منطقه پلنگ دره با وسعتی معادل 31 هزار و 735 هكتار در جنوب غربی و پنجاه كیلومتری شهرستان قم واقع شده است . این عرصه كوهستانی در شمال منطقه حفاظت شده 70 قله استان مركزی واقع شده و چندین كیلومتر مرز مشترك با این منطقه دارد. در ناحیه شمالی پلنگ دره ، منطقه سلفچگان ، در ناحیه شرقی آن رودخانه قمرود و در ناحیه غربی آن چند روستای كوچك قرار گرفته است. با توجه به میانگین ارتفاع یك هزار و 950 متری از سطح دریا میزان بارندگی در این منطقه نسبت به سایر نقاط استان قم بیشتر است. این منطقه به علت وجود پلنگ و داشتن زیستگاه های جانوری و گیاهی در آن از دیر باز به این نام شهرت یافته است. طبیعت پلنگ دره صخره ای و تپه ماهوری است و قسمت كمی را نیز دشت تشكیل می دهد منطقه دارای پرتگاهها و مكانهای مناسبی برای حیات وحش از جمله كل و بز است و بخش اصلی منطقه كه حدود 5 كیلومتر طول دارد بعلت ویژگیهای طبیعی و وجود پوشش گیاهی و چشمه های فراوان مأمن پرندگان و سایر جانوارن است. درجه حرارت منطقه بین 15- تا 35+ درجه در سال متغیر بوده و میزان بارندگی سالیانه آن بین 250-150 میلیمتر است. اقلیم این منطقه نیمه سرد و در زمستانها اكثراً پوشیده از برف است. وضعیت عمومی آب در پلنگ دره نسبتاً خوب است و پراكندگی چشمه ها به نحوی است كه در تمام طول سال آب كافی برای حیات وحش فراهم است . این منطقه با تدابیر حفاظتی كه طی سالهای اخیر صورت گرفته از جمعیت جانوری نسبتاً خوبی برخوردار شده است ، در دهه 50 زیستگاه آهو بوده و هم اكنون دربردارنده انواع پستانداران از جمله كل و بز، قوچ و میش، گرگ، روباه، شغال، تشی، خرگوش، گربه وحشی و… می باشد پرندگان منطقه شامل كبك به تعداد فراوان، تیهو، انواع كبوتر، انواع گونه های پرندگان شكاری و گونه های مختلف خزندگان شامل مار، انواع مارمولك، سوسمار، بزمجه، لاك پشت است. ‘پلنگ دره’ از لحاظ پوشش گیاهی دارای مراتع درجه 2 و3 است و عمدتاً ییلاق و میانبند است گونه های گیاهان مرتعی منطقه شامل انواع گرامینه، درمنه، كلاه میر حسن، كنگر، ریواس، گون، شیرین بیان و انواع درختچه از جمله بادام كوهی، نسترن وحشی، گز، تاغ، پسته وحشی و … بوده تراكم درختچه های بادام به نحوی است كه از كیلومتر ها در ارتفاعات خود نمایی می كند. وجود پوشش گیاهی مناسب مرتعی و آب قابل دسترس و فراوان ، زیستگاه مناسبی برای انواع پستانداران، خزندگان و پرندگان ایجاد كرده و این امر بر جاذبه های اكوتوریستی این عرصه طبیعی افزوده است . قمرود بزرگترین و پر آب ترین و یكی از دو رود دائمی استان قم از حاشیه این منطقه عبور می كند و جلوه ای خاص به طبیعت آن بخشیده است. وجود انواع ماهیها از جمله كپور، شور در این رودخانه سالیانه تعداد زیادی از علاقمندان به ماهیگیری را به این منطقه می كشاند و از طرفی به دلیل ریزش نزولات جوی مناسب در طول سال و دارا بودن اقلیم نیمه سرد سیری كه در فصل زمستان اكثراً پوشیده از برف می باشد خود سبب وجود چشمه های فراوان است كه در طول سال از ارتفاعات سرازیر می شود. وجود ارتفاعات و قله های متعدد ، چشم اندازی زیبا به این بخش از استان قم بخشیده است كه در طول سال شاهد حضور هموطنان و ورزشكاران جهت صعود به قله های مرتفع آن و استفاده از طبیعت زیبای كوهستانی منطقه است . وجود پوشش گیاهی متنوع و ارزشمند و همچنین حیات وحش در خور توجه محل مناسبی را جهت انجام پژوهش های علمی و آموزشی و مطالعات و تحقیقات زیست محیطی فراهم كرده است. جویبار ها ، چشمه ها و رودهای متعدد به این عرصه طبیعی زیبایی خاص بخشیده و بارش برف و باران نسبتا مناسب در این منطقه موجب رویش انواع گونه های گیاهی و ایجاد جاذبه های طبیعی برای گونه های جانوری در پلنگ دره شده است . وجود 23 چشمه كوچك و بزرگ از جمله چشمه اهو، شمشك ، شانیه ، پیرسلطان و پلنگ دره به طبیعت این منطقه لطافت و طراوت بخشیده و آب مورد نیاز طبیعت سبز و باغهای این منطقه را تامین می كند . علاوه بر این چشمه ساران ، وجود دو رشته قنات ، روستاهای اطراف ، مزارع ، باغات و حیات وحش منطقه را سیراب می كند . موقعیت خاص جغرافیایی و شرایط مناسب اقلیمی،موجب شده تا از منطقه پلنگ دره به عنوان یكی از كانونها و ذخیره گاههای گونه های مختلف گیاهی یاد شود . بر اساس مطالعات انجام شده ، تاكنون 420 گونه گیاهی در قالب 80 تیره در این منطقه شناسایی شده كه در این میان، تیره های شب بو، نعناعیان و گونها به ترتیب با 44 ، 33 و 30 گونه، از اهمیت و فراوانی بیشتری برخوردارند. از مهم ترین گیاهان منطقه می توان به لاله زرد، انواع زنبق ها ، باریجه ، گل حسرت ، ریواس ، كاسنی ، آویشن ، خاك شیر و بادام كوهی اشاره كرد. این منطقه غنی ترین پوشش گیاهی استان قم را به خود اختصاص داده است و، حدود 20 درصد گونه گیاهی آن دارای ارزش دارویی است . منطقه پلنگ دره از سال 1375 به عنوان منطقه شكار ممنوع و درسال 1388 در لیست مناطق حفاظت شده كشور قرار گرفت . این منطقه از زیستگاههای انواع وحوش از جمله پلنگ بوده و نام و شهرت خود را از این حیوان گرفته است به همین جهت از دیرباز مورد توجه شكارچیان بوده است. شاید همین امر موجب شد كه پلنگ در منطقه ای كه به نام اوست ، بتدریج ناپدید و نایاب شود به گونه ای كه برخی احتمال انقراض نسل این حیوان را در منطقه مذكور مطرح می كنند. به گفته مسوولان ، آخرین بار 10 سال پیش ، جسد یك قلاده پلنگ 3 ساله از دست شكار چیان غیر قانونی توقیف و ضبط شد و پس از تاكسیدرمی به موزه تاریخ طبیعی استان قم منتقل شد. مسوولان می گویند از آن تاریخ تاكنون تنها آثاری از زیست پلنگ در این منطقه رصد شده است . به گفته آنان تنها در حالی می توان از انقراض یك گونه جانوری سخن گفت كه 60 سال از آخرین مشاهده وجود آن در یك منطقه بگذرد. هم اكنون 21 گونه پستاندار ، 52 گونه پرنده ، 13 گونه خزنده و دو گونه دوزیست در این منطقه گزارش شده ،خرگوش ، شغال ، گرگ ، روباه ، گراز ، پلنگ ، گربه وحشی ، خارپشت ، خفاش بال بلند ،كفتار و جرد ایرانی از جمله پستانداران این منطقه عنوان شده است . همچنین گونه های مختلف پرنده از جمله بلدرچین ، كبك ، عقاب ، سبزه قبا ، هدهد ، جغد ، پرستو ، چكاوك سر دم سیاه و تیهو نیز در منطقه پلنگ دره شناسایی شده است . شاخص ترین گروه های جانوری منطقه نیز خزندگانند كه از تنوع نسبتا مناسبی برخوردارند ،تاكنون 13 گونه خزنده متعلق به 12 جنس ، شش خانواده و یك راسته در منطقه مشاهده شده است . انواع مارها ، سوسمار، بزمچه بیابانی، لاك پشت ، آگامای الیویه از نمونه های خزندگان این منطقه هستند. با وجود رودخانه قمرود در بخش جنوب شرقی منطقه كه از فاصله یكهزار و 500 متری آن می گذرد و وجود چشمه سارهای فراوان و منابع خوبی آبی ، گونه هایی از انواع مختلف آبزیان را می توان در این منطقه مشاهده نمود . گونه هایی نظیر ماهی سفید رودخانه ای ، كولی رودخانه ای و سیاه ماهی از نمونه های قابل ذكر می باشد.
