تاریخچه ی اشتغال زن درایران

1 – اشتغال زن در عهد کهن (دوره پیش از تاریخ )

آثار و بقایای انسان غارنشین آن دوره در حفاری غاری در کوه های بختیاری در شمال شرقی شوشتر نشان می دهد که در این دوره انسان برای تهیه خوراک خود به شکار می پرداخت و به طرزاستعمال چکش سنگی و تبردستی آشنایی داشت در این جامعه بدوی زن به جستجوی ریشه های خوردنی یا جمع آوری میوه های وحشی می پرداخت . شناسایی گیاهان ، فصل روییدن آنها و دانه هایی که می آورد مولود مشاهدات طولانی و مداومی بودکه او را به آزمایش کشت وزرع هدایت می کرد.

2 – اشتغال زن در عهد اول یا عهد قدیم

1-2 دوره ماد ها

در این دوره زنان به انجام اور خانه و نگهداری فرزندان و کار وزراعت در کنار شوهران اشتغال داشتند . پس از اتحادقبایل ، زندگی آنان از حالت کوچ نشینی دائم در آمده و در دهات و بلاد استقرار یافتند و کم کم قدرت مرکزی تشکیل دادند و زندگی مردم وارد مرحله جدیدی شد.

2-2 دوره هخامنشیان

در این دوره زنان در برخی از کارها با مردان مشارکت داشتند و دستمزد و حقوق برابر با انها دریافت می کردند که به صورت غیر نقدی به اجناس و کالاهای مختلف رایج آن زمان بود و بافندگی درمیان زنان رونق داشت.

3- 2 دوره اشکانیان

زنان در این دوره نیز در فعالیت های  تولیدی و اقتصادی شرکت داشتند از مجسمه سنگ آهکی که از گورستان یک زن وشوهر در پالمیر به دست آمده میتوان دریافت که  زنان آن دوره همچنان به رسیدن نخ و بافندگی مشغول بودند اما همانند روم و یونان مرد در استفاده از اموال زن کاملا مختار بوده است چون زن از هیچ حقوقی برخوردار نبود

4-2 دره ساسانیان

در این دوره که آخرین سلسله شاهان ایران قبل از اسلام است افراد جامعه به چهار طبقه روحانیون، جنگجویان ، دبیران و توده مردم شامل صنعتگران و کشاورزان شهری و روستایی تقسیم می شد و مشاغل زنان در ارتباط با طبقه ای بود که در آن تولد یافته بودند هرچند موقعیت زن در مناطق مختلف تا حدی متفاوت بود ولی به طور کلی بنابر قوانین متداول زن شخصیت حقوقی نداشت وشی تلقی می شد .

3-اشتغال زن در عهذ دوم( ظهور اسلام تا دوره صفویه)

براساس تعالیم وقوانین اسلام زن ازحق تعلیم وتعلم حق مالکیت حق شرکت در فعالیتهای اجتماعی ، حق انتخاب همسر وسایر حقوقی که از ان محروم بود بر خور دار گشت. زن در این دوره عمدتا به کار های خانه مشغول بوده و تاریخ کمتر از اشتغال آنان سخن می گویددر این دوره تولید صنایع دستی مختلف توسط زنان عموما در خانه صورت می گرفت متداول بود.

4- اشتغال زن در عهد سوم ( دوره صفویه تا آغاز مشروطیت)

در این دوره نقش زنان عمدتا به کارهای خانه محدود می شد زنان در خانواده های فقیر در مواردی از قبیل فوت شوهر یا تنگدستی خانواده مجبور به کار وکسب در خارج از منزل بودند و به کار هایی از قبیل فروش مواد خوراکی ، مشا طه گری ، فرش صنایع دستی و از این قبیل می پرداختند و قالیبافی و صنایع دستی از رایج ترین کار های زنان بود.

2-4 دوره قاجار

اشتغال زنان در خارج از خانه در این دوره بیش از دوره های قبل است آنچه دردوره قاجار بیش از اشتغال و حضور زنان در عرصه های کار و خدمات جلوه می کندحرکت های مذهبی ، سیاسی زنان است که به صورت گسترده در جریان تحریم تنباکو و وقایع مربوط به مشروطیت نقشی فعال داشتند.

5- اشتغال زن در عهد چهارم (معاصر)

1-5 دوره مشروطیت تا پهلوی

از اقدامات این دوره که زمینه ساز اشتغال تعدادی از زنان بود تاسیس دارالمعارف برای تربیت آموزگاران زن بود که معلمان این مدارس از مردان مسن و دانشمند انتخاب می شدند فارغ التحصیلان این مراکز به شغل معلمی در مدارس دخترانه مشغول شده و کم کم تعداد مدارس دخترانه افزایش می یافت که مقدمه ورود دختران وزنان به عر صه فعالیتهای اقتصادی بود.

2-5دوره پهلوی

الف) دوره رضا شاه

رشد مطبوعات وابسته و تبلیغات آنها ، زمینه تشکیل انجمن های فرهنگی واجتماعی توسط زنان را فراهم آورد مقدمه اشتغال آنان در برخی مشاغل دولتی و غیر ان بود اما حضور آنان در جهت اهداف استعماری و جدا کردن انان از مبادی دینی صورت می گرفت.

ب)دوره محمد  رضا شاه

زنان در این دوره در عرصه های مختلف اجتماعی و شغلی حضور داشتند اما روی آوردن به الگو های غربی برای آنان مورد نظر رژیم بود عدم پذیرش آموزه های فرهنگی رژیم پهلوی با الگوی مورد تبلیغ آنان برای زنان از یک سو وارئه الگوی آرمانی از زن مسلمان ایرانی در قالب شخصیت های دینی توسط برخی از اندیشمندان آن دوره زمینه های بازار یابی هویت اصیل دینی در بسیاری از زنان را فراهم اورد که مقدمات حرکت عظیم اقشار مردم به ویژه زنان را در سال های 56 و 57 فراهم ساخت و با رهبری بی نظیر امام خمینی انقلاب اسلامی شکل گرفته وسر انجام در 22 بهمن سال 57 با سرنگونی رژیم پهلوی جمهوری اسلامی رسما اعلام گردید .

3-5 دوران انقالب اسلامی

امام خمینی با آگاهی از توانایی ها وظرفیت های زنان، عرصه های جدیدی را برای حضور فعال زنان در جامعه و درراه بیشبرد اهداف اسلامی گشودند امام زنان را ترغیب به مقدرات اساسی و امور مهم اجتماعی نمودند تا شبهه دور ماندن و بر کناری نیمی از آحاد جامعه از فعالیت های اجتماعی را که توسط دشمنان القاء شده بود را برطرف نمایند .(روشن فر ،1382، 71- 61 )

سلام.

ولی الان از زن تو خیلی از مشاغل به عنوان یه عامل برای جذب مشتری استفاده می کنند و با کارهایی که زن را مجبور به انجام اونها می کنند مثل آرایش غلیظ، پوشیدن لیاس های تنگ و چسبان، طریقه حرف زدنی که مردم مخصوصا جنس مخالف را تحریک و جذب کنه و خیلی کارهای بدتر از این ها، مثلا زن را استخدام می کنند و یه حقوقی بهش می دن ولی زن غافل از اینکه با اینکار مقام زنیتش را خوار می کنند.

بنام خدا

عوامل مؤثر در نرخ اشتغال زنان‏

الف - شرايط اجتماعى و فرهنگى: سطح اقتصادى كشور، چگونگى رشد و عوامل ناشى از آن از قبيل شهرنشينى، احتياج به كارهاى مخصوص زنان و غيره از عوامل مؤثر در اشتغال‏زايى زنان مى‏باشند.
ب - شرايط ازدواج: نرخ اشتغال زنان مجرد خيلى بيشتر از زنان متأهل است. زنان شوهردار معمولاً خودشان هم رغبت كمترى به كار خارج از خانه نشان مى‏دهند و شرايط زندگى هم فرصت و اجازه چنين اشتغالى را به آنها نمى‏دهد.
ج - سطح تحصيلات: هر قدر ميزان تحصيلات زنان بالاتر رفته، سطح اشتغال آنها نيز بالاتر رفته است. دسترسى داشتن به فرصت‏هاى تحصيلى و آموزشى نه تنها وضعيت اشتغال زنان را ارتقا داده، بلكه در زمينه بهداشت، حقوق زناشويى و خانوادگى نيز براى آنان دستاوردهاى مثبتى داشته است.
د - تعداد مواليد: در اينكه نرخ اشتغال زنان و نرخ مواليد با يكديگر رابطه معكوس دارند، ترديدى نيست ولى بايد به اين نكته هم توجه كرد كه ميزان بارورى و حاملگى زنان، ارتباط با معلومات آنها دارد و سواد و معلومات زنان هم به ميزان زياد ارتباط به اين دارد كه آيا آنها مشغول به كارى هستند يا فقط در چارچوب خانه به سر مى‏برند. سطح اشتغال زنان شوهردارى كه بچه ندارند حتى از آنهايى كه يك بچه هم دارند خيلى بالاتر است.

بنام خدا

موانع اشتغال زنان‏

1- پايين بودن سطح تحصيلات و مهارت زنان.
2- عوامل اجتماعى و خانوادگى مانند ميزان درآمد شوهر (در صورت ازدواج)، تعداد فرزندان، سن بچه‏ ها و سطح فكر افراد خانواده از عوامل مؤثر در اشتغال زنان است. در اشتغال زنان جوان (كمتر از 20 سال) بيش از هر چيز درآمد پدر و مادر آنها مؤثر بوده است و خانواده‏ هايى كه توانايى مالى كافى ندارند، غالباً ناچار مى‏شوند كه دختران خود را به جاى تحصيل، به كار بگمارند. در مورد زنانى كه داراى شوهر و فرزند هستند، مسئوليت نگهدارى و تربيت بچه‏ ها به زنان محول مى‏شود و آنها ديگر فرصت كار كردن را نخواهند داشت. علاوه بر آن اگر زنى فرصت اشتغال داشته باشد ولى درآمد شوهرش كافى باشد، نگهدارى بچه‏ ها و شوهر خود را به كار كردن در خارج از خانه ترجيح مى‏دهد.
3- بحران‏هاى اقتصادى: در شرايط عادى اقتصادى و روند كند توسعه، زنان به عنوان نيروى كار ذخيره بالقوه تلقى مى‏شوند و در شرايط بحران اقتصادى، اين محدوديت براى زنان بيش از پيش مطرح خواهد بود زيرا تأمين شرايط كار مساوى (با مردان) براى زنان بسيار مشكل است. در بين اين عوامل بايد گرايش عمومى كارفرمايان را به ويژه در بخش خصوصى جهت به كارگيرى نيروى كار مردان و ارجحيتى كه براى آنان قائلند را اضافه كرد.
البته كارفرمايان كوچك كه خارج از شمول قانون كار هستند، مشتاق به كارگيرى زنان هستند زيرا آنان هم بيشتر و طولانى مدت‏ تر كار مى‏كنند و هم با مزد كمترى قانع مى‏شوند و ... .
4- عادات، رسوم، سنت‏ها: والدين مخصوصاً در جوامعى نظير ايران بخصوص در شهرستان‏ها و روستاها دوست ندارند فرزندان دخترشان بيش از حد مجاز كه سنت‏ها در هر منطقه و محله آن را تعيين مى‏كنند، از خانه دور شوند، لذا هر چند آمار مدارس در روستاها و شهرستان‏هاى دورافتاده اميدواركننده است، در صورتى كه در دسترس دختران قرار نگيرد، نمى‏تواند زنان آينده را براى ورود به بازار كار و تحقق مشاركت با مفهوم تخصصى آن آماده سازد.
5- قوانين ناظر بر خانواده: زنان بر اساس قوانين ناظر بر خانواده، نمى‏توانند بدون طلب رضايت شوهر، به كار اشتغال ورزند. در قانون 1117 قانون مدنى آمده است: «شوهر مى‏تواند زن خود را از حرفه يا صنعتى كه منافى مصالح خانوادگى يا حيثيات خود يا زن باشد منع كند.»
6- ميزان سواد زنان شاغل: يكى از علل كاهش ميزان اشتغال زنان، عموميت يافتن سواد و بالا رفتن ميزان تحصيلات آنان مى‏باشد. 60 درصد زنان شاغل باسوادند كه اكثريت در سطح دبيرستان تحصيل كرده‏اند. در حالى كه 50% مردان شاغل، باسوادند.
يافته‏ هاى پژوهشى حاكى از اين است كه نرخ اشتغال زنانى كه شوهران‏شان تحصيلات دانشگاهى دارند نسبت به زنانى كه شوهران‏شان فاقد تحصيلات دانشگاهى مى‏باشند، سه برابر بيشتر است.
بنا بر توضيحات ارائه شده در مورد عوامل مؤثر در اشتغال زنان، همان طور كه اشاره كرديم شرايط اجتماعى و فرهنگى يك جامعه ايجاب مى‏كند گاهى زنان به اشتغال رو بياورند و با توجه به وضعيت كنونى اقتصادى و اجتماعى جامعه ما، درصد موافقت مردان با اشتغال زنان افزايش يافته و اين حاكى از نياز به فعاليت اقتصادى زن جهت تأمين مخارج خانواده است؛ احتمال ديگرى كه مى‏رود، تغيير ديدگاه مردان و مثبت‏انديشى بيشتر در آنان در مورد اشتغال زنان مى‏باشد.
به طورى كه 72 درصد از مردان داراى تحصيلات دانشگاهى و فاقد تحصيلات دانشگاهى با اشتغال همسران خود موافقند و اين در حالى است كه فقط 28 درصد مردان هر دو گروه فوق‏ الذكر با اشتغال همسران خود مخالف مى‏باشند. البته جاى اين سؤال باقى است كه با توجه به اينكه بسيارى از افراد مورد نمونه‏ گيرى را مردان مجرد (27 نفر) تشكيل مى‏دهند، در مقابل (23 نفر متأهل) هنوز مشخص نيست آيا اين مردان هنگام و پس از ازدواج با اشتغال همسر خود موافق باشند يا خير؟
22 درصد از مردان معتقدند زن براى كمك به خانواده بايد كار كند، 28 درصد اعتقاد دارند كه كار باعث نشاط در زندگى زنان مى‏شود و 26 درصد اعتقاد دارند كه اشتغال زن باعث مى‏شود زن وظايف خود را به خوبى انجام ندهد. 24 درصد اعتقاد دارند زن براى استقلال بايد كار كند. 52 درصد از مردان مناسب‏ترين شغل براى زن را فعاليت فرهنگى مى‏دانند. 18 درصد فعاليت هنرى، 6 درصد فعاليت ادارى و 24 درصد خانه‏ دارى و بچه‏ دارى را مناسب‏ترين شغل براى زنان مى‏دانند.
همچنين 56 درصد از كل مردان اعتقاد دارند كه زن وظيفه‏ اى در تأمين مخارج ندارد و 44 درصد از كل مردان معتقدند كه بهتر است زن همپاى مرد در تأمين مخارج بكوشد.
38 درصد از كل مردان اعتقاد دارند كه اشتغال زن تأثير مثبتى به همراه دارد. 25 درصد معتقدند اشتغال زن تا حدودى تأثير مثبت دارد و 10 درصد معتقدند اشتغال زنان هيچ گونه تأثير مثبتى ندارد.
بعد از مقايسه توصيفى پاسخ‏هاى مردان در مورد اشتغال زنان، اكنون نوبت مقايسه توصيفى پاسخ‏هاى زنان مى‏رسد:
46 درصد شوهران زنان با اشتغال زنان خود موافقند و اين در حالى است كه 54 درصد از شوهران آنها با اشتغال زنان خود مخالف مى‏باشند.
18 درصد زنان معتقدند زن براى كمك به خانواده بايد كار كند، 14 درصد معتقدند كار باعث نشاط در زندگى زنان مى‏شود، 4 درصد معتقدند اشتغال زن باعث مى‏شود وظايف خانوادگى خود را به خوبى انجام ندهد و 64 درصد زنان معتقدند زنان براى استقلال بايد كار كنند.
56 درصد زنان مناسب‏ترين شغل را براى زنان فعاليت فرهنگى، 16 درصد فعاليت هنرى، 10 درصد فعاليت ادارى و 18 درصد خانه‏ دارى و بچه‏ دارى مى‏دانند.
46 درصد از زنان معتقدند زن وظيفه‏ اى در تأمين مخارج خانه ندارد، 54 درصد معتقدند زن بايد همپاى مرد در تأمين مخارج بكوشد.
68 درصد زنان هر دو گروه معتقدند اشتغال زنان تأثير مثبتى دارد و 30 درصد اين تأثير را تا حدودى مى‏دانند و اين در حالى است كه فقط 2 درصد زنان اين تأثير را مثبت ارزيابى نمى‏كنند.
با توجه به تمامى مطالب عنوان شده و نظرسنجى كه در مورد اشتغال زنان از مردان و زنان داراى تحصيلات دانشگاهى و فاقد تحصيلات دانشگاهى به عمل آمد، گوياى اين است كه با تحولات اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى، نوع برخورد و ديد مردان و زنان در مورد اشتغال زنان تغيير مثبتى را نمايان مى‏سازد هر چند در بعضى جوانب تضاد فاحشى بين ديدگاه زنان و مردان وجود دارد؛ مثلاً در حالى كه 28 درصد مردان مخالف با اشتغال زنان مى‏باشند، زنان در 54 درصد موارد موافق با اشتغالند و اين موارد همچنان نشان‏دهنده وجود موانع اشتغال زنان مى‏باشد. همين طور بر اساس نتايج مذكور متوجه مى‏شويم زنان در جهت تحول و شركت در فعاليت‏هاى اجتماعى گام‏هايى را برداشته‏ اند، اما با اين وجود هنوز به خودباورى لازم براى استقلال نرسيده‏ اند. مثلاً 2 درصد زنان معتقدند اشتغال زنان تأثيرى ندارد در حالى كه اشتغال زنان از نظر مردان داراى تأثير مثبت‏ترى مى‏باشد.
يا زنان معتقدند اشتغال مانع انجام وظايف آنها مى‏شود (4 درصد موارد) در حالى كه ديدگاه مردان نسبت به سؤال مذكور مثبت‏تر مى‏باشد و با اينكه ديدگاه مردان نسبت به اشتغال زنان مثبت‏تر گشته (72 درصد) هنوز درصد نه چندان اندكى از زنان با اشتغال خود مخالفند. (54 درصد)

منبع : ماهنامه پیام زن