برخی احکام عزاداری

آنچه در فتاوای اکثر مراجع معظم تقلید در مورد برهنه شدن برای سینه زدن، به چشم می خورد حاکی از آن است که انجام این امر در عزای امام حسین(علیه السلام)، اگر در مقابل چشم نامحرم نبوده و دارای مفسده نباشد، جایز است.

1. آنچه در روایات زیادی مورد سفارش و تأکید است، عزادارى و محزون و گریان بودن در مصیبت شهادت و مظلومیت سالار شهیدان، امام حسین(علیه السلام) است. شکل عزادارى و چگونگى آن به حسب عرف و عادت و مراسم و فرهنگ هر جامعه مختلف است و در روایات بر شکل خاصى از آن تأکید نشده است. برهنه شدن در مراسم عزادارى که در بعضى جاها معمول است، تابع همین عرف و عادت است و داراى فضیلت و ارزش خاصى نمى باشد و هیچ گونه تأکیدى بر آن نشده، بلکه در مکان هایی که این مراسم در معرض دید و تماشاى خانم ها باشد، ترک این کار و انجام عزادارى با لباس، بدون شک بهتر و مناسب تر است.

در هر حال، آنچه در فتاوای اکثر مراجع معظم تقلید در مورد برهنه شدن برای سینه زدن، به چشم می خورد حاکی از آن است که انجام این امر در عزای امام حسین (علیه السلام)، اگر در مقابل چشم نامحرم نبوده و دارای مفسده نباشد،جایز است. [1]

شایان ذکر است، برهنه شدن (به شکل مجالس امروزی)، مصداق وهن دین شمرده نمی شود. بله اگر در کشور و منطقه ای این موضوع باعث وهن دین باشد، جایز نیست.

2. لطمه در لغت به معناى ضربه زدن به صورت و بدن، با کف دست است. [2] با توجه به روایاتی که در باب عزاداری امام حسین وارد شده است، هیچ یک از فقها و مراجع، لطمه و «سینه زدن شدید» در عزای حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) و دیگر معصومان را حرام ندانسته، بلکه بر استحباب آن تصریح و تأکید کرده اند. [3]

البته روشن است که جواز این مسئله نیز تا حدّی است که اولاً: موجب جنایت بر نفس نشود و ثانیاً: وهن اسلام و بی حرمتی مسلمانان نباشد. [4]

3. قضیه (پیراهن کهنه) هم بنا بر آنچه در کتاب «لهوف» آمده به این شکل است که: امام حسین(علیه السلام) به اهل حرم فرمود: جامه کهنه‏اى که کسى در آن رغبت نکند براى من بیاورید تا زیر لباس‏ هایم بپوشم که بدن مرا برهنه نکنند. [5]

این جریان شاید دارای یک پیام اخلاقی، مبنی بر حفظ عفّت و حرمت خویش داشته باشد، امّا ربطی به مسئله ذکر شده ندارد و هیچ فقیهی آن را دلیل بر عدم جواز برهنگی در عزاداری امام حسین(علیه السلام) قرار نداده است.

استفتاء از آیة الله خامنه ای دام ظله:

جواب: اگر مسئول هیئت به وکالت صریح از اعضاى هیئت اقدام به دریافت وام جهت تهیه امکانات و هزینه‌هاى جارى هیئت نموده، همه اعضاى هیئت ضامن خسارت وارده هستند وگرنه شخص مسئول هیئت که پیش خود اقدام به دریافت وام نموده ضامن خسارت وارده است و اگر خسارت وارده در اثر تفریط باشد، هر کس که تفریط نموده ضامن است و تشخیص آن با اعضاى هیئت و عرف است.

چند استفتاء از آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:

هرگاه آن صدا متناسب مجالس لهو و فساد باشد جایز نیست.

احتیاط آن است که این گوسفندان را صرف اطعام عزاداران نمایند مگر این که از قراین معلوم شود که نذر کنندگان هدف دیگرى داشته اند.

هرگاه مردم از این جریان قبلا با خبر باشند و با رضایت به این امور قربانى کنند اشکالى ندارد و اگر با خبر نیستند باید گوشت ها را صرف در مصارف عزادارى کنند.

باید نذر کنند که براى رضاى خدا به مراسم حسینى، فلان کمک را مى کنند، و نذر براى پرچم و امثال آن صحیح نیست، بلکه باید براى خدا به نیت کمک به عزاى صاحب پرچم یعنى امام حسین(علیه السلام) و یارانش باشد.

گرچه گاهى خواب ها پرده از روى مسائل مهمى بر مى دارد ولى با توجه به اینکه خواب شرعاً حجت نیست نباید در منابر زیاد روى آن تکیه کرد.

پی نوشت ها:

[1] گلپایگانى، لطف الله صافى، جامع الأحکام ؛ خمینی، روح الله، استفتاءات، ج 3، سوالات متفرقه، س 46؛ فاضل لنکرانی، محمد، جامع‏المسائل، ج 1، س 2163 و 2165؛ بهجت، محمد تقی، توضیح‏المسائل، م 1937؛ (آیة الله مکارم شیرازی دام ظله: در صورتی که زنان حضور داشته باشند این کار حرام است و اگر زنان هم نباشند اشکال دارد)

[2] . فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج 7، ص 433

[3] . جمعى از مولفان، مجله فقه اهل بیت (علیهم السلام)، ج ‌49، ص 201؛ تبریزى، جواد، استفتاءات جدید، ج 1، ص 452 ؛ لنکرانى، محمد، جامع المسائل، ج ‌1، ص 579

[4] . شیرازى، ناصر مکارم، استفتاءات جدید، ج ‌2، ص 247

[5] . سید بن طاوس، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص 123