مقالات بهداشت و ایمنی کار

مقدمه: بنزين مخلوط پيچيده اي از بالغ بر 500 هيدرو کربن مختلف است. حذف سرب از بنزين توام با افزودن مقدار قابل توجهي از هيدروکربن هاي عطري تک حلقه اي داراي سميت کليوي و کبدي، نظير تولوئن و زايلن همراه بوده است. هدف اصلي اين مطالعه، تعيين اين نکته بود که آيا مواجهه با بنزين بدون سرب تحت شرايط کاري عادي با عوارض کبدي و کليوي همراه است يا خير.
روش کار: در اين مطالعه مقطعي، تعداد 200 نفر از کارگران داراي مواجهه شغلي با بنزين بدون سرب در پمپ بنزين هاي شيراز و 200 نفر فاقد مواجهه مورد بررسي قرار گرفتند.با استفاده از روش هاي استاندارد غلظت تولوئن و زايلن در هوا اندازه گيري شد. علاوه بر آن نمونه خون و ادرار براي آزمايشات روتين بيوشيميايي عملکرد کليه و کبد از کارگران گرفته شد.
يافته ها: ميانگين هندسي غلظت بنزن، تولوئن و زايلن در هواي پمپ بنزينها به ترتيب 0.24، 0.37 و 0.64 پي پي ام بدست آمد. نتايج آزمايشات بيوشيميايي خون نشان داد ميانگين بيلي روبين مستقيم، آسپارتات آمينوترانسفراز، آلانين آمينو ترانسفراز، اوره خون و کراتينين به طور معني داري در گروه داراي مواجهه بيش از گروه مرجع بوده، آلبومين سرم، پروتيين، سديم و پتاسيم در گروه مواجهه به طور معني داري کمتر از گروه فاقد مواجهه مي باشد. بيلي روبين توتال، آلکالين فسفاتاز و پتاسيم هيچ تفاوت معني داري بين دو گروه نداشت. ميانگين تمام پارامترها در هر دو گروه مواجهه و فاقد مواجهه در محدوده طبيعي قرار داشت.
نتيجه گيري: ميانگين مواجهه کارگران پمپ بنزينها با تولوئن و زايلن از حدود مجاز مواجهه شغلي اين ترکيبات کمتر است. با اين وجود، چنين مواجهه اي موجب تغييراتي جزيي، تحت باليني و پيش پاتولوژي در تست هاي عملکردي کليه و کبد کارگران مواجهه يافته شده است، اگرچه اهميت کلينيکي و ارزيابي نتايج درازمدت تغييرات مشاهده شده در تست هاي عملکرد کبد و کليه کارگران مواجهه يافته در مقايسه با گروه فاقد مواجهه نيازمند مطالعات بيشتري است.

زمينه و هدف: بيماري هاي ناشي از گرما يکي از علل اصلي شيوع مرگ و مير در سراسر جهان است. کارگراني که در معرض گرماي شديد هستند قادر به فعال سازي مکانيسم هاي جبراني نمي باشند، در نتيجه سلامتي آن ها در معرض خطر قرار خواهد گرفت. استرس حرارتي به علت تاثير بر عملکرد و اجراي ضعيف کار و وظيفه، احتمال عوارض و صدمات مربوط به کار را افزايش داده و علاوه بر آن بر ميزان توليد نيز اثرگذار است. در طول دوره برداشت چغندر، کشاورزان از حدود 8 صبح تا 4 بعدازظهر در معرض نور خورشيد و گرماي بيش از حد هستند. از اين رو انجام اقدامات پيشگيرانه به منظور حفظ سلامتي کشاورزان در راستاي ارتقاء بهره وري ضروري است. لذا اين پروژه باهدف مطالعه اثربخشي تامين آب بدن در کاهش استرس حرارتي و بهره وري در هنگام برداشت چغندر در سال 1391 به اجرا در آمده است.
روش کار: 20 کشاورز از کشاورزان چغندرکار استان آذربايجان غربي –شهرستان بوکان در فصل تابستان با متوسط دماي 29.85^oC و رطوبت نسبي 41% طي ساعات 8 صبح تا 4 بعدازظهر به هنگام برداشت چغندر مورد مطالعه قرار گرفتند. معيارهاي انتخاب به صورت زير تعريف شد: بيش از 50% از برنامه کار روزانه و به مدت حداقل 10 روز از دوره پيگيري کارکرده باشند. پس از آن اطلاعات فردي و ميزان مصرف آب در طي شيفت کار و همچنين ميزان برداشت محصول توسط کشاورزان در پايان روز کاري ثبت گرديد. ميزان مواجهه با گرما بر اساس شاخص WBGT سنجش و در نهايت داده هاي جمع آوري شده با استفاده از نرم افزار spss نسخه 20 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.
يافته ها: ميزان شاخص WBGT-TWA حاصل از سنجش WBGT در چهار مقطع زماني معادل 27.39^oC به دست آمد که به طور کل بيشتر از حدود آستانه مجاز بود. ۵۰% از کشاورزان (N=10) ميزان بالايي از آب دريافت کردند (7-6 ليتر). محصول برداشت شده به طور معني داري درميان اين افراد که بهتر هيدراته شده اند، افزايش يافته است (p=0.005) ميزان برداشت چغندر از 5 تن تا بيش از 7 تن به ازاي هر کارگر در روز).
نتيجه گيري: با اقدامات rehydration، بهره وري به ميزان متوسط 2 تن به ازاي هر کارگر در روز افزايش نشان داد.

زمينه و هدف: يکي از عوامل موثر بر کيفيت هواي داخل ساختمان ها، عملکرد سيستم هاي تهويه مطبوع هوا است. اين سيستم ها ضمن فراهم کردن هواي تميز و بدون بو، دما، رطوبت و نيز جريان هوا را جهت راحتي و آسايش ساکنان ساختمان فراهم مي کنند. مطالعه فوق با هدف بررسي کارايي سيستم تهويه مطبوع در يک ساختمان اداري در شهر تهران انجام شد.
روش بررسي: به منظور بررسي نظرات کارکنان در زمينه عملکرد سيستم HVAC از يک پرسشنامه خود ساخته استفاده شد. براي ارزيابي عملکرد سيستم HVAC سرعت جريان در توزيع کننده ها اندازه گيري گرديد. به علاوه ميزان دي اکسيد کربن، دماي هوا و سطح رطوبت نسبي در تمامي طبقات ساختمان مورد سنجش قرار گرفت. نحوه توزيع هوا به داخل ساختمان نيز با استفاده از تست دود بررسي شد.
يافته ها: بيشتر افراد مورد بررسي از جهت جريان هوا، گرما و بوي سيگار شکايت داشتند. بالاترين مقدار دي اکسيد کربن در رستوران و به ميزان 930 پي پي ام اندازه گيري شد. حداکثر و حداقل رطوبت نسبي و دما به ترتيب 23-28.4 درصد و 13.8-28.3 درجه سانتيگراد بود. بررسي هاي حاصل از تست دود نشان داد که جهت و يا توزيع جريان هوا در يک سوم از توزيع کننده هاي هوا نامناسب مي باشد.
نتيجه گيري: اين مطالعه نشان داد که مهم ترين نقص در سيستم HVAC مورد بررسي ناشي از توزيع و جهت نامناسب جريان هوا بوده و با تنظيم و بالانس سيستم HVAC مي توان آن را اصلاح نمود.

مقدمه: گزارش آماري سازمان تامين اجتماعي حاکي از آن است که در بين صنايع مختلف، صنعت ساختمان داراي بيشترين حوادث ناشي از کار مي باشد، به طوري که علاوه بر فراواني از شدت بالايي نيز برخوردار است. از طرفي در اين صنعت نيروي انساني زيادي شاغل مي باشند که صيانت از آنها توجه ويژه اي را مي طلبد. لذا ارزيابي ريسک ايمني در صنعت فوق گام موثري در اين راستا مي باشد. در اين مطالعه با استفاده از روش تصميم گيري چند معياره خاکستري، روشي براي رتبه بندي ريسک هاي ايمني در شرايط عدم قطعيت و کم بودن تعداد نمونه ها ارايه گرديده است.
روش کار: در اين تحقيق ابتدا عوامل موثر در بروز مخاطرات صنعت ساختمان شناسايي، سپس معيارهايي مناسب جهت رتبه بندي ريسک هاي موجود تعيين و مساله در قالب يک تصميم گيري چند معياره تعريف شده است. براي وزن دهي معيارها و ارزيابي گزينه ها از نظر هر يک از معيارها از اعداد خاکستري استفاده شده است. آنگاه مساله با به کارگيري رابطه درجه امکان خاکستري حل شده است.
يافته ها: نتايج به دست آمده نشان مي دهد که روش تصميم گيري چند معياره خاکستري در وضعيت کم بودن تعداد نمونه ها، نسبت به ساير روش هاي MCDM (تصميم گيري چند معياره) ابزاري مفيد و موثر در رتبه بندي مخاطرات مي باشد.
نتيجه گيري: روش پيشنهادي به دليل محاسبات ساده و عدم نياز به تعريف تابع عضويت روشي است که در شرايط غير قطعي و کم بودن تعداد نمونه ها نسبت به روش فازي و آمار و احتمال ارجحيت دارد.

مقدمه: يکي از مفاهيم قابل توجه در ارگونومي رويکرد طراحي شغل مي باشد. صاحب نظران معتقدند تلفيق ماکروارگونومي و طراحي شغل مي تواند منجر به ارتقا بهره وري در سازمان گردد. لذا اين پژوهش با بررسي ارتباط عوامل طراحي شغل، عملکرد و رضايت شغلي انجام شد.
روش کار: اين مطالعه توصيفي-تحليلي در يکي از بانک هاي شهر همدان صورت گرفت. جهت جمع آوري داده ها از پرسشنامه هاي طراحي شغل، رضايت شغلي و شاخص عملکرد بانک استفاده گرديد. براي تعيين ارتباط بين دو متغير نيز از ضريب همبستگي اسپيرمن استفاده شد.
يافته ها: اين مطالعه نشان داد رويکرد انگيزشي، کمترين رويکرد (3.8%) و رويکرد مکانيکي، رويکرد غالب (74.7%) در شعب بوده است و اکثريت شعب وضعيت متوسطي از لحاظ رضايت شغلي داشته اند. همچنين بين طراحي شغل (رويکرد انگيزشي و رويکرد ادراکي) و رضايت شغلي همبستگي مثبت معني داري وجود دارد. به علاوه نتايج نشان دادند که بين طراحي شغل (رويکرد انگيزشي) و رضايت شغلي با عملکرد نيز همبستگي مثبت معني داري وجود دارد (p=0.05).
نتيجه گيري: با توجه به نقش طراحي شغل در رضايت شغلي و عملکرد کارکنان، مي توان اظهار داشت که طراحي مجدد شغل به سمت رويکرد انگيزشي و توجه به اصول ارگونومي در محيط کار مي تواند در بازدهي و بهره وري سازمان نقش موثري ايفا نمايد.

مقدمه: ارتعاش تمام بدن زماني اتفاق مي افتد که انسان روي سطحي که در حال لرزش است قرار مي گيرد و ارتعاش بر قسمتي از بدن که از محل تماس دور است اثر مي گذارد. تا به امروز اثرات بهداشتي متعددي ازجمله کمردرد، درد عصب سياتيک، عوارض گوارشي، مشکلات دستگاه تناسلي و آسيب شنوايي در ارتباط با ارتعاش تمام بدن گزارش شده است. در اين مطالعه حدود 2000 دقيقه اندازه گيري ارتعاش بر روي 23 قطار در 4 خط فعال مترو تهران جهت تعيين ميزان مواجهه با ارتعاش تمام بدن راهبران قطارها انجام شد.
روش کار: براي اندازه گيري ارتعاش تمام بدن، از دستگاه ارتعاش سنج و آناليزور SVAN 958 ساخت کمپاني Svantek استفاده شد و بر طبق استاندارد ISO 2631-1 ميزان شتاب r.m.s وزني - فرکانسي براي هر محور، ترکيب محورها، فاکتور قله، VDV و نسبت هاي مطرح در استاندارد جهت تعيين نوع معيار ارزيابي، اندازه گيري و محاسبه شدند.
يافته ها: نتايج نشان داد که مواجهه همه راهبران با ارتعاش طبق روش پايه از حد پايين ناحيه احتياط راهنماي بهداشتي (<m/s² 0.45)، کمتر و طبق روش ارزيابي با استفاده از مقدار دوز ارتعاشي، VDV، تعداد 12 نمونه بالاتر از حد پايين ناحيه احتياط راهنماي بهداشتي (<8.5 m/s^1.75)، و فقط 11 مورد در محدوده پايين تر از مقدار مذکور قرار گرفتند.
نتيجه گيري: بررسي نتايج به دست آمده با استفاده از روش هاي پايه و مقدار دوز ارتعاشي، ميزان مواجهه متفاوتي را در دو روش بيان مي کند که در روش VDV ميزان ريسک پيش بيني شده بسيار بيشتر از روش پايه ارزيابي ارتعاش است که اين موضوع مي تواند مدعايي بر اين واقعيت باشد که برخي از شاخص هاي ارايه شده، بيانگر محدوده اي ايمن در ارزيابي ارتعاش انساني نيستند.

مقدمه: بررسي تغييرات و مقايسه حساسيت کانتراست در سه گروه از جوشکاران حرفه اي که به روش جوشکاري برق با استفاده از پوشش محافظ گاز (Gas Metal Arc Welding: GMAW) اقدام به جوشکاري مي نمايند و جوشکاراني که جوشکاري برق دستي (Shield Metal Arc Welding: SMAW) انجام مي دادند و همچنين گروه کارگران نقطه جوشکار (Resistance Welding) به عنوان گروه سوم.
روش کار: تمامي جوشکاران حرفه اي GMAW و SMAW و نقطه جوش شاغل در يک مرکز صنعتي که همگي مرد بودند تحت آزمون حساسيت کانتراست با آزمون Freiburg قرار گرفتند.آزمون حساسيت کانتراست در سه فرکانس فضايي cpd 15، cpd 5 و cpd 1 در شرايط ثابتي انجام شد. سه گروه از لحاظ شرايط دموگرافيک مانند سن و سابقه شرايط مشابه اي داشتند. نتايج سه گروه در هر فرکانس فضايي ثبت و با يکديگر مقايسه شد.
يافته ها: آزمون ANOVA نشان داد که حساسيت کانتراست در فرکانس فضايي cpd 15، در کارگران جوشکار GMAW به طور معناداري (p=0.028) و (p=0.041) به ترتيب نسبت به گروه کارگران SMAW و نقطه جوشکار کاهش يافته است. متوسط (انحراف معيار) حساسيت کانتراست در فرکانس هاي cpd 15، cpd 5، cpd 1 در گروه کارگران جوشکار GMAW به ترتيب 39.08±25.92، 172.70±43.75 و140.69±51.80  و در گروه کارگران SMAW، 60.57±54.30، 183.21±32.01 و 157.80±42.20 و کارگران نقطه جوشکار57.38±39.22 ، 180.60±35.42 و 149.10±50.68 بوده است.
نتيجه گيري: عليرغم اينکه همه کارگران جوشکار از عينک و ديگر وسايل حفاظت فردي استفاده مي کردند، افت حساسيت کانتراست کارگران GMAW نسبت به دو گروه ديگر مي تواند ناشي از تغييرات تجمعي اثرات سوء اين پرتوها باشد. بهبود و ارتقاء کيفي تجهيزات ايمني چشم ها مخصوصا در اين گروه از کارگران ضروري به نظر مي رسد.

مقدمه: بهداشت هوا يک مساله مهم زيست محيطي است که طي ساليان اخير به دليل استفاده از تکنولوژي هاي پيشرفته جهت تامين رفاه مادي و نسبي انسان ها، به مخاطره افتاده است. استفاده از سيستم هاي کنترل آلودگي و روش هاي تصفيه کننده، از شيوه هاي عمومي کنترل آلودگي محيط زيست به شمار مي روند. از آن جا که روش هاي کنترل مختلف و متعددي با مزايا و محدوديت هاي متفاوت به منظور کاهش انتشارات آلودگي هوا به کار مي روند، لذا هدف از تحقيق حاضر، طراحي يک مدل تصميم گيري چند شاخصه فازي براي انتخاب مناسب ترين تجهيزات جهت کنترل آلودگي هوا در شرکت سيمان شرق مشهد مي باشد.
روش کار: پس از شناسايي صنعت مورد نظر و فرآيند توليد، به کمک روش فرآيند تحليل سلسله مراتبي فازي تمامي عوامل موثر بر فرآيند تصميم گيري مشتمل بر عوامل محيطي، عوامل مهندسي و عوامل اقتصادي در نظر گرفته شدند. اوزان اهميت اين معيارها محاسبه و سپس اولويت گزينه هاي مدل نيز به کمک اين روش، تعيين گرديدند.
يافته ها: از ميان معيارهاي اصلي مدل، معيار اقتصادي با وزن 0.555 به عنوان مهم ترين معيار تاثير گذار بر انتخاب نوع تجهيزات کنترل آلودگي هوا مشخص شد.معيارهاي محيطي و مهندسي نيز به ترتيب با اوزان 0.286 و 0.159 اولويت هاي بعدي را به دست آوردند. اوزان نهايي تکنولوژي هاي الکتروفيلتر، بگ هاوس و فيلتر هيبريدي در واحد آسياب سيمان به ترتيب 0.256، 0.415 و 0.329 و در واحد آسياب مواد و کوره به ترتيب 0.291، 0.374 و 0.334 محاسبه گرديد.
نتيجه گيري: بدر نهايت مدل ارايه شده که بر پايه روش تحليل سلسله مراتبي فازي قرار دارد، نشان مي دهد که روش مناسب جهت فيلتر کردن گرد و غبار در منابع اصلي انتشار آلودگي در شرکت سيمان شرق، روش بگ هاوس خواهد بود.

مقدمه: استرس گرمايي به عنوان يکي از خطرات و فاکتورهاي آسيب رسان شغلي و مساله ساز در محيط هاي کاري گرم محسوب مي شود. کار کردن تحت شرايط استرس گرمايي ممکن است باعث اختلالاتي در سلامت فرد گردد. مطالعات مختلف نشان داده اند که استرس در محيط هاي کاري باعث افزايش غلظت هورمون هاي استرسي مانند کورتيزول مي شود. از آنجايي که استرس گرمايي يکي از استرس هاي جدي در صنايع گرم همچون ذوب فلزات است، اين مطالعه با هدف بررسي اثر استرس گرمايي بر غلظت هورمون کورتيزول کارگران شاغل در يکي از صنايع ذوب فلزات انجام شده است.
روش کار: در اين مطالعه مقطعي تعداد 70 نفر در دو گروه مورد و شاهد (35 نفر گروه مورد از واحد ريخته گري و 35 نفر گروه شاهد از سالني که در آن استرس گرمايي وجود نداشت) مورد بررسي قرار گرفتند. ابتدا پرسشنامه اطلاعات دموگرافيک براي هر فرد تکميل گرديد و سپس جهت بررسي تغييرات سطح هورمون استرسي (کورتيزول) از افراد در حين انجام کار (در ساعت 9:30 تا 10 صبح) نمونه خون گرفته شد و نتايج آن مقدار استاندارد هورمون کورتيزول بين ساعات 7 تا 10 صبح مقايسه شد. جهت بررسي شرايط محيطي نيز شاخص WBGT و (Wet Bulb Globe Temperature) در سه ارتفاع پا، کمر و سر جهت تعيين WBGT متوسط، ارزيابي گرديد. همچنين اندازه گيري صدا و روشنايي نيز در نقاط توقف کارگران (ايستگاه هاي کاري) انجام شد. داده هاي اين پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16مورد آناليز قرار گرفتند.
يافته ها: نتايج سنجش WBGT نشان داد ميانگين شاخص WBGT در گروه مورد 33^oC و در گروه شاهد 16.7^oC بود. همچنين يافته هاي آزمايشگاهي نشان داد که غلظت کورتيزول در گروه مورد (گروه مواجه با گرما) به صورت معناداري از گروه شاهد بالاتر است (P>0.001).
نتيجه گيري: نتايج مطالعه حاضر نشان داد که استرس هاي فيزيکي محيط کاري نيز مي توانند باعث تغييرات فيزيولوژيکي در بدن انسان شوند. بنابراين تغييرات سطح هورموني و پيامدهاي آن در محيط هاي کاري گرم بايد در مبحث بهداشت شغلي مد نظر قرار گيرد. 

مقدمه: بيو آئروسل ها به آئروسل ها يا ذرات با منشاء ميکروبي، گياهي يا حيواني اطلاق مي شود. از جمله مشاغلي که کارگران با بيو آئروسل ها مواجهه شغلي دارند، کار در کارگاه هاي صنايع نساجي است. بيشترين تراکم آلودگي بيوآئروسل ها در صنعت نساجي در مراحل حلاجي و کاردينگ متمرکز است.باتوجه به بومي بودن صنعت نساجي در ايران و اشتغال به کار تعداد کثيري از کارگران کشورمان در اين صنعت، اين بررسي در يک صنعت نساجي با هدف ارزيابي تراکم بيوآئروسل هاي باکتريايي انجام گرفت.
روش کار: مطالعه به شکل مقطعي در کارگاه هاي مختلف يک کارخانه توليد نخ و همچنين محوطه آن انجام گرديد. تراکم بيوآئروسل ها هوابرد با روش استاندارد  0800سازمان NIOSH در فصل تابستان نمونه برداري شد و مورد سنجش قرار گرفت. تشخيص نوع کلني و باکتري رشد يافته در محيط کشت آگار خوني، با استفاده از رنگ آميزي گرم تحت بررسي واقع گرديد. تراکم بيوآئروسل ها بر حسب CFU\m³ محاسبه و سپس داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه11.5  تجزيه و تحليل گرديد.
يافته ها: ميانگين تراکم بيوآئروسل ها در محوطه کارخانه بالاترين ميزان تراکم (94±9.5 CUF\m³) و در کارگاه 2 (رينگ) پايين ترين ميزان تراکم (64±18.0 CUF\m³) را به خود اختصاص داد. اختلاف ميانگين تراکم بيوآئروسل ها در کارگاه 1 (حلاجي و کاردينگ) و 2 (رينگ) از نظر آماري معني دار بود. بالاترين تعداد کلني بيو آئروسل ها را استافيلوکوکوس اپيدرميس با 1743 کلني و پايين ترين تعداد کلني را استرپتوکوکوس پنوموني با 64 کلني در کل کارخانه به خود اختصاص داد.
نتيجه گيري: عليرغم اين حقيقت که تراکم بيوآئروسل گزارش شده در مطالعه حاضر کمتر از ساير مطالعات صورت گرفته قبلي است، ولي همين مقدار نيز از مقادير پيشنهادي سازمان ACGIH بالاتر مي باشد.