تجارت آب مجازی تنها راه مدیریت بحران آب در کشور است

تجارت آب مجازی تنها راه مدیریت بحران آب در کشور است

مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای مدیریت بحران کم آبی در کشور تنها راه باقی مانده تجارت آب مجازی به معنای تولید محصولات کم آب بر و واردات محصولات پرآب بر است.

زهرا جواهریان روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: به آبی که در مراحل مختلف تولید یک کالا استفاده می شود آب مجازی یا غیرمستقیم می گویند و برای تجارت آب مجازی باید کالاها و محصولات کشاورزی را تولید کنیم که آب کمتری نیاز داشته و در مقابل کالاهایی وارد کنیم که برای تولید آب بیشتری نیاز دارند.

وی بیان کرد: امروزه دیگر تولید گندم یا هندوانه با توجه به شرایط کم آبی در کشور مقرون به صرفه نیست و برای تولید این محصولات یا باید زمین در کشورهای دیگر اجاره کنیم و یا این محصولات را از کشورهای دیگر وارد کنیم.

وی با اشاره به وضعیت بغرنج کم آبی در کشور گفت: اگر میانگین بارندگی در کشور 241 میلیمتر در سال باشد این میزان در جهان 855 میلیمتر است یعنی میزان بارندگی در ایران کمتر از یک سوم میانگین بارندگی در جهان است اما سرانه مصرف آب در دنیا 130 لیتر در روز و در ایران 220 لیتر در روز می باشد.

وی افزود: ایران در سرانه مصرف آب در کشورهایی که بیش از پنج میلیون نفر جمعیت دارند از رتبه اول برخوردار است.

وی با بیان اینکه نزدیک به 90 درصد آب تجدیدپذیر در ایران صرف کشاورزی می شود اظهار کرد: امروزه کشاورزی را با شاخصی به نام شدت مصرف آب می سنجند به این معنا که اگر به ازای یک مترمکعب آب بتوان دو کیلوگرم محصول بدست آورد این کشاورزی پایدار است.

جواهریان افزود: در ایران به ازای یک مترمکعب آب 600 تا 800 گرم محصول معادل شش تا هشت دهم میانگین معمول بدست می آید.

وی بیان کرد: بیشترین امید به ارتقای بهره وری آب در بخش کشاورزی است اما ایران در مدیریت آب کشاورزی در بین 132 کشور جهان رتبه 130 را دارد.

وی گفت: برای تولید انواع محصولات نیازمند مصرف آب هستیم و میانگین آبی که در روز به عنوان مجازی مصرف می کنیم سه هزار لیتر برای هر نفر است.

وی افزود: برای رسیدن به توسعه پایدار و اقتصاد سبز باید به سوی تجارت آب مجازی پیش رویم و محصولاتی را تولید کنیم که با توجه به شرایط بحرانی آب در کشور آب کمتری مصرف کند.

وی اظهار کرد: در بین کالاهایی که تولید می کنیم یا غذاهایی که مصرف می کنیم، مواد پروتئینی بیشترین میزان مصرف آب را دارند به طوری که تولید هر کیلوگرم گوشت گوساله 15 هزار و 412 لیتر آب، هر کیلوگرم گوشت گوسفند هشت هزار و 900 لیتر آب، هر کیلوگرم مرغ چهار هزار و 400 لیتر آب مصرف می کند.

وی بیان کرد: تهیه یک پرس چلوکباب چهار هزار و 800 لیتر آب، تهیه خورشت قورمه سبزی هزار و 300 لیتر آب، کشک بادمجان 550 لیتر آب مصرف می کند لذا هر چه به سوی گیاه خواری پیش برویم آب کمتری مصرف می کنیم.

وی گفت: تولید برخی محصولات کشاورزی از جمله گندم با توجه به مصرف زیاد آب به صرفه نیست و بهتر است به جای تولید گندم که برای هر خوشه آن هزار و 300 لیتر آب نیاز است، سبزیجات دیگری نظیر سیب زمینی و کاهو تولید کنیم.

جواهریان گفت: زمانی که خودکفایی گندم را در کشور اعلام کردیم اگر آبی که صرف تولید گندم می شد را به امارات متحده عربی ارسال می کردیم و پنج برابر آن گندم وارد می نمودیم به صرفه تر بود.

وی افزود: اگر می گوییم گندم محصولی استراتژیک است در شرایط فعلی کشور آب استراتژیک می باشد و با ادامه روند کنونی مصرف آب در بخش کشاورزی و خانگی یا صنعتی در 25 سال آینده ایران کاملا خشک خواهد شد.

وی بیان کرد: تغییر الگوی کشت، تولید و مصرف در شرایط بحرانی منابع آبهای زیرزمینی کشور ضروری است و باید به سوی تجارت آب مجازی پیش برویم.

وی اظهار کرد: تولید محصولات کم آب بر و دارای ارزش افزوده زیاد در کشور، اجاره زمین در کشورهایی با شرایط آب مناسب برای تولید محصولات آب بر و مدیریت صحیح براساس شرایط آب کشور در تولید و صادرات کالا به معنای تجارت آب مجازی است.

این مسوول در سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای کنترل مصرف آب باید مدیریت یکپارچه در حوزه منابع آب در سطح کشور انجام گیرد تا ضمن حفظ اشتغال کشاورز و سودآور بودن کشاورزی هم محصولات کم آب بر تولید شود و هم منابع طبیعی حفظ گردد.

جواهریان افزود: وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی در بخش تجارت آب مجازی به خوبی وارد شده و مدیریت مطلوبی داشته اند و ادبیات آب مجازی وارد این وزارتخانه ها شده است.

وی بیان کرد: یکی از برنامه های وزارت نیرو در تجارت آب مجازی تفکیک آب شرب از آب شست و شو در مصارف خانگی و از برنامه های وزارت جهاد کشاورزی نیز استفاده از کشت فراسرزمینی است.

مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست گفت: رسانه ها بویژه صدا و سیما می توانند در ارائه آموزش های لازم برای فرهنگ سازی در زمینه مصرف آب موثر باشند بویژه در حوزه کودکان باید وزارت آموزش و پرورش به صورت جدی مصرف درست آب را آموزش دهد.

براساس آمار موجود، در سال 1358 حدود 70 میلیون مترمکعب از آبهای زیرزمینی برداشت می شد که این میزان امروزه به 11 میلیارد متر مکعب رسیده است.

برداشت از آبهای زیرزمینی در 34 سال اخیر در کشور 170 میلیارد مترمکعب معادل 85 درصد از منابع آب در سال بوده و این در حالی است که اگر کشوری فقط 20 درصد از منابع آب خود را استفاده کند، در وضعیت ایمن و اگر 40 درصد استفاده کند در معرض خطر قرار می گیرد.

منبع: خبرگزاری ایرنا