی پاسخ نوبخت را نیز به همراه داشت. در نشست 18خرداد ماه، او در مورد نتیجه نهایی حضور زنان در ورزشگاه‌ها گفت: «این خبر از سوی معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده اطلاع‌رسانی شد و باید مسیری را طی کند و در صورتی‌که لازم به توضیحات بیشتر باشد، از خانم مولاوردی می‌خواهم که این هفته طی مصاحبه تکمیلی در این زمینه خبررسانی کند.» (12)
- در همین روز مولاوردی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس گفت که اجازه حضور تعداد محدودی از زنان در سالن برگزاری مسابقات لیگ جهانی والیبال در تهران داده خواهد شد. او تصریح کرد: «حدس می‌زنم تعداد محدودی از زنان که عمده آن‌ها را خانواده‌های بازیکنان تیم ملی شکل می‌دهد، بازی‌های والیبال را تماشا خواهند کرد. اگر این موضوع عملاً برای چند بار اتفاق بیافتد، نگرانی‌ها کاملاً رفع خواهدشد و ثابت خواهد شد که دادن اجازه به زنان برای تماشای مسابقات ورزشی مردان، مشکل‌ساز نیست.» (13)
اما برخلاف آنچه که نوبخت اعلام کرد و انتظاری که در مورد خاتمه این ماجرا از طرف مولاوردی ایجاد شده بود، مولاوردی در گفت‌وگو با ایلنا در پاسخ به این سؤال که آیا حضور زنان در سالن والیبال برای بازی روز 29 خرداد قطعی شده است یا خیر؟ گفت: «این مصوبه باید توسط وزارت ورزش و جوانان ابلاغ شود.» او در پاسخ به این‌که در بین جامعه زنان این مطالبه وجود دارد که شما به عنوان معاون رییس‌جمهور در کنار دیگر زنان برای دیدن مسابقه والیبال در ورزشگاه حضور پیدا کنید، اظهارکرد: «هنوز در مورد این مسئله تصمیم قطعی نگرفته‌ام.» (14)
این تکرار مطالبه و به دنبال آن به نتیجه نرساندن آن به مدد جوسازی‌های رسانه‌ای و گزارش‌ها و مصاحبه‌های مختلف و در آستانه رقابت‌های لیگ جهانی والیبال، هر روز، پررنگ و پررنگ‌تر می‌شود.
در گام آخر نیز، مولاوردی در آخرین مصاحبه خود در خصوص حضور زنان در ورزشگاه‌ها گفت: «دیگر تمایلی برای صحبت در این زمینه ندارم؛ چراکه قبلاً نظر خود را اعلام کرده‌ام.» (15)
رییس‌جمهور نیز در نشست خبری اخیر خود در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران، به کلیاتی از فعالیت زنان اشاره‌کرده و گفت: «نباید تصور کنیم که (مردان جامعه) می‌خواهیم اسلام را پیاده کنیم و خدایی ناکرده خانم‌ها می‌خواهند برعکس قوانین اسلام حرکت کنند. خانم‌ها حتی در بعضی مسایل از مردان پیش‌تازند. در همه مراسم‌ها و راهپیمایی‌ها این‌طور است. باید حق نشاط و شادی و حق زندگی اجتماعی را در چارچوب موازین دینی و قانونی برای همه محترم بشماریم. در این زمینه در کلیات اختلاف نظر نیست. ممکن است در مصادیق اختلاف نظر باشد.» (16)
اما موضوعی با این ابعاد که از وجوه گوناگونی برخوردار است و جوانب متعددی دارد، وجهه شرعی آن همچنان مورد ابهام است. مراجع همچنان نسبت به جریان یافتن این اتفاق مخالفت می‌کنند، خصوصاً در دیدار اخیر سردار اشتری، فرمانده جدید نیروی انتظامی با ایشان، حضرات آیات صافی‌گلپایگانی (17)، مکارم‌شیرازی (18)، نوری‌همدانی (19)، علوی‌گرگانی (20) و... به این موضوع اشاره کرده و با انجام آن مخالفت کردند.
نکته قابل توجه این‌جاست که با وجود حساس‌بودن اجرای چنین طرحی، همچنان سیاست مشخصی از سوی دولت پیگیری نمی‌شود و اظهارهای نظرهای متعارض در میان دولتی‌ها از یک سو و مشخص‌نبودن سازوکار دقیق استقرار زنان از سوی دیگر، به سردرگمی‌ها دامن می‌زند.
در آخرین اظهارنظر صورت‌گرفته در این زمینه و در فاصله کمتر از چهار روز تا مسابقه والیبال، وزیر کشور گفت: «دستور جدیدی برای ورود بانوان به استادیوم‌های ورزشی نداریم و مطابق قوانین گذشته عمل خواهیم کرد. رسانه‌ها این مسئله را منعکس کنند تا در بازی پیش روی والیبال مشکلی در استادیوم ورزشی پیش نیاید.»
اما مسئله این‌جاست که اگر منطقی به جریان نگاه کنیم، بعد از یک سال جنجال رسانه‌ای و خبرهایی مبنی بر قبول و تصویب حضور زنان در ورزشگاه‌ها و بیان نظرات مخالف و موافق فراوان، در فاصله‌ای کمتر از چند روز به مسابقه و با جو ایجادشده در جامعه و مطالبه‌ای که مسلماً نسبت به سال گذشته پررنگ شده است، مسئولین چه طرح و برنامه‌ای دارند؟ معاونت زنان که در یکسال گذشته با قاطعیت پیگیری این مطالبه را دامن زده است، احیاناً در صورت برخورد با زنانی که خواهان حضور در ورزشگاه‌ها هستند، چه اقدامی خواهد کرد؟ آیا مناسب‌تر نبود در یک سال گذشته به جای بیان اخبار ضدونقیض هر روزه، امکان وقوع این مسئله با توجه به دغدغع مراجع عظام و جامعه فقاهتی بررسی می‌شد و چناچه به نتیجه می‌رسید، با پیگیری‌های لازم در دولت و در رابطه با مسئولین و مراجع و نهادهای مربوطه، نتیجه نهایی اطلاع‌رسانی می‌شد؟
پی‌نوشت
1. http://mehrkhane.com/fa/news/16519
2. http://mehrkhane.com/fa/news/16522
3. http://mehrkhane.com/fa/news/16557
4. http://www.sharghdaily.ir/News/59265
5. http://mehrkhane.com/fa/news/16653
6. http://mehrkhane.com/fa/news/16990
7. http://mehrkhane.com/fa/news/16884
8. http://www.shafaqna.com/persian/elected/item/116342-
9. http://www.sharghdaily.ir/News/64519
10. http://mehrkhane.com/fa/news/18380
11. http://www.irna.ir/fa/News/81638866
12. http://mehrkhane.com/fa/news/18458
13. http://mehrkhane.com/fa/news/18468
14. http://www.ilna.ir/%
15. http://mehrkhane.com/fa/news/18502
16. http://mehrkhane.com/fa/news/18632
17. http://mehrkhane.com/fa/news/18568
18. http://mehrkhane.com/fa/news/18577
19. http://mehrkhane.com/fa/news/18575
20. http://mehrkhane.com/fa/news/18510
