به نام خدا
متن آیه:
وَ لَکُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ
ترجمه آیه:
و براي شما در قصاص، حيات و زندگي است، اي صاحبان خرد! شايد شما تقوا پيشه کنيد.
تفسیر آیه:
179- و براي شما در قصاص حيات و زندگي است اي صاحبان خرد، تا شما تقوي پيشه کنيد.
آيهي بعد با يک عبارت کوتاه و بسيار پرمعني پاسخ بسياري از سؤالات را در زمينه مسأله قصاص بازگو ميکند و ميگويد: «اي خردمندان! قصاص براي شما مايه حيات و زندگي است، باشد که تقوا پيشه کنيد» (و لکم في القصاص حياة يا اولي الالباب لعلکم تتقون).
اين آيه که از ده کلمه ترکيب شده، و در نهايت فصاحت و بلاغت است آنچنان جالب است که به صورت يک شعار اسلامي در اذهان همگان نقش بسته، و به خوبي نشان ميدهد که قصاص اسلامي به هيچوجه جنبه انتقامجوئي ندارد بلکه دريچهاي است به سوي حيات و زندگي انسانها.
از يکسو ضامن حيات جامعه است، زيرا اگر حکم قصاص به هيچوجه وجود نداشت و افراد سنگدل احساس امنيت ميکردند جان مردم بيگناه به خطر ميافتاد همانگونه که در کشورهائي که حکم قصاص به کلي لغو شده آمار قتل و جنايت به سرعت بالا رفته است.
و از سوي ديگر مايهي حيات قاتل است چرا که او را از فکر آدمکشي تا حد زيادي بازميدارد و کنترل ميکند.
و از سوي سوم به خاطر لزوم تساوي و برابري جلو قتلهاي پيدرپي را ميگيرد و به سنتهاي جاهلي که گاه يک قتل مايه چند قتل و آن نيز به نوبه خود مايه قتلهاي بيشتري ميشد پايان ميدهد، و از اين راه نيز مايه حيات جامعه است.
و با توجه به اينکه حکم قصاص مشروط به عدم عفو است نيز دريچه ديگري به حيات و زندگي گشوده ميشود.
جملهي لعلکم تتقون که هشداري است براي پرهيز از هرگونه تعدي و تجاوز اين حکم حکيمانه اسلامي را تکميل ميکند.
بحث و گفتگو پیرامون آیه
قصاص یک حق غیر قابل انکار برای شخصی هست که ظلمی نسبت به او شده. این حقی است که خداوند برای او قرار داده تا کسی نسبت به عدالت او دچار شک و دودلی نشه. خدایی که درد رو آفریده درمان را هم آفریده البته هر ظلمی که می کنیم کار خود ماست خداوند به کسی ظلم نمی کند. و در همین حق مسلم که قصاص است هم راهی گذاشته و آن بخشش است و اینکه لذتی که در عفو و بخشش است در انتقام نیست، قصاص نوعی انتقام است. حقی که همیشه برای ما محفوظ است و فقط خودمان می توانیم از آن بگذریم.
تطبیق مفاهیم آیه با روحیات و منش و رفتار خودمان
باید یاد بگیریم ببخشیم حتی اگر زور و قدرت دست ما باشد. البته این حق طبیعی ماست و اگر هم از آن نگذریم اشتباه و گناهی نکردیم. واین هم که می گن اون ها کردن شما مثل اون ها نباشید اشتباه است. اون ها به ناحق کردن ولی ما طبق قرآن و دستور خداوند می کنیم.
به کار بستن آیه در زندگی شخصیمان
فراموش نکنیم بخشنده اصلی و واقعی خداوند هست و هیچ کس از بندگان هرچقدر هم بخشنده باشد به پای او نمی رسد. خدایی که ما رو بوجود آورده و به ما حیات داده. این همه امکانات در اختیار ما گذاشته و این همه راه حل. خدایی که میگه اگر ظلمی به شما وارد شد شما حق دارید قصاص کنید ولی بیشتر تأمل کنید شما هم می تونید ببخشید و بگزرید. البته برای ما آدم ها خیلی سخته ولی غیر ممکن نیست. فقط کافیه خدا رو باور داشته باشیم و قدرت گذشت و بخشش رو در خودمون تقویت کنیم. همین عملمون هم روزی به دردمون میخوره همین بخششمون.
