امانت را می توان به دیگری امانت داد؟
سوال 1: ودیعه و عاریه از نظر شرع چیست؟ و چه فرقی با هم دارند؟
جواب: اگر انسان مال خود را به كسی بدهد و بگوید نزد تو امانت باشد و او هم قبول كند، به این عمل ودیعه یا امانت گفته می‌شود و عاریه آن است كه انسان مال خود را به دیگری بدهد كه از آن استفاده كند و در عوض، چیزی هم از او نگیرد. همان طور كه در تعاریف مشخص است فرق آنها ظاهر می‌شود كه در امانت و ودیعه شخص امانتدار بدون اجازه صاحب مال حق تصرف در آن مال را ندارد ولی در عاریه‌ی صاحب مال، مال خود را به جهت استفاده‌ی غیر معوضه به فرد یا افرادی می‌دهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2327 و2344)
سوال 2: آیا فرد صغیری می‌تواند مالی را به شخصی برای محافظت امانت دهد؟
جواب: امانتدار و كسی كه مال را امانت می‌گذارد، باید هر دو بالغ و عاقل باشند، پس اگر انسان مالی را پیش بچه یا دیوانه امانت بگذارد، یا دیوانه و بچه، مالی را پیش كسی امانت بگذارند صحیح نیست. حال اگر كسی از بچه یا دیوانه چیزی را به طور امانت قبول كند، باید آن را به صاحبش بدهد، و اگر آن چیز مال خود بچه یا دیوانه است باید به ولی او برساند و چنانچه مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2328 و2329)
سوال 3: آیا در عقد امانت و ودیعه زمان خاص دخیل است تا آن زمان سپری شود و بعد امانتدار مال را به صاحب مال بدهد؟
جواب: خیر كسی كه چیزی را امانت می‌گذارد، هر وقت بخواهد می‌تواند آن را پس بگیرد و كسی هم كه امانت را قبول می‌كند، هر وقت بخواهد می‌تواند آن را به صاحبش برگرداند و هنگامی كه از نگهداری امانت منصرف شد و ودیعه را بهم زد باید هر چه زودتر مال را به صاحب آن یا وكیل یا ولی صاحبش برساند، یا به آنان خبر دهد كه به نگهداری حاضر نیست، و اگر بدون عذر مال را به آنان نرساند و خبر هم ندهد چنانچه مال تلف شود، باید عوض آن را بدهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2332 و2333)
سوال 4: اگر مال نزد شخص امانتدار تلف شود چه حكمی دارد؟
جواب: كسی كه امانت را قبول می‌كند، اگر در نگهداری آن كوتاهی نكند و تعدی یعنی زیاده روی هم ننماید و اتفاقاً آن مال تلف شود، ضامن نیست. والا شخص امانتدار ضامن مال خواهد بود.(ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2335)
سوال 5: اگر صاحب مال یا شخص امانتدار بمیرد تكلیف این مال امانتی چه خواهد شد؟
جواب: اگر صاحب مال بمیرد، امانتدار باید مال را به وارث او برساند یا به وارث او خبر دهد و چنانچه مال را به وارث او ندهد و از خبر دادن هم كوتاهی كند و مال تلف شود ضامن است. همچنین اگر امانتدار نشانه‌های مرگ را در خود ببیند چنانچه ممكن است باید امانت را به صاحب آن یا وكیل او برساند و اگر ممكن نیست باید آن را به حاكم شرع بدهد و چنانچه به حاكم شرع دسترسی ندارد، در صورتی كه وارث او امین است و از امانت اطلاع دارد،لازم نیست وصیت كند والا باید وصیت كند و شاهد بگیرد و به وصی و شاهد، اسم صاحب مال و جنس و خصوصیات مال و محل آن را بگوید. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2339 و2342)
سوال 6: آیا فردی كه چیزی را عاریه كرده می‌تواند بر دیگری بدهد تا از آن استفاده كند؟
جواب: اگر در عاریه فرد شرط كرده باشد كه خودش تنها از آن استفاده كند، نمی‌تواند آن را به دیگری عاریه دهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2358)
سئوال 7: اگر مالی در عاریه تلف شود، آیا شخصی كه عاریه گرفته ضامن است؟
جواب: اگر شخص در نگهداری چیزی كه عاریه كرده كوتاهی نكند و در استفاه از آن هم زیاده روی ننماید و اتفاقاً آن چیز تلف شود ضامن نیست، ولی چنانچه شرط كنند كه اگر تلف شود عاریه كننده ضامن باشد، باید عوض آن را بدهد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2349)
سوال 8: اگر چیزی را كه عاریه می‌دهند برای استفاده‌ی حرام باشد عاریه چه حكمی پیدا می‌كند؟
جواب: عاریه باطل خواهد شد. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م2354)
سوال 9: مدت تقریباً دو سال است كه شركتی مقداری لوله ایرانیت به طور امانت در نزد اینجانب گذاشته و از صاحب لوله‌ها خبری نیست و چون بودن لوله‌ها باعث گرفتاری برای اینجانب شده متمنی است حكم مزبور را برای اینجانب روشن فرمائید.
جواب: باید برای صاحبش نگهداری كنید و اگر مأیوس از پیدا شدن او باشید از طرف او صدقه بدهید. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج2، ص232 ، س1)
سوال 10: شخصی ضبط صوت خود را به تعمیرگاه آورده ولی تاكنون كه یك سال از آن تاریخ گذشته برای بردن مراجعه نكرده، حال آیا صاحب مغازه می‌تواند با حفظ تعهد بر پرداخت عین یا قیمت عند المراجعه در آن تصرف كند؟
جواب: بدون علم به رضایت مالك آن حق تصرف ندارد. (ر.ک استفتائات امام خمینی(ره)، ج2، ص232 ، س2)
