سوالات ماه مبارک رمضان "تالار معصومین و اصحاب"

با سلام و عرض ادب

1 - از نظر امام رضا(ع) چرا روزه گرفتن در ماه رمضان واجب شده است و در ماههای دیگر واجب نیست؟

2 - به چه دلایلی ماه رمضان در کلام ائمه معصومین، ماه قیام نامیده شده است ؟

پاسخ سوال۲

ازآنحاییکه ماه مبارک رمضان ،ماه مبارزه بانفس ومبارزه باشیطان است به این دلیل.

از نظر امام رضا(ع) چرا روزه گرفتن در ماه رمضان واجب شده است و در ماههای دیگر واجب نیست؟

ماه رمضان ماهي است كه خداوند در آن، قرآن را نازل فرموده است. و در آن ماه، ميان حق و باطل كاملاً جدايي افتاده، چنان كه حق تعالي در سوره بقره آيه 185 نيز به آن اشاره كرده است. در اين ماه به پيغمبر وحي شد، در اين ماه شب قدر است، شبي كه از هزار ماه بهتر است؛ شبي كه تقديرات و مسائلي كه در آن سال از نيكي و بدي، سود و زيان، زندگي و مرگ، وجود دارد رقم زده مي‏شود و به همين جهت آن شب را «قدر» مي‏گويند

به چه دلایلی ماه رمضان در کلام ائمه معصومین، ماه قیام نامیده شده است ؟

امام علی بن الحسین زین العابدین «ع» در صحیفه سجادیه  در دعای خویش هنگام ورود به ماه رمضان ، این ماه را «شهر القیام » نامیده اند . توفیق قیام در ماه مبارك رمضان خواسته معصومین (ع) بوده است و شیعیان را هم به سوی چنین دعایی دعوت می كرده اند . پیامبر گرامی «ص » هنگام ورود ماه رمضان می فرمود:

«حمد و ستایش خدایی را سزاست كه ما را به وسیله تو ای ماه مبارك گرامی داشت ، بار خدایا ما را به روزه و قیام در این ماه ، نیرومند و توانا بگردان »

همچنین ایشان در خطبه ای در فضلیت ماه رمضان فرموده اند : ای مردم به تحقیق ماهی شما را فرا گرفت كه در آن ماه شبی است كه بهتر از هزار ماه است و این ماه ، ماه رمضان است . خداوند در این ماه روزه را واجب كرده و ثواب قیام برای نماز مستحبی در شبی از این ماه را به اندازه نماز مستحبی هفتاد شب در غیر این ماه قرار داده است .

امام زین العابدین (ع ) فرموده اند : “خدایا روزه داری در این ماه رسیدن به آرزوی قیام در این ماه را نصیب من بگردان .

قیام در این ماه آنقدر ارزشمند و مهم است كه امام زین العابدین (ع) در پایان ماه هنگام وداع با آن از خدا می خواهد توفیق قیام در ماه رمضان آینده را نیز به ایشان عنایت كند. اینكه ماه رمضان در بیان ائمه معصومین (ع) ماه قیام نامیده شده احتمال دارد به خاطر یكی از این موارد باشد .

1 ـ برای آن كه نمازهای مستحبی در شبهای آن بسیار خوانده می شود و سفارش زیاد بر خواندن آنها شده است . چنانكه بسیاری از علما فرموده اند خواندن هزار ركعت نماز در شبهای آن مستحب است

پیامبر گرامی ( ص) هنگام ورود به ماه رمضان می فرمودند : “ بار خدایا برای ما در ماه رمضان بركتی قرار ده . ما را بر روزه آن و نمازهای آن یاری فرما و آنها را از ما بپذیر “

مرحوم علامه مجلسی در جلد 97 بحار الانوار بابی جداگانه به همین نمازهای مستحبی ماه رمضان اختصاص داده

2ـ از آن جهت كه چون سحور و خوردن سحری مستحب است و عموم مردم در دل شب برای تصمیم بر روزه و اجابت دعوت حق بر می خیزند مرحوم شیخ صدوق در من لا یحضره الفقیه هم بابی تحت عنوان ( ثواب السحور ) آورده  كه در بر دارنده هفت روایت از معصومین ( ع)‌است .

3 ـ از آن جهت كه به طور كلی این ماه ماه قیام برای مبارزه با نفس و وسوسه های شیطانی و حركت در طریق سیر و سلوك معنوی و خود سازی است ـ‌كه مناسب ترین راه بركشاندن انسان به سوی مبارزات مخلصانه و فعالیتهای سیاسی اجتماعی برای خدا و در راه خداست ـ زمینه خودسازی انقلابی در این ماه بیشتر فراهم است

سلام.

1. ماه رمضان ماهي است كه خداوند در آن، قرآن را نازل فرموده است. و در آن ماه، ميان حق و باطل كاملاً جدايي افتاده، چنان كه حق تعالي در سوره بقره آيه 185 نيز به آن اشاره كرده است. در اين ماه به پيغمبر وحي شد، در اين ماه شب قدر است، شبي كه از هزار ماه بهتر است؛ شبي كه تقديرات و مسائلي كه در آن سال از نيكي و بدي، سود و زيان، زندگي و مرگ، وجود دارد رقم زده مي‏شود و به همين جهت آن شب را «قدر» مي‏گويند. بحارالانوار ج 93، ص 370

2. احتمالا به دلایل زیر است:

الف ـ برای آن كه نمازهای مستحبی در شبهای آن بسیار خوانده می شود و سفارش زیاد بر خواندن آنها شده است . چنانكه بسیاری از علما فرموده اند خواندن هزار ركعت نماز در شبهای آن مستحب است.

ب ـ از آن جهت كه چون سحور و خوردن سحری مستحب است و عموم مردم در دل شب برای تصمیم بر روزه و اجابت دعوت حق بر می خیزند مرحوم شیخ صدوق در من لا یحضره الفقیه هم بابی تحت عنوان ( ثواب السحور ) آورده  كه در بر دارنده هفت روایت از معصومین ( ع)‌ است .

ج ـ از آن جهت كه به طور كلی این ماه ماه قیام برای مبارزه با نفس و وسوسه های شیطانی و حركت در طریق سیر و سلوك معنوی و خود سازی است ـ‌كه مناسب ترین راه بركشاندن انسان به سوی مبارزات مخلصانه و فعالیتهای سیاسی اجتماعی برای خدا و در راه خداست ـ زمینه خودسازی انقلابی در این ماه بیشتر فراهم است.

جواب سوال دو :

از آن جهت كه به طور كلی این ماه ماه قیام برای مبارزه با نفس و وسوسه های شیطانی و حركت در طریق سیر و سلوك معنوی و خود سازی است ـ‌كه مناسب ترین راه بركشاندن انسان به سوی مبارزات مخلصانه و فعالیتهای سیاسی اجتماعی برای خدا و در راه خداست ـ زمینه خودسازی انقلابی در این ماه بیشتر فراهم است

بنام خدا

1 - از نظر امام رضا(ع) چرا روزه گرفتن در ماه رمضان واجب شده است و در ماههای دیگر واجب نیست؟

امام رضا(ع) در پاسخ به اين سؤال كه «چرا روزه فقط در ماه رمضان واجب شده است نه در ماههاي ديگر؟» مي‏فرمايد: ماه رمضان ماهي است كه خداوند در آن، قرآن را نازل فرموده است. و در آن ماه، ميان حق و باطل كاملاً جدايي افتاده، چنان كه حق تعالي در سوره بقره آيه 185 نيز به آن اشاره كرده است. در اين ماه به پيغمبر وحي شد، در اين ماه شب قدر است، شبي كه از هزار ماه بهتر است؛ شبي كه تقديرات و مسائلي كه در آن سال از نيكي و بدي، سود و زيان، زندگي و مرگ، وجود دارد رقم زده مي‏شود و به همين جهت آن شب را «قدر» مي‏گويند.

(بحارالانوار، ج 93، ص 370)

در حدیثی دیگر امام رضا (ع) در این باره فرموده اند:
قال الرضا ـ عليه السلام: "فان قال: فلم امروا بالصوم؟ قيل لكي يعرفوا الم الجوع والعطش، فليستدلوا علي فقر الآخرة، وليكون الصائم خاشعا ذليلاً مستكينا مأجورا محتسبا عارفا صابرا علي ما اصابه من الجوع والعطش، فيستوجب الثواب مع ما فيه من الانكسار عن الشهوات وليكون ذلك واعظا لهم في العاجل، و رائضا لهم علي اداء ما كلفهم و ذليلاً لهم في الاجل و ليعرفوا شدة مبلغ ذلك علي اهل الفقر والمسكنة في الدنيا، فيؤدوا اليهم ما افترض الله لهم في اموالهم"(15)

اگر بپرسند چرا روزه واجب شده است؟ پاسخ آن است كه درد گرسنگي و تشنگي را بدانند، و از اين راه پي به فقر و بي‏زاد و توشه بودن آخرت ببرند، و براي اينكه روزه دار بر اثر ناراحتي كه از گرسنگي و تشنگي برايش پيش آمده فروتني كند و كوچكي كند و نيازمندي نشان دهد تا اجر ببرد و به حساب آورد كار خويش را و بشناسد و پايداري و مقاومت كند بر آن، و از اين جهات مستحق اجر شود، با آنچه كه در آن است از قبيل جلوگيري از طغيان شهوات و كنترل هواها، و اينكه موجب عبرت و موعظه‏ اي باشد براي آنها در اين دنيا، و تمريني باشد براي انجام تكاليف، و راهنمايي باشد براي آنها در عالم ديگر، و بشناسند شدت مشكلات فقرا و بينوايان را در دنيا، و آنچه را كه خداوند در اموالشان براي مساكين و تهيدستان واجب كرده ادا كنند.
در اين حديث شريف امام رضا(ع) فلسفه وجوب روزه را بيان نمودند؛ علاوه بر بعد اخروي كه يادآوري گرسنگي و تشنگي روز قيامت بود، توجه به مشكلات فقرا و بينوايان هم وجود داشت كه اين مربوط به بعد اجتماعي است كه در قسمت بعد پيرامون آن بحث خواهد شد.
در جايي ديگر امام رضا (ع) چنين مي‏فرمايد:

"انما امروا بالصوم لكي يعرفوا الم الجوع والعطش فيستدلوا علي فقر الآخرة"(16)

مردم به انجام روزه امر شدند تا گرسنگي و تشنگي را بفهمند و به واسطه آن فقر و بيچارگي آخرت را درك كنند.

پی نوشت ها :
15 . بحار، ج93، ص369.q
16 . من لايحضره الفقيه، ج2، ص43.
 

بنام خدا

2 - به چه دلایلی ماه رمضان در کلام ائمه معصومین، ماه قیام نامیده شده است ؟

همانگونه که در سخنان ائمه بیان شده توفیق قیام در ماه مبارك رمضان خواسته معصومین (ع) بوده است و شیعیان را هم به سوی چنین دعایی دعوت می كرده اند . پیامبر گرامی «ص » هنگام ورود ماه رمضان می فرمود:

«حمد و ستایش خدایی را سزاست كه ما را به وسیله تو ای ماه مبارك گرامی داشت، بار خدایا ما را به روزه و قیام در این ماه ،نیرومند و توانا بگردان »
امام زین العابدین (ع ) فرموده اند : “خدایا روزه داری در این ماه رسیدن به آرزوی قیام در این ماه را نصیب من بگردان .

امام صادق عليه السلام
داناى خاندان نبى، صادق آل محمد صلى الله عليه و آله نيز در ماه مبارک رمضان به تغيير برنامه عادى عبادت مى پرداخت و تلاش خود را بر استفاده بيش تر از بهره هاى اين ماه مى گمارد. آن حضرت در سخنى شيوا مى فرمايند: «هنگامى که ماه رمضان از راه مى رسيد، پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به نمازهاى خود اضافه مى کردند [و نماز مستحبى بيش ترى مى خواندند] و من نيز به نمازهايم مى افزايم؛ پس شما [پيروان ما] نيز چنين کنيد»

بنابراین برای آن كه نمازهای مستحبی در شبهای آن بسیار خوانده می شود این ماه به ماه قیام نامگذاری شده است.

با سلام

فكر كنم به اين دليل كه بيشتر اتفاقات ديني در ماه رمضان رقم مي خورد مثل نزول قران كريم كه خود قرآن مردم را به مبارزه با ستم دعوت مي كند

1 - از نظر امام رضا(ع) چرا روزه گرفتن در ماه رمضان واجب شده است و در ماههای دیگر واجب نیست؟

انساني كه در اين دنيا روزه مي‏گيرد و گرسنگي و تشنگي را تحمل مي‏نمايد، گرسنگي و تشنگي روز قيامت را، به ياد مي‏آورد. و همين توجه، در رفتار، منش و اعمال او اثر بسزايي مي‏گذارد. اگر انسان اعمالش را با توجه انجام دهد و خود را موعظه كند كه حساب‏رسي دقيقي در پيش دارد، متواضع‏تر و متخلق‏تر خواهد شد و از اجر و ثواب بيشتري برخوردار خواهد گرديد. 
قال الرضا ـ عليه السلام: "فان قال: فلم امروا بالصوم؟ قيل لكي يعرفوا الم الجوع والعطش، فليستدلوا علي فقر الآخرة، وليكون الصائم خاشعا ذليلاً مستكينا مأجورا محتسبا عارفا صابرا علي ما اصابه من الجوع والعطش، فيستوجب الثواب مع ما فيه من الانكسار عن الشهوات وليكون ذلك واعظا لهم في العاجل، و رائضا لهم علي اداء ما كلفهم و ذليلاً لهم في الاجل و ليعرفوا شدة مبلغ ذلك علي اهل الفقر والمسكنة في الدنيا، فيؤدوا اليهم ما افترض الله لهم في اموالهم"15 اگر بپرسند چرا روزه واجب شده است؟ پاسخ آن است كه درد گرسنگي و تشنگي را بدانند، و از اين راه پي به فقر و بي‏زاد و توشه بودن آخرت ببرند، و براي اينكه روزه دار بر اثر ناراحتي كه از گرسنگي و تشنگي برايش پيش آمده فروتني كند و كوچكي كند و نيازمندي نشان دهد تا اجر ببرد و به حساب آورد كار خويش را و بشناسد و پايداري و مقاومت كند بر آن، و از اين جهات مستحق اجر شود، با آنچه كه در آن است از قبيل جلوگيري از طغيان شهوات و كنترل هواها، و اينكه موجب عبرت و موعظه‏اي باشد براي آنها در اين دنيا، و تمريني باشد براي انجام تكاليف، و راهنمايي باشد براي آنها در عالم ديگر، و بشناسند شدت مشكلات فقرا و بينوايان را در دنيا، و آنچه را كه خداوند در اموالشان براي مساكين و تهيدستان واجب كرده ادا كنند. 
در اين حديث شريف امام رضا(ع) فلسفه وجوب روزه را بيان نمودند؛ علاوه بر بعد اخروي كه يادآوري گرسنگي و تشنگي روز قيامت بود، توجه به مشكلات فقرا و بينوايان هم وجود داشت كه اين مربوط به بعد اجتماعي است كه در قسمت بعد پيرامون آن بحث خواهد شد. 
در جايي ديگر امام رضا (ع) چنين مي‏فرمايد: "انما امروا بالصوم لكي يعرفوا الم الجوع والعطش فيستدلوا علي فقر الآخرة"16مردم به انجام روزه امر شدند تا گرسنگي و تشنگي را بفهمند و به واسطه آن فقر و بيچارگي آخرت را درك كنند. 
پيامبر اكرم(ص) در خطبه شعبانيه مي‏فرمايد: "و ذكروا بجوعكم و عطشكم جوع يوم القيامة و عطشه"17 و ياد آوريد از گرسنگي و تشنگي روزه داريتان، گرسنگي و تشنگي‏هاي روز قيامت را. 
آنچه از مجموع روايات اين باب استفاده شد، يادآوري و توجه به آخرت از راه گرسنگي و تشنگي روزه بود و اينكه آن انساني كه با روزه سختيها و مشكلات را تحمل مي‏كند، در اين هنگام توجه به فقر و مشكلات روز قيامت بكند.

شهر القیام (ماه قیام )

امام علی بن الحسین زین العابدین «ع» در صحیفه سجادیه  در دعای خویش هنگام ورود به ماه رمضان ، این ماه را «شهر القیام » نامیده اند . توفیق قیام در ماه مبارک رمضان خواسته معصومین (ع) بوده است و شیعیان را هم به سوی چنین دعایی دعوت می کرده اند . پیامبر گرامی «ص » هنگام ورود ماه رمضان می فرمود:

«حمد و ستایش خدایی را سزاست که ما را به وسیله تو ای ماه مبارک گرامی داشت ، بار خدایا ما را به روزه و قیام در این ماه ، نیرومند و توانا بگردان »

همچنین ایشان در خطبه ای در فضلیت ماه رمضان فرموده اند : ای مردم به تحقیق ماهی شما را فرا گرفت که در آن ماه شبی است که بهتر از هزار ماه است و این ماه، ماه رمضان است. خداوند در این ماه روزه را واجب کرده و ثواب قیام برای نماز مستحبی در شبی از این ماه را به اندازه نماز مستحبی هفتاد شب در غیر این ماه قرار داده است .(۶)

امام زین العابدین (ع ) فرموده اند : “خدایا روزه داری در این ماه رسیدن به آرزوی قیام در این ماه را نصیب من بگردان. (۷)

قیام در این ماه آنقدر ارزشمند و مهم است که امام زین العابدین (ع) در پایان ماه هنگام وداع با آن از خدا می خواهد توفیق قیام در ماه رمضان آینده را نیز به ایشان عنایت کند. اینکه ماه رمضان در بیان ائمه معصومین (ع) ماه قیام نامیده شده احتمال دارد به خاطر یکی از این موارد باشد.

۱ ـ برای آن که نمازهای مستحبی در شبهای آن بسیار خوانده می شود و سفارش زیاد بر خواندن آنها شده است. چنانکه بسیاری از علما فرموده اند خواندن هزار رکعت نماز در شبهای آن مستحب است.

پیامبر گرامی ( ص) هنگام ورود به ماه رمضان می فرمودند : “ بار خدایا برای ما در ماه رمضان برکتی قرار ده. ما را بر روزه آن و نمازهای آن یاری فرما و آنها را از ما بپذیر “(۸)

مرحوم علامه مجلسی در جلد ۹۷ بحار الانوار بابی جداگانه به همین نمازهای مستحبی ماه رمضان اختصاص داده.

۲ـ از آن جهت که چون سحور و خوردن سحری مستحب است و عموم مردم در دل شب برای تصمیم بر روزه و اجابت دعوت حق بر می خیزند مرحوم شیخ صدوق در من لا یحضره الفقیه هم بابی تحت عنوان ( ثواب السحور ) آورده  که در بر دارنده هفت روایت از معصومین (ع)‌ است.

۳ ـ از آن جهت که به طور کلی این ماه ماه قیام برای مبارزه با نفس و وسوسه های شیطانی و حرکت در طریق سیر و سلوک معنوی و خود سازی است ـ‌که مناسب ترین راه برکشاندن انسان به سوی مبارزات مخلصانه و فعالیتهای سیاسی اجتماعی برای خدا و در راه خداست ـ زمینه خودسازی انقلابی در این ماه بیشتر فراهم است.

استاد شهید مرتضی مطهری (ره ) در ارتباط با امتیاز بزرگ و ویژگی انحصاری نهضتهای الهی می گوید . اگر ما تاریخ را بررسی کنیم به این حقیقت می رسیم که در نهضت های مذهبی و دینی ،  در نهضت های آسیا چنین چیزی بوده که انبیا فرد را علیه خودش بر می انگیزند. اصلا توبه همین است توبه که واقعا یک حالت عالی انسانی است عبارت است از قیام انسان علیه  خودش ، یک قیام اصلاحی . من مخصوصاً یک وقت تعبیرات قرآن در مورد توبه را جمع کردم دیدم تعبیرات خیلی عالی و عجیبی است . قراینن مکرر می گوید : تاب و اصلح یک قیام اصلاحی از درون انسان ، قیام وجدان انسان علیه خودش، علیه اسراف کاریها و افراط کاری های خویش (۹)

_______________________________________________

۶ـ وسائل ج۷ ص ۲۲۷ بحار ج۹۶ ص ۳۵۹

۷ـ کافی ج۴ ، ص ۷۶

۸ـ مفاتیح الجنان ص ۳۰۰

۹ـ اسلام و مقتضیات زمان اثر استاد مطهری ـ چاپ انتشارات صدرا ج ۲ ص ۱۶۵

۱۰ـ بحار ج ۹۶ ص ۳۴

۱۱ـ وسائل ج۷ ص ۲۳۷

۱۲ـ بحار ج ۹۶ ص ۳۵۰

۱۳ـ همان ص ۳۴۸

۱۴ـ امالی مرحوم شیخ صدوق ص۳۳

۱۵ـ من لا یحضره الفقیه ج ۲ ص ۱۰۵