به نام خدا
متن آیه:
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ
ترجمه آیه:
و بعضي ميگويند: «پروردگارا! به ما در دنيا (نيکي) عطا کن؛ و در آخرت نيز «نيکي» مرحمت فرما؛ و ما را از عذاب آتش نگاه دار.»
تفسیر آیه:
201- و بعضي ميگويند: «پروردگارا! به ما در دنيا (نيکي) عطا کن! و در آخرت نيز (نيکي) مرحمت فرما! و ما را از عذاب آتش نگاهدار!»
«و گروهي ميگويند پروردگارا به ما در دنيا (نيکي) عطا کن و در آخرت (نيکي) مرحمت فرما و ما را از عذاب آتش نگاهدار» (و منهم من يقول ربنا آتنا في الدنيا حسنة و في الاخرة حسنة و قنا عذاب النار).
در حقيقت اين قسمت از آيات اشاره به خواستههاي مردم و اهداف آنها در اين عبادت بزرگ است بعضي جز به مواهب مادي دنيا نظر ندارند و چيزي غير از آن از خدا نميخواهند بديهي است آنها در آخرت از همه چيز بي بهرهاند.
ولي گروهي هم مواهب مادي دنيا را ميخواهند و هم مواهب معنوي را بلکه زندگي دنيا را نيز به عنوان مقدمه تکامل معنوي ميطلبند و اين است منطق اسلام که هم نظر به جسم و ماده دارد و هم جان و معنا و اولي را زمينهساز دومي ميشمرد و هرگز با انسانهاي يک بعدي يعني آنها که در ماديات غوطهورند و براي آن اصالت قائلند، يا کساني که به کلي از زندگاني دنيا بيگانهاند سازگار نيست.
در اين که منظور از «حسنة» در اين آيه چيست؟ تفسيرهاي مختلفي براي آن
ذکر کردهاند، در روايتي از امام صادق (ع) به معني وسعت رزق و حسن خلق در دنيا و خشنودي خدا و بهشت در آخرت تفسير شده است (انها السعة في الرزق و المعاش و حسن الخلق في الدنيا و رضوان الله و الجنة في الاخرة).
و بعضي از مفسران آن را به معني علم و عبادت در دنيا و بهشت در آخرت، يا مال در دنيا، و بهشت در آخرت، يا همسر خوب و صالح در دنيا و بهشت در آخرت دانستهاند در حديثي نيز از پيامبر اکرم (ص) آمده است: من اوتي قلبا شاکرا و لسانا ذاکرا و زوجة مؤمنة تعينه علي امر دنياه و اخراه فقد اوتي في الدنيا حسنة و في الاخرة حسنة و وقي عذاب النار، «کسي که خدا به او قلبي شاکر، زباني مشغول به ذکر حق، و همسري با ايمان که او را در امور دنيا و آخرت ياري کند ببخشد، نيکي دنيا و آخرت را به او داده و از عذاب آتش باز داشته شده».
بديهي است حسنه به معني هر گونه خير و خوبي است و مفهومي وسيع و گسترده دارد که تمام مواهب مادي و معنوي را شامل ميشود، بنابراين آنچه در روايات فوق يا کلمات مفسران آمده است بيان مصداقهاي روشن آن ميباشد، و مفهوم آيه را محدود نميکند، و اينکه بعضي از مفسران تصور کردهاند «حسنه» چون در آيه به صورت مفرد نکره است هر گونه نيکي را شامل نميشود و لذا در تعيين مصداق آن در ميان مفسران گفتگو است اشتباهي بيش نيست زيرا گاه ميشود که مفرد نکره نيز معني جنس ميبخشد و مورد آيه ظاهرا از اين قبيل است و به گفته بعضي از مفسران، افراد با ايمان اصل حسنه را از خدا ميخواهند بدون اينکه نوعي از آن را انتخاب کنند، و همه را واگذار به مشيت و اراده و انعام الهي مينمايند.
بحث و گفتگو پیرامون آیه:
خواستن و آرزو کردن نیکی در دمیا و هم در آخرت خوب است. انسان نباید هیچ کدوم رو به اون یکی بفروشد. دنیا مزرعه آخرت است. اگر لازم نبود که خداوند ما را در این دنیا قرار نمی داد. پس باید هم نیکی در این دنیا و هم نیکی در آخرت را از خداوند خواستار باشیم و چه کسی بهتر از خداوند که بتواند خواسته ما را برآورده کند.
تطبیق مفاهیم آیه با روحیات و منش و رفتار خودمان:
مسلماً انسان طمع دارد و چیزهای خوب را به مقدار کم نمی خواهد و همینطور زودگذر. پس باید همیشه دعا کند که خداوند نعمت های خوبش را هم در این دنیا و هم در آخرت نصیبش کند.
به کار بستن آیه در زندگی شخصیمان:
بهتر است آینده نگر باشیم. و بدانیم نیکی تنها در این دنیا زیاد یه کارمان نمی آید البته بی فایده هم نیست و خیلی مهم هم هست ولی بهتر است نیکی را در آخرت هم خواهان باشیم و به دنبال آن هم باشیم.