مجله زنان امروز - دکتر نازی اکبری: شاید بیش از هزاران سال است که آدمی نظاره گر تغییر خلق و خوی خود در فصول مختلف بوده است اما فقط کمتر از 20 سال پیش یعنی در دهه 80 میلادی بود که دانشمندان به طور جدی به نوسانات موسمی افراد پرداختند و «اختلال افسردگی فصلی» (Seasonal Affective Disorder (SAD)) را شناسایی کردند و شاید این خود سرآغازی شد برای توجه پژوهشگران به فرایند «نوسانات و تاثیر محیط و فصل» بر رفتار و خلق وخوی موجودات.

چرا زنان در فصل بهار شادترند؟

بهار فصل زایش، تبسم گل ها، هیاهوی پرندگان، رویش، زیبایی و جوانی است. فصل سرمستی عشق و از عاشقی گفتن. به قول بزرگی، شاعر هم که نباشی، هوای لطیف بهار و شاخه های پرشکوفه سودای عاشقی را به سرت می اندازد و برای دل خودت هم که شده می نویسی! آنچه تامل برانگیز است اینکه بهار و سرمستی اش به مرزها محدود نمی شود؛ شاعران اقصی نقاط دنیا شعرهای بسیاری در ابراز علاقه به فصل شکفتن و زایش سروده اند.

شکسپیر، از بهار به عنوان لحظه نمادین جهانی و «تولدی دوباره» در الگوی زندگی بشر یاد می کند و آن را تحول طبیعت و فوران شور و دل دادگی می خواند. ما ایرانی ها با نگاهی ویژه، شکلی مشخص و با مراسمی خاص به استقبال بهار می رویم.
 

این توجه ویژه به فصل تحول طبیعت به اشکال گوناگون در شعرهای شاعران بزرگ ما جلوه گر می شود. حافظ می گوید:
 

با نگاهی اجمالی به آثار شاعران و نویسندگان مشهور جهان متوجه می شویم که تمامی آنان در یک باور مشترک اند: آغاز بهار شروعی دوباره و تولدی دیگر است. بهار فصل عشق و سرمستی و شور و دل دادگی است.
 

اما موضوع به همین جا ختم نمی شود. دانشمندان از سال ها پیش سعی داشته اند علل اصلی نوسانات روحی افراد و به ویژه زنان در فصل بهار را دریابند. برمبنای گزارش سازمان جهانی سلامت (WHO) در سال 2013، بیش از نیمی از مردم جهان با تغییر فصل کم و بیش تغییراتی را در خلق و خوی خود مشاهده می کنند و زنان سه تا پنج برابر مردان درگیر اختلالت و نوسانات موسمی می شوند.

نخستین بار، در سال 1990، نتایج تحقیقی جامع در مورد نرخ باروری با توجه به تغییرات فصلی در محله ضرباهنگ های باروری (The Journal of Reproductive Rhythms) در امریکا منتشر شد. براساس نتایج این تحقیق، به رغم تفاوت نژادی و فرهنگی و اعتقادی ملت ها، بهار را باید «فصل عشاق» نامید. در این تحقیق با مقایسه آمار تولد در 166 شور دنیا، فصل بهار فصل جفت گیری و وضعیت زنان در این فصل در بالاترین سطح باروری معرفی شد. این تحقیق نشان داد که نور خورشید و گرما تاثیر مستقیمی بر میزان هورمون های دخیل در تولید مثل دارد.

از آن زمان به بعد عده دیگری از دانشمندان پیوسته تحقیقاتی در مورد تغییر فصل، نور خورشید، گرما و باروری انجام دادند. مثلا دکتر فرد تورک، پروفسور عصب شناس امریکایی از دانشگاه نورث وسترن، با آزمایش روی موش ها در اواسط دهه 90 میلادی، تاثیر گرما و نور را بر میزان باروری پستانداران بررسی کرد. او در این تحقیق با قرار دادن موش ها زیر نور مصنوعی به مدت 15 ساعت در روز شاهد افزایش هورمون تستوسترون در موش های نر و افزایش استروژن و پروژسترون (هورمون های مسئول باروری زنان) در موش های ماده بود که این خود سرخوشی و سرمستی و میل به جفت گیری در فصل بهار را توجیه می کرد.

در اوایل دهه 2000، زیست شناسان با اطمینان بیشتری سرمستی و سرخوشی یا، در اصطلاح روان شناسی، «تب بهاری» (Spring Fever) زنان در فصل بهار را به سیستم تنازع بقا نسبت دادند. به نظر آنها، زنان در فصل بهار و تابستان بالاترین میزان باروری را دارند، چرا که اگر به انسان به عنوان یک حیوان و پیش از روند جامعه پذیری بنگریم، می بینیم که او برای ادامه نسل و حفاظت از ژن خود می بایست از شرایط محیطی مناسبی برای باروری و نگه داری از فرزندان خویش و رشد و نمو آنها برخوردار باشد.

انعقاد نطفه در فصل بهار و تابستان موجب می شود مادر طی دوران بارداری با وفور مواد خوراکی مواجه شود که احتمال حفظ جنین و رشد و نمو یک موجود سالم در شکم مادر با تغذیه خوب را افزایش می دهد. از طرفی، در فصل گرما احتمال ابتلای مادر به بیماری کمتر است و طبعا سلامت مادر در دوران بارداری رابطه مستقیمی با سلامت جنین دارد.
 

امروزه، با تحقیقات بیشتر در زمینه عصب شناسی مغز و نقش فعالیت هورمون ها در عکس العمل به شرایط پیرامونی انسان، دلیل شادمانی زنان در فصل بهار بیشتر توجیه می شود. در سال 2013، نتایج گروه تحقیقاتی پروفسور آرنه هولت از دانشگاه ترومپسو شمال نروژ نشان داد که «امیال جنسی زنان تحت تاثیر نور خورشید تغییر می کند اما با کمال تعجب نور خورشید از این نظر بر مردان تاثیری ندارد». وی در این باره می گوید: «تاثیر نور و گرما بر فعالیت بسیاری از هورمون ها در مغز اثبات شده است. در تحقیق ما تاثیر نور بر افزایش هورمون اندورفین در زنان مشاهده شد که، با توجه به نقش این هورمون در افزایش میل جنسی، دلیل وجود «تب بهار» و ازدیاد باروری در فصل گرما را توجیه می کند.»

وی می افزاید: «برخلاف یافته های پیشین، نتایج ما حاکی است که امیال جنسی در مردان سیر ثابت تری دارد، در حالی که امیال جنسی در زنان بستگی مستقیم به محیط اطراف و سیکل قاعدگی آنان دارد. در تحقیق ما میزان تولید هورمون تستوسترون در مردان طی تمام سال یکنواخت دیده شد اما میزان هورمون های فعال در افزایش میل جنسی زنان در فصل بهار و تابستان به اوج خود رسید.»

به این ترتیب نتیجه می گیریم که آب و هوا و تغییر فصل تاثیر مستقیمی بر حالات روحی و خُلقی انسان ها و به ویژه زنان دارد. در عین حال که فصل بهار و گرما می تواند میزان طراوت و شادی آنها را افزایش دهد، فصل های سردتر هم می توانند نتیجه عکس داشته و باعث «اختلال افسردگی فصلی» شوند.

همان طور که اشاره کردیم، «اختلال افسردگی فصلی» در دهه 80 میلادی شناسایی شد. افسردگی فصلی یا اختلال خُلقی موسمی نوعی افسردگی است که رابطه مستقیمی با تغییر برخی از فصول سال دارد و عمدتا در پاییز و زمستان عود می کند.

برمبنای گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2013، بخش عظیمی از مردم جهان (تقریبا 50 درصد) و عمدتا در کشورهای سردسیر با آغزا فصل سرما کم و بیش تغییراتی در خُلق و خوی خود مشاهده می نند. علائم گزارش شده شامل احساس اندوه و افسردگی، تمایل بی دلیل به گریه، احساس پوچی، اضطراب، ناامیدی، عدم تصمیم گیری صحیح، احساس کسالت، کاهش انرژی وخستگی مفرط، خودملامت گری و گاهی در درجات شدیدتر تصمیم به خودکشی بوده است.

منبع:برترین ها

مجله زنان امروز - دکتر نازی اکبری: شاید بیش از هزاران سال است که آدمی نظاره گر تغییر خلق و خوی خود در فصول مختلف بوده است اما فقط کمتر از 20 سال پیش یعنی در دهه 80 میلادی بود که دانشمندان به طور جدی به نوسانات موسمی افراد پرداختند و «اختلال افسردگی فصلی» (Seasonal Affective Disorder (SAD)) را شناسایی کردند و شاید این خود سرآغازی شد برای توجه پژوهشگران به فرایند «نوسانات و تاثیر محیط و فصل» بر رفتار و خلق وخوی موجودات.

 

افسردگی فصلی واقعا چیست؟

علت اصلی بروز این بیماری به طور دقیق مشخص نیست اما تحقیقات نشان داده که شیوع این اختلال در مناطقی خاص با نور خورشید ارتباط مستقیم دارد. بدین معنا که چون در پاییز و زمستان میزان قرارگرفتن در معرض آفتاب کاهش می یابد، ساعت بیولوژیک بدن که خُلق و خو، هورمون ها و خواب را تنظیم می کند به تاخیر می افتد و روند کُندتری را طی می کند. دلیل این به هم ریختگی می تواند بیدارشدن در تاریکی و بازگشت به خانه در همان شرایط، کوتاه شدن روزها و طولانی شدن شب ها باشد که باعث افزایش ترشح هورمون ملاتونین (هورمون خواب) در مغز می شود و حالت خواب آلودگی و تمایل به خواب طولانی در فرد ایجاد می کند که زمینه ساز بروز افسردگی است.
 

واکنش افراد به تغییرات فصلی متفاوت است، چرا که عملکرد مغز و مواد شیمیایی مغزی، که مسئول انتقال اطلاعات میان نرون ها یا اعصاب هستند، مانند سروتونین، در افراد مختلف تفاوت دارد. روان پزشکان معتقدند افسردگی موضعیت یا فصلی در افراد حساس و افرادی که آسیب پذیری بیولوژیک بیشتری دارند شایع تر است. چنان که در فصول خاص میزان شدت افسردگی آنها از حد خفیف و ملایم فراتر می رود و علائم آنها با آغاز پاییز و زمستان بیشتر می شود.

چه عواملی خطر ابتلا به این اختلال را افزایش می دهند؟

تحقیقاتی که تا امروز درباره اختلال افسردگی فصلی انجام شده اند در زمینه موارد زیر یافته های مشترکی داشته اند:

جنسیت: میزان اختلال افسردگی فصلی در زنان تا 75 درصد بیشتر از مردان است. اما علائم این بیماری در مردان شدیدتر مشاهده شده است.

سن: اختلال افسردگی فصلی در جوانان بیشتر و در کهن سالان کمتر دیده شده است.

تاریخچه خانوادگی: احتمال ابتلا به اختلال افسردگی فصلی در افرادی که اعضای خانواده آنها مانند بستگان نسبی شان به این بیماری مبتلا هستند، بیشتر است.

ابتلا به بیماری دوقطبی یا افسردگی مزمن: تحقیقات نشان داده که تغییر خُلق و خوی فصلی در افراد مبتلا به بیماری دوقطبی (Bipolar Disorder) و افسردگی مزمن (chronic depression) بیشتر مشاهده شده است.

دوربودن از خط استوا: به نظر می رسد اختلال افسردگی فصلی در افرادی که دور از خط استوا زندگی می کنند بیشتر شایع است. دلیل آن ممکن است کاهش نور خورشید در زمستان، بعد از روزهای آفتابی طولانی در تابستان باشد.

اختلال افسردگی فصلی جدی تر از آن است که عموم افراد فکر می کنند. مانند هر نوع دیگری از افسردگی، اختلال افسردگی فصلی نیز می بایست در مراحل اولیه تحت کنترل و درمان قرار گیرد، چرا که رسیدگی به موقع به این عارضه می تواند از وخامت آن جلوگیی کند. داشتن افکار منفی و خودکشی، رفتارهای ناهنجار تخریبی، جمع گریزی، ناتوانی در مدیریت و رتق و فتق امور روزمره و مصرف موادمخدر از عوارضی است که بر اثر عدم کنترل و درمان به موقع اختلال افسردگی فصلی گزارش شده است.
 

تحقیقات اخیر در این باره چه می گویند؟

در توضیح علت اصلی بروز اختلال افسردگی فصلی، زیست شناسان بر این باورند که چون موجودات زنده برمبنای تغییرات فصلی به مرحله تکامل رسیده اند تجارب متفاوت فصلی آنان و تغییرات در ریتم بیولوژیکی شان مانند خواب یا اشتها در فصول مختلف را می توان بخشی از پروسه زیستی و طبیعی پنداشت.

در این زمینه دکتر ایستمان چارمین، مدیر آزمایشگاه تحقیقات بیولوژیک در دانشگاه راش در شیکاگو، می نویسد: «با درنظر گرفتن روند جامعه پذیری و تغییر شکل زندگی افراد، اگر آنها تصمیم به خواب بیشتر و فعالیت کمتر در فصول سرد بگیرند، در جامعه مقبول نخواهند بود و در نتیجه ممکن است به انزوا و افسردگی سوق داده شوند. (ماهنامه انجمن روان شناسی امریکا- American Psychological Association، 2010)

دکتر نورمن روزنتال، محقق و روان پزشک اهل افریقای جنوبی، از پیش قراولان تحقیق در مورد اختلال افسردگی فصلی و از اولین کسانی است که پرتودرمانی را برای درمان این اختلال معرفی کرد. دکتر روزنتال و گروه تحقیقاتی اش از نخستین گروه هایی بودند که در سال 1984 در مریلند امریکا اختلال افسردگی فصلی را در چهار منطقه مختلف با آب و هوای متفاوت بررسی کردند. وی اولین کتاب معصل خود را با عنوان افسردگی زمستان، آنچه می بایست برای مبارزه با اختلال افسردگی فصلی بدانید در سال 2006 به چاپ رساند.

در این کتاب دلایل بروز اختلال افسردگی فصلی به چهار دسته تقسیم بندی شده اند: انتقال کُند در جا به جایی سروتونین در مغز، عدم حساسیت و واکنش چشم ها به نور در محیط زیست، فقدان غیرطبیعی نظم در شبانه روز با تغییر فصل، و وجود ژن های معیوب مسئول در انتقال سروتونین با مسئول حساسیت داشتن شبکه چشم به نور. او بهترین راه درمان این اختلال را پرتودرمانی با نور مهتابی می داند و آن را درمان پیشرو معرفی می کند.

اما تحقیقات این روان پزشک در اینجا به اتمام نمی رسد. وی در سال 2013 به بیان یافته های جدیدتر خود و گروه تحقیقاتی اش در این زمینه اقدام می کند. نتایج تحقیقات آنها نشان می دهد که علاوه بر عامل اصلی کمبود نور در محیط دو عامل دیگر هم در بروز این عارضه دخیل اند:

استعداد بیولوژیک: زنان چهار برابر مردان به این اختلال مبتلا می شوند و مشاهده این اختلال در کهن سالان بسیار کمتر است.

استرس: در فصول سرد آستانه تحمل افراد بسیار پایین تر است و با کارهای پرمشغله و استرس زا در فصل زمستان بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار می گیرند.

در ماه اکتبر 2014 (آبان 1393) بیست و هفتمین کنگره سالانه کالج اروپایی اعصاب/ روان/ داروشناسی (The European College of Neuropsychopharmacology (ECNP)) در شهر برلین آلمان برگزار شد.

این کنگره میزبان دکتر برندا مک ماهون، سخنگو و راهنمای یک گروه تحقیقاتی از دانشگاه کپنهاک، بود. وی در این کنگره اعلام کرد که گروهش به نتایج کامل تری درباره دلیل بروز این اختلال فصلی دست یافته اند. این گروه، با تمرکز بر کارکرد سروتونین در مغز، تفاوت قابل ملاحظه ای در تنظیم انتقال دهندگان عصبی سروتوننی در افراد مبتلا به این اختلال در مقایسه با افراد دیگر مشاهده کرده اند.

درواقع، آنها دریافته اند که عدم تعادل بیوشیمیایی در مغز علت بروز این اختلال است. با رسیدن فصل سرما، افرادی که مستعد ابتلا به این بیماری هستند با افت شدید سروتونین مواجه می شوند، چرا که با تغییر فصل و کمبود نور خورشید درواقع ناقل عصبی مسئول در جا به جایی این هورمون با اشکال مواجه می شود. سروتونین بر خُلق و خو، خواب و خوراک، حافظه و امیال جنسی تاثیر مستقیم دارد. شاید در گذشته مطالعات بسیاری در مورد تاثیر نوسانات سروتونین در این اختلال صورت گرفته است اما ویژگی و تمایز این پژوهشنسبت به پژوهش های دیگر در تحت نظر قرار دادن بیماران و بررسی و مقایسه کارکرد مغز آنان در طول تابستان و زمستان است.

پروفسور استوارت و گروه تحقیقاتی اش از دانشگاه گرجستان با همکاری دانشگاه کویینزلند استرالیا در دسامبر 2014 (دی 1393) آخرین نتیجه تحقیقات در مورد این اختلال ار ارائه دادند. تفاوت یافته های این گروه با دیگر پژوهش های انجام شده تا امروز در این است که آنان کمبود ویتامین D در بدن را با اختلال سروتونین موثر در بروز این بیماری مرتبط می دانند.

آنان در این مطالعه شاهد نوسانات میزان ویتامین D در بدن با تغییر فصل بوده اند. از آنجا که ویتامین D نقش فعالی در سنتز دوپامین و سروتونین دارد پس اختلال در میزان این ویتامین می تواند در چگونگی فعالیت این هورمون ها موثر باشد. آنان بر این باورند که برای حفاظت از سلامت روان به میزان مشخصی از ویتامین D در بدن نیاز است که این نیاز را به راحتی می توان با روزانه چند دقیقه قرار گرفتن در معرض نور خورشید تامین کرد.

مجله زنان امروز - دکتر نازی اکبری: شاید بیش از هزاران سال است که آدمی نظاره گر تغییر خلق و خوی خود در فصول مختلف بوده است اما فقط کمتر از 20 سال پیش یعنی در دهه 80 میلادی بود که دانشمندان به طور جدی به نوسانات موسمی افراد پرداختند و «اختلال افسردگی فصلی» (Seasonal Affective Disorder (SAD)) را شناسایی کردند و شاید این خود سرآغازی شد برای توجه پژوهشگران به فرایند «نوسانات و تاثیر محیط و فصل» بر رفتار و خلق وخوی موجودات.


زنان و اختلال افسردگی فصلی

سازمان بهداشت جهانی در سال 2012 تعداد بیماران مبتلا به افسردگی را 350 میلیون نفر تخمین زده است که بیش از 70 درصد آنها زن هستند. اما چرا زن ها تا این حد بیشتر از مردها به این بیماری مبتلا می شوند؟ برخی از متخصصان سلامت روان بر این باورند که زنان نیازها و مشکلات روحی خود را بهتر از مردان می شناسند و بنابراین در موقع لزوم برای دریافت کمک های روحی و روانی به متخصصان مراجعه می کنند.
 

این مسئله باعث می شود که آمار و ارقام تعداد بیشتری از زنان را با علائم افسردگی نشان دهند. اما فعالان حقوق زنان و جنبش های فمینیستی از دریه دیگری به این موضوع می نگرند و معتقدند که ستم- در قالب سوءاستفاده جسمی یا جنسی، آزار و اذیت یا تبعیض- به زنان از جمله عوامل افسردگی بیشتر آنان است. این در حالی است که بیولوژیست ها دلیل افزایش میزان افسردگی در زنان را به چرخه قاعدگی و سیستم باروری زنانه آنان نسبت داده اند.

اما چرایی ابتلا به این بیماری افسردگی به این سادگی مشخص نیست. مطالعات پی در پی نشان می دهند که افسردگی به وضوح ریشه روانی، بیولوژیکی و محیط زیستی دارد. علوم اعصاب مدرن هم امروزه به روشنی از درهم تنیدگی این سه عامل برای تقویت سلامت روانی سخن می راند. به عبارت دیگر، افزایش افسردگی در زنان می تواند بر اثر عوامل ژنتیک، حوادث استرس زا، و عوامل محیطی و پیرامونی مانند تغییرات فصلی باشد.

به رغم پیشرفت سریع علم در زمینه شناسایی ساختار و سلامت آدمی، هنوز دلیل محکم و قانع کننده ای برای اینکه بگوییم چرا درصد ابتلا به اختلال افسردگی فصلی در زنان تا این حد بیشتر از مردان است ارائه نشده است.

گزارش «انجمن پژوهشی سلامت زنان» (The Society for Women's Health Research) در سال 2014 درباره عوامل موثر بر بروز اختلال افسردگی فصلی در زنان حاکی از آن است که میزان افزایش اختلال افسردگی فصلی در زنان بیشتر در سنین باروری آنها دیده شده است و همان طور که اشاره شد زیست شناسان این مسئله را به سیستم تنازع بقا ربط می دهند، چرا که زنان در فصل بهار و تابستان بالاترین سطح باروری را دارند.

باروری در فصول گرم تر و رخوت و تنبلی و تمایل به خواب در مستان شرایط مساعدتری برای رشد و نمو جنین در شکم مادر ایجاد می کند. در عین حال سیگنال های غدد که انتقال اطلاعات در مورد کوتاهی روز و بلندی شب را به عهده دارند در تعامل با هورمون های زنانه مسئول در باروری و تولیدمثل قرار می گیرند. این فرضیه با تحقیق روی 305 زن، که تحت درمان لقاح مصنوعی برای باروری قرار داشتند، آزمایش شد و نتایج نشان داد که بالاترین سطح باروری زنان در فصول گرم تر اتفاق می افتد.
 

«انجمن پژوهشی سلامت زنان» یک موسسه غیرانتفاعی مالی در واشنگتن دی سی است که در زمینه سنجش تفاوتهای بیولوژیکی زنان و مردان در مقابله با بیماری ها فعالیت می کند. هدف اصلی این موسسه بالابردن سطح سلامت زنان جهان از طریق استفاده از روش های علمی و ابزارهای حمایتی و آموزشی و پرورشی است.

برای دست یابی به پاسخ چرایی بروز بیشتر اختلال افسردگی فصلی در زنان همچنان مطالعات بیشتری در حال انجام است. به طور مشخص، این انجمن مطالعه وسیعی را در مورد تاثیر شب های بلند زمستان بر سلامت انسان آغاز کرده است. از آنجا که اختلاف افسردگی فصلی بیشتر در زنان دیده می شود، این پژوهش قصد دارد با بررسی روحی و روانی تعداد بیشتری از زنان به مقایسه آنها با مردان بپردازد.

و اما روش های درمانی افسردگی فصلی

تا اینجا از علائم وعلل بروز اختلال افسردگی فصلی سخن گفتیم. ولی، به رغم پیچیدگی و ابهام در علل بروز این بیماری، راه های بسیاری برای مهارکردن آن وجود دارد و ترکیب درمانی این راه ها می تواند در پیشگیری از این اختلال و بهبود علائم آن کمک کند. روش های درمان و مقابله با این اختلال به ترتیب میزان تاثیرشان عبارت اند از:

1- نوردرمانی: نوردرمانی یا پرتودرمانی شامل ایجاد نور در محیط زندگی فرد در طول روزهای تاریک و ابری زمستان و نیز در آپارتمان ها و دفاتر کاری بدون پنجره است. اگر در محیط زندگی تان امکان دسترسی به نور طبیعی وجود ندارد، سعی کنید با بیرون رفتن از خانه برای چند ساعت یا حتی چند دقیقه در روز خود را در معرض نور طبیعی قرار دهید. اگر انجام این کار میسر نیست، با استفاده از لامپ های پرنور خانه را روشن نگه دارید. تحقیقات نشان داده است که عملی ترین و موثرترین روش برای درمان افسردگی، جذب نور با استفاده از جعبه های پرتوافکن (Depression Light Box) مخصوص برای درمان افسردگی است.

2- مدیریت استرس: در طول فصل سرما بدن انسان توانایی کمتری برای تحمل استرس دارد. بنابراین توصیه می شود افرادی که مستعد ابتلا به این اختلال هستند در صورت امکان از برنامه ریزی و قبول پروژه های پرمشغله در فصل سرما خودداری کنند. از موثرترین روش هایی که برای کاهش استرس وجوددارند مدیتیشن و یوگا هستند.

3- ورزش: مطالعات و تحقیقات گسترده در سراسر جهان بر نقش ورزش منظم در سلامت جسم و روان تاکید می کنند. افراد با اختلال افسردگی فصلی نیز این قاعده مستثنا نیستند. نوع و چگونگی ورزش مهم نیست؛ آنچه مهم است انجام هرروزه آن است. امکان پذیرترین و ساده ترین نوع ورزش برای همه نیم ساعت پیاده روی سریع در روز است که باید به طور منظم انجام شود.

4- روان درمانی: افسردگی در افراد حس تنهایی و بی کسی ایجاد می کند. فاصله گرفتن از دیگران و انزواطلبی افراد مبتلا به افسردگی را در چرخه معیوبی می اندازد و به شدیدترشدن بیماری شان دامن می زند. روان درمانی خصوصا با رویکرد درمان شناختی- رفتاری (cognitive behavior therapy (CBT)) یی از موثرترین درمان های اختلال افسردگی فصلی شناخته شده است.

5- مصرف داروهای ضدافسردگی: در مواردی خاص و در مراحل به خصوصی از بیماری اختلال افسردگی فصلی، افراد به دارو نیازمند می شوند. این افراد باید تحت نظر پزشک متخصص به استفاده منظم از داروهای ضدافسردگی اقدام کنند. معمولا تجویز دارو یکی از آخرین روش های درمان این اختلال به حساب می آید.

تجربه ثابت کرده است که ترکیب این روش ها درصد موفقیت در کنترل اختلال افسردگی فصلی را تا حد قابل توجهی بالا می برد.
 

واضح است که تا امروز هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از بروز اختلال افسردگی فصلی شناخته نشده است. با وجود این، برداشتن به موقع گام های اولیه برای مدیریت علائم این اختلال می تواند در جلوگیری از وخیم شدن آن موثر باشد. مسافرت به مناطق پرنور و گرم در فصل سرما و کنترل رژیم غذایی از جمله اقدام ها برای پیشگیری از بروز این اختلال و مدیریت آن شناخته شده اند. افراد مبتلا به این اختلال اشتیاق وافری به خوردن شیرینی ها و مواد نشاسته ای دارند.

مصرف زیاد مواد قندی و نشاسته ای به خودی خود اختلالات هورمونی ایجاد می کند که می تواند در بروز افسردگی موثر باشد. با کنترل میزان مصرف این مواد، افزایش مصرف مواد پروتئینی و سبزیجات تازه، و کاهش مصرف، غذاهای کنسروی و از پیش آماده شده، که حاوی مواد افزودنی و نگه دارنده هستند، می توان به پیشگیری از بروز اختلال افسردگی فصلی و درمان آن کمک کرد.

اینجاست که بهار و تابستان برای ساختار عصبی و هورمونی بدن غنیمتی طبیعی به شمار می آیند و شاید از این منظر درک ما از محتوای پیام شاعرانی چون حافظ بهار و عمیق تر شود، وقتی می خوانیم:
 

و یا وقتی نهیب می زند که با فرارسیدن بهار از سرمستی ناگزیریم:

به عزم توبه سحر گفتم استخاره کنم
بهار توبه شکن می رسد، چه چاره کنم؟