مبحث 92 طرح صالحین: «معجزه‌ی مُصافحه(دست دادن)»

4- نظر شما در مورد «مصافحه با دیگران بعد از اتمام نمازهای واجب» چیست؟ کدامیک بعد از اتمام نمازهای واجب در شرع مقدّس سفارش شده‌؟ خواندن تعقیبات یا مصافحه با دیگران؟ چرا؟

تو فرهنگ ما یه نوع دیگه دست دادن هم داریم اونم همین دست دادن بعد از نمازهای واجبه، تو صف نماز جماعت. اینطوری نظم صف هم به هم می خوره ولی خیلی ها معتقدن که حتماً حتماً باید این کارو انجام بدن وگرنه نمازشون درست نیست. تا سلام نماز رو دادن شروع می کنن به دست دادن طرفشون هم مجبوره دست بده چه درحال نماز باشه چه در هر وضعیت دیگه ای. بعد از نماز های واجب سفارش شده بدون اینکه از حالت نماز خارج بشیم تعقیبات به جا بیاریم اونم تسبیحات حضرت زهرا(س) است که خیلی هم سفارش شده. باید طوری هم باشه که انگار جزئی از نمازه درحالی که ما سلام نماز رو دادیم و نماز رو تمام کردیم.

به نظر من برای دست دادن بعد از نماز دیر نمیشه، اول تعقیبات رو به جا بیاریم، تسبیحات رو بگیم بعدش دست بدیم و قبول باشه بگیم اینطوری بهتر قبول میشه.

5- به نظر شما، دلیل اِکراه برخی افراد از مصافحه با دیگران چیست؟

خُب دلایل زیادی می تونه داشته باشه. مثلاً: × از وضع ظاهری طرف خوششون نمیاد، طرف وضع خوبی نداره حالا یا کثیفه یا کهنه پوش، که مورد دومی دلیل خوبی نیست ولی خیلی ها خوششون نمیاد. × یا اینکه با طرف مقابل قهر هست یا از دستش ناراحتن و می خوان اینجوری بهش بفهمونن. × دلیل دیگه دست ندادن با نامحرم همونطور که قبلاً هم گفتم مثل ورزشکاران یا مثلاً تیم های مذاکره کننده کشورمون که به خارج میرن ( خُب اون ها هم تو تیم های مذاکره کنندشون هم خانم دارن هم آقا ). × دلیل دیگه روبوسی نکردنه. بعضی ها برای اینکه نخوان روبوسی کنن دست هم نمی دن. × بعضی ها هم طرفشونو می شناسن می دونن هر وقت باهاش دست می دن بد برخورد می کنه یا دستشونو زیادی فشار میده برای همین اون ها هم رغبتی به دست دادن نشون نمی دن.

بعضی ها هم به خاطر خود بزرگ بینی افتخار دست دادن رو به هر کسی نمی دن. که کار خیلی خیلی اشتباهی می کنن.

نظرم بود، فعلاً.

سلام

چقدر خوب دست دادن رو توصیف کردید. گاهی هم با حرکات تند و محکم.

گاهی حرکت های دیگه هم اضافه میشه معمولاً بین دوستان خیلی صمیمی و قدیمی. همینطور                            بچه محصل ها.

به نظر شما، دلیل اِکراه برخی افراد از مصافحه با دیگران چیست؟

به نظر بنده توصیه های زیاد پزشکی مدرن تاثیر بسزایی در عدم مصافحه ی بعضی ها گداشته.... البته وسواسی بودن و سایر علل روانی هم بی تاثیر در این موضوع نیست!

درود خدا بر همه پدران زحمتکش...

بنام خدا

مصافحه با زنان نامحرم

باید توجه داشت که مصافحه با نامحرم از  سنت مستثنا شده و ما از این کار بر حذر شدیم و فقهای بزرگوار ما نیز به این امر فتوا دادند:

ابان بن تغلب از امام جعفر صادق (ع) نقل مى‏کند که آن جناب فرمود: هنگامى که رسول خدا (ص) مکه را فتح کردند مردان با آن جناب بیعت کردند، و بعد از آن زنان آمدند تا بیعت نمایند در این هنگام این آیه شریفه فرود آمد: "یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِذا جاءَکَ الْمُؤْمِناتُ یُبایِعْنَکَ، ..." دختر حارث گفت: یا رسول اللَّه ما چگونه با شما بیعت کنیم فرمود: "من با زنان مصافحه نمى‏کنم، در این هنگام دستور دادند ظرفى پر از آب کردند و حضرت دست خود را در آن فرو بردند و بعد بیرون آوردند و فرمودند شما هم دست خود را به عنوان بیعت در این آب فرو برید.

مفضل می گوید: از حضرت صادق (ع) پرسیدم رسول خدا چگونه از زنان بیعت گرفت، فرمود: دستور داد ظرفى که در آن وضوء مى‏گرفتند حاضر کردند و مقدارى آب در آن ریختند و بعد دست خود را در آن فرو بردند، و بعد به زنانى که براى بیعت آمده بودند فرمود: دست خود را در آن فرو برید و این چنین از آنها بیعت گرفت.(1)

این نکته مسلم است که برخورد با نامحرم باید به گونه‏ ای باشد که در آن هیچ مفسده و یا خوف مفسده وجود نداشته باشد.(2)

و اما در خصوص تماس بدنی مرد و زن نامحرم و دست دادن و مصافحه کردن آنان با یکدیگر باید گفت:

مراجع بزر گوار تقلید به صورت کلی فرموده اند: دست دادن با نامحرم جایز نیست، مگر این که چیزی حایل و حجاب گردد، یا عناوین ثانویه ای مثل ضرورت صدق کند.(3)

در این حکم فرقی بین غیر محارم نیست، خواه بین داماد و خواهر زن باشد یا زن برادر و برادر شوهر باشد یا بین بستگانی؛ مثل دختر عمو، دختر عمه، دختر خاله و دختر دایی با پسر عمو، پسر دایی، پسر خاله و پسر عمه.

پی نوشت ها :

(1) عطاردى، عزیز الله، ایمان و کفر، ترجمه الإیمان و الکفر بحار الانوار، ج ‏1، ص 104 و 105‏.‏

(2)  توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسئله 2442؛ همان، ص 809، سؤال دوم ؛ مسائل جدید، ج 1، ص 137 - 138

(3) نجاة العباد، امام خمینی، ص 364، مسئله 23، 24.

بنام خدا

ما هنگام تمام شدن نماز با همدیگر دست می دهیم آیا در این مورد حدیثی وارد شده است؟

پاسخ:

در خصوص مصافحه بعد از نماز [دست دادن با یکدیگر]، حدیث و روایت وارد نشده است. ولی با توجه به روایاتی که درباره مصافحه مؤمنین با یکدیگر بصورت مطلق وارد شده، بالطبع بعد از نماز نیز به قصد رجاء و امید کسب ثواب، می‏توان مصافحه نمود و اشکالی ندارد. ولی نباید قصد ورود روایت کرد.

اینک به دو روایت درباره استحباب مصافحه در همه اوقات اشاره می‏شود:

«قال الصادق علیه السلام: مصافحة المؤمن افضل من مصافحة الملائکة(».(1

«حضرت امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: مصافحه مؤمنین با یکدیگر، برتر از مصافحه با فرشتگان است.»

«قال الصادق علیه السلام: مصافحة المؤمن بالف حسنة(2) ».

«حضرت امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: ثواب مصافحه با مؤمن، هزار حسنه است».

(1) اصول کافی، ج 2، ص .18

(2وسائل الشیعه، ج 13، ص .219

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

بنام خدا
مفهوم كلمه مصافحه:
واژه «مصافحه»، از ريشه «صفح» گرفته شده است که به طور کلي، اين واژه دو معنا دارد: يکي، بخشايش وگذشت وديگري، گستره وپهنا.
ابن منظور در مورد معناي مصافحه گفته است: «مصافحه؛ يعني گرفتن با دست. هنگامي که کسي کف دست ديگري را با گستره کف دستش بگيرد، مي گويند آن دو مصافحه کرده اند».(1)

اهميت دست دادن يا مصافحه كرذن:

روايات بسياري، مسلمانان به ويژه هنگام ديدار با يکديگر را به مصافحه سفارش کرده اند. اين روايات که از طريق شيعه وسني نقل شده اند، نويسندگان کتب روايي واخلاقي را واداشته که بخشي از کتاب هاي خود را به اين مهم اختصاص دهند.
پيامبردرمورد اهميت مصافحه فرموده است:
«تمام تحياتکم بينکم المصافحه؛ (2) تحيت کامل بين شما (کامل کننده تحيت هاي شما)، دست دادن است».
«چون يکديگر را ملاقات کرديد، سلام ومصافحه کنيد وچون از يکديگر جدا شديد، براي هم طلب آمرزش کنيد».(3)
«هرگاه يکي از شما برادر ديني اش را ديد، بر او سلام کند وبا او دست بدهد...»(4)
«هرگاه برادران خود را ملاقات کرديد، با آنها مصافحه کنيد...»(5)
هشام بن سالم نيز گويد: ازامام صادق (ع) در مورد حد مصافحه پرسيدم.امام پاسخ داد: «اطراف يک درخت خرما»!
علامه مجلسي در ذيل اين روايت مي گويد: «اين روايت بر اين نکته دلالت مي کند که براي استحباب دوباره دست دادن، پنهان شدن يکي از دو طرف حتي به اندازه يک درخت کافي است.»(6)
گفتني است که در بعضي از روايات به روبوسي کردن درهنگام ديدار هم سفارش شده است، اما دربرخي ديگر، محدود به موارد خاص ويا حتي نهي شده است.همچنين بين علما درباره جواز ومحدوديت هاي روبوسي اختلافاتي وجود دارد، اما مي توان گفت درمورد مصافحه، اختلاف چنداني به چشم نمي خورد که اين خود بيانگر جايگاه و اهميت اين کار پسنديده است.
انس بن مالک گويد: به رسول خدا (ص) عرض کرديم: آيا جايزاست که براي يکديگر خم بشويم؟ ايشان فرمود: نه. عرض کرديم: آيا مي توانيم يکديگر را ببوسيم( روبوسي کنيم)؟ پاسخ داد: نه. عرض کرديم: پس آيا جايز است با يکديگر دست بدهيم؟ فرمود: آري.(7)
همچنين پيامبر (ص) فرموده است: «قبله المسلم اخاه المصافحه؛(8) دست دادن دو مسلمان، به منزله بوسيدن يکديگر است».
از برخي روايات چنين استفاده مي شود که دست دادن با برادران ديني آن قدر مهم است که حتي
در حال ناپاکي باطني نيز نبايد آن را ترک کرد. امام صادق (ع) فرمود:
«روزي پيامبر اکرم (ص) حذيفه را ديد ودست مبارک خود را (براي مصافحه) به سوي او گرفت، اما حذيفه دست خود را عقب مي کشيد. پيامبر فرمود: اي حذيفه! دست خود را به سوي تو آوردم، اما تودست خود را دور کردي!
حذيفه در پاسخ گفت: اي رسول خدا! همگان مشتاق دستان مبارک شما هستند، اما چون ناپاک بودم (وهنوز غسل نکرده ام)، نمي خواستم دستم در چنين حالتي دست مبارکتان را لمس کند.
پيامبر فرمود: آيا نمي داني که هر گاه دومسلمان با يکديگر ديدار کنند وسپس دست بدهند، گناهانشان چون برگ هاي درختان مي ريزد؟!».(9)
البته به مقتضاي ادب، رعايت بهداشت ونظافت را هرگز نبايد فراموش کرد، اما اين روايت نشان از جايگاه مهم اين سنت نيکو دارد.
درپاره اي از روايات، دست دادن با برادر مؤمن از مصافحه با فرشتگان برتر دانسته شده است.(10)
ودربرخي ديگر آمده که خداوند به آن دوبرادر مؤمني که با يکديگر مصافحه مي کنند، بر فرشتگان مباهات مي کند.(11)
درمواردي، مصافحه با انبيا وفرشتگان الهي، خود به عنوان پاداش در نظر گرفته شده که از آن جمله مي توان به روايتي ازامام زين العابدين (ع) اشاره نمود. ايشان فرمود:
«من احب ان يصافحه ماة الف نبي واربعه و عشرون الف نبي، قليزر قبر الحسين (ع) في النصف من شعبان؛(12) هرکس دوست دارد که يکصد و بيست وچهار هزار پيامبر خدا با او مصافحه کنند، بايد قبر مطهر امام حسين (ع) را درنيمه شعبان زيارت کند».
دريک حديث شريف نبوي هم مصافحه، کنايه از نهايت لطف ومحبت به کار رفته است(13) که اين همه بيانگر جايگاه واهميت مصافحه در اسلام است.مسئله ديگري که اهميت دست دادن را به خوبي نشان مي دهد، سفارش امير مؤمنان (ع) به دست دادن به دشمن است. ايشان در بياني نوراني فرمود:
«صافح عدوک وان کره فانه مما امر الله عز وجل به عباده يقول: (ادفع بالتي هي احسن فاذا الذي بينک وبينه عداوه کانه ولي حميم *وما يلقاها الا الذين صبروا وما يلقاها الا ذو حظ عظيم)؛(14) با دشمن خود مصافحه کن، حتي اگراو مايل نباشد؛ زيرا اين کار، کاري است که خداوند دستور داده، آنجا که مي فرمايد:«بدي را با نيکي دفع کن، ناگاه (خواهي ديد) گويي همان کسي که ميان تو و او
دشمني است، دوستي گرم و صميمي است، اما جز کساني که صبر وشکيبايي وبهره عظيمي (از ايمان وتقوا) دارند، به اين مقام نمي رسند».
شايد بتوان دست دادن را که يکي از شيوه هاي رايج وهمگاني انتقال صميميت در آغاز ديدار در ميان جوامع مختلف بشري است، شاهد ديگري بر اهميت آن دانست.
علاوه بر موارد يادشده، روش پيامبر وائمه معصوم(ع) وسفارش هاي ايشان به اين سنت پسنديده وثواب ها وآثار مثبتي که براي آن شمرده اند، گواه بسيارخوبي بر اهميت ويژه آن در نظر ايشان است.

پي نوشت ها :

1-لسان العرب، ج7، ص 356؛ ماده ي «صفح».
2-محجه البيضاء،ج3، ص387؛ بحار الانوار، ج73؛ ص42.
3-بحار الانوار، ج73، ص28؛ حليه المتقين(چاپ سنگي)، ص 139.
4-کافي، ج2، ص181.
5-خصال شيخ صدوق، ج2، ص632؛ بحار الانوار، ج73، ص20.
6-بحارالانوار، ج73، ص27.
7-محجه البيضاء، ج3، ص27.
8-همان، ص 387، به نقل از فردوس الاخبار، ديلمي.
9-بحارالانوار، ج73، ص32، به نقل از کافي، ج2، ص 183.
10-يونس بن رفاعه قال: سمعه يقول: « مصافحه المؤمن افضل من مصافحه الملائکه» مرحوم مجلسي در توضيح اين روايت فرمود: ممکن است معنا چنين باشد: مصافحه ي مؤمنين از مصافحه ي دو فرشته با يکديگر برتر است ويا اين که مصافحه ي مؤمن با مؤمن از مصافحه ي او با ملائکه (اگر برايش ممکن شود) برتر است که درهر صورت، براين نکته دلالت مي کند که مؤمن کامل از فرشتگان برتر است. (بحار الانوار، ج73، ص33).
11-«...فاذا التقيا وتصافحا وتعانقا، اقبل الله عليهما بوجهه لم باهي بهما الملائکه.»؛ (همان، ص34).
12-کامل الزيارات،؛ ص179؛ بحار الانوار، ج101، ص95.
13-پيامبر (ص) فرمود: «علي اول من اتبعني وهو اول من يصافحه الحق؛ علي (ع) اولين کسي است که از من پيروي کرد واو اولين کسي است که حق وحقيقت با او مصافحه کرده است.» مرحوم مجلسي درتوضيح اين روايت فرمود: مصافحه با حق، کنايه از آغاز احسان ومحبت ونهايت لطف او درقيامت است؛ همان گونه که هر گاه ديگران را ملاقات مي کرد، دست خود را براي مصافحه پيش مي آورد و با اين کار، نهايت مهر ومحبت خود را آشکار مي کرد.(بحار الانوار، ج38، ص210).
14-فصلت / 34و 35؛ خصال، ج2، ص632و633؛ بحار الانوار، ج73، ص20.

منبع : پایگاه دانش بینش اندیشه - علی عبادی

بنام خدا

مصافحه درسيره انبيا ومعصومان(ع)

از آنجا که همواره رهنمايان حقيقي بشر، خود پيشتازان عمل به دستورهاي الهي ومزين به نيکوترين رفتارهاي فردي واجتماعي بوده اند، نيم نگاهي به سيره هاي نوراني ايشان، به خوبي اهتمام وتوجه آنها را به سنت نيکوي مصافحه نشان مي دهد که به مواردي چند اشاره مي کنيم.
پيامبر گرامي اسلام فرمود:
«من اخلاق النبيين والصديقين، البشاشه اذا تراءوا، والمصافحه اذا تلاقوا؛(15) يکي از منش هاي پيامبران و صديقان، خوش رويي هنگام ديدار، و دست دادن هنگام ملاقات (باديگران) است».
علامه مجلسي به سند خود از امام باقر(ع) نقل کرده است:
«اول اثنين تصافحا علي وجه الارض، دوالقرنين وابراهيم الخليل؛ (16) اولين دو نفري که روي کره ي زمين با يکديگر دست دادند، ذوالقرنين وحضرت ابراهيم (ع) بودند».
درخبر معراج آمده است که پيامبر (ص) در بيت المقدس به نماز ايستاد وپيامبران الهي به ايشان اقتدا کردند. پس از پايان نماز، پيامبر به سوي حضرت ابراهيم(ع) رفت وبا ايشان مصافحه کرد.(17)
درحالات پيامبر اکرم(ص) آمده است که:
هرگاه مسلماني را مي ديد، دست خود را براي مصافحه جلو مي برد.(18)
جابر نيز مي گويد: پيامبر را ديدم وبه ايشان سلام کردم. ايشان نيز دست مرا به گرمي فشرد.(19)
ابوذر غفاري گويد: هيچ گاه با رسول خدا ملاقات نکردم، مگر اينکه ايشان با من مصافحه کرد. (20)
مسلمانان نيز که اين رفتار پسنديده را از پيامبر (ص) مي ديدند، دربرخوردهاي اجتماعي خود، آن را به کار مي بستند. امام صادق (ع) فرمود:
«هرگاه مسلمانان در جنگي همراه رسول خدا (ص) شرکت مي کردند که در مسير، از منطقه اي
پر درخت مي گذشتند و سپس به فضاي باز وارد مي شدند، به يکديگر مي نگريستند ومصافحه مي کردند.»(21)
ابوعبيده نيز گويد: درسفري با امام باقر(ع) هم کجاوه بودم، (هنگام سوار شدن )ابتدا من وارد کجاوه مي شدم و سپس حضرت وارد مي شد. وقتي هر دو درکجاوه قرار مي گرفتيم، حضرت برمن سلام کرد ومانند کساني که مدت هاست يکديگر را نديده اند، با من احوال پرسي و مصافحه نمود و هنگامي که از کجاوه بيرون مي آمديم، دوباره امام چنين رفتار مي کرد.(22)

پی نوشت ها:

15-سنن النبي، ص102؛ مجموعه ورام، ص29.
16-وسائل الشيعه، ج12، ص222؛ ح 16141؛ امالي، شيخ طوسي، ص215.
17-سفينه البحار، ج6، ص195.
18-مناقب ال ابي طالب، ج1، ص147؛ سنن النبي، ص102.
19-سفينه البحار، ج5، ص118؛ بحار الانوار، ج76؛ ص23.
20-محجه البيضاء، ج3، ص390.
21- کافي، ج2، ص179؛ محجه البيضاء، ج3، ص388.
22-محجه البيضاء، ج 3، ص387؛ بحارالانوار،ج73،ص23)؛ جرياناتي مشابه داستان مذکور نيز ازامام باقر و امام صادق(ع) نقل شده است. ر.ک: بحارالانوار، ج73،ص25 و 27؛ محجة البيضاء، ج3، ص388.

 

بنام خدا

مصافحه يا دست دادن پس از نماز؛ سنت با بدعت يا يك امر مباح است ؟

  با مراجعه به فتاواي مراجع عظام، درمي يابيم که اين کار گرچه ازتعقيبات نماز به شمار نمي آيد. (وبه آن عنوان نبايد انجام شود). اما في نفسه کاري مستحب است واشکالي ندارد.
آيت الله خويي (قدس سره) در پاسخ به سؤالي در اين باره فرمود: « (دست دادن) از تعقيبات نماز نيست، بلکه (استحباب آن) به اين جهت است که ذاتاً کاري مستحب است ودرهر حال چنين است (اختصاصي به بعد از نماز ندارد)».(23)
حضرت آيت الله خامنه اي (دام ظله) نيز دراين باره مي فرمايد: «مصافحه پس از سلام نماز وتمام شدن آن اشکالي ندارد، بلکه به طور کلي (جايز است) چرا که مصافحه با مؤمن، مستحب است».(24)
محي الدين نوري، يکي از علماي اهل سنت، نيز گفته است: «آنچه درميان مردم رواج يافته که
پس از نماز صبح و عصر با يکديگر دست مي دهند، دليل واساس شرعي ندارد، اما اشکالي ندارد؛ چرا که اصل مصافحه از سنت ها و مستحبات است».(25)
بنابراين بايد گفت چون دست دادن مؤمنان و مسلمانان همواره مطلوب ومستحب است، پس از نماز نيزجايز ومشروع است، اما نبايد به نيت کار مستحب پس از نماز انجام شود.

پی نوشت ها:

23-صراط النجاة ، ج3،ص72،سؤال 205.
24- اجوبه الاستفتاءات (عربي)، ج1، ص224، سژال 747.
25-المجموع، ج4، ص633.

منبع : پایگاه دانش بینش  اندیشه - علی عبادی

دستی به تمنا دازکن به سو دوست 

این سخاوت وتواضع  ز آبروست

صفا و همدلی آرد یقین  بدان یارا

این عادت بشــر  حکایتی نکوست

فی البداهه: منصور مقدم  9/1/1394