برای بچه‌ها از کودکی شاهنامه بخوانید

به گزارش مفتاح، خواندن شاهنامه برای بچه‌هایی که نه می‌توانند بخوانند و نه می‌توانند بنویسند، در نگاه اول کار بی‌سرانجامی است، اما وقتی سفارش یک شاهنامه‌پژوه که عمر خود را وقف این کار کرده باشد، می‌توان به آینده‌اش امیدوار بود. علی رواقی، شاهنامه پژوه و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب پارسی مولف فرهنگ نامه شاهنامه است. فرهنگ‌نامه‌ای که به گفته خودش در همه هزار سال بعد از سرایش شاهنامه خبری از آن نبوده و حتی لغت‌نامه‌‌های فارسی و فرهنگ معاصر هم همه واژگان را در بر ندارند. او در پژوهشی که همه عمر را وقف آن کرده است، به نکاتی دست یافته بیان کرد.

فردوسی و درشتی؟
این استاد دانشگاه با بیان اینکه «افزوده‌هاي شاهنامه زياد است»، از نبود چاپ دقیقی از شاهنامه گلایه کرد، هرچند که به زعم او این امر به مصححان شاهنامه برنمی‌گردد، چون این افراد براساس نسخه‌های در دسترس نسخه‌های قبلی را اصلاح می‌کنند. به گفته رواقی اولین قدم در اصلاح شاهنامه شناخت هرچه بیشتر نسخه‌های موجود از شاهنامه و تشخیص سره از ناسره است. این شاهنامه‌پژوه از کلمات «زشت» که در بعضی نسخ به فردوسی نسبت داده می‌شود ابراز ناراحتی کرد و گفت: «فردوسي به پاك‌زباني شناخته شده و حتي درباره ضحاك هم كلمات درشتي به كار نبرده، اين‌ها كه به فردوسي منتسب مي‌كنند درست نيست. فردوسي بيتي كه اندكي غل و غش داشته باشد ندارد. در شاهنامه دشنام نيست».

روی دیگر شاهنامه
شاید باورتان نشود که اصطلاحی مثل «آب از سر کسی گذشتن» اول بار از شاهنامه گرفته شده. جمع این ترکیب‌های کنایی از میان انبوه اشعار حماسی چیزی حدود ۵۰۰ صفحه می‌شود. گنجینه‌ای که هنوز کسی به آن نپرداخته. این اما همه موارد مغفول شاهنامه نیست که انتقاد این شاهنامه‌پژوه را برانگیخته. او معتقد است آیین شهریاری در شاهنامه هیچ وقت مورد توجه جدی قرار نگرفت و تسلط فردوسی به قرآن کریم که در ابیات شاهنامه مشهود است کمتر نگاه‌ها را به خود جلب کرده.

این محقق بیش از همه شخصیت‌ها شیفته خالق آنهاست چرا که به عقیده او «فردوسي نان نداشت بخورد، اما از سرودن شاهنامه دست برنداشت. او نه براي تمام كردن شاهنامه، بلكه براي بزرگي ايران از جانش مايه گذاشت». علاقه او آنقدر به فردوسی زیاد است که با تاکید می‌گوید «حتی نمی‌توانم آنچه درباره صله‌گیری فردوسی از سلطان محمود گفته می‌شود را باور کنم»!

کودکم، با شاهنامه بخواب!
به گفته علی رواقی آشنا کردن بچه‌ها با مفاهیم شاهنامه همان‌طور که الان اتفاق می‌افتد، یعنی در دوران متوسطه و به واسطه کتاب‌های درسی خوب است، چون درک مفاهیم عمیق اجتماعی و سیاسی شاهنامه زودتر از آن دشوار است. اما او که خود از چهار، پنج سالگی پاي شاهنامه خواني پدربزرگ و عمو مي‌نشسته معتقد است «بايد در مهد كودك‌ها براي بچه‌ها شاهنامه را از رو بخوانند تا گوش بچه‌ها با آهنگ و كلمات آشنا شود».

آنچه در خانواده نیوشا احمدزاده، نوجوان ایذه‌ای نقال و شاهنامه خوان به خوبی پیداست. او دختر نوربخش احمدزاده است که حدود ۲۰ سال است که نقال اشعار شاهنامه است. نیوشا ۱۷ سال دارد، اما دو خواهر ۱۲ و سه ساله‌اش هم کم از او ندارند و برای خودشان یک پا نقال هستند. نیوشا این سبقه را اینطور تعریف می‌کند: «در خانواده ما شاهنامه‌خوانی ریشه دارد. من همیشه گفته‌ام لالایی شب‌های من، صدای شاهنامه‌ خواندن پدرم بوده. حتی زمانی که من در وجود مادرم در حال رشد و نمو بودم؛ با صدای شاهنامه پرورش پیدا کردم. می‌توانم بگویم اولین خانواده‌یی هستیم که به طور جدی کار شاهنامه‌خوانی و روایتگری شاهنامه‌خوانی را آغاز کردیم».