س21: سن بلوغ زن 9 نه سال در رساله ذكر شده است و تكليف بر او واجب است در حاليكه دختر اين قدر كوچك است كه اگر روزه بگيرد مريض مي شود بلكه نمي تواند روزه بگيرد و علامت بلوغ ديگر هم ندارد، تكليف ايشان چيست؟
ج: سن تكليف دختران نه سال كامل قمري است و در عين حال قدرت شرط تكليف است، آنچه قدرت انجامش را دارد بايد انجام دهد و آنچه قدرتش را ندارد تكليف ساقط است، مثلاً اگر قدرت گرفتن روزه ندارد نبايد روزه بگيرد و هر وقت قدرت يافت قضا آن را بجا آورد ولي نماز و حجاب و امثال اينها را كه قدرت دارد بايد انجام دهد.
س22: براي دختر بچه ها درسن 9 سالگي روزه گرفتن مشقت دارد آيا مي‌توانند بخاطر ضعف و ناتواني روزه نگيرند؟ آيا تكليف آنان چيست؟
ج: در فرض سؤال اگر مشقت به عسر و حرج يا خوف عرفي مرض باشد مي‌توانند افطارنمايند و بعد از زوال عذر قضاء‌آن را بجا آورند.
س23: در شرع مقدّس اسلام كه دختر در 9 سالگي بالغ مي شود اگر روزه گرفتن برايش مشكل داشته باشد و افطار كند بعد، قضا لازم است يا خير؟
ج: در فرض سؤال چنانچه قدرت و توانائي روزه گرفتن نداشته باشد يعني در اثر گرفتن روزه ضعف غير قابل تحمّل براي او پيش بيايد يا مريض شود و اين حالت تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشته باشد قضاء ندارد و فقط براي هر روز يك مدّ طعام (گندم يا جو) بايد به فقير غير سيّد بعنوان كفّاره بدهد و دادن پول كافي نيست.
س24: دخترى در سن 9 سالگى از روى نادانى روزه خود را در ماه رمضان افطار مى نمايد آيا كفّاره تعلق مى گيرد؟
ج: در فرض سؤال چنانچه 9 سال قمرى را تمام كرده و توانايى روزه گرفتن را دارد و با اينكه مى داند روزه خوردن براى او حرام شده است، روزه را مى خورد كفّاره دارد هرچند نداند كه روزه خوردن علاوه بر حرمت كفّاره هم دارد.
س25: اگر به گمان اين كه بلوغ پسر، پانزده سال شمسي است ماه رمضان را روزه نگرفت و بعداً معلوم شد كه قبل از رمضان پانزده سال قمري اش تمام بوده، حكم قضا و كفّارۀ او چيست؟
ج: در مورد سؤال بايد روزه هائي كه نگرفته قضا كند و امّا نسبت به كفّاره چنانچه جـاهل مـقصّر بـوده يعني قبل از ماه رمضان و يا در ايّام رمضان احتمال مي داده كه شايد سال قمري ملاك تكليف باشد و سؤال نكرده و روزه را خورده كفّاره عمد هم دارد و اگر احتمال نمي داده كفّاره ندارد.
س26: خيلي اتّفاق مي افتد كه جوانهاي مكلّّف به روزه، در دوران اولين سنّ بلوغ (15 سالگي در پسر و 9 سالگي در دختر) روزه را يا به خاطر كوتاهي فكر و يا به اجبار والدين، ترك مي كنند آيا بر آنها فقط قضا لازم است يا كفّاره هم واجب است؟
ج: در مورد سؤال اگر متمكّن از روزه گرفتن بوده اند و عالم به حكم هم بوده اند و يا جاهل مقصّر بوده اند بنحوي كه در جواب قبل گفته شد قضا و كفاره هم دارد و الّا فقط قضا دارد.
س27: بنده شش سال است كه به سن تكليف رسيده ام يعنى 6 ماه رمضان بر من گذشته كه مى بايست روزه مى گرفتم، چهار سال اخير را روزه گرفته ام تماماً، 2 سال ابتدائى را نمى دانستم كه به تكليف رسيده ام، بعدها فهميدم كه قبل از 15 سالگى مكلّف بوده ام از اينرو بعضى از روزهاى اين دو ماه مبارك رمضان را روزه گرفته و بعضى ديگر را كه حدوداً از هر دو ماه مبارك 30 روز مى شود روزه نگرفته ام تكليف بنده در برابر قضاى اين روزه ها چيست؟
ج: در فرض سؤال روزه هاى فوت شده را قضا نمائيد، و براى هر كدام يك مدّ طعام كفّاره بدهيد و اگر التفات بوجوب صوم نداشته ايد و غافل از سؤال كردن بوده ايد كفّاره عمد واجب نيست.
س28: نمى دانم چند ساله بودم شك دارم حدود 14 الى 15 سالگى نماز نخوانده ام عمداً و روزه خوارى هم كرده ام بفرمائيد چه حكمى دارد وظيفه من در قبال اين اعمال انجام نشده چيست؟
ج: هر مقدار از نماز و روزه خود را كه يقين داريد در حال بلوغ ترك كرده ايد بايد قضا نمائيد و براى تأخير قضاى روزه كفّاره غير عمد بايد بدهيد و چنانچه افطار روزه بدون عذر و عمدى بوده بايد براى هر روز كفّاره عمد هم بدهيد.
