بررسی تاثير مدگرایی در تغييرات فرهنگي جوامع؛

 غوطه ور در نیازهای کاذب، سرگردان در دنیای مد

مدگرایی به عنوان حقیقتی اجتناب ناپذیر و جزئی لاینفک از جامعه مصرفی و ماشینی است و جوامعي از این پدیده نو ظهور آسیب جدی می بینند که تقلید کننده محض باشند

هر چند سومریان در استفاده از پوشش تجملی و زینت آلات، تابع مد بوده اند و به اعتقاد ویل دورانت، زنان مصر چیزی از زنان معاصر کم نداشتند، اما این پدیده با مدرن شدن جوامع فراگیر شده است. با این حال ریشه مد و مدگرايي به قدمت تاريخ بشر است. همان زمان نیز نوع پوشش آريایی ها، رومي ها و يوناني ها در مقايسه با اقوام ديگر متفاوت بوده است و شايد مردم آن زمان نيز کارکرد مد و مدل ها را مي دانستند.

اما بعد از عصر رنسانس در اروپا و بوجود آمدن انقلاب صنعتی و با تحول در نوع و شیوه زندگی مردم، به مرور این پدیده در زندگی انسان های شهری پدیدار شد و به آهستگی خود را به عنوان نوعی خرده فرهنگ در تفکر و زندگی شهرنشینان رسوخ داد. این پدیده نو ظهور که هنوز در حال تطور و تکامل است تا جایی پیشرفت کرده که در برخی جوامع مقلد نبودن از آن به منزله عقب ماندن از زندگی محسوب می شود. امروز مدگرایی اکنون همپای نیازهای اولیه بشر نظیر خوراک، پوشاک و مسکن به عنوان دغدغه مطرح است.

حتی لوی اشتروس، انسان شناس بر این باور است که بعد از مرتفع شدن نیازهای اولیه در میان انسانها يک نياز اساسي ديگر برجسته شده است و آن این که انسان ها نیاز دارند تا به روش های مختلف مورد توجه واقع شوند. مد یکی از روشهاست. به گفته گئورگ زیمل جامعه شناس آلمانی مد و مد سازی فرایندی است که بر اثر کشمکش میان طبقات متضاد بر سر دستیابی به منابع بیشتر با تکیه بر فراگرد تمایز حاصل می شود. میل به متمایز بودن همیشه با انسان ها همراه بوده است.

دکتر فرامرز رفیع پور معتقد است مد سازی ریشه در نابرابری های اجتماعی دارد و از آنجا که منابع اقتصادی و منزلتی محدود و پایان یافتنی هستند، افراد همواره به دنبال به حداکثر رساندن سود واتخاذ رفتاری مناسب برای جذب این منابع می باشند. پس می توان مد و پیروی کردن از آن را یکی از راه های رسیدن به این منابع دانست. چرا که مدها همیشه برای ذائقه و سلیقه طبقات بالای جامعه طراحی می گردد و اولین کسانی که از مدها برای متمایز شدن استفاده می کنند طبقات مرفه هستند. طبقات پایین تر جامعه فقط در جهت همرنگی با آنها حرکت کرده و با پیروی کردن از نوع زندگی آنها سعی در از بین بردن این فاصله ها دارند. مد در کوتاه مدت فراگیر شده و جذابیت و منحصر به فرد بودن خود را از دست می دهد.

مارکوزه یکی از متفکرین مکتب انتقادی معتقد است نظام سرمایه داری با استفاده از شیوه های نادرست به دنبال ایجاد کردن همبستگی اجتماعی و پیوند میان افراد است؛ از جمله به خلق نیازهای کاذب و طفره رفتن از ارضای نیازهای واقعی آنها مبادرت می کنند. نیازهای حقیقی، نیازهایی هستند که ارضای آنها به رشد و شکوفایی استعدادهای فردی منجر شده و موجب تقویت استعدادهای انسانی درخور می گردد. مدگرایی،چنین نیازهایی را دنبال نمی کند و انسان هایی می پروراند که کمتر به چرایی علت اعمال خود می اندیشند و حتی افکار خارج از عرف و ارزشهای جامعه در آن ها نهادینه می شود.

در این چرخه، لطمه های زیادی نیز بر فرهنگ وارد می شود. همانطور که طبقات پایین تر جامعه از نوع و شیوه زندگی طبقات بالاتر پیروی می کنند در بعدی وسیع تر، کشورهای در حال توسعه نیز از کشورهای پیشرفته تر تبعیت می کنند و فرهنگ ملتها لطمات جبران ناپذیری را متحمل می شوند. پیروی از این مدها جوامع را به سوی مصرف گرایی سوق میدهد که ریشه در فرهنگ همان کشورهای مبدا دارد و بتدریج باعث ایجاد تغییرات اساسی فرهنگی در سبک و شیوه زندگی کشورهای مقصد مي گردد. به عبارتی این چرخه باعث از بین رفتن اعتماد به نفس، قدرت تصمیم گیری و خلق نوآوری در کشورهای تابع مد می شود.

مارکوزه، جامعه شناس آلمانی معتقد است که در گذشته زمینه های بیشتری برای خلق انسان های قوی و استوار فراهم بود. افرادی که برای خود تصمیم گرفته و سبک زندگی مورد علاقه خود را انتخاب می کردند. آنها درون دارتر از انسانهای امروزین بوده و توان بیشتری برای مقابله با جبرهای اجتماعی و تحرکات بیرونی داشتند. او می گوید امروزه فرهنگ توده ای، عوام گونه،مصرف گرا، غیر خلاق و منفعل در جامعه رشد می يابد و بدین ترتیب فرد مبدل به ابزاری برای برآوردن اهداف نظامهای مدگرا می گردد.

نمونه این نیازهای کاذب را میتوان در مصرف و بهره گیری از اجناس و کالاهای لوکس خانگی مشاهده کرد. افراد با داشتن وسایل لازم جهت رفع نیازهای ضروری به تلاش بیشتری برای به دست آوردن کالاهای لوکس مشابه مبادرت می ورزند و پس از به دست آوردن آن کالاها به سرعت به فکر داشتن نوع بهتر آن بر می آیند در حالی که تفاوت این اجناس ممکن است بسیار ناچیز و به لحاظ کارکردی هم بسیار نزدیک باشند. همین موضوع باعث به وجود آمدن نوعی چشم و هم چشمی در جامعه شده و پیامد آن اختلال در آرامش روحی افراد است، آنها نمی توانند برای زندگی خود تصمیم بگیرند و این جامعه مصرفی و مد گرا است که برای آنها تصمیم گیری می کند که چه بخرند و چه کاری انجام بدهند. شرایط، آنها را تبدیل به انسان های منفعلی می کند که ناآگاهانه در تصمیمات صحنه گردانان مدگرایی غوطه ور می شوند.

نظام مد گرایی سعی دارد با ایجاد محصولاتی مشابه در عرصه های گوناگون یک زمینه مشابه و واحد را پایه ریزی نمایند به طوری که شالوده و بنیان اشیا از یک جوهر بوده اما در ظاهر تفاوتهای مشخصی میان آنها وجود داشته باشد. این نظام، هر چند گزینه های متفاوتی را پیش رو می گذارد تا حس آزادی و توانایی انتخاب را القا کند اما در این که گزینه ها مشابهند و تنها احساس آرامش دروغین به همراه دارند، هیچ شکی نیست و دستاوردی جز بی هویتی و از خود بیگانگی جوانان با فرهنگ اصیل خودی را ندارد.

از دیدگاه بوردیو جامعه شناس معاصر، جامعه به منزله «فضای اجتماعی» بازنمایی می شود. وی فضای اجتماعی را جایگاه رقابتی شدید و بی پایان می داند که در جریان این رقابتها تفاوت هایی ظهور می کند که ماده و چهارچوب لازم برای هستی اجتماعی را فراهم می آورند. همچنین بوردیو معتقد است که سلیقه یک عملکرد است که یکی از کارکردهایش این است که به افراد ادراکی از جایگاهشان در نظام اجتماعی می دهد و به حیثیت اجتماعی و جایگاه افراد در جامعه بستگی دارد.

تخریب فرهنگی، پیامد تسلیم محض در برابر مد

مد و مد گرایی به عنوان حقیقتی اجتناب ناپذیر و جزئی لاینفک از جامعه مصرفی و ماشینی است و جوامعي از این پدیده نو ظهور آسیب جدی می بینند که تقلید کننده محض باشند، چرا که مدها جزئی از فرهنگ همان جوامع شده و می توانند باعث تخریب هویتی و فرهنگی شوند. لذا جوامع باید با شناسایی دقیق و صحیح ارزشهای فرهنگی و اجتماعی جامعه خود و شناسايي کالاها و مدلهایی که باعث آسیب جدی و تخریب فرهنگی خواهند شد، در مواردی مانع رواج این پدیده شوند.

یکی دیگر از شیوه هایی که مانع تاثیر مخرب مدگرایی بر فرهنگ خودی می شود، تقویت ارزشهای دینی و ملی است. جامعه ای که هویت فرهنگی و ریشه های خود را فراموش کند یا برای آنها ارزش قائل نباشد به راحتی متاثر از جامعه مصرف گرایی و مد گرایی شده و این فرایند، در تعيين سرنوشت فرهنگي نسلهاي بعدي آن جامعه اثر نامطلوبي بجای خواهد گذاشت.

تأثیر تغییرات فرهنگی بر کنش‌های اجتماعی مردم

گروه هنر: رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: حرکتی که در مراسم تشییع مرتضی پاشایی رخ داد، صرفاً اجتماعی بوده و به دنبال انتقال پیام زندگی بود.

سلام

تغییرات فرهنگی به چه معناست ؟

تغییرات فرهنگی تغییراتی است که در فرهنگ و راه و روش زندگی مردم بوجود می آید. در طرز راه رفتن، لباس پوشیدن، حرف زدن و .... .

تغییرات فرهنگی چه ارتباطی با تغییرات اجتماعی دارد؟

به نظرم ارتباطی مستقیم داره. فرهنگ و جامعه یعنی فرهنگ تو جامعه جواب میده یه نفر که به خودی خودش فرهنگی نداره حالا داشته باشه هم نمایان نیست. تو جامعه که میره نمایان میشه. یه فرهنگ خاص وقتی تو جامعه ای وارد میشه اولش همه نسبت به اون جبهه میگیرن و باهاش مقابله می کنن ولی کم کم قبولش می کنن. مصداق این مثل که یه دست صدا نداره. فرهنگ هم تو جامعه معنی پیدا می کنه. و مسلماً تغییرات تو هرکدومش تو اون یکی تأثیر میزاره.

راهکارهائی که میتوان اثرات منفی تغییرات فرهنگی را کم کرد کدامند؟
 

باید خویشتن داری کرد. هرچیزی را نباید الگو قرار داد. نه اینکه همیشه سنتی و خشک باشیم. و نه اینکه هر روز و بدتر از آن هر ساعت یک رنگ باشیم. درسته با پیشرفت تکنولوژی باید پیشرفت کرد.

مثلاً قدیم خانم ها با چادر سفید به مهمانی می رفتند و.... ولی الآن عرف جامعه این اجازه را نمی دهد و کاری سبک می داند. می توان طبق عرف جامعه شیک و زیبا رفتار کرد. نه به بهانه آن شلخته بازی درآورد.

بهتر میشه اگه چشم و هم چشمی ها رو کنار بزاریم و بنا به مصلحت اول خودمون بعد اطرافیانمون تغییرات را بپذیریم.

نقش تغییرات فرهنگی در زندگی ما چقدر بوده است ؟(نمونه ذکر کنید)

مطمئناً بی تأثیر نبوده. ولی فعلاً حضور ذهن ندارم که مثال بزنم. ما هم وقتی تو جامعه ای زندگی می کنیم خواه ناخواه تغییرات اون رو می پذیریم. حتی ممکنه خودمون تغییرات ایجاد کنیم که دیگران ناگزیر به پذیرفتن اون باشن.

یه سری از مردم میرن دنبال این مثل که خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت باش. یعنی تو یه جمعی هرکاری بقیه کردن شما هم بکنی. تو جامعه هرجوری بقیه رفتار کردن هرچی پوشیدن و ... شما هم همون کار رو بکن تا انگشت نما نشی. البته این دوره زمونه آدم هرکاری بکنه بعدش مد میشه و خودش میشه یه تغییر فرهنگی.

آدم باید ببینه کدوم از این رفتارها مناسبه، کدومش خوبه تا همون کار رو بکنه. نه اینکه چشم و گوش بسته فقط اجرا کنه.

راهکارهائی که میتوان اثرات منفی تغییرات فرهنگی را کم کرد کدامند؟

در مورد این سوال راهکرهای زیر توصیه میشود:

ایجاد این باور که ناتوی فرهنگی و عملیات روانی وجود دارد.

˜ شناخت و تبیین کارکردهای ناتوی فرهنگی و عملیات روانی دشمن در حوزه فرهنگ.

˜ پرهیز از برخورد انفعالی و اتخاذ مواضع راهبردی.

˜ شناخت مبانی نظری ناتوی فرهنگی به منظور اتخاذ هر چه بهتر راهکارهای مقابله.

˜ خودباوری فرهنگی و شناخت هویت ملّی و اسلامی.

˜ بصیرت و درک درست از مقتضیات زمان.

˜  التزام عملی به احکام دینی و تعهّد نسبت به بایدها و نبایدهای حکومت دینی

در مورد نقش تاثیرات فرهنکی در زندگی شخصی باید دقت کرد این مورد در افراد مختلف بنا بر خلق و خو و بعضی معیارها تفاوت خواهد داشت مدل سادش میتونه در تغییر نوع پوشش خانم ها در این سالهاست این نشانه یک نوع تغییر فرهنگی و برتری فرهنگ و تاثیرات تبلیغات غربیهاست که بوضوح در جامعه کنونی دیده میشه میتوان به نوع روتبط اجتماعی که کمرنگ تر شده اشاره کرد 

و هزاران مثال دیگر

بنام خدا

با عرض تشکر و قدردانی از عزیزانی که در این مبحث شرکت کردند بعرض برسانم متاسفانه بدلایل مختلف از جمله تعطیلات چند روز متوالی در هفته گذشته و.....تعداد زیادی از دوستان فرصت و امکان شرکت در مبحث را نداشتند و لذا امتیازات اهدائی به شرکت کنندگان بشرح ذیل اعلام میگردد که مدیر محترم تالار تقدیم خواهند نمود.

اساساتغییردرجهت مثبت امرخوبیه امامتاسفانه تغییرات خصوصاازنظرفرهنگی نقش بسزایی درتغییرعرف جامعه داردبرخی ازتغییرات جهشی هستندیعنی ناگهانی اندبرخی تدریجی وبه مرورزمان ،اصولاچه بخواهیم وچه نخواهیم تغییرصورت می گیردوماباچرخ زمان دستخوش تغییرمی شویم حال چه بهترکه این تغییرات درجهت بهترشدن باشدنه بدی وبدتری.تغییرات وارتقافرهنگی هرکشوری به فرهنگ وعرف جامعه اون کشوربستگی داره بنظرمن وهمچنین میزان پذیرش واجرای فرهنگ موردنظر.

با عرض سلام و ادب خدمت شما دوستان عزیز؛

از اینکه مطابق هفته‌های گذشته، این مبحثِ طرح صالحین را نیز پیگیری و همراهی نمودید، بسیار ممنون و سپاسگزاریم. 

جا دارد از مدیر و دوست عزیز جناب shirdel2 که مبحثی خوب و ارزشمند را برای مبحث 102 ایجاد و مدیریت کردند، تشکّری ویژه داشته باشیم. مطابق قوانین تالار صالحین، به ایشان در خصوص ایجاد و مدیریت این مبحث، 200 امتیاز تعلّق خواهد گرفت.

سلامتی و بهروزی شما عزیزان را از درگاه ایزد منّان خواستاریم.

شاد و پیروز باشید...