هیچ پدر و مادری خود به خود و به تنهایی نمی توانند موفق شوند و نوجوان خود را آن طور كه هست، بشناسند و با او رابطه ای درست برقرار نمایند، مگر این كه دانایی های لازم و مورد نیاز را كسب نمایند. كسب دانش به همراه تغییر نگرش مثبت و سپس تغییر رفتار در جهت مطلوب، از اهداف آموزشی والدین است.
آن دسته از والدینی كه فرزند نوجوان در دوره ی متوسطه دارند، با مسائل و مشكلات گوناگـونی روبرو می شوند كه بخش اعظم آن، به عـدم برقـراری ارتباط مطلوب انسانی با نوجـوان برمی گردد. زیرا فرد نوجوان در مرحله ی خاصی از رشد به سر می برد و باید با شناخت و آگاهی لازم با او برخورد كرد. پژوهش های متعددی نشان می دهد كه هر قدر والدین داناتر و آگاه تر باشند، كمتر با مشكلات مواجه می شوند. از سوی دیگر، خانواده هایی كه نسبت به نقش ها، وظایف و مسئولیت های خود آگاهی بیشتری دارند، بهتر می توانند با فرزند خودرابطه برقرار كرده ونوجوان خود رادراین دوره ی حساس وپرانرژی، به طریق مطلوبی هدایت نمایند.
اگر به به سلامتی، رشد و شكوفایی همه جانبه ی افراد جامعه می اندیشیم، باید به سلامتی و نیز سالم سازی خانواده ها اهمیت دهیم. فـرد در دوره ی نـوجـوانی به ارزیابی و بازنگری روابط خود با والدین می پردازد؛ ممكن است در نتیجه ی ارزیابی، كه زمانی قهرمان محسوب می شده اند، درحال حاضر منفی و نامطلوب باشد؛ زیرا گاهی والـدین خود را با دیگران مقایسـه كرده و به برخی ضعف ها و كاستی های مـوجـود پی می برد كه سبب ناامنی و خشم نوجوان شده و در نتیجه به پدر و مادر خود پرخاش كرده و عقاید و سبك زندگی آنهـا را رد می كند. در چنین شرایطی، نوجوان نیز نیاز به آموزش دارد تا بداند كه راه برقراری رابطه با والدین چگونه است و آگاهی های لازم در مورد پذیرش واقعیت ها، ویژگی های فرهنگی و شرایط اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی را كسب نموده و در هرحال بداند كه بهترین، امین ترین و قابل اعتمادترین كسانی كه می توانند به او كمك كرده و مشاور او باشد، پدر و مادرش هستند.
رفتارهایی که باید اصلاح شود
تاکید بر دو نکته ضروری است اول آن که بسیاری از این تغییرات بخشی از تحول طبیعی انسان برای انتقال از دوران کودکی به دوران نوجوانی است و بخش دیگری از آن نیز به علت رشد توانایی ها در نوجوان است. با این حال، پژوهش های زیادی نیز تاکید دارند که رفتارهای افراطی یا بحران هایی که به جدال دایمی و اصطلاحاً برپایی توفان میان فرزندان و والدین منجر می شود بیش از آن که ناشی از ویژگی های طبیعی دوران نوجوانی باشد از ناآگاهی والدین در رفتار با نوجوان و همچنین دور شدن فرزند از والدین به دلیل چالش هایی است که در دوران کودکی به خوبی حل و فصل نشده اند. در ادامه به برخی راهبردهای رفتار با نوجوانان اشاره می شود تا از میزان و شدت این مشکلات کاسته شود:
نوجوانی را به او بشناسانید
او را از ویژگی های دوران نوجوانی آگاه سازید تا با بینش صحیحی بتواند با مشکلات و تغییرات مواجه شود. گاهی شما هم نوجوان شوید. به یاد نوجوانی‌های خود بیفتید و با چشم او دنیا را ببینید. ترس‌ها و اضطراب‌هایش را درک کنید و با مهربانی و حمایت از او و هدفمند کردن فعالیت‌هایش، جهت استفاده از توانمندی‌ها و استعدادهای او کمکش کنید.
گوش دادن ویژگی دیگری است که باید در خودتان تقویت کنید. کودک سابق و نوجوان امروز شما نیاز دارد مقدماتی را که با آن ها به یک نتیجه دست یافته است بیان کند و نشان دهد که بر اساس چه منطقی رفتار می کند این ویژگی ممکن است نیازمند صبر و حوصله فراوان شما برای توجه کردن و شنیدن این صحبت ها باشد
باب گفتگو را باز کنید
از دوران کودکی تلاش کنید تا زمینه برای گفتگوی صمیمانه میان شما و فرزندتان فراهم شود. این مسئله باعث می شود تا در دوران نوجوانی به جای آن که فرزندتان با شما جدال کند پذیرش بیشتری داشته باشد و بتواند مشکلاتش را عنوان کند و از راه گفتگو به نتایج منطقی تری دست یابد.
ارتباط باید دو طرفه باشد
اگر برخورد با نوجوان، ارتباطی یک‌طرفه و به صورت بالا به پایین و امری و دستوری باشد به عصیان و تمرد او منتهی شده و به رابطه‌ی عاطفی شما شدیداً لطمه می‌زند. سنین نوجوانی دوران حساسی است. در این سال‌ها پسرهای نوجوان که در منزل از نظر احساسات درک نمی‌شوند، به جامعه‌ی دوستان ناباب قدم می‌گذارند و دختران نوجوان که احساس کمبود محبت می‌کنند به سوی محبت دیگران سوق داده می‌شوند.
گوش جان فرا دهید
گوش دادن ویژگی دیگری است که باید در خودتان تقویت کنید. کودک سابق و نوجوان امروز شما نیاز دارد مقدماتی را که با آن ها به یک نتیجه دست یافته است بیان کند و نشان دهد که بر اساس چه منطقی رفتار می کند این ویژگی ممکن است نیازمند صبر و حوصله فراوان شما برای توجه کردن و شنیدن این صحبت ها باشد. همچنین نوجوان توجه خاص شما را می خواهد و تمایل دارد که در آن زمان شما گفته های او را حایز اهمیت بشمارید و با تمام وجود به سخنانش گوش دهید.
اصرار و پافشاری فقط درمسائل مهم
به عقایدش احترام بگذارید تا حرمت شما را نیز حفظ کند. برای هر اشتباه کوچکی جایگاه والدگری خود را برای جدل با او خدشه دار نسازید بلکه از تذکرهای کوتاه و تاثیرگذار استفاده کنید. در واقع قاطعیت و اصرار خود را برای مسائلی که از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند هزینه کنید.
مستقیماً نصیحت نکنید
سعی کنید هنر خوب گوش کردن را بیاموزید. نوجوانان نیازمند توجه هستند، می‌خواهند صحبت کنند، اعتراض کنند و از اتفاقات روز در مدرسه یا بیرون از منزل صحبت کنند، هرچه در مقام والدین بیشتر به حرف‌های آنان گوش دهید و به قول معروف دوست بهتری برایشان باشید بیشتر به شما اعتماد می‌کنند و نزدیک‌تر می‌شوند. سعی کنید هرگز به‌طور مستقیم نصیحت نکنید. در زمان مناسب و هنگام آمادگی روحی او به‌طور مستقیم با او آن‌گونه سخن بگویید که در جهت منافعش در انجام آن کار است.
توپ و تشر ممنوع
دیگر زمان آن گذشته است که با یک تشر و داد و بیداد او را به اطاعت از خود وادار کنید هر چند که چنین رفتارهایی در دوران کودکی نیز نامناسب و مخرب بوده اند اما در نوجوانی آسیب های بیشتری برای فرزندتان در پی خواهد داشت؛ زیرا در این سنین او دارای توانایی لازم برای مقابله و فریاد کشیدن متقابل است که بیشتر باعث می شود تا رابطه شما مخدوش شود.
سیاست تشویق و محرومیت را به کار گیرید
شیوه کلی و مناسب در نحوه رفتار با نوجوان آن است که سعی کنید ابتدا او را به صورت مداوم به خاطر رفتارهای مطلوبش مورد تحسین و ستایش قرار دهید و سپس در مواجهه با رفتارهای نامطلوب، او را از توجه و تحسینی که ارائه می کردید محروم سازید.
نظارت غیرمستقیم اما همیشگی
نظارت دورادور خود بر روابط عاطفی، اجتماعی و مجازی او را تداوم دهید تا چنانچه با مشکلی مواجه شد به موقع او را راهنمایی کنید.
نوازش خود را از او دریغ نکنید
با وجود تمام تمایلی که نوجوان به استقلال از خانواده دارد او به شدت نیازمند محبت و توجه از سوی شماست پس با این تصور اشتباه که او بزرگ شده است و به نوازش ها یا دلجویی های شما نیاز ندارد او را از خود دور نسازید.
منبع: تبیان
