مقالات سلامت و بهداشت

زمينه و هدف: همه ساله در نقاط مختلف دنيا ميليون ها انسان در اثر گزش حيوانات در معرض خطر ابتلاي به بيماري هاري هستند. ميزان حيوان گزيدگي در استان هاي اردبيل و گلستان بيش ازساير نقاط کشور مي باشد. اين مطالعه با هدف تعيين تاثير تلفيق برنامه هاي آموزش بهداشت با مداخلات مرکز بهداشت بر ميزان بروز حيوان گزيدگي، سطح آگاهي و رفتارهاي پيشگيري کننده از هاري در روستاهاي منتخب شهرستان اردبيل اجرا گرديد.
روش کار: در اين مطالعه شبه تجربي با استفاده از روش حضوري و غير حضوري بيش از 500 نفر از ساکنين روستاهاي منتخب مورد آموزش قرار گرفتند. مداخلات و پيگيري هاي اجرايي نيز توسط مسوولان و کارکنان مرکز بهداشت شهرستان اردبيل در سال 1389 انجام گرفت. داده ها بوسيله پرسشنامه محقق ساخته در قبل و 2 تا 4 ماه بعد از آموزش جمع آوري گرديد. آمار حيوان گزيدگي نيز از مرکز بهداشت شهرستان اردبيل اخذ گرديد. آناليز داده ها با استفاده از آزمون هاي آمار توصيفي تحليلي (درصد فراواني، ميانگين، همبستگي و...) در نرم افزار spss انجام شد.
يافته ها:70% شرکت کنندگان را آقايان و 30% را خانم ها تشکيل داده بودند. آموزش بهداشت تاثير مثبت بر آگاهي از ماهيت بيماري هاري و رفتارهاي پيشگيري کننده از آن در گروه هدف داشت (p>0.05). همچنين آمار حيوان گزيدگي در طول مطالعه و يکسال بعد در مقايسه با چهار سال گذشته کاهش داشت.
نتيجه گيري: تلفيق آموزش بهداشت با مداخلات و پيگيري هاي اجرايي توانست علاوه بر افزايش آگاهي و بهبود الگوهاي رفتاري افراد، موجب کاهش ميزان حيوان گزيدگي در سطح روستاها و به تبع آن کاهش خطر ابتلا به هاري گردد. استمرار اين قبيل برنامه ها پيشنهاد مي گردد.

زمينه و هدف: يکي از مهمترين منابع آب هاي مصرفي در دنيا، آب هاي زيرزميني مي باشد. يکي از راه هاي جامع و متداول براي ارزيابي کيفيت آب، استفاده از انديس هاي کيفي است. منطق فازي به عنوان يک روش مناسب از هوش مصنوعي جهت توسعه سيستم هاي پيچيده و نامشخص مانند انديس هاي محيط زيستي مورد استفاده قرار مي گيرد. هدف اصلي اين مطالعه ارائه يک شاخص جامع کيفي براي آب هاي زيرزميني بر پايه منطق فازي بر اساس خصوصيات مختلف کيفي آب مي باشد.
روش کار: در اين مطالعه از 24 پارامتر مختلف فيزيکوشيميايي آب بر اساس تاثيرات آن بر روي کيفيت آب و همچنين مصرف کننده استفاده شده است. طراحي شاخص کيفي بر اساس سيستم استنتاج فازي و به روش ممداني صورت گرفته است. بعد از طراحي، شاخص به وسيله داده هاي حاصل از آب قنات هاي يزد مورد ارزيابي قرار گرفت.
يافته ها: شاخص کيفي ارائه شده در اين مطالعه نسبت به شاخص NSF که از 9 پارامتر براي بيان کيفيت آب استفاده مي کند، داراي نتايج سختگيرانه تري است. اين اختلاف مي تواند به دليل تفاوت در تعداد پارامترها و رابطه دروني پارامترها بر يکديگر باشد. در ارزيابي شاخص ارائه شده با داده هاي حاصل از قنات هاي يزد، خروجي سيستم کيفيت پايين آب را نشان مي دهد که پايين تر از استاندارد لازم براي مصارف آشاميدني مي باشد.
نتيجه گيري: با توجه به نتايج به دست آمده مي توان گفت که شاخص کيفي آب پيشنهاد شده توسط اين مطالعه مي تواند به عنوان ابزار جامعي براي نشان دادن کيفيت واقعي آب به ويژه در زماني که با اهداف مصارف انساني همراه باشد، مورد استفاده قرار گيرد.

زمينه و هدف: جو ايمني حاکم بر يک محيط کار حاصل ارزش ها، نگرش ها و منافع فردي و گروهي، صلاحيت ها و الگوهاي رفتاري است که تعهد به مديريت ايمني و سلامت شغلي سازمان، شيوه مديريت و اثربخشي آن را مشخص مي کند. سيستم مديريت ايمني و سلامت شغلي يک سيستم استقراريافته در سازمان است که عملکرد خاصي در زمينه موضوعي خود دارد. هدف اين مطالعه بررسي ارتباط بين نتايج ارزيابي عملکرد سيستم مزبور با نتايج اندازه گيري جو ايمني در يک صنعت بود.
روش کار: براي ارزيابي عملکرد سيستم مديريت ايمني و سلامت شغلي، از استاندارد مميزي سيستم مديريت ايمني و سلامت شغلي استراليا (AS OHS Audit tool) استفاده شد. اين ابزار داراي 5 بخش، 21 عنصر و 117 معيار است، که هر معيار در دامنه 0 تا 5 امتيازدهي مي شود. جو ايمني با استفاده از ابزار جو ايمني دانشگاه لافبوروي انگلستان که 17 بعد را مد نظر قرار مي دهد، اندازه گيري گرديد.
يافته ها: از 21 عنصر سيستم مديريت ايمني و سلامت شغلي، هفت مورد فاقد حداقل امتياز لازم (يعني امتياز 2) بودند. از 17 بعد مورد بررسي در جو ايمني، 9 بعد حداقل امتياز (امتياز 6) را کسب نکردند. اما به طور کلي امتيازات جو ايمني که داراي توزيع نرمال بود، در بعدهاي مختلف با امتيازات حاصل از ارزيابي عملکرد سيستم مديريت ايمني و سلامت شغلي همخواني داشتند.
نتيجه گيري: جو ايمني حاکم بر صنعت کاملا متاثر از عملکرد سيستم مديريت ايمني و سلامت شغلي است و مي تواند به عنوان شاخصي براي ارزيابي عملکرد سيستم مزبور در نظر گرفته شود.

زمينه و هدف: سالمندي مرحله اي از تکامل انسان مي باشد که در اين مرحله بايد به توقعات و انتظارات سالمندان براي افزايش سطح سلامت و ارتقاء کيفيت زندگي آنان اهميت داده شود. پژوهش حاضر با هدف تعيين کيفيت زندگي و شيوع بيماري هاي مزمن در سالمندان انجام گرفته است.
روش کار: اين پژوهش يک مطالعه توصيفي، از نوع مقطعي بود که بر روي 200 نفر از سالمندان شهر خلخال که از نظر ذهني هوشيار بودند انجام گرفت. روش نمونه گيري از نوع خوشه اي بوده و از ابزار پژوهش شامل گونه فارسي پرسش نامه The Short Form Health Survey (SF-36) استفاده شد. همچنين اطلاعات مربوط به بيماري هاي مزمن از طريق مصاحبه گردآوري شد. براي تحليل داده ها از آمار توصيفي، آزمون تي تست و ANOVA استفاده شد.
يافته ها: يافته هاي پژوهش نشان داد ميانگين کل کيفيت زندگي در نمونه هاي مورد مطالعه 57.43 (انحراف معيار 22.80 و محدوده صفر تا 100) بود و با متغيرهاي جنس، سطح تحصيلات، وضعيت اقتصادي و وضعيت سلامت فعلي ارتباط معني دار آماري داشت (p<0.05). همچنين نتايج نشان داد 82 درصد از نمونه ها حداقل از يک بيماري مزمن رنج مي بردند.
نتيجه گيري: نتايج حاصل از پژوهش نشان داد که عوامل مختلفي کيفيت زندگي سالمندان را تحت تاثير قرار مي دهند و اکثر آن ها حداقل به يک بيماري مزمن مبتلا هستند. لذا بايد در برنامه ريزي هايي که جهت افزايش مشارکت اجتماعي، بهبود خدمات پزشکي و بهداشتي در سالمندان انجام مي گيرد، اهميت ويژه اي به اين عوامل داده شود.

زمينه و هدف: کارگران کوره هاي آجرپزي در تماس با گرد و غبار مي باشند و اين گرد و غبار مي تواند بر روي سيستم تنفسي آنها تاثيرگذار باشد. اين مطالعه با هدف بررسي شکايات تنفسي و شاخص هاي اسپيرومتري در تعدادي از کارگران شاغل در کوره هاي آجرپزي انجام گرفت.
روش کار: اين مطالعه به صورت مورد شاهدي در 51 کارگر شاغل در چند کوره آجرپزي به عنوان مورد و 56 کارگر صنايع غذايي به عنوان گروه شاهد انجام گرفت. در اين مطالعه از پرسش نامه علايم تنفسي براي ارزيابي مشکلات تنفسي و از اسپيرومتري به عنوان يکي از روش هاي استاندارد براي بررسي عملکرد ريه استفاده شد.
يافته ها: شکايت هاي تنفسي در گروه مورد، به طور معني دار بيشتر از گروه شاهد بود. همچنين ساير شاخص هاي اسپيرومتري مورد مطالعه به جز FEV1/FVC به طور معني دار کمتر از گروه شاهد بود (p<0.05).
نتيجه گيري: يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد که مواجهه با گرد و غبار مي تواند منجر به افزايش شکايات تنفسي و نيز اختلالات اسپيرومتري در کارگران شاغل در کوره هاي آجرپزي گردد.

زمينه و هدف: اين مقاله مديريت خطر فرآيند حمل و نقل ريلي يک تونل بلند را حين پيشروي بررسي مي کند.
روش کار: آناليز خطر با استفاده از روش تحليل حالات شکست و پيامدها و بر اساس توصيه هاي QS9000 و SAE J1739 انجام شد. حالات بالقوه 8 شکست تعيين و اثرات هر شکست مشخص گرديد. با استفاده از شدت پيامد هر شکست، علل بالقوه و احتمال وقوع آن، عدد اولويت خطر هر شکست محاسبه و با استفاده از اعداد خطر بدست آمده، کليه مخاطرات رتبه بندي شدند. اثربخشي اقدامات پيشگيرانه توصيه شده نيز محاسبه و تعيين گرديد.
يافته ها: نتايج بدست آمده نشان داد که کليه شکست هاي مطالعه شده داراي بالاترين شدت پيامد يعني 10 مي باشند، لذا در گروه شکست هاي بحراني دسته بندي شدند. سايش چرخ لکوموتيو و واگن ها، داراي بيشترين احتمال وقوع يعني 6 و شکستگي طولي ريل داراي رتبه تشخيص 6 يعني کمترين احتمال تشخيص در ميان کليه شکست هاي مطالعه شده هستند. در شرايط موجود، برهم خوردن تراز عرضي تراورس و خرابي ريل با عدد اولويت خطر 200 بالاترين خطر را دارند.
نتيجه گيري: اعمال کنترل هاي توصيه شده بطور قابل توجهي بر کاهش حوادث و توقف کار تاثير دارد.

زمينه و هدف: بسياري از بيماري هاي دوره بزرگسالي ريشه در تغذيه زمان کودکي دارند و بخش عمده اي از الگوها و عادات غذائي انسان ها در کودکي شکل مي گيرد. بکارگيري راهکارهايي مانند آموزش بهداشت براي بهبود الگوي تغذيه اي و ارتقاي سطح سلامت مادران در صدر اولويت هاي بهداشت تغذيه اي قرار دارد. اين مطالعه با هدف مقايسه تاثير روش هاي آموزش کارکنان بهداشت بر آگاهي مادران از تغذيه شيرخوار و تغييرات آنتروپومتريک شيرخواران آنان انتخاب و اجرا گرديد.
روش کار: اين طرح يک مطالعه شبه تجربي بود. در اين طرح، تاثير آموزش حضوري و غيرحضوري مورد بررسي قرار گرفت. جامعه پژوهشي ما مادران داراي شيرخوار زير 6 ماه بود. در اين مطالعه، تعداد 303 نفر از 16 مرکز بهداشتي بصورت تصادفي ساده بعنوان نمونه انتخاب و مورد بررسي قرار گرفتند. ابزار گردآوري داده ها يک پرسش نامه معلم ساخته بود. يافته هاي اين تحقيق در نرم افزار SPSS و با آمار توصيفي - تحليلي آناليز گرديد.
يافته ها: نتايج نشان داد که ميانگين سن مادران 26.9±5.8 بود، حدود 10% مادران شاغل بوده و 75% فقط از شير خودشان براي تغذيه نوزاد استفاده مي کردند. اختلاف معني داري بين سطح دانش تغذيه مادران در مورد تغذيه کودکان قبل و بعد از آموزش تغذيه مشاهده شد (p<0.05). بين روش هاي آموزش و سطح آگاهي بعد از آموزش تفاوت معني داري وجود داشت (p<0.05). اختلاف آماري معني داري بين قد و وزن قبل و بعد از آموزش مشاهده گرديد (p<0.05).
نتيجه گيري: هر چند آموزش حضوري کارکنان از آموزش غيرحضوري موثرتر بود، ولي هر دو روش در افزايش آگاهي مادران و تغييرات آنتروپومتريک کودکان موثر بودند. لذا بايد انواع آموزش ها ارائه گردد تا آگاهي و رفتارهاي ارتقاء دهنده سلامت مادران افزايش يابد. اما بايستي به آموزش چهره به چهره با انگيزه و آمادگي قبلي کارکنان، بيشتر توجه شود.

زمينه و هدف: حفظ و ارتقاي سلامت و حذف اثر مخرب برخي از تعيين کننده هاي اجتماعي موثر بر سلامتکه قدرتمندترين عوامل موثر بر سلامت شرايط اجتماعي هستند که مردم در آن زندگي و کار مي کنند، مسووليتي فردي، کشوري و حتي بين المللي است که تلاش مشترک کليه سطوح جامعه يعني افراد و سازمان ها را مي طلبد. هدف از اين مطالعه شناسايي تعيين کننده هاي اجتماعي سلامت و سازمان هايي تاثير گذار بر اين عوامل مي باشد.
روش کار: اين مطالعه يک مطالعه اصيل مي باشد که براي جمع آوري اطلاعات از روش هاي کيفي استفاده شده است. به اين منظور پژوهشگر براي جمع آوري اطلاعات با کليد واژه «تعيين کننده اجتماعي سلامت» پايگاه هاي داده فارسي و با کليد واژه «Social Determinant of Health»، سايت WHO و پايگاه داده Pub med را جستجو نمود. براي شناسايي سازمانهاي مرتبط، با استفاده از تکنيک دلفي در دو مرحله از متخصصين سلامت و مسوولين سازمان ها نظرخواهي گرديد.
يافته ها: بر اساس يافته هاي مطالعه 25 مورد از تعيين کننده هاي اجتماعي سلامت شناسايي شدند که به ترتيب عوامل زير مي باشند: آموزش، کار و محيط کاري، غذا و کشاورزي، درآمد و فقر، مسکن، ارايه خدمات سلامت، وضعيت دموگرافيکي، آب سالم و فاضلاب، محيط، فرهنگ و سبک زندگي، شبکه حمايت اجتماعي، حمل و نقل، انزوا و محروميت اجتماعي، اقتصاد و تجارت، رفتارهاي سلامت، دولت و شهرنشيني، خدمات اجتماعي، اختلاف اجتماعي، عدالت، تکنولوژي و ارتباطات، حاشيه نشيني و وضعيت ساکنان بومي، خشونت، جرم و جنايت، زيرساخت هاي فيزيکي، صنعت. همچنين مشخص گرديد استانداري، دانشگاه علوم پزشکي، سازمان صدا و سيما، ادارات کل آموزش و پرورش، تامين اجتماعي، حفاظت محيط زيست، جهاد کشاورزي، بازرگاني، آب و فاضلاب، تربيت بدني، کميته امداد، صنايع و معادن، راه و ترابري، مسکن، بهزيستي، فرماندهي نيروي انتظامي و شوراي نظام پزشکي بيشترين تاثير را بر روي سطح سلامت دارند.
نتيجه گيري: اقدام بر روي تعيين کننده هاي اجتماعي سلامت، بايد کل دولت، جامعه مدني و جوامع محلي، تجارت و مجامع جهاني را درگير کند. همانطور که مشخص است نظام سلامت نقش حياتي در تغييرات دارد و مي تواند حامي رويکرد تعيين کننده هاي اجتماعي سلامت در تمامي سطوح جامعه باشند و اينکه مي تواند ساير ارگان ها را در ايجاد سياست هايي که عدالت در سلامت را ارتقا مي دهند، هدايت کند.

زمينه و هدف: بيش از 90 درصد زندگي افراد در محيط هاي داخل سپري مي شود. آلودگي هواي داخل در جهان سالانه عامل بيش از 2.2 ميليون مرگ و مير مي باشد. در کشور ما در سال 88، 769 نفر بر اثر مسموميت با گاز CO جان خود را از دست دادند. بنابراين اهداف اين مطالعه اندازه گيري غلظت CO ناشي از ترافيک در هواي آزاد محيطي شهري و مقايسه آن با استاندارد کيفيت هوا و تعيين رابطه آن با مقادير اندازه گيري شده در فضاهاي داخل ساختمان مي باشد.
روش کار: اندازه گيري ها در طي يک دوره يک ساله از زمستان 85 تا پاييز 86، در 11 ايستگاه انتخاب شده در سطح شهر تبريز صورت گرفته است. براي اندازه گيري غلظت گاز CO در دو محيط داخل و خارج از دستگاه گاز سنج تک سنسوره که دستگاه اختصاصي اين گاز است، استفاده شد.
يافته ها: بيشترين غلظت CO در هواي خارج در فصل زمستان و تابستان به ترتيب براي ايستگاه هاي شماره 8 و 9 واقع در مراکز تجاري و اداري شهر 11 و 10 پي پي ام اندازه گيري شده است. کمترين مقدار آن مربوط به ايستگاه هاي شماره 3 (4.5 پي پي ام) و شماره 1 (4 پي پي ام) واقع در مناطق مسکوني حاشيه شهر مي باشد. محدوده نسبت غلظت CO در هواي داخل به خارج I/O در فصل زمستان و تابستان براي تمامي مناطق مورد مطالعه به ترتيب بين 0.2 تا 1.6 و 2.0 تا 1 متغير بوده است.
نتيجه گيري: مشخص شد که با اندازه گيري غلظت CO در هواي خارج نمي توان غلظت آن در هواي داخل ساختمان را تخمين نمود. در کليه موارد غلظت CO در فصل زمستان نسبت به تابستان بيشتر بوده و همچنين هواي داخل طبقه اول آلوده تر از طبقه چهارم بوده است.

زمينه و هدف: با تحول سيستم هاي صنعتي به سمت فن آوريهاي نوين ديجيتالي مواجهه افراد با ترازهاي بالاي صدا در حال کاهش مي باشد. اما از سوي ديگر مواجهه با صداهايي که تراز بالايي نداشته اما آزاردهنده اند يعني صداي کم فرکانس مايه نگراني است. نظر به اينکه صداي کم فرکانس علاوه بر محيط هاي صنعتي در محيط هايي نظير منازل مسکوني، دفاتر، محيطهاي اداري، تجاري، اتاق هاي کنترل و غيره نيز يافت مي شود لذا، مطالعه در خصوص اثر صداي کم فرکانس بر روي عملکرد ذهني موضوع پژوهش برخي از محققين بوده است. اهميت بررسي صداي فرکانس کم در مستندات مربوط به صدا در سازمان جهاني بهداشت نيز مشاهده مي گردد با توجه به ضد و نقيض بودن نتايج مطالعات انجام شده در اين زمينه، مرور اين مطالعات از اهميت ويژه اي برخوردار است.
روش کار: بيش از 90 مقاله چاپ شده در مجلات معتبر علمي داخل و خارج از کشور در زمينه کارآيي ذهني، خستگي و ناراحتي ناشي از صداي کم فرکانس و عوامل تاثير گذار ديگر بر اين موارد در حين انجام فعاليت فکري مورد بررسي قرار گرفت.
يافته ها: نتايج بررسي ها نشان داد که صداي کم فرکانس با ترازهاي پايين در مقايسه با صدايي با تراز يکسان و الگوي فرکانسي يکنواخت در کليه فرکانس ها، زمان پاسخ دهي را بيشتر نموده و سرعت آموختن مطالب را کندتر مي نمايد. صداي کم فرکانس سبب کاهش عملکرد ذهني در آزمون هاي نيازمند دقت و توجه مي گردد.
نتيجه گيري: صداي کم فرکانس نسبت به صداي رفرانس داراي ريسک تاثيرگذاري بالاتري بوده و در ارزيابي هاي شغلي بايد به آن توجه بيشتري مبذول داشت.