چالش‌های توسعه پژوهش در علوم انسانی ـ اسلامی و فرصت خدمت سربازی
دوره ضرورت سربازی را به واقع می‌توان امکانی برای پر کردن خلأ بودجه‌های پژوهشی دانست؛ امکانی که دستگاه‌های ذیربط می‌توانند با هزینه‌ای نزدیک به صفر، بخش اعظمی از پژوهش‌های خود را از طریق سربازان دارای تحصیلات مرتبط به پیش ببرند.
خدمت سربازی در سال 1304 هجری شمسی به عنوان پدیده‌‌ای نوظهور با پیشنهاد وزیر جنگ وقت به تصویب مجلس رسید و از آن زمان تاکنون به عنوان امری مهم در کشور تلقی گردیده که تمام افراد ذکور جامعه ملزم به گذراندن این دوره هستند؛ دوره‌ای اجباری که فارغ از نیاز‌های جامعه و اهداف حاکمیتی، ذهن بسیاری از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را به خود مشغول می‌کند و مسائل متعددی من‌جمله پیشرفت‌های شغلی، تحصیلی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
غالب محصلین ذکور که بعد از سالیان متمادیِ تحصیل در زمینه‌های پایه و پژوهشی، به اوج باروری علمی نزدیک می‌شوند و عموما از آمادگی زیادی برای متبلور کردن استعدادها و کاربردی کردن مهارت‌های خود برخوردار هستند، پس از فراغت از محیط علمی آکادمیک، به ایستگاه خدمت سربازی می‌رسند؛ ایستگاهی که بین آن‌ها و فعالیت آکادمیک فاصله‌ای حدودا دوساله می‌اندازد و برای آن‌ها این پرسش را پدیدار می‌کند که چگونه می‌توانند در این مرحله، تخصصی را که در دانشگاه‌ها کسب کرده‌اند، به کار بگیرند؟
از منظری دیگر، می‌توان دوره ضرورت سربازی را به مثابه یک امکان برای پر کردن خلأ بودجه‌های پژوهشی دانست؛ امکانی که دستگاه‌های ذیربط می‌توانند با هزینه‌ای نزدیک به صفر، بخش اعظمی از پژوهش‌های خود را از طریق سربازان دارای تحصیلات مرتبط به پیش ببرند و از سوی دیگر، پژوهشگر و فارغ‌التحصیل علوم انسانی و اسلامی نیز به جای فرصت‌سوزی در سربازخانه‌ها، ضمن تداوم مسیر پژوهشی در حوزه تخصص خود، برای ورود به عرصه‌های جدی‌تر پژوهش آمادگی بیشتری پیدا کند.
«طرح سربازی» که مشتمل بر کسری خدمت یا جایگزینی خدمت سربازی با پروژه‌های تحقیقاتی در رشته‌های مختلف تحصیلی است، از جمله قوانینی است که برای پاسخ به این نیاز تصویب شده است. این طرح اتفاقا برای رشته‌های غیرپایه نظیر رشته‌های فنی-مهندسی، پزشکی و ... توسعه مناسبی پیدا کرده است و از توان علمی فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها استفاده نسبتا مناسبی صورت می‌گیرد. اما مسئله در خصوص رشته‌های پایه و علوم انسانی به گونه دیگری است.
دوره ضرورت خدمت سربازی و طرح‌های کسر و حذف آن
خارج از محیط دانشگاهی نیز در جایگاه کاربردی کردن علوم انسانی در جامعه یا به عبارت دیگر بهره عملی بردن از دوره‌هایی که در دانشگاه سپری شده است. در دوایر دولتی و سازمان‌ها و ارگان‌ها تلاش‌هایی لازم است تا دوره ضرورت سربازی برای فرد تحصیل کرده، جدای از آموزش‌های مقدماتی‌ای که به فرد داده می‌شود، دارای شرایطی شود که بعد از دوره آموزشی، چیزی فراتر از اتلاف وقت تحصیل‌کردگان و صرف هزینه برای کشور، داشته باشد.
